روشهای برآوردمطالبات(حساب دریافتنی)

• 
• 

توضیحات

منتشر شده در دوشنبه, 30 -3443 03:25

نوشته شده توسط زهرا کارگر

بازدید: 24655

مقدمه

دربسیاری ازواحدهای تجاری،فروشهای نسیه به مشتریان ،منبع عمده درآمدفروش محسوب می شود،تاجایی که می توان گفت تقریباکلیه کالاهاوخدمات بطورنسیه به فروش می رسند.

اجرای چنین سیاستی دربازارفروش موجب می شودکه درترازنامه موسسات بازرگانی مبالغ عمده ای تحت عنوان((مطالبات)) که شامل((حسابهاواسناددریافتنی))است،مشاهده گردد.

بطورکلی حسابهاواسناددریافتنی عبارت است ازمطالبات واحدتجاری برحسب وجه نقد،کالاویاخدمات.

اصلاح ((حسابهای دریافتنی))یا((بدهکاران))به معنای آن گروه ازمطالبات تجاری موسسه می باشد که مستند به اسنادتجاری نیستند.ویابه عبارت دیگرایجاداین حساب معمولاناشی ازفروش کالایا انجام خدمات به افرادوموسسات می باشد،که درمقابل آن سفته،برات ویاسنددیگری ازآنان دریافت نشده است.بطوری که می دانیدحسابهای دریافتنی درترازنامه جزوداراییهای جاری طبقه بندی می شوند.

درفروشهای نسیه علی رغم دقتی که درمورداعتبارمشتریان به عمل می آید،بازهم ممکن است که برخی مطالبات به حیطه وصول درنیاید.بنابراین لازم است که در پایان هردوره مالی آن دسته ازحسابهای دریافتنی که لاوصول ویامشکوک الوصول

می باشند،شناسایی وثبتهای اصلاحی لازم انجام شود.

دربیشترواحدهای تجاری مطالبات به طور عمده ازفروش کالاوخدمات طی عملیات عادی مستمرتجاری ایجادمی شود،که این گروه ازدریافتنی ها،را((مطالبات تجاری))می نامند.علاوه براین،مطالبات دیگری نیزممکن است ایجادشودکه رابطه مستقیم باعملیات عادی واحدتجاری ندارد،که این گونه مطالبات را((سایرمطالبات))یا((مطالبات متفرقه))می نامند.

انواع مطالبات

گرچه کلمه مطالبات غالبا به معنای حساب((بدهکاران))ویا((حسابهای دریافتنی)) به کارمی رود؛لکن درمعنای اعم خود((مطالبات))شامل،دوگروه اصلی((حسابهای دریافتنی))و((اسناددریافتنی))می باشد.

دراین فصل حسابداری وکنترلهای داخلی مطالبات که شامل حسابهاواسناددریافتنی است،موردبحث قرارمی گیرد.

مطالبات ازنظر امکان وصول یا عدم وصول به 3 دسته تقسیم میشود :

الف ) حتمی الوصول : حتما وصول می شوند وامکان عدم وصول آنها صفر است.

ب ) لاوصول : امکان وصول آنها تقریبا صفر وناممکن است.

ج ) مشکوک الوصول :دروصول یاعدم وصول آنها مشکوک ومردودیم.

حسابهای دریافتنی

اصطلاح((حسابهای دریافتنی))یا((بدهکاران))بطورمعمول به معنای آن گروه ازمطالبات تجاری موسسه است که مستند به اسنادتجاری نیستند.ویابه عبارت دیگر:

اقلامی که درحساب((بدهکاران))ویا((حسابهای دریافتنی))ثبت می شود،معمولاناشی ازفروش کالایاانجام خدمات به افرادوموسسات می باشدکه درمقابل آن سفته،برات ویاسنددیگری ازآنان دریافت نشده است.

ازابهامی که درعبارت((حسابهای دریافتنی))هست نبایدغافل بود،زیرااصولاهرنوع طلبی که بدهکاردرقبال آن سندمعتبری به بستانکارنداده باشد،ازدیدگاه بستانکارحساب دریافتنی است.بطوری که می دانید حسابهای دریافتنی درترازنامه جزوداراییهای جاری طبقه بندی می شوند.

ارزشیابی حسابهای دریافتنی

درفروش نسیه غالباسعی می شودکه به وسیله تحقیق از منابع مختلف وهمچنین مطالعه صورتحسابهای مشتریان،فقط به اشخاصی که معتبرشناخته می شوندکالاوخدمات بطورنسیه فروخته شود.اماباوجودتمامی این تدابیرودقت فراوانی که هنگام فروش کالایاخدمت به افرادوموسسات به عمل می آیدبازهم ممکن است برخی ازحسابهای دریافتنی به حیطه وصول درنیایدوبه اصطلاح ((سوخت))شود.بنابراین،لازم است که در اجرای((اصل واقعیت))و((اصل تطابق بادرآمد))درپایان هردوره مالی آن دسته ازحسابهای دریافتنی که ((لاوصول))ویا((مشکوک الوصول))می باشند،شناسایی وثبتهای اصلاحی لازم انجام شود.

چنانچه درارزشیابی دقیق حسابهای دریافتنی دقت کافی به کارنرود،ممکن است که صورتهای مالی تهیه شده طی دوره های مختلف،گمراه کننده باشندویابه عبارت دیگراین گونه صورتهای مالی واقعیت های موجودرانشان می دهد.بنابرای درارزیابی حسابهای دریافتنی بایدزیان های احتمالی ناشی از سوخت مطالبات برآوردوذخیره مناسبی برای آن منظور می شود.

بدین ترتیب،مهمترین ذخیره ای که همیشه لازم وضروری می باشد((ذخیره مطالبات مشکوک الوصول))است.

مبلغ ((ذخیره مطالبات مشکوک الوصول)) باچهارروش به شرح ذیل برآورده می شود:

1)برآورد برمبنای خالص فروش های نسیه.

2)برآوردبرمبنای مجموع فروش های نقدونسیه.

3)برآوردبرمبنای درصدی ازمجموع حسابهای دریافتنی.

4)برآوردبرمبنای تحلیل زمانی حسابهای دریافتنی.

1)برآوردبرمبنای خالص فروش های نسیه

 

مثال:اگرمیانگین فروش های نسیه دردوره های گذشته                         2000000ريال ومیانگین سوخت مطالبات دردوره های گذشته                                     80000ريال وخالص فروش های نسیه دوره جاری                                           3000000ريال باشد،ذخیره مطالبات مشکوک الوصول دردوره جاری چنین محاسبه می شود:            4% =100     *                     =                                                         = درصدسوخت مطالبات نسبت به خالص فروشهای نسیه درصدسوخت مطالبات نسبت به خالص فروش های نسیه *خالص فروش های نسیه دوره جاری=مبلغ ذخیره مطالبات مشکو الوصول در دوره جاری                                        ريال120000=4%*3000000

برمبنای تجارب گذشته، مبلغی که بایددردوره جاری به حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول برده شودبه صورت درصدسوخت مطالبات، نسبت به خالص فروش های نسیه محاسبه می شود.

 

100*میانگین سوخت مطالبات دوره های گذشته

میانگین فروش های نسیه دردوره های گذشته

 

برآوردبرمبنای مجموع فروش های نقدونسیه   2)      

 

مثال:اگرمیانگین فروش های دوره های گذشته                                         3200000ريال ومیانگین سوخت مطالبات دردوره های گذشته                                             80000ريال ومجموع فروش های نقدونسیه دوره جاری                                          4000000ريال باشد،ذخیره مطالبات مشکوک الوصول دردوره جاری چنین محاسبه می شود:                                        5 /2% =   100*                         = درصدسوخت مطالبات نسبت به مجموع فروش های نسیه ريال100000=5/2%*4000000= مبلغ ذخیره مطالبات مشکوک الوصول دردوره جاری.تنهانقص این روش این است که مطالبات سوخت شده رابافروش های نقدونسیه مرتبط می سازد.

ازروش اول استفاده می شودبااین تفاوت که درصدبه دست آمده عبارت است ازنسبت مطالبات سوخت شده به مجموع فروش های (نقدونسیه)دوره

 

 

3)برآوردبرمبنای درصدی ازمجموع حسابهای دریافتنی

 

مثال:اگرمیانگین حسابهای دریافتنی دوره های گذشته                                       1600000ريال ومیانگین سوخت مطالبات دوره های گذشته                                                     80000ريال ومانده حسابهای دریافتنی درپایان دوره جاری                                             2400000ريال باشد،ذخیره مطالبات مشکوک الوصول دردوره جاری چنین است:                                        5%=100*                           =   درصدسوخت مطالبات نسبت به حسابهای دریافتنی مبلغ ذخیره مطالبات مشکوک الوصول                                                   120000=5%*2400000 کسر می شود:ذخیره مطالبات مشکوک الوصول                                     20000 مبلغ قابل افزایش درذخیره مطالبات مشکوک الوصول                             100000

دراین روش،نسبت میانگین حسابهای سوخت شده بدهکاران به حسابهای دریافتنی طی سالهای گذشته تعیین ودرمانده پایان دوره حسابهای دریافتنی ضرب می شودتامبلغ ذخیره مطالبات مشکوک الوصول برای دوره جاری به دست آید.آنگاه مانده حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول تامیزان ذخیره محاسبه شده برای دوره جاری افزایش داده می شود.

 

4)برآوردبرمبنای تحلیل زمانی حسابهای دریافتنی

دراین روش،حسابهای دریافتنی فعلی زمان بندی می شودوکل مبلغ غیرقابل وصول برمبنای نتیجه تحلیل زمانی وسایراطلاعات موجودبرآورده می شود.پس از آنکه مبلغ ذخیره حسابهای مشکوک الوصول بدین گونه محاسبه شد،مانده آن تعدیل گردیده تابامبلغ به دست آمده برابرشود.

مثال:فرض می شودکه مانده حساب بدهکار(حسابهای دریافتنی)فروشگاه آقای روشن درپایان سال1375معادل1500000ريال است شرط فروش نسیه دراین فروشگاه30روزمی باشد.

جدول زمانبندی حسابهای دریافتنی این فروشگاه به شرح ذیل است:

 

فروشگاه روشن جدول زمان بندی حسابهای دریافتنی 29اسفند1357

                                                       ففففدفتنلنت

درزمان بندی حسابهای دریافتنی،حسابهای مشتریان فهرست ومبالغ آنهابرحسب سررسید،طبقه بندی می شودسپس بایدهریک ازاین گروه هارابررسی کردتااگراقلامی ازهرگروه نیازمندبه بررسی جداگانه باشد،آن اقدام مشخص گردد.

بقیه اقلام هرگروه نیزبرحسب درصدهای میانگین ارزیابی می شوندواین درصدهابه نسبت مدت زمان سپری شده ازموعدپرداخت افزایش می یابند.بدین معناکه هرچه مدت سپری شده ازموعدپرداخت یک حساب دریافتنی بیشترگردد،احتمال وصول آن کمتر(یااحتمال غیرقابل وصول شدن آن بیشتر)می شود.

برای دستیابی به بهترین پیش بینی ممکن،بایدیکایک حسابهاتوسط کارکنان دایره اعتبارات بررسی ومیزان قابلیت وصول تمام یابخشی ازهرحساب تعیین شود.چنین روشی درمواردی که تعدادحسابهازیادباشدبسیارپرهزینه وغیرعملی است.بنابراین بایدبرمبنای تجارب گذشته به برآورددرصدهایی برای سوخت هریک ازگروههای سنی مطالبات اقدام ودرصدهای بدست آمده رابرای جمع گروههای مربوط به کاربرد.

تحلیل زمانی مطالبات درمورداسناددریافتنی هم به همین صورت می باشد.کاربردهریک ازروشهای چهارگانه مذکوربایدبادرنظرگرفتن خط مشی اعطای اعتبارواحدتجاری وتغییرات خط مشی وباتوجه به اوضاع اقتصادی کشورویاهرعامل دیگری صورت پذیرد.

پس ازآنکه روش انتخاب شد،بایدبه طورمداوم موردبازنگری قرارگیردوهرگونه تغییراتی که برای بدست آوردن نتایج قابل اعتمادلازم باشدوبه عمل آید.

اسناددریافتنی

اسناددریافتنی اعم ازاین که ازعملیات عادی تجاری یاسایرمعاملات ناشی می شوند،اسنادی هستندکه پرداخت آن بدون قیدوشرط بوده ومبلغ معینی توسط شخص متعهددرآنهاتصریح شده است؛ودرمقایسه باحسابهای دریافتنی سندیت قانونی بیشتری دارند.

اسناددریافتنی درسایرکشورهای،بخصوص درکشورهایی که معاملات اعتباری درآنهابسیارتوسعه یافته است،انواع زیادوگوناگونی دارد،ولی درایران تنهاشامل برات وسفته است.اسناددریافتنی قابل دادوستدمی باشند؛به این معناکه دارنده سنددرقبال ادعاهای احتمالی طرفهای پیشین تعهدی ندارد.انتقال اسناددریافتنی ازطریق ظهرنویسی صورت می گیرد.اسناددریافتنی درترازنامه برحسب زمان وصول به عنوان دارایی جاری یاغیرجاری طبقه بندی می شوند.

درموردارزشیابی اسناددریافتنی موجوددرپایان دوره،حسابداران یکی ازدورویه زیرراانتخاب می کنند:

1)برای اسناددریافتنی مشکوک الوصول،ذخیره جداگانه ای پیش بینی نمی شود؛بلکه درمحاسبه ذخیره مطالبات مشکوک الوصول جمع مانده حسابهای بدهکاران واسناددریافتنی مبنای محاسبه قرارمی گیرد.

2)برای اسناددریافتنی نیزحساب ذخیره جداگانه ای به نام ذخیره اسنادمشکوک الوصول دردفاترایجادشود.بطورکلی اسناددریافتنی هم ممکن است مانندحسابهای دریافتنی غیرقابل وصوصل گردد.اگردریک واحدتجاری ازاسناددریافتنی بطورمنظم وبه میزان قابل ملاحظه استفاده شودبایدمبالغی راکه احتمالاغیرقابل وصول خواهدشد-به روشهایی که درموردحسابهای دریافتنی(بدهکاران)اعمال شود-برآوردوذخیره مناسب برای آن ایجادنمود.رویه های به حساب ذخیره گرفتن نیزفوقابیان گردید.نحوه انعکاس اسناددریافتنی وذخیره مربوطه درترازنامه همانندحساب بدهکاران می باشد.

سایرهزینه هاوذخیره های مرتبط باحسابهای دریافتنی

عمده ترین مواردموجوددراین قسمت عبارت انداز((تخفیفات نقدی فروش))و((برگشت ازفروشوتخفیفات))

الف)تخفیفات نقدی فروش

برخی ازتولیدکنندگان وعمده فروشان درشرایط عادی تجاری به منظورتشویق مشتریان به پرداخت سریع بدهی های خود،(تخفیفات نقدی))اعطامی کنند.مثلااگریک واحدتجاری باشرط((ن/30-2/10))اقدام به فروش کند مفهومش این است که نسیه 30روزه امادرصورت واریزظرف 10روزمعادل2%ازمبلغ صورتحساب تخفیف اعطامی شود،ودرغیراین صورت،مبلغ کل صورتحساب راظرف30روزبایدپرداخت نماید.

تخفیفات نقدی مربوط به فروش های نسیه یک دوره مالی ممکن است دردوره مالی آینده مورداستفاده قرارگیرد.بنابراین می بایست برمبنای تجارب حاصل ازسنوات گذشته،این مبلغ برآوردوذخیره لازم درحسابهامنظورشود.

مثال:اگرمبلغ کل تخفیفات نقدی فروش 20000ريال برآوردگردد،این مبلغ به صورت زیردردفترروزنامه به ثبت خواهدرسید:

 

	29اسفند                           تخفیفات نقدی فروش               20000                                                   ذخیره تخفیفات نقدی فروش       20000 برآوردتخفیفات نقدی فروش که درسال بعداعطامی شود.

 

5فروردین                         صندوق     735000              ذخیره تخیفات نقدی فروش   15000                                            بدهکاران       750000     بابت دریافت بدهی آقای الف واعطای2%تخفیف

فرض کنیدکه درسال مالی بعد،یکی ازبدهکاران باپرداخت750000ريالازبدهی خود،ازاین تخفیفات استفاده نماید،ثبت روزنامه آن به صورت زیرخواهدبود:

بدین ترتیب مانده حساب((ذخیره تخفیفات نقدی فروش))معادل5000ريال بستانکارمی باشد.

 

مانده این حساب درپایان دوره مالی پس ازانجام برآوردهای لازم ،تعدیل مب گردد.

ب)برگشت ازفروش وتخفیفات

درتعیین ارزش حسابهای دریافتنی این احتمال راهم بایددرنظرگرفت که برخی ازمشتریان کالاهای خریداری شده رارضایتبخش نیابند؛ویابه دلایلی مانندمعیوب بودن کالا،دیررسیدن کالایاکاهش قیمت کالای مورد معامله،کاستن ازخالص بدهی خودراخواستارشوند.تحقق یافتن((برگشت ازفروش وتخفیفات))بدین معناست که مبلغی که سرانجام ازمشتریان وصول خواهدشد،یعنی خالص ارزش بلزیافتنی مطالبات تجاری،کاهش خواهدیافت.حال چنانچه مبلغ((برگشت ازفروش وتخفیفات))قابل ملاحظه باشد،برآوردوبه حساب بردن آن لزطریق ثبت اصلاحی باعث بهبود اندازه گیری سوددوره می شود.

بدین ترتیب واحدهای تجاری،به منظورجبران زیان ناشی ازبرگشت کالاویاکاه قیمت آن،درصدی ازدرآمدفروش راکه انتظار می رودنهایتامرجوع شودبرآورد.حسابی برای آن بازمی کنند.

 

29اسفند         برگشت ازفروش وتخفیفات     50000                                        ذخیره برگشت ازفروش وتخفیفات       50000            برآوردمبلغ برگشت ازفروش ویاکاهش قیمت کالای فروش رفته که درسال بعدتحقق می یابد

مثال:موسسه بازرگانی صداقت درپایان دوره مالی مبلغ برگشت ازفروش وتخفیفات را50000ريال برآوردمی کند.ثبت روزنامه آن به شرح زیراست:

 

تذکر-حسابهای((تخفیفات نقدی فروش))و((برگشت ازبروش تخفیفات))ازلحاظ ماهیت،مشابه حساب ((هزینه مطالبات مشکوک الوصول))است.ونیزحساب((ذخیره برگشت ازفروش وتخفیفات))وهمچنین حساب((ذخیره تخفیفات نقدی فروش))نیزمشابه((ذخیره مطالبات مشکوک الوصول))است؛ اما بااین تفاوت که حساب((ذخیره برگشت ازفروش وتخفیفات))وهمچنین حساب((ذخیره تخفیفات نقدی فروش))یک حساب بدهی است که درسمت چپ ترازنامه قرار می گیرد،درحالی که حساب((ذخیره مطالبات مشکوک الوصول))یک دارایی منفی است که درسمت راست ترازنامه ازحساب((بدهکاران))کسرمی گردد.

روشهای ثبت مطالبات مشکوک الوصول دردفاتر

بطوکلی برای ثبت مطالبات مشکوک الوصول دردفاتراز2روش استفاده میشود.

یکی روش حذف مستقیم ودیگری استفاده ازحساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول .

الف)روش حذف مستقیم

برخی ازواحدهای تجاری هزینه سوخت مطالبات راتنهاهنگامی به حساب می آورندکه مطالبات مشخصی سوخت شود.دراین روش حساب دریافتنی غیرقابل وصول،بابدهکارکردن هزینه مطالبات مشکوک الوصول وبستانکارکردن حسابهای دریافتنی حذف می شود.

 

29اسفندهزینه مطالبات مشکوک الوصول                                                       25000                   حسابهای دریافتنی(بدهکاران)                                                                             25000 بابت سوخت مطالبات آقایان رجبی وحیدری

مثال:فرض کنیدکه دونفرازبدهکاران فروشگاه حسینی به نام های رجبی وحیدری حاضربه پرداخت بدهی خودنمی باشند.بدهی های رجبی معادل 10000ريال وبدهی های حیدری معادل 15000ريال می باشد.ثبت روزنامه آدرروش حذف مستقیم به صورت زیراست:

چنانچه حسابی که پیش تربه عنوان مطالبات غیرقابل وصول حذف شده، ،وصول گردد.مبلغ دریافت شده به حسابی تحت عنوان ((درآمدحاصل ازوصول مطالبات سوخت شده))ویابه حساب((درآمدهای متفرقه))بستانکارمی گردد.

ب)روش استفاده ازذخیره مطالبات مشکوک الوصول

دراین روش،بااستفاده ازهریک ازچهارشیوه تشریح شده،مبلغ مطالبات مشکوک الوصول رامحاسبه نموده وبرای ثبت آن دردفترروزنامه،حساب هزینه مطالبات مشکوک الوصول رابدهکارنموده وحساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول رابستانکار می نماییم . اکنون ثبت مربوطه به مطالبات مشکوک الوصول(برای هریک ازچهارشیوه تشریح شده)به شرح ذیل ارائه می گردد.

 

29اسفند         هزینه مطالبات مشکوک الوصول120000                                                       ذخیره مطالبات مشکوک الوصول120000                    بابت ثبت مطالبات مشکوک الوصول برآوردی

الف)ثبت مربوط به مطالبات مشکوک الوصول درروش برآوردبرمبنای خالص فروشهای نسیه.

 

 

29اسفند             هزینه مطالبات مشکوک الوصول100000                                         ذخیره مطالبات مشکوک الوصول100000                        بابت ثبت مطالبات مشکوک الوصول برآوردی

ب)ثبت مربوط به مطالبات مشکوک الوصول درروش برآوردی برمبنای مجموع فروشهای نقدونسیه.

 

 

 

 

29اسفند             هزینه مطالبات مشکوک الوصول100000                                     ذخیره مطالبات مشکوک الوصول100000                        بابت ثبت مطالبات مشکوک الوصول برآوردی

ج) ثبت مربوط به مطالبات مشکوک الوصول درروش برآوردبرمبنای درصدی ازمجموع حسابهای دریافتنی          

 

 

د)ثبت مربوط به مطالبات مشکوک الوصول دررو برآوردی برمبنای تحلیل زمانی حسابهای دریافتنی

 

	29اسفند             هزینه مطالبات مشکوک الوصول90000                                    ذخیره مطالبات مشکوک الوصول90000                      بایت ثبت مطالبات مشکوک الوصول برآوردی

 

روش های محاسبه مطالبات مشکوک الوصول

به چهار روش امکان پذیر است :

الف ) روش درصدی از حسابهای دریافتنی

ب ) روش درصدی از فروش های نسیه

ج   ) روش تجزیه سنی حسابهای دریافتنی

د   ) روش بررسی موردی

الف ) روش درصدی از حسابهای دریافتنی :

براساس این روش درپایان دوره مالی معمولا درصدی از حسابهای دریافتنی باتوجه به تجارب سالهای گذشته به عنوان ذخیره مطالبات مشکوک الوصول اختصاص می یابد.

مثال: مانده حسابهای دریافتنی موسسه بازرگانی ایران درپایان دوره مالی 14000000 ریال است .این موسسه همه ساله معادل 5 درصد مانده حسابهای دریافتنی خود برای مطالبات مشکوک الوصول ذخیره ذر نظر می گیرد .مطلوب است محاسبه وثبت ذخیره لازم برای حسابهای دریافتنی ؟

700000=5% * 14000000

                               هزینه مطالبات مشکوک الوصول 700000

                                         ذخیره مطالبات مشکوک الوصول  700000

تذکر اول : هزینه مطاالبات مشکوک الوصول یک حساب موقت وسود وزیانی است ولازم است درپایان دوره مالی به منظور رعایت اصل تطابق (تخصیص ) باید به سود/زیان بسته شود.این هزینه در دردیف هزینه های عمومی واداری به سود وزیان منتقل میشود.

تذکر دوم : حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول دارای مانده بستانکار است وبه منظور رعایت اصل واقعیت می بایستی درترازنامه درردیف داراییهای جاری به صورت کاهنده درزیر حساب های دریافتنی نوشته شود.

ب ) روش درصدی از فروش های نسیه :

مطابق این روش درپایان دوره مالی درصدی ازفروش های نسیه موسسه جهت مطالبات مشکوک الوصول درنظر گرفته میشود.

مثال : مجموع فروش های سالانه موسسه ای 16000000 ریال است که 30درصد آن نقدومابقی نسیه است .این موسسه همه ساله معادل 3 درصد فروش های نسیه خود رابرای مطالبات مشکوک الوصول ذخیره درنظر می گیرد.مطلوب است محاسبه وثبت ذخیره لازم ؟

11200000=70% * 16000000

336000= 3% * 11200000

           هزینه مطالبات مشکوک الوصول  336000

                                  ذخیره مطالبات مشکوک الوصول   336000

ج   ) روش تجزیه سنی حسابهای دریافتنی :

دراین روش عمر حسابهای دریافتنی مورد بررسی قرار می گیرد .معمولا احتمال وصول مطالباتی که مدت زمان طولانی ازسررسیدشان سپری شده است کم وغالبا ناممکن است.

 

جواب:

مثال : موسسه ای جهت درنظر گرفتن ذخیره مطالبات مشکوک الوصول روش تجزیه سنی را مورد استفاده قرار می دهند .جدول زیر حسابهای دریافتنی موسسه همچنین مدت سپری شده از سررسید را نشان می دهند.

100=5% * 2000

500=10 % * 5000

200= 20 % * 1000

2000=50 % * 4000

2800= 100 + 500 + 200 + 2000                  

   هزینه مطالبات مشکوک الوصول 2800

                                          ذخیره مطالبات مشکوک الوصول   2800

تعدیل مانده حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول در پایان دوره مالی به این شکل است که : این حساب یک حساب دائمی وترازنامه ای است یعنی مانده حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول درپایان دوره مالی می بایستی تعدیل وبه روز شود سپس به دوره مالی بعد انتقال یابد.

د   ) روش بررسی موردی :

تقریبا بهترین روش برای محاسبه ذخیره لازم برای مطالبات مشکوک الوصول به این صورت است که حسابهای دریافتنی موسسه مورد به مورد تجزیه وتحلیل شده وبرای هریک میزان مشخصی جهت مطالبات مشکوک الوصول منظور می گیرد.

مثال : جدول زیر حسابهای دریافتنی موسسه ای را به تفکیک نشان می دهد .همچنین درصدلازم برای مطالبات مشکوک الوصول نیز مطرح شده است .باتوجه به اطلاعات مطرح شده مطلوب است محاسبه ذخیره لازم برای مطالبات مشکوک الوصول ؟

جواب :

200000= 25% * 800000

50000= 10% * 500000

200000= 20 % * 1000000

450000 = 200000 + 50000 + 200000

هزینه مطالبات مشکوک الوصول 450000

                   ذخیره مطالبات مشکوک الوصول   450000

درآخرین قسمت مبحث اصلاح حسابها به اصلاح حساب دارایی های ثابت می پردازیم.برای تحقق این امر می بایست ابتدا توضیحات مختصری در خصوص داراییهای ثابت بدیم . (قابل ذکر است به زودی نسبت به ارائه مبحث کامل داراییهای ثابت اقدام خواهیم کرد)

دارایی های ثابت به دارایی هایی گفته می شود که به طور نسبی دارای عمر طولانی هستند ودرجریان عادی عملیات موسسات مورد استفاده قرار می گیرند.این دارایی ها صرفا به منظور استفاده موسسات تهیه شده وبه منظور سرمایه گذاری وفروش مجدد تحصیل نشده است. دارایی های ثابت را به اساس مختلفی مثل دارایی های غیرجاری ، دارایی های سرمایه ای وماشین آلات وتجهیزات نیز می نامند.

دارایی های ثابت به 2 دسته کلی تقسیم می شوند:

الف ) دارایی های ثابت مشهود : دارایی موجودیت فیزیکی وملموس بوده وقابل رویت هستند مثل زمین ، ساختمان و...

ب ) دارایی های ثابت نامشهود: دارایی موجودیت ملموس نبوده وقابل مشاهده ورویت نیستند مثل سرقفلی حق الامتیاز و...

دارایی های ثابت مشهود به 2 دسته استهلاک پذیر واستهلاک ناپذیر تقسیم بندی میشوند.تنها دارایی ثابت مشهود استهلاک ناپذیر زمین است.البته مشروط به اینکه به عنوان دارایی نقصان پذیر مورد توجه قرار نگیرد ( مثلا زمینی که مورد استفاده به عنوان معدن قرار می گیرد).

دارایی های ثابت نامشهود به دو دسته کلی استهلاک پذیر مثل حق التالیف وحق الاختراع واستهلاک ناپذیر مثل علائم تجاری وسرقفلی می باشد.

استهلاک دارایی های ثابت

کاهش تدریجی ارزش دارایی های ثابت در طی سالهای عمر مفید که براثر عواملی چون کهنه شدن ،فرسوده شدن ، ،از مد افتادن ومنسوخ شدن ایجاد میشود این کاهش تدریجی عمدتا استهلاک نامیده می شود.درپایان دوره مالی براساس روشهایی که خواهیم گفت این هزینه محاسبه می شود (هزینه استهلاک دارایی ثابت)ودرحسابهای هردوره مالی منعکس می شود.نحوه ثبت آن نیز به این صورت است که حساب هزینه استهلاک رابدهکار نموده وحساب استهلاک انباشته را که حساب کاهنده دارایی های ثابت می باشد بستانکار می کنند :

                                         هزینه استهلاک دارایی ثابت    ****

                                                          استهلاک انباشته دارایی ثابت ****

                                        شرح: ثبت محاسبه استهلاک فلان دارایی ثابت .

حساب هزینه استهلاک داراییهای ثابت ، درپایان دوره مالی به همراه سایر هزینه های به حساب سود/ زیان منتقل می شود،ولی حساب استهلاک انباشته ،جزو حسابهای دائم است وبه سال بعدی انتقال می یابد ودر ترازنامه درقسمت دارایی ها و به عنوان یک حساب کاهنده از همان دارایی ثابت مربوط به خودش گنجانده می شود.

عوامل موثر در تعیین استهلاک :

دارایی های ثابت به هنگام تحصیل آن ، دارای قیمت تمام شده ای می باشد که واقعی است ودردفاتر ثبت میشود.لیکن سایر عواملی که درتعیین استهلاک موثر می باشند تخمینی هستند.یکی از این عوامل ، عمر مفید می باشد وبه دوره ای اطلاق می شود که می توان از یک دارایی ثابت استفاده کرد.عمرمفید می تواند برحسب سال ، ماه ، روز یا ساعت باشد.

یکی دیگر از عوامل یادشده ارزش اسقاط می باشد وآن عبارت است از ارزشی که یک دارایی ثابت پس از اتمام عمر مفید دارا می باشد.بنابراین درمحاسبه استهلاک ،سه عامل باید مورد توجه قرار گیرد که عبارتند از:

الف ) بهای تمام شده دارایی ثابت (واقعی )

ب ) عمرمفید ( تخمینی )

ج ) ارزش اسقاط ( تخمینی )

همانطور که مشاهدمی کنید ارزش اسقاط وسالهای عمر مفید به طور تخمین تعیین می شود.

در برآورد عمرمفید باید یه سری نکات مورد توجه قرار بگیره واونم اینه که :

الف ) کسانی که از دارایی استفاده می کنند مشخص باشند.

ب ) کاربرد دارایی به صورتی باشد که به هنگام تحصیل دارایی منظور نظر بوده است.

ج ) خط مشی موسسه برای تعمیر ونگهداری دارایی درمدت استفاده مشخص باشد.

روش های محاسبه (استهلاک دارایی های ثابت )

الف ) روش خط مستقیم یا اقساط مساوی :

دراین روش میزان هزینه استهلاک در طی عمر مفید یکسان می باشد و2 روش سالهای عمر مفید و روش درصدی از قیمت تمام شده تقسیم می شود.

ب ) روش متغیربودن هزینه :

دراین روش میزا ن هزینه استهلاک باساعات کارکرد یا میزان تولید تناسب دارد.که این روش هم به دو روش متغیر بودن هزینه براساس تولید و ساعات کارکرد تقسیم میشه.

ج ) روش نزولی :

دراین روش میزان هزینه استهلاک بیشتر درسال اول وکاهش تدریجی آن درطی سالهای بعد مورد توجه می باشد.روش مجموع سنوات وروش مانده نزولی که به آن درصدی از ارزش دفتری نیز می گویند از انواع (روش نزولی ) می باشند.

د ) روش استهلاک براساس نظریه های سرمایه گذاری :

دراین روش ، مبلغ پرداخت شده برای خرید دارایی درحکم مبلغی خواهد بود که سرمایه گذاری شده است ودرطول عمر مفید دارایی بازده معادل اصل سرمایه گذاری واستفاده ای که ازآن انتظار می رود مورد توجه قرار می گیرد.

نکات مهم مرتبط باحسابداری مطالبات

1. 1)   حسابهای دریافتنی یا بدهکاران آن گروه از مطالبات واحد تجاری است که مستند به اسناد تجاری(نظیرچک وعده داروسفته) نبوده و ازبابت طلب ایجاد شده هیچگونه مدرک قانونی مبنی بر پرداخت بدهی درآینده از شخص بدهکار دریافت نشده است . حساب های در یافتنی به دو گروه تقسیم می شوند.

الف )حسابهای دریافتنی تجاری – مطالباتی هستند که رابطه مستقیم با عملیات عادی ومستمر واحد تجاری،ازطریق فروش نسیه کالاها وخدمات ایجاد می شوند.

ب) حسابهای دریافتنی غیرتجاری- مطالباتی هستندکه رابطه مستقیم باعملیات عادی ومستمر واحد تجاری ندارند. مانندمطالبات ناشی از فروش نسیه دارایی های ثابت ویا مطالبات ناشی ازفروش نسیه دارایی های ثابت ویا مطالبات ازمدیران وکارکنان بابت علی الحساب های پرداختنی .

2)حسابهای دریافتنی به خالص ارزش بازیافتنی(یعنی خا لص مبلغی که انتظار می رودبه صورت وجه نقد دریافت شود) ارزیابی میشود.

3)هزینه مطالبات سوخت شده (مشکوک الوصول )به دلیل آن که در اثرعدم دقت در اعطای اعتباراز طرف مدیران واحد تجاری ویا عدم اتخاذ روش های مناسب برای وصول مطالبات حادث شده و نتیجه سوء عملکردمدیران اجرایی را در رابطه با مطالبات نشان میدهد ،لذا باید جزء هزینه های عمومی و اداری در صورت سودوزیان طبقه بندی شود.

4)در روش شناسایی ویژه حسابهای دریافتنی واحد تجاری (روش موردی )کلیه حسابهای دریافتنی واحد تجاری مورد بررسی قرارگرفته و مطالباتی که وصول آنها مشکوک به نظر می رسد،تعیین و نسبت به آنهاذخیره در نظر گرفته میشود. این روش دقیق ترو قابل اطمینان تر ازسایر روش های برآورد مطالبات مشکوک الوصول است ولی به علت هزینه ای که کاربرد

آن دارد برای واحد های تجاری که تعداد حسابهای دریافتنی آن ها زیاد است ، اقتصادی نیست وتنها واحد های تجاری که تعداد حسابهای در یافتنی آن ها زیاد است، اقتصادی نیست و تنها واحدهای تجاری که تعداد حساب های در یافتنی آن ها محدود می باشداز این روش استفاده می کنند.

5)هنگامی که یکی از بدهکارانی که طلب از وی غیرقابل وصول تشخیص داده شده و از دفاترحذف گردیده درسال های بعد اقدام به پرداخت تمام یا بخشی از دارایی ازبدهی خود نماید ‌‍؛

الف )چنانچه روش اتخاذی واحد تجاری درمورد مطالبات سوخت شده روش حذف مستقیم باشد ،بازیافت مجددطلب سوخت شده نوعی درآمد محسوب شده و ابتدا به بدهکارحساب های دریافتنی وبستانکاردرآمد متفرقه منظور میشود،سپس مبلغ وصول شده به شیوهعادی ثبت می گردد . بنابراین بازیافت مطالبات سوخت شده در این روش باعث افزایش سود خالص می شود.

ب) چنانچه روش اتخاذی واحد تجاری در مورد مطالبات سوخت شده روش ایجاد ذخیره باشد،ابتدا ثبت اولیه به هنگام حذف طلب برگشت داده میشود، سپس وصول از بدهکاران همانند روال عادی ثبت میگردد. بنابراین بازیافت مطالبات سوخت شده در این روش تاثیری بر سود خالص ندارد.

6)درکلیه روش های دیدگاه ترازنامه ای مانده قبلی حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول مورد توجه قرار میگیرد. چنانچه مانده حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول قبل از تعدیل بستانکار باشدومبلغ ذخیره مورد نیازبیش از مانده بستانکارحساب ذخیره باشد،بابت مابه التفاوت ،هزینه مطالبات مشکوک الوصول بدهکارو ذخیره مطالبات مشکو ک الوصول بستانکار می شود و در مواردی که مبلغ ذخیره مورد نیاز با مانده حساب ذخیره مزبور باشد،بابت مابه التفاوت ،ذخیره مطالبات مشکو ک الوصول بدهکاروسایر درآمدها بستانکار می شود. چنانچه مانده ذخیره مطالبات مشکوک الوصول قبل از تعدیل بدهکار باشد،مبلغ ذخیره مورد نیازبا مانده حساب ذخیره جمع شده و بدهکارحساب ذخیره مطالبات مشکو ک الوصول و بستانکار حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول منظور می شود.

7)در مواردی که واحدهای تجاری محصولات خود رابه طور نسیه می فروشند معمولا مبلغ در یافتی بابت فروش بیش از قیمت نقدی کالا است در این گونه موارد،در زمان فروش،مبلغ صورت حساب فروش پس از کسر تخفیف نقدی به بدهکار حساب های دریافتنی و بستانکارحساب فروش منظور می شود.چنانچه مشتری بدهی خود رادر دوره مشمول تخفیف پرداخت نماید،وجوه نقد بدهکار و در مقابل حساب های دریافتنی بستانکار می شود .در صورت عدم استفاده از تخفیف نقدی توسط مشتری،مبلغ دریافتنی بیش از مبلغ اسمی حساب های دریافتنی بوده که مبلغ اضافه در یافتی به بستانکار حساب "تخفیفات نفدی استفاده نشده " منظور می شود. تخفیفات نقدی استفاده نشده به عنوان " درآمد تامین مالی " تلقی شده و به طور جداگانه در صورت سود و زیان گزارش می شود.

8)در صورتی که برگشت از فروش وسایر ادعاها قابل ملاحظه وعمده باشد، باید ذخیره لازم از این بابت برآوردو در بدهکار حساب " برگشت از فروش و تخفیفات " و بستانکار حساب " ذخیره برگشت از فروش و تخفیفات " منظور شود. حساب برگشت از فروش و تخفیفات در صورت سودو زیان از قروش کسر می شود و ذخیره برگشت از فروش و تخفیفات نیز در ترازنامه از حساب های دریافتنی کسر می شود تا خالص ارزش بازیافتنی حساب های دریافتنی در ترازنامه منعکس گردد.

9)اسناد دریافتنی بلند مدت به ارزش فعلی اندازه گیری و در ترازنامه ارائه می شوند و تفاوت بین ارزش فعلی و مبلغی که در تاریخ سررسید باید وصول شودبه عنوان بهره (سود تضمین شده )تلقی می شود.

10)موضوع تنزیل اسناد توسط بانک ها به صورت خرید "خرید دین" که یکی از انواع معاملات عقود اسلامی مورد پذیزش قرارگرفته است . نحوه تنزیل اسناد در بانک ها بدین صورت است که دارنده اسناد برای تامین منابع نقدینگی پیش از تاریخ سررسید اسناد به بانکمراجعه و آن رانزد بانک تنزیل می نماید. بانک معمولا با توجه به مدت منابع نقدینگی پیش از تاریخ سر رسید اسناد به بانک مراجعه و آن را نزد بانک تنزیل می نماید. بانک معمولا با توجه به مدت تنزیل (فاصله زمانی تاریخ تنزیل تا سررسید)و با در نظر گرفتن نرخ تنزیل متداول در بانک و با استفاده از فرمول تنزیل ،سود وکارمزد تنزیل را محاسبه و از اصل مبلغ سفته کسر و باقی مانده را در وجه تنزیل کننده پرداخت می نماید.

11)صدور چک مدت داریا چک وعده دارطبق قوانین و مقررات تجاری ایران مجاز نمی باشد، اما با توجه به مزیت آن به عنوان یک سند رسمی و قابلیت نقل وانتقال آن ، عملا صدور چک مدت دار در معاملات تجاری ایران رایج می باشد. مطالبات ناشی از معاملاتی که به صدور چک مدت دار انجامیده، تحت عنوان "چک های در یافتنی " یا "اسناد دریافتنی " در حساب ها ثبت می شود.