دانشگاه جامع علمی کاربردی مرکز فرهنگ و هنر واحد 13 تهران

حق العمل كاري ( كميسيون )

توضیحات: منتشر شده در دوشنبه, 30 -3443 03:25; نوشته شده توسط ابولفضل فرضی; بازدید: 1437

حق العمل كاري ( كميسيون )

حق العمل در لغت به معنای «مزدكار، كارمزد، پولی كه بابت فروش كالایی از صاحب كالا دریافت می‌شود» آمده است.

در اصطلاح «حق‌العمل كار، كسی است كه به دستور دیگری معاملاتی نموده و در مقابل آن اجرت دریافت می‌کند. حق‌العمل كاری نوعی وكالت در امور تجاری است اما اگرحق العمل كار به نام خود انجام دهد، عنوان وكالت بر او اطلاق نمی‌شود ولی می‌توان آن را مصداق نیابت دانست، زیرا نیابت مفهومی عام‌تر و وسیع‌تر از وكالت دارد».

ماده357- حق العمل كار كسي است كه باسم خود ولي بحساب ديگري (آمر) معاملاتي كرده و در مقابل حق العملي دريافت مي دارد.
ماده358- جز در مواردي كه بموجب مواد ذيل استثناء شده مقررات راجعه بوكالت در حق العمل كاري نيز رعايت خواهد شد.
ماده359- حق العمل كار بايد آمر را از جريان اقدامات خود مستحضر داشته و مخصوصا" در صورت انجام م‌موريت اين نكته را بفوريت باو اطلاع دهد.
ماده360- حق العمل كار مكلف به بيمه كردن اموالي كه موضوع معامله است نيست مگر اينكه آمر دستور داده باشد.
ماده361- اگر مال التجاره اي كه براي فروش نزد حق العمل كار ارسال شده داراي عيوب ظاهري باشد حق العمل كار بايد براي محفوظ داشتن حق رجوع بر عليه متصدي حمل و نقل و تعيين ميزان خسارات بحري ( آواري ) بوسابل مقتضيه و محافظت مال التجاره اقدامات لازمه بعمل آورده و آمر را از اقدامات خود مستحضر كند و الا مسئول خسارات ناشيه از اين غفلت خواهد بود.
ماده362- اگر بيم فساد سريع مال التجاره اي رود كه نزد حق العمل كار براي فروش ارسال شده حق العمل كار ميتواند ، و حتي در صورتيكه منافع آمر ايجاب كند مكلف است ، مال التجاره را با اطلاع مدعي العموم محلي كه مال التجاره در آنجا است يا نماينده او بفروش برساند.
ماده363- اگر حق العملي كار مال التجاره اي را بكمتر از حداقل قيمتي كه آمر معين كرده بفروش رسانيده مسئول تفاوت خواهد بود مگر اينكه ثابت نمايد از ضرر بيشتري احتراز كرده و تحصيل اجازه آمر در موقع مقدور نبوده است .
ماده364- اگر حق العمل كار تقصير كرده باشد بايد از عهده كليه خساراتي نيز كه از عدم رعايت دستور آمر ناشي شده بر آيد .
ماده365- اگر حق العمل كار مال التجاره‌اي را بكمتر از قيمتي كه آمر معين كرده بخرد و يا به بيشتر از قيمتي كه آمر تعيين نموده بفروش رساند حق استفاده از تفاوت نداشته و بايد آن را در حساب آمر محسوب دارد.
ماده366- اگر حق العمل كار بدون رضايت آمر مالي را به نسيه بفروشد يا پيش قسطي دهد ضرر هاي ناشيه از آن متوجه خود او خواهد بود . معذلك اگر فروش به نسيه داخل در عرف تجارتي محل باشد حق العمل كار م‌ذون بان محسوب ميشود مگر در دستور مخالف آمر.
ماده367- حق العمل كار در مقابل آمر مسئول پرداخت وجوه و يا انجام ساير تعهدات طرف معامله نيست مگر اينكه مجاز در معامله باعتبار نبوده و يا شخصا" ضمانت طرف معامله را كرده و يا عرف تجارتي بلد او را مسئول قرار دهد.
ماده368- مخارجي كه حق العمل كار كرده و براي انجام معامله و نفع آمر لازم بوده و همچنين هر مساعده اي كه بنفع آمر داده باشد بايد اصلا و منفعته به حق العمل كار مسترد شود. حق العمل كار ميتواند مخارج انبار داري و حمل و نقل را نيز بحساب آمر گذارد.
ماده369- وقتي حق العمل كار مستحق حق العمل ميشود كه معامله اجرا شده و يا عدم اجراي آن مستند بفعل آمر باشد. نسبت باموريكه در نتيجه علل ديگري انجام پذير نشده حق العمل كار براي اقدامات خود فقط مستحق اجرتي خواهد بود كه عرف و عادت محل معين مينمايد.
ماده370- اگر حق العمل كار نادرستي كرده و مخصوصا" در موردي كه بحساب آمر قيمتي علاوه بر قيمت خريد و يا كمتر از قيمت فروش محسوب دارد مستحق حق العمل نخواهد بود بعلاوه در دو صورت اخير آمر ميتواند خود حق العمل كار را خريدار يا فروشنده محسوب كند .
تبصره- دستور فوق مانع از اجراي مجازاتي كه براي خيانت در امانت مقرر است نيست .
ماده371- حق العمل كار در مقابل آمر براي وصول مطالبات خود از او نسبت باموالي كه موضوع معامله بوده و يا نسبت بقيمتي كه اخذ كرده حق حبس خواهد داشت .
ماده372- اگر فروش مال ممكن نشده و يا آمر از اجازه فروش رجوع كرده و مال التجاره را بيش از حد متعارف نزد حق العمل كار بگذارد حق العمل كار مي تواند آن را با نظارت مدعي العموم بدايت محل يا نماينده او بطريق مزايده بفروش برساند. اگر آمر در محل نبوده و در آنجا نماينده نيز نداشته باشد فروش بدون حضور او يا نماينده او بعمل خواهد آمد ولي در هر حال قبلا" بايد باو اخطاريه رسمي ارسال گردد مگر اينكه اموال از جمله اموال سريع الفساد باشد .
ماده373- اگر حق العمل كار م‌مور بخريد يا فروش مال التجاره يا اسناد تجارتي و يا ساير اوراق بهاداري باشد كه مظنه بورسي يا بازاري دارد ميتواند چيزي را كه م‌مور بخريد آن بوده خود شخصا" بعنوان فروشنده تسليم بكند و يا چيزي را كه م‌مور بفروش آن بوده شخصا" بعنوان خريدار نگاهدارد مگر اين كه آمر دستور مخالفي داده باشد.
ماده374- در مورد ماده فوق حق العمل كار بايد قيمت را بر طبق مظنه بورسي يا نرخ بازار در روزي كه وكالت خود را انجام ميدهد منظور دارد و حق خواهد داشت كه هم حق العمل و هم مخارج عاديه حق العمل كاري را برداشت كند.
ماده375- در هر موردي كه حق العمل كار شخصا" مي تواند خريدار يا فروشنده واقع شود اگر انجام معامله را به آمر بدون تعيين طرف معامله اطلاع دهد خود طرف معامله محسوب خواهد شد .
ماده376- اگر آمر از امر خود رجوع كرده و حق العمل كار قبل از ارسال خبر انجام معامله از اين رجوع مستحضر گردد ديگر نميتواند شخصا" خريدار يا فروشنده واقع شود.

حق‌العمل كاری و مقررات حاكم بر آن

طبق ماده 357 قانون تجارت، حق‌العمل كار كسی است كه به اسم خود ولی به حساب دیگری (آمر) معاملاتی كرده و در مقابل حق‌العملی دریافت می‌دارد. ماده 358 قانون تجارت تصریح می‌كند كه: «جز در مواردی كه به موجب مواد ذیل استثناء شده، مقررات مراجعه به وكالت در حق‌العمل كاری نیز رعایت خواهد شد»؛ ولی باید توجه داشت كه حق‌العمل كاری با نمایندگی و وكالت تفاوت زیادی دارد؛ زیرا در نمایندگی عادی یا وكالت، نماینده یا وكیل بنام آمر یا موكل خود عمل می‌كند، در صورتی كه حق‌العمل كار اغلب نام آمر خود را كتمان می‌كند و حتی طرف معامله حق‌العمل كار نمی‌داند معامله برای كیست بلکه فقط حق‌العمل كار را در مقابل خود می‌شناسد.

حق‌العمل كاری عملی است تجارتی و بند 3 ماده 2 قانون تجارت هر قسم حق‌العمل كاری را جزء معاملات تجارتی نام برده است.

قانون تجارت هیچ گونه شرطی برای مبادرت به حق‌العمل كاری در نظر نگرفته و هر كسی كه اهلیت تاجر بودن را دارا باشد، می‌تواند به حق‌العمل كاری مبادرت نماید، علاوه بر آن هیچ گونه پروانه یا اجازه مخصوصی برای اشتغال به حق‌العمل كاری لازم نیست، برخلاف شغل دلالی كه نیاز به كسب پروانه هم دارد.

حق‌العمل كار همانند دلال واسطه در معاملات است با این تفاوت که دلال جز معرفی طرفین معامله به یكدیگر وظیفه‌ای ندارد و جز با اجازه مخصوص نمی‌تواند نمایندگی یكی از طرفین را عهده‌دار باشد اما حق‌العمل كار خود طرف معامله بوده و علاوه بر آن‌كه در مقابل طرف معامله مسئول انجام تعهداتی می‌باشد كه بنام خود تقبل كرده است، در مقابل آمر نیز مسؤل است كه حاصل معامله را به او واگذار نماید. بنابراین حق‌العمل كار دو تعهد مستقیم دارد؛ یكی در مقابل طرف معامله كه صرف‌نظر از این كه آمر، معامله را قبول كند یا خیر، مسؤل انجام تعهداتی است كه تقبل كرده است و دیگر در مقابل آمر، كه باید انجام معامله را به اطلاع او برساند و حاصل معامله را در اختیار او بگذارد ولی باید در نظر داشت که چنانچه حق‌العمل كار حسن انجام معامله را ضمانت نكرده و کوتاهی هم نکرده باشد، مسؤل عدم اجرای معامله از جانب طرف معامله نخواهد بود.

وظایف حق‌العمل كار

1) انجام دستورات آمر.

2) انجام معامله بنام خود.

3) ذینفع نبودن در معامله مگر در مورد ماده 373 قانون تجارت.

4) اطلاع به آمر.

5) وكالت از طرف آمر و رعایت امانت.

6) بیمه اجناس (مادۀ 360 قانون تجارت).

7) منظور كردن منافع معامله در حق آمر (ماده 365 قانون تجارت).

8) قبول مسوولیت در قبال انجام تعهدات در صورت انجام معاملات اعتباری (ماده 366 قانون تجارت).

منابع:

1) عمید، حسن؛ فرهنگ فارسی عمید، تهران، انتشارات امیركبیر، 1381، چاپ بیست و دوم، ص 527.

2) جعفری لنگرودی، محمدجعفر؛ ترمینولوژی حقوق، تهران، گنج دانش، 1380، چاپ یازدهم، ص 225، ش 1799و 1798.

3) ستوده تهرانی، حسن؛ حقوق تجارت، تهران، نشر دادگستر، 1380، چاپ چهارم، ج 4، ص 64-59.

نويسنده : ابولفضل فرضی

این کاربر 1 مطلب منتشر شده دارد.

به منظور درج نظر برای این مطلب، با نام کاربری و رمز عبور خود، وارد سایت شوید.

JComments