حسابداری چیست ؟

• 
• 

توضیحات

منتشر شده در دوشنبه, 30 -3443 03:25

نوشته شده توسط ميثم خان ميرزا

بازدید: 965

 

حسابداري چيست؟

 

 

همه ما در زندگي روزانه خود با پرسشهايي از اين دست روبرو هستيم كه: منابع مالي لازم جهت تامين نيازمندي هاي ما چه مبلغي است؟ بهترين راه كسب اين منا بع كدامست؟ بين درآمدو هزينه يمان چگونه توازن بر قرار كنيم؟ چه مبلغ از در آمدمان را بايد به هريك از گروههاي هزينه مانند خوراك وپوشاك وتحصيل وتفريح وخريد لوازم منزل اختصاص دهيم؟ ونهايتا چگونه بايد براي تامين منابع مالي مورد نياز جهت خريد اتومبيل و مسكن و يا تعويض و بهبود آنها برنامه ريزي كنيم .

حسابداري دانشي است كه موضوعش فهم رويدادهاي مالي وبه اعدادتبديل كردن اين ر‏ويدادهاست .

حسابداري فن جمع آوري اطلاعات /طبقه بندي/تلخيص و تجزيه وتحليل و نتيجه گيري از اين ‏‏اطلاعات ميباشد .حسابداري يك سيستم است كه در آن فرآيند جمع‌آوري، طبقه‌بندي ، ثبت، خلاصه كردن ‏‏اطلاعات و تهيه گزارشهاي مالي و صورتهاي حسابداري در شكل‌ها و مدلهاي خاص انجام مي‌گيرد. تا افراد ‏‏ذي‌نفع درون سازماني مثل مديران سازمان و يا برون‌سازماني مثل بانك‌ها، مجامع عمومي سازمانهاي ‏‏مورد نظر و يا مقامات مالياتي بتوانند از اين اطلاعات استفاده كنند .

حسابداري يك سيستم است كه در آن فرآيند جمع‌آوري، طبقه‌بندي ، ثبت، خلاصه كردن اطلاعات و تهيه گزارشهاي مالي و صورتهاي حسابداري در شكل‌ها و مدلهاي خاص انجام مي‌گيرد. تا افراد ذي‌نفع درون سازماني مثل مديران سازمان و يا برون‌سازماني مثل بانك‌ها، مجامع عمومي سازمان ها ي مورد نظر و يا مقامات مالياتي بتوانند از اين اطلاعات استفاده كنند. به همين دليل كساني كه تحصيلات دانشگاهي ندارند، بيشتركار دفترداري انجام مي دهند تا حسابداري، چرا كه گزارشها وصورتهاي مالي اين اينگونه از افراد مطابق استاندارد هاي حسابداري نيست و پردازش كافي نمي‌شود . براي مثال يك حسابدار تجربي نمي‌تواند براحتي بين دارايي كوتاه مدت و بلند مدت تفاوت قائل شود و يا نمي‌داند كه چگونه بايد معاملات ارزي را در دفاتر ثبت كرد.حسابداري به عنوان يك نظام پردازش اطلاعات، داده‌هاي خام مالي را دريافت نموده، آنها را به نظم در مي‌آورد.

تعاريف متعدد ومختلفي براي حسابداري ارائه شده است كه در يكي از قديمي ترين آنها گفته شده است كه"حسابداري زبان تجارت است"درسالهاي اخير با توسعه فناوري اطلاعات ونگرش سيستمي به سازمانها ومديريت آن حسابداري را به عنوان  بخشي از سيستم هاي اطلاعاتي مديريت براي تهيه اطلاعات مناسب جهت كنترل وتصميم گيري دانسته اند و بر اساس در يكي از تازه ترين تعاريف حسابداري را به شرح زير تعريف كرده اند :

حسابداري به عنوان يك سيستم اطلاعاتي عبارتست از فرآيند تشخيص واندازه گيري وثبت وپردازش رويدادهاي اقتصادي(مالي)يك سازمان وتهيه اطلاعات لازم وگزارشگري آن به استفاده كنندگان اين اطلاعات

 

 

استفاده كنندگان از اطلاعات حسابداري

 

استفاده كنندگان داخلي: كه اين گروه عمدتا افرادي هستند كه مديريت و موسسه كسب وكار را برعهده دارند.

 

استفاده كنندگان خارجي: اين گروه در بيرون از موسسه وسازمان كسب وكار بوده و داراي منافع مالي بالفعل يا بالقوه در موسسه هستند. ماننداعتبار  اعتبار دهندگان وطلبكاران وگروهي ديگر داراي علايق مالي غير مستقيم هستند .مانند(سازمانها ونهاد هاي مالياتي وسازمان تامين اجتماعي) وغيره....

 

پيشينه:

 

حسابداري دانشگاهي عمرش بالغ بر پانصد سال است و با نام لوكا پاچيولي (1495 ميلادي) آغاز شده است. حسابداري مانند هر دانش ديگري در طول عمر پر فراز و نشيب خود تغييرات زيادي داشته است. از مهم ترين تغييرات حسابداري در طول پانصد سال گذشته تغيير ماهيت نظري آن است. حسابداري دانشگاهي در چهارصد سال اول عمر خود عمدتاً رويكردي تكنيكي و فني داشته است. در اوايل سده بيستم اولين مباحث نظري در حوزه حسابداري مطرح و وجه علمي بودن آن به مذاق بحث گذاشته مي شود. در طول دهه هاي آغازين سده بيستم مباحث نظري و فلسفي جدي در خصوص تعلق حسابداري به يكي از حوزه هاي معرفت بشري رواج داشته است. اين مجادلات در طرح تخصيص حسابداري به يكي از حوزه هاي علم يا فن يا هنر به اوج خود ميرسد. در اواسط سده بيستم و با احاطه مكتب مثبت گرايي (پازيتيويسم) بر فضاي دانشگاهي جهان، نظريه هاي حسابداري مثبت گرايانه به ظهور ميرسد. ضعفهاي بنيادين نظريه هاي مثبت گرايانه در ظرف كمتر از ربع قرن آشكار مي شود و حسابداري به تبع ساير محافل علمي وارد دنياي جديد جستارهاي فلسفي و نظري مي شود. طرح حسابداري انتقادي يا امثال آن نشانه اين تحول نظري در حسابداري است .

 

هدف :

 

 

حسابداري يك سيستم است كه در آن فرآيند جمع‌آوري، طبقه‌بندي ، ثبت، خلاصه كردن اطلاعات و تهيه گزارشهاي مالي و صورتهاي حسابداري در شكل‌ها و مدلهاي خاص انجام مي‌گيرد. تا افراد ذي‌نفع درون سازماني مثل مديران سازمان و يا برون‌سازماني مثل بانك‌ها، مجمع عمومي سازمان مورد نظر و يا مقامات مالياتي بتوانند از اين اطلاعات استفاده كنند. به همين دليل فردي كه تحصيلات دانشگاهي ندارد، بيشتر دفتردار است تا حسابدار. چرا كه گزارشهاي اين دسته از افراد مطابق استاندارد نيست و پردازش كافي نمي‌شود و بيشتر تراز حسابها مي‌باشد. براي مثال يك حسابدار تجربي نمي‌تواند براحتي بين دارايي كوتاه مدت و بلند مدت تفاوت قائل شود و يا نمي‌داند كه چگونه بايد معاملات ارزي را در دفاتر ثبت كرد.

 

حسابداري به منظور جوابگويي به نيازهاي انسان به وجود آمده است. به همين دليل با گذشت زمان و به موازات گسترش فعاليت‌هاي اقتصادي و افزايش پيچيدگي آن ،‌ هدفها و روشهاي حسابداري براي جوابگويي به نيازهاي اطلاعاتي، توسعه يافته است. چرا كه اشخاص، شركت‌ها و دولت براي تصميم‌گيري در مورد توزيع مناسب منابع مالي نياز به اطلاعاتي قابل اتكا دارند كه اين اطلاعات را به ياري حسابداري مي‌توان به دست آورد. از سوي ديگر انجام سرمايه‌گذاري يكي از مواد ضروري و اساسي در فرآيند رشد و توسعه اقتصادي كشور است و سرمايه‌گذاران نيز از بعد عرضه سرمايه، تا حد امكان سعي دارند منابع مالي خودرا به سويي سوق دهند كه كمترين ريسك و بيشترين بازده را داشته باشد. يعني به دنبال برآورد ريسك سرمايه‌گذاري‌ها خواهند بود. اين در حالي است كه يكي از مباني اساسي براي محاسبه ريسك بازار شركت‌ها ، استفاده از اطلاعات توليد شده توسط سيستم حسابداي است.

 

 

حسابداري به عنوان يك نظام پردازش اطلاعات، داده‌هاي خام مالي را دريافت نموده، آنها را به نظم در مي‌آورد .محصول نهايي نظام حسابداري گزارش‌ها و صورت‌هاي مالي است كه مبناي تصميم‌گيري اشخاص ذي‌نفع (مديران ، سرمايه‌گذاران ، دولت و ...) قرار مي‌گيرد ..

 

كار راهه حسابدار:

 

يك حسابدار متخصص، در آينده مي‌تواند مدير مالي يك سازمان يا شركت گردد يعني مي‌تواند به مديريت يك شركت ايده بدهد كه منابع موجودش را در چه راههايي سرمايه‌گذاري نمايد تا استفاده بهينه كند و يا اگر شركت به منابع مالي جديد نياز داشت يك مدير مالي بر اساس دانش آكادميك خود مي‌تواند بگويد كه از چه طريقي بايد تامين مالي كرد. و مجموع اين فعاليت‌ها خارج از توانايي يك حسابدار تجربي است.

 

رشته حسابداري از جمله رشته‌هايي است كه از داوطلبان هر سه گروه آزمايشي رياضي و فني ، علوم تجربي و علوم انساني دانشجو مي‌پذيرد .

 

آينده شغلي ، بازار كار ، درآمد :

 

به نظر مي‌رسد فارغ‌التحصيلان دوره‌هاي تحصيلات تكميلي اين رشته، آمادگي و پختگي بيشتري براي حضور در بازار كار دارند .

نتيجه يكي از تحقيقات دانشگاه «كلمبيا» مبني بر اين بود كه از دهه 70 به بعد همه شركتهاي موفق، شركتهايي بوده‌اند كه مدير آنها تحصيلات مالي داشته است. چون از اين دهه به بعد اطلاعات نقش مهمي پيدا كرده است و مهمترين اطلاعات نيز، اطلاعات مالي است كه تاثير بسياري در تصميم‌گيري روساي شركت‌ها دارد .

 

 

فرصت‌هاي شغلي يك حسابدار بسيار گسترده است و از پايين‌ترين سطح تا بالاترين سطح را در بر مي‌گيرد. و با وجود اين كه در دانشگاههاي مختلف كشور اعم از دولتي ، غيرانتفاعي و آزاد، دانشجويان بسياري در رشته حسابداري تدريس مي‌كنند اما تعداد فارغ‌التحصيلان بيكار اين رشته از بيشتر رشته‌ها كمتر است. چون از يك موسسه كوچك گرفته تا بزرگترين كارخانه‌هاي كشور حداقل براي تهيه اظهارنامه مالياتي به حسابدار نيازمند هستند ..

 

همچنين دانش حسابداري در بخش ماليات كاربرد وسيعي دارد. چون محاسبه سود به ياري حسابداري امكان‌پذير است و تعيين مقدار سود نيز مبناي محاسبه ماليات شركتها اعم از دولتي و خصوصي مي‌باشد.

 

فارغ‌التحصيلان اين رشته پس از اتمام تحصيل مي‌توانند در سطوح مختلف و شاخه‌هاي متفاوت عهده‌دار انجام امور مالي گردند كه شرح آن چنين است :

 

الف) حسابداري

 

فارغ‌التحصيلان مي‌توانند در كليه موسسات و واحدهاي تجاري، اعم از دولتي يا خصوصي به عنوان حسابدار در شاخه‌هاي زير مشغول كار شوند:

 

حسابداري مالي: در كليه شركتها و موسسات تجاري و غيرانتفاعي.

 

حسابداري صنعتي : در كليه واحدهاي صنعتي و شركتهاي توليدي.

 

حسابداري دولتي : در كليه سازمانها و ادارات دولتي به عنوان حسابدار يا عامل ذيحساب.

 

حسابداري مالياتي : در ادارات دارايي.

 

حسابداري بيمه : در موسسات بيمه .

 

حسابداري بانكها : در شعبه‌ها و سرپرستي بانكها .

 

حسابداران پس از مدتي اشتغال به كار حسابداري مي‌توانند در سمت مديريت مالي واحدهاي تجاري ، ايفاي نقش نمايند.

 

ب ) حسابرسي

 

 

فارغ‌التحصيلان رشته حسابداري قادرند با توجه به شاخه‌هاي حسابداري در بند الف در حرفه حسابرسي شاغل شوند. شاغلان حرفه حسابرسي در يك تقسيم‌بندي كلي به دو گروه اصلي تفكيك مي‌شوند :

 

حسابرسان داخلي : اين گروه از حسابرسان ، كارمند واحد مورد رسيدگي هستند، و در واقع رابط ميان هيات مديره و شركت بوده و گزارش رسيدگي خود را به طور هفتگي ، ماهانه يا سالانه به مديرعامل و هيات مديره ارائه مي‌دهند . اين گروه از حسابرسان عمليات داخل واحد تجاري را رسيدگي مي‌كنند.

 

 

حسابرسان مستقل: اين گروه از حسابرسان، افرادي هستند كه در موسسات حسابرسي مشغول كار هستند و بر اساس قرارداد ميان شركتها يا سازمانها با اين موسسات، عمليات حسابداري و مالي واحد تجاري را بر اساس اصول و موازين حسابداري مورد رسيدگي قرار مي‌دهند و گزارش خود را به مجمع عمومي صاحبان سهام ارائه مي‌كنند. در واقع حسابرسان مستقل رابط ميان صاحبان شركت و هيات مديره شركت مي‌باشند.

 

 

در حال حاضر در ايران ، سازمان حسابرسي به عنوان يك سازمان دولتي ، بزرگترين موسسه حسابرسي است و در كنار آن ساير موسسات حسابرسي دولتي و خصوصي مشغول فعاليت مي‌باشند.

 

 

توانايي‌هاي مورد نياز و قابل توصيه:

 

توانايي هاي لازم

 

رشته حسابداري از جمله رشته هايي است كه از داوطلبان سه گروه ازمايشي رياضي وفني علوم تجربي وعلوم انساني دانشجو مي پذيرد و در ازمون هر سه گروه نيز درس رياضي به عنوان مهمترين درس اين رشته مطرح است  در واقع داشتن شم رياضي در رشته حسابداري از اهمييت بسياري بر خوردار است همچنين يك حسابداربايد به خوبي گزارش كارهاي خود را ارائه دهد بنابر اين بايد به ادبيات فارسي مسلط بوده ونگارش خوبي داشته باشد همچنين دانشجوي اين رشته بايد تحمل ساعت ها كار در پشت يك ميز و صندلي وسر كار داشتن با اعداد وارقام را داشته باشد ودقيق ومنظم باشد تا در جمع بندي اعداد دچار مشكل نگردد ودر نهايت انكه يك حسابدار براي موفقيت در اين دنياي پر از رقابت و تغيير تحول بايد با اخلاق مبتكر صبور و منضبط باشد .

 

 

درس هاي اين رشته در طول تحصيل :

 

دروس پايه : الف)

 

روانشناسي عمومي, جامعه شناسي, اصول علم اقتصاد, رياضيات پايه, رياضيات كاربردي, امار كاربردي ,مباني كاربرد كامپيوتر, پژوهش وعمليات, ماليه عمومي, روش تحقيق

 

ب) دروس اصلي تخصصي :

 

اصول حسابداري, حسابداري ميانه, حسابداري پيشرفته, صنعتي, حسابرسي, حسابداري مالياتي, اصول تنظيم و كنترل بودجه ,مديريت مالي, مباحث جاري حسابداري, متون حسابداري .

 

داشتن شم رياضي در رشته حسابداري از اهميت بسياري برخوردار است. به همين دليل دانش‌آموزان رشته رياضي در اين رشته موفقتر هستند. البته اين بدان معنا نيست كه دانش‌آموزان رشته علوم انساني قادر به ادامه تحصيل در رشته حسابداري نيستند بلكه بايد تلاش كنند تا از دانش رياضي خوب و يا حداقل متوسطي برخوردار باشند . در آزمون هر سه گروه آزمايشي درس رياضي به عنوان مهمترين درس اين رشته ضريب 4 دارد.

همچنين يك حسابدار بايد بتواند بخوبي گزارش كارهاي خود را ارائه دهد. بنابراين بايد در ادبيات فارسي مسلط بوده و نگارش خوبي داشته باشد. اين ويژگي بخصوص در سطوح بالاتر اين رشته يعني حسابرسي و مديريت مالي اهميت بسياري دارد .

دانشجوي حسابداري بايد صادق و رازدار باشد چون در آينده تمام اسناد و مدارك يك سازمان را در اختيار دارد و اگر فرد رازدار و در كل با اخلاقي نباشد لطمات زيادي به آن شركت و در نهايت به جامعه وارد مي‌آورد. اين مساله بخصوص در حسابرسي اهميت بيشتري دارد زيرا اگر يك حسابرس كه وظيفه بررسي گزارشات مالي يك سازمان و تاييد صحت و سقم آن را بر عهده دارد، درستكار نبوده و يا شهامت ابراز مشكلات را نداشته باشد، مي‌تواند به نابساماني‌هاي اداري و مالي يك جامعه دامن بزند .و بالاخره يك حسابدار براي موفقيت در اين دنياي پر از رقابت و تغيير و تحول بايد خلاق، مبتكر، صبور و منضبط باشد . علاقه به امور مالي و تجزيه و تحليل‌هاي آن، عامل موفقيت دانشجوي حسابداري است

 

 

وضعيت ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر :

 

تا مقطع دكترا امكان ادامه تحصيل وجود دارد.

 

 

نظر يك فارغ‌التحصيل مشغول به كار در اين رشته :

دانشجوي اين رشته بايد تحمل ساعتها كار در پشت يك ميز و صندلي و سرو كار داشتن با اعداد و ارقام را داشته باشد. همچنين بايد دقيق و منظم باشد تا در جمع‌بندي اعداد و ارقام دچار مشكل نگردد. داشتن سرعت انتقال بالا در فهم موضوعات، دقت ، صداقت در ارائه اطلاعات وبيطرفي در انجام وظايف از عوامل مهم در توسعه حرفه اي يك شخص مي باشد.اين رشته نياز به تجربه بالايي دارد وعضو شدن در انجمن هاي حرفه اي نياز به سوابق حرفه اي دارد تا بتواند پيشرفت شغلي شخص را تضمين نمايد.

 

 

وضعيت نياز كشور به اين رشته در حال حاضر :

 

حسابداري در ايران در حوزه نظري تحت تاثير جريانات پازيتيويسم رشد كمي زيادي كرده است و پايه گذاري تحصيلات تكميلي با اين نگاه به حسابداري صورت گرفته و توسعه يافته است. با اين وصف تعريفي از حسابداري در ايران غالب است كه مضمون و محتواي آن صرف نظر از چينش يا تفاوت ظاهري الفاظ آن براي همه دانش آموختگان حسابداري ايران شناخته شده است. بر اساس اين تعريف: حسابداري عبارت است از فرآيند شناسايي، جمع آوري، ثبت، طبقه بندي، تلخيص، گزارشگري، و تحليل رويدادهاي مالي يك شخصيت اقتصادي در يك دوره مالي معين بر اساس واحد پول ملي. اين تعريف ترجمه كاملي است از تعاريف مختلفي كه از حسابداري در عصر پازيتيويسم يعني دهه هاي 40 الي 60 سده پيشين در دنيا رواج داشته است.لازم به ذكر است حسابداري شاخه هاي گوناگون دارد.شادروان" سجادي نژاد"و همچنين شادروان عرفاني و دكتر عزيز نبوي از بنيانگذاران حرفه حسابداري در ايران بشمار ميروندكه با تاسيس مدرسه عالي حسابداري شركت ملي نفت و موسسه عالي خسابداري توانستند بيش از 6000دانش آموخته رشته هاي حسابداري - حسابداري دولتي و حسابرسي پرورش دهند.

 

 

آموزش حسابداران و شركت موثر آنها در فراهم‌آوري اطلاعات مالي دقيق و قابل اعتماد، و تجزيه و تحليل اين اطلاعات براي توسعه پايدار در كشور در حال توسعه‌اي مانند ايران اهميت فراواني دارد. چرا كه وجود اطلاعات دقيق، اعتماد برانگيز، بموقع و مربوط به فعاليت‌هاي اقتصادي، نه تنها لازم بلكه حياتي است. علاوه بر اين اطلاعات مالي حاصل از فعاليت‌هاي اقتصادي كه بوسيله نظام‌هاي حسابداري گزارش مي‌شود، مي‌تواند از انحراف مسير پيش‌بيني شده ، اتلاف منابع اقتصادي و اخلال در برنامه‌هاي توسعه اقتصادي جلوگيري كند .

 

 

دكتر ثقفي از پايه گذاران دوره دكتري حسابداري در كشور مي گويد:« چون اين رشته فقط به كلاس و معلم نياز دارد متاسفانه در سالهاي اخير، بسياري از شهرهاي دورافتاده كه حتي يك حسابدار مجرب و متخصص ندارد، رشته حسابداري را با استفاده از اساتيد كم‌تجربه دائر كرده است و در نتيجه فارغ‌التحصيلان دانشگاههاي فوق حسابداراني ناكارآمد هستند كه نمي‌توانند، جذب بازار كار شوند. البته آنچه گفته شد شامل حال فارغ‌التحصيلان توانمند اين رشته نمي‌شود چون هر فرد سرمايه‌گذار و هر موسسه اعتباري براي سرمايه‌گذاري يا اعتبار دادن به حسابدار نياز دارد ".

 

 

معادله حسابداري چيست ؟

 

 

دارائي ها:

 

منابع اقتصادي متعلق به يك واحد اقتصادي كه انتظار مي رود در آينده منفعتي را براي واحد اقتصادي ايجاد نمايد، دارائي گويند.

دارائي هاي واحد اقتصادي = حقوق مالي اشخاص نسبت به دارائي هاي واحد اقتصادي

 

حقوق مالي اشخاص:

 

حقوق مالي اشخاص نسبت به دارائي هاي واحد اقتصادي شامل حقوق مالي مالك و حقوق مالي طلبكاران است.

 

بدهي:

 

حقوق مالي اشخاص غير از مالك نسبت به دارائي هاي يك واحد اقتصادي را بدهي گويند.

 

سرمايه:

 

حق يا ادعاي مالك يا مالكين نسبت به دارائي هاي يك واحد اقتصادي را، سرمايه گويند.

 

معادله حسابداري دارائي = بدهي + سرمايه

 

انواع دارائي ها:

 

۱- نقد و بانك: از مهم ترين دارائي هاي واحد اقتصادي كه براي خريد كالاها و پرداخت بدهي ها مورد استفاده قرار مي گيرد.

۲- حساب هاي دريافتني: واحدهاي اقتصادي در قبال ارائه يا فروش دارائي به طور نسيه، از ديگران طلبكار مي شوند. اين قبيل دارائي ها را حساب هاي دريافتني گويند.

۳- ملزومات: شامل كالاها و اجناسي است كه در جريان فعاليت هاي واحد اقتصادي خريداري و به مصرف مي رسد.

 

انواع بدهي ها:

 

۱- حساب هاي پرداختي: اين نوع بدهي در ازاي خريد نسيه دارائي يا خدمات از ديگران ايجاد مي شود.

۲- وام پرداختي: اين نوع بدهي در ازاي دريافت وام از مؤسسات اعتباري نظير بانكها ايجاد مي شود.

 

اهميت معادله حسابداري

 

حسابداران براي اينكه رويدادهاي مالي مربوط به يك واحد اقتصادي را ثبت و سپس اطلاعات حسابداري را به طور مناسب گزارش كنند؛ بايد:

۱- رويدادهاي مالي مؤثر بر واحد اقتصادي را شناسائي كنند.

۲- ميزان تأثير هر رويداد مالي را بر اجزاي معادله حسابداري ارزيابي و اندازه گيري نمايند.