رَبع‌الخالی منطقه‌ای بیابانی و شنی گسترده‌ای است در جنوب شرقی شبه جزیره عربستان، مردم محل آن را به «ربع عرب الخالی» می‌نامند اما بیشتر مردم آن را به نام «رَبع‌الخالی» می‌شناسند. باید توجه نمود تلفظ درست این واژه رَبعُ‌الخالی است. رَبع در عربی به معنی سرا و خانه‌است (دهخدا). باور مردم بر آن است که ربع‌الخالی تنها از گرما و خشکی و تپه‌های شنی ایجاد شده‌است. منطقه‌ای بسیار گسترده‌ای است که قسمت بزرگی از خاک کشورهای: عربستان سعودی ، یمن ، عمان و امارات متحده عربی را در بر گرفته‌است، و یکی از بزرگترین صحراهای شنی دنیا به شمار می‌آید، ویکی بزرگترین صحراهای جزیره‌العرب است وتا امتداد جنوب شرقی خاک عربستان سعودی ادامه دارد، وقسمت گسترده‌ای از خاک کشورهای ذکر شده زیر پوشش دارد.
نخستین اروپایی که ربع‌الخالی را پیاده پیمود ویلفرد تزیجر بود. او شرح سفر خود را در کتاب شن‌های عربی نوشته‌است.

مساحت رَبع‌الخالی
مساحت ربع الخالی: در حدود ۱۰۰۰ کیلومتر طول، و ۶۰۰ کیلومتر عرض، ومساحت اجمالی آن در حدود ۶۴۰٫۰۰۰ کیلومتر مربع می‌باشد. به دلیل وسعت زیاد و نداشتن چشمه و چاه آب وگرمای شدید، از نظر کویرنوردان این ریگزار ناحیه‌ای سخت‌گذر است، به همین دلیل تا امروز کسی به قلب صحرای ربع الخالی نرسیده‌است، و قلب این صحرای گسترده ناشناخته باقی‌مانده‌است. وتمام کوشش‌ها در اطراف وگوشه‌های صحرای ربع الخالی پایان یافته‌است. حتی کوچگردان (بَدویان) نیز هنگام کوچ از گوشه وکنار صحرا می‌گذرند.

محدودهٔ رَبع‌الخالی
این صحرای گسترده یک سوم از خاک شبه جزیره عربستان را در بر گرفته‌است، ازشمال عربستان سعودی، از جنوب کشور عمان، از مغرب امارات متحده عربی، واز سمت مشرق به یمن محدود می‌گردد.

تپه‌های شنی رُبع‌الخالی
در بعضی جاها تپه‌ها شنی به ارتفاه ۳۳۰ متر می‌رسد. بعضی از تپه‌های شنی در ربع‌الخالی تا ارتفاع ۲۴۰ متر نیز وجود دارد، و گستره این تپه‌ها تا مسافت ۵۰ کیلومتر ادامه یافته‌است. ربع‌الخالی در روزهای تابستان جایی بسیار گرم است و دمای هوا آن در تابستان تا حدود ۵۵ تا ۶۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. اما در شب به اندازه‌ای سرد می‌شود که حتی زیر صفر هم می‌رسد. در این وقت از سال کوچگردان ساکن ربع‌الخالی از آنجا کوچ می‌کنند و به نزدیک دریا می‌روند و از گرمای شدید و هوای خشک ربع‌الخالی دور می‌شوند، چونکه در نزدیکی دریا هوا لطیف تر است از هوای خشک و باد سوزان صحرای ربع‌الخالی. اما در زمستان دمای هوا در ربع‌الخالی گهگاه به ۱۰ درجه سانتیگراد زیر صفر در روز نیز می‌رسد و سرمایش استخوان‌سوز است.
ربع‌الخالی مشهور است به باد و توفانهای بسیار قوی و شدید در زمستان و تابستان، بنا براین در تمام سال در ربع‌الخالی گرد و خاک برپاست وآن تپه‌های ریگ روان و تلماسه‌ها در حال حرکت می‌باشند در اثر این بادهای موسمی. همچنین این بادهای شدید از گرمای تابستان کاهش می‌دهد و به سرمای زمستان افزایش. در ربع‌الخالی باران خیلی کم می‌بارد. اما در فصل زمستان بعضی از گلهای بهاری و درختان کوچک می‌روید ولی در اثر گرما و کم آبی بزودی خشک می‌شود و در اثر خشکی که سرتاسر ربع‌الخالی را فرا گرفته‌است.

خزندگان وحشرات در رَبع‌الخالی
در رَبع‌الخالی حشراتی مانند: پشه، مگس، خرمگس، ملخ، مارمولک، سوسمار، مار، عنکبوت، عقرب، و بعضی درختان کوچک در اطراف ربع الخالی وجود دارد. در هزاره أخیر کاروانهای بازرگانی بخور از منطقه عبور می‌کرده‌است، پیش از اینکه به منطقه‌ای خطرناک و سخت‌گذر تبدیل گردد در سال ۳۰۰ میلادی، گویند شهر عبار که اعتقاد می‌رود إرم ذات العماد مفقود که در قرآن ذکر آن آمده‌است، در زیر این صحرای شنی مدفون است. در برسی‌های جدید آمده‌است که ربع الخالی یکی از غنی‌ترین مناطق نفتی دنیاست، و اکتشاف نخستین چاه نفت از زیر شن و تلماسه‌ها رَبع‌الخالی بنام «حقل شیبة» معروف است که مرکز اصلی استخراج نفت خفیف در عربستان است، همچنین بزرگترین چاه نفت در دنیا «حقل الغوار» نام دارد، که تا قسمت شمالی رَبع‌الخالی می‌رسد.

منبع

سپاس از شما به خاطر ارسال اين مطلب...موفق باشيد