فردوسی » شاهنامه » آغاز کتاب


حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی سخن‌سرای نامی ایران و سرایندهٔ شاهنامه حماسهٔ ملی ایرانیان. او را بزرگ‌ترین سرایندهٔ پارسی‌گو دانسته‌اند. نام و آوازه فردوسی در همه جای جهان شناخته و ستوده شده است. شاهنامهٔ فردوسی به بسیاری از زبان‌های زنده جهان برگردانده شده است. در ایران روز ۲۵ اردیبهشت به نام روز بزرگداشت فردوسی نامگذاری شده است. وی سی سال از عمر خویش را صرف سرودن اثر بی نظیر شاهنامه نمود . این اثر نزدیک به شصت هزار بیت است که در این اثر گرانمایه فردوسی زبان فارسی را احیا کرده است .چنان که گوید:

بسی رنج بردم در این سال سی عجم زنده کردم بدین پارسی

برافراشتم از نظم کاخی بلند که از باد و باران نیابد گزند

****

معنی: به نام خداوندی آغاز می کنم که دو نعمت بزرگ عقل و جان را به انسان عطا کرده است زیرا فکر و اندیشه انسان نمی تواند فراتر ازاین برود .

خداوند نام و خداوند جای خداونـد روزی ده رهنمـای


معنی : خداوند متعال صاحب اسما و صفات و القاب متعدّد و آفریننده ی جاو مکان(عالم هستی) است. اوست که روزی دهنده موجودات عالم و هدایت کننده آنهاست.

خداوند کیهان و گردان سپهر فروزنده ی ماه وناهید و مهر

معنی : خداوند متعال افلاک هفتگانه ( قمر، عطارد، ناهید، خورشید،مریخ ، مشتری، زحل) و آسمان در حال حرکت را آفریده است و اوست که به خورشید و ماه و ستارگان نور و روشنی بخشیده است.

ز نام و نشان و گمان برترست نگارنـده ی بر شده گوهرست

معنی : ذات اقدس الهی از محدوده ی نام و نشان و فکرو گمان قراتر است و گوهر وجود از همه عناصر و موجودات در عالم هستی بالاتر است.

بــه بیننــدگــان آفـریننــده را نبینی مرنجان دو بیننــده را

معنی : با چشمان و وجود جسمانی و مادّی نمی توان خدا را درک کرد پس برای این کار بیهوده به چشمانت زحمت مده.(اندیشه معتذله دارد)

نیابـد بـدو نیــز اندیشــه راه که او برتراز نام واز جایگاه

معنی : انسان حتّی با افکار تیزو اندیشه های باریک بین نیز نمی تواند به وجود خداوند متعال دست یابد زیرا که ذات اقدس پروردگار فراتر از محدوده اسما و نام ها و مکان ها است.

خـرد گر سخـن برگزیند همی همان را گزیند که بیند همی

معنی: اگرعقل و اندیشه انسان موضوعی برای قضاوت و داوری برگزیند همان موضوعی را انتخاب می کند که قابل مشاهده و رؤیت باشد.

ستودن نداند کس اوراچوهست میـان بنـدگی را ببایدت بست

معنی : هیچ کسی نمی تواند خداوند متعال را آنگونه که شایسته درگاه اوست، ستایش کند پس تو باید کمر بندگی و اطاعت از او به میان ببندی و در بندگی و عبادت او تلاش کنی.

خردراوجان راهمی سنجداوی دراندیشهٔ سخته کی گنجد اوی

معنی : خداوند متعال عقل و جان را به عنوان دو نعمت بزرگ که وسیله تشخیص و سنجش است در اختیار انسان قرار داده است و این دو که خود به وسیله خدا سنجیده و آفریده شده است هرگز نمی تواند به سنجش و شناخت پروردگار بپردازد.

بدین آلت رای و جان و روان ستــود آفریننــده را کی توان

معنی:با اسباب و ابزارهایی چون فکر، اندیشه، جان، کلام و ... که انسان در اختیار دارد نمی توان خدا را ستود.

به هستیش بایدکه خستوشوی ز گفتــار بیـــ‌کار یکسـو شوی



معنی : تو باید به یگانگی وجود خداوند اعتراف نمایی و از گفتن سخنان بیهوده و نادرست در باره او خودداری کنی.

پرستنده باشی و جوینده راه ز فرمانها ژرف کردن نگاه

معنی : تو باید خدا را پرستش کنی و راه خدا را که راه مستقیم است جستجو کنی و بایت با تمام وجود از جان و دل به دستورات و فرمان های الهی عمل نمایی.

توانا بود هرکه دانا بود زدانش دل پیر برنا بود

از این پرده برتر سخن گاه نیست به هستیش اندیشه را راه نیست

عرض خسته نباشید خدمت استاد محترم