ورزش قهرماني چيست؟

گسترش منطقي مرحله شناسايي و توسعه استعداد منجر به توليد ورزشکاران نخبه توانا در سطح بالا مي شود. بسياري از ورزشکاران که توانايي پيشرفت به سطوح بالا را دارند از رسيدن به آن باز مي مانند. تنها در تعداد کمي از رشته هاي ورزشي، ورزشکاران مي توانند درآمد کافي براي مخارج زندگي به دست آورند بنابراين بعضي از کشورها سيستم حمايت مالي براي ورزشکاران به منظور تأمين مخارج زندگي و حمايت برنامه ها براي دستيابي به خدمات مورد نياز و کمک به آنها جهت دستيابي به توان بالقوه شان را فراهم مي کنند.

ورزش قهرماني يكي از اركان مهم توسعه ورزش در كشور است. توسعه ورزش قهرماني در هر كشور پيش زمينه كسب موفقيت در رقابت‌هاي جهاني و المپيك است. به راستي چه عواملي مي‌تواند موجب توسعه ورزش قهرماني شود. ورزش قهرماني توسعه يافته چه ويژگي‌هايي دارد؟ آيا ما در كشور خود ورزش قهرماني داريم؟ اركان توسعه ورزش قهرماني در ايران چه جايگاهي دارند؟

بهزاد ايزدي دانشجوي دكتراي مديريت ورزشي دانشگاه تربيت مدرس در يادداشت‌هايي به ايسنا، اركان توسعه ورزش قهرماني و جايگاه ورزش قهرماني در ايران را تشريح مي‌كند. اولين يادداشت ايزدي با عنوان "ارکان توسعه ورزش قهرماني" تنظيم شده است. متن كامل اين يادداشت در زير آمده است:

موفقيت بين‌المللي براي ورزشکاران يک کشور در رقابتهاي بين المللي و المپيکي به طور کلي تقويت کننده وجهه و اعتبار آن کشور در سطح جهاني مي شود. اندازه گيري موفقيت در بسياري از رشته هاي ورزشي مهم به وسيله جايگاه امتيازي در ارتباط با آن رقابت تعيين مي شود. هر چند فلسفه بازيهاي المپيک مشارکت در آن بازيهاست نه برنده شدن و رقابت بين کشورها اما به هر حال کميته بين المللي المپيک از جدول مدالها که نشان دهنده موفقيت المپيکي کشورهاست استفاده مي کند.

در چند دهه گذشته رقابت بين کشورها براي بردن مدالها در رقابتهاي بين المللي شدت بالايي به خود گرفته است. اين امر منجر به اين شده است که دولتها و سازمانهاي ورزشي کشورها در سراسر جهان ميزان بودجه اختصاصي به ورزش قهرماني را افزايش دهند. به منظور موفقيت بين المللي، سيستمهاي ورزش قهرماني کشورها شديداً متجانس و همگن شده اند و همه آنها تقريباً از سيستمهاي واحدي پيروي مي کنند. بسياري از کشورها نشان داده اند که افزايش بودجه ورزش قهرماني مي تواند منجر به افزايش كسب مدالها در بازيهاي المپيک شود.

با اين وجود، علي رغم افزايش رقابتها و تجانس سيستمهاي ورزش قهرماني، استراتژي مطلوب براي موفقيت در سطوح بين المللي هنوز نامعلوم است. فقدان يک تئوري منسجم و تجربي براي تعيين فاکتورهاي موفقيت بين المللي ريشه در پروژه هاي تحقيقاتي ما دارد. در اينجا به 9 رکن اصلي توسعه ورزش قهرماني که محققاني از کشورهاي بلژيک، هلند و انگلستان در يک تحقيق بين المللي به آنها رسيده اند اشاره مي کنيم:

*رکن اول: حمايت مالي
ميزان هزينه کشورها در سطوح ملي

*رکن دوم: رويکرد جامع و يکپارچه به توسعه ورزش‌ها
ميزان منابع اختصاصي به ورزش قهرماني داراي اهميت است اما اين سازمان، ارتباط با جامعه و ساختار ورزش در يک کشور خاص است که استفاده اثربخش از اين منابع را براي بهبود شانس موفقيت ورزش قهرماني ميسر مي سازد. اجماع و يا مزيتي در رابطه با ضرورت تمرکزگرايي و يا دخالت زياد دولت در سياست ها و روشهاي ورزش قهرماني وجود ندارد. داشتن سيستم ارتباطي خوب و شرح وظايف مشخص از اهميت زيادي برخوردار است.

*رکن سوم: مشارکت ورزشي
هر چند ارتباط بين ورزش همگاني و ورزش قهرماني تا حدودي نامشخص است اما بيشتر ورزشکاران نخبه ريشه در ورزش همگاني دارند. مي توان اشاره کرد که يک پايه وسيع از مشارکت ورزشي هميشه شرط موفقيت نيست اما ممکن است موفقيت را تحت تأثير قرار دهد زيرا زنجيره اي از استعدادهاي جوان و فرصتهايي براي آموزش و رقابت در سطوح گوناگون استعداد و توانايي فراهم مي سازد.

*رکن چهارم: استعداديابي و توسعه سيستم
رکن چهارم از زماني آغاز مي شود که ورزشکاران با استعداد شناسايي شده و نياز به توجه ويژه دارند. بنابراين سيستمهاي نظارتي براي شناسايي ويژگيهاي استعداد، سستم هاي شناسايي استعداد که حذف تصادفي استعداد را کاهش دهد و سيستمهاي سازمان دهنده خوب ضروري هستند. در بيشتر کشورها ورزشکاران با استعداد به وسيله دستگاههاي دولتي استخدام مي شوند. دومين مرحله در فرايند توسعه ورزشکاران نخبه، دنبال کردن دوره هاي آموزشي فشرده است، اين مرحله، مرحله توسعه استعداد است.

*رکن پنجم: حمايت شغلي از ورزشکاران
گسترش منطقي مرحله شناسايي و توسعه استعداد منجر به توليد ورزشکاران نخبه توانا در سطح بالا مي شود. بسياري از ورزشکاران که توانايي پيشرفت به سطوح بالا را دارند از رسيدن به آن باز مي مانند. تنها در تعداد کمي از رشته هاي ورزشي، ورزشکاران مي توانند درآمد کافي براي مخارج زندگي به دست آورند بنابراين بعضي از کشورها سيستم حمايت مالي براي ورزشکاران به منظور تأمين مخارج زندگي و حمايت برنامه ها براي دستيابي به خدمات مورد نياز و کمک به آنها جهت دستيابي به توان بالقوه شان را فراهم مي کنند.

*رکن ششم: تسهيلات و تاسيسات آموزشي
تسهيلات آموزشي يک فاکتور مهم براي موفقيت ورزشکاران جهت آموزش و تمرين در محيط داراي کيفيت بالاست. همچنين فراهم كردن تأسيسات ارتباط بين مشارکت و برتري را فراهم مي سازد.

*رکن هفتم: تدارک مربيگري و سيستم گزينش مربي
کميت و کيفيت مربيان در هر کدام از سطوح توسعه پيوستار ورزش داراي اهميت است. دو معيار در سطوح بالاي عملکردي مهم هستند: اولين معيار کيفيت و سازماندهي سيستم هاي آموزشي گواهي نامه ها و دومين معيار ويژگيهاي فردي مربيان نخبه است.

*رکن هشتم: رقابت بين المللي
ورزشکاران براي ارزيابي پيشرفت‌شان در مقابل رقبا نياز دارند که به طور منظم در معرض رقابتهاي بين المللي قرار گيرند. مطالعات زيادي نشان داده اند که سازماندهي رويدادهاي بين المللي در کشور ميزبان تأثيري مثبت بر روي موفقيت بين المللي مي گذارد.

*رکن نهم: تحقيقات علمي
تحقيقات علمي در ارتباط با جمع آوري سيستماتيک و انتشار اطلاعات علمي در حوزه هايي مانند شناسايي و توسعه استعداد، پزشکي، تغذيه، روانشناسي، فيزيولوژي و بيومکانيک از اهميت زيادي برخوردار است.