شبکه‌ های اجتماعی، نسل جدیدی از وب‌سایت‌ها هستند که این ‌روزها در کانون توجه کاربران شبکه جهانی اینترنت قرار گرفته‌اند. این گونه سایت‌ها بر مبنای تشکیل اجتماعات آنلاین فعالیت می‌کنند و هر کدام دسته‌ای از کاربران اینترنتی با ویژگی خاصی را گرد هم می‌آورند. شبکه‌ های اجتماعی را گونه‌ای از رسانه‌های اجتماعی می‌دانند که امکان دستیابی به نحوه جدیدی از برقراری ارتباط و به اشتراک‌گذاری محتوا در اینترنت را فراهم آورده‌اند. صدها میلیون نفر از کاربران اینترنت عضو صدها شبکه‌ اجتماعی مختلف هستند و بخشی از فعالیت آنلاین روزانه‌شان در این سایت‌ها می‌گذرد .
“شبکه‌ اجتماعی“، مفهومی است که پیش از طرح در عرصه فضای مجازی، در فضای واقعی جوامع نیز دارای مفهوم است. اما مسئله‌ای که باعث مطرح شدن چنین مفهومی در فضای جامعه ایران در ماه ‌های اخیر شده است، نقش ویژه‌ای است که شبکه‌ های اجتماعی اینترنتی در تحولات سیاسی یک سال اخیر و یا به عبارت دقیق‌تر چند سال اخیر ایران، ایفا کرده‌اند.تقریباً می‌توان گفت که بیشتر شبکه‌ های اجتماعی مطرح در دنیا، از سوی مؤسسات مطرح و وابسته به ایالات متحده تأسیس و حمایت شده‌اند و سهم دیگر کشورها در ایجاد و توسعه جهانی شبکه‌های اینترنتی بسیار کم بوده است. به طوری که کاربران در اقصی نقاط دنیا رغبتی برای عضویت و فعالیت شبکه‌ های اجتماعی داخلی نداشته‌اند.

social networking مقاله ای پیرامون شبکه‌ های اجتماعی

تولد شبکه‌ های اجتماعی

هرچند که سایت ‌های شبکه‌ی اجتماعی در چند سال اخیر است که در دنیای اینترنت جایگاه قابل توجهی پیدا کرده‌اند، ولی قدمت آنها به بیش از یک دهه پیش برمی‌گردد. از سایت SixDegree سیکس‌دگری به‌عنوان نخستین شبکه‌ی اجتماعی یاد کرده‌اند. این وب‌سایت در سال ۱۹۹۷ راه‌اندازی شد و به‌کاربرانش اجازه می‌داد پروفایل (صفحه‌‌ای شخصی شامل مشخصات و تصاویر فردی) بسازند و لیستی از دوستان‌شان ایجاد کنند. نخستین تجربه‌ی شبکه‌ی اجتماعی موفق نبود و این سایت سه سال بعد تعطیل شد. اما در این فاصله چند سایت دیگر نیز با چنین رویکردی راه‌اندازی شدند. از جمله این سایت‌ها می‌توان به اشین‌اونیو (AsianAvenue) و بلک‌پلنت (BlackPlanet) اشاره کرد. اغلب شبکه‌ های اجتماعی اولیه با هدف دوست‌یابی و سرگرمی راه‌اندازی می‌شدند.
لایوژورنال (LiveJournal) و رایز (Ryze) از جمله اولین شبکه‌ های اجتماعی با اهداف حرفه‌ای بودند. لایوژورنال شبکه‌ی اجتماعی مبتنی بر مرور ژورنال‌ها بود و در رایز نیز کاربران می‌توانستند حول فعالیت‌های تجاری‌شان شبکه‌سازی کنند. راه‌اندازی شبکه‌ی اجتماعی رایز در سال ۲۰۰۱ شروع دومین موج از شبکه‌ های اجتماعی بود که فعالیت این نوع وب‌سایت‌ها را از تمرکز بر حوزه‌ی سرگرمی خارج کرد. در ادامه‌ی همین موج بود که سایت لینکد‌این (LinkedIn) نیز راه‌اندازی شد که هنوز فعالیت آن به‌عنوان مهم‌ترین شبکه‌ی اجتماعی حرفه‌ای و تجاری ادامه دارد.‌ در این سال‌ها شبکه‌ها‌ی اجتماعی، وب‌سایت‌های حاشیه‌ای در دنیای مجازی محسوب می‌شدند و هنوز وب‌سایت‌های کلاسیک «وب‌ ۱»ی در اینترنت حرف اول را می‌زدند.
اصطلاح «وب ۱» اشاره به اینترنت در قرن گذشته دارد که کاربران نقشی کمرنگ در دنیای مجازی داشتند و استفاده از وب‌سایت‌های ایتترنتی اغلب فرآیند ارتباطی یک‌‌سویه از جانب رسانه به مخاطب بود. از سال‌های آ‌غازین هزاره‌ی جدید دنیای اینترنت وارد دوره‌ی «وب ۲» (Web 2.0) شد که در آن پایگاه ‏های تعاملی اهمیت بیشتری پیدا کردند و نقش کاربران برجسته‌تر شد. در دوره‌ی «وب ۲» وب‌سایت‌های تعاملی که فعالیت‌شان برمبنای حضور کاربران پیش می‌رفت به‌تدریج اهمیت بیشتری پیدا کردند و شبکه‌ های اجتماعی یکی از انواع این ‌وب‌سایت‌ها بودند. با گسترش فضای وب ۲یی کم‏کم سروکله‌ی شبکه‌ های اجتماعی جدی‌تر پیدا شد که در سال‌های بعد هر کدام به غول‌های اینترنتی تبدیل شدند. اورکات (Orkut)، های‌فایو (Hi5)، مای‌اسپیس (MySpace) و فیس‌بوک (Facebook) مهم‌ترین این سایت‌ها بودند که همگی در سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۴ شروع به فعالیت کردند

شبکه‏ های عمومی و تخصصی
شبکه‌ های اجتماعی را در ساده‌ترین تقسیم‌بندی می‌توان در دو گروه عمومی و خاص قرار داد. در شبکه‌ های اجتماعی عمومی کاربران اینترنتی با انگیزه‌ها و اهداف مختلف حضور دارند و شبکه‌سازی مجازی‌شان را از طریق این‌ وب‌سایت‌ها دنبال می‌کنند، ولی شبکه‌ های اجتماعی خاص حول موضوعی ویژه شکل گرفته‌اند و تعداد کاربران‌شان نیز کم‌تر است. فیس‌بوک، اورکات و مای‌اسپیس مهم‌ترین شبکه‌ های اجتماعی عمومی در دنیای اینترنت هستند. اما این شبکه‌های اینترنتی عمومی نیز اغلب در ابتدای فعالیت‌شان با تعریف محدودی آغاز به‌کار کرده‌اند و به‌تدریج عمومی شده‌اند. چنانکه فیس‌بوک که امروزه به بزرگ‌ترین شبکه‌ی اجتماعی دنیا تبدیل شده است در سال ۲۰۰۴ شبکه‌ی اجتماعی دانشجویان دانشگاه هاروارد بود. دایره‌ی کاربران فیس‌بوک در چند مرحله گسترش پیدا کرد تا اینکه در سال ۲۰۰۶ به همه‌ی کاربران اینترنت رسید. مای‌اسپیس نیز در ابتدا با تمرکز بر جذب کاربران نوجوان و جوان شروع به فعالیت کرد و «بند»های موسیقی از جمله گروه‌هایی بودند که از این وب‌سایت استقبال کردند.
در شبکه‌ های اجتماعی عمومی هر نوع کاربری حضور دارد و اغلب دوستان و آشنایان آنلاین را می‌توان در آنها پیدا کرد، تعداد کاربران معروفت‌ترین این نوع شبکه‌ها اغلب به چندصد میلیون نفر می‌رسد. علاوه بر این‌ها، شبکه‌ های اجتماعی‌ خاصی نیز وجود دارد که بر محوریت موضوعی مشخص فعالیت می‌کنند. به‌عنوان مثال لست اف.ام (Last.fm) از جمله معروف‌ترین آنهاست که علاقه‌مندان به موسیقی را گردهم جمع‌کرده، یا گودریدز (GoodReads) که شبکه‌ی اجتماعی مخصوص علاقه‌مندان به کتاب است و فلیکر (Flickr) که وب‌سایتی برای علاقه‌مندان به عکاسی است. گاهی نیز فعالیت شبکه‌ های اجتماعی بر محوریت کاربران متعلق به کشور یا زبان یا نژاد یا دین خاصی متمرکز است. مثلا کیو.زون (Qzone) که از بزرگ‌ترین وب‌سایت‌های دنیاست، شبکه‌ی اجتماعی چینی‌هاست. درباره‌ی طیف گسترده‌ای از موضوعات، شبکه‌ های اجتماعی خاص ایجاد شده است که از طرفداران یک تیم فوتبال تا فارغ‌التحصیلان یک دانشگاه را شامل می‌شود. حتی درباره‌ی سگ‌ها و گربه‌ها نیز شبکه‌ های اجتماعی راه ‏اندازی شده است و صاحبان آنها می‌توانند با حضور در این وب‌سایت‌ها برای حیوانات‌شان پروفایل ایجاد کنند. تولد داگزتر (Dogster) و کتز‌تر (Catster) نشان داد که شبکه‌ های اجتماعی نه تنها بر ارتباطات انسانی بلکه بر ارتباطات انسان با حیوان نیز تاثیرگذار هستند.

شبکه‌ های اجتماعی و سواد رسانه‏ ای
در سیاست گذاری های رسانه ای و اجتماعی در دنیا سال هاست که مسئله ای با‎عنوان “سواد رسانه ای” مطرح شده است. سواد رسانه ای به زبان ساده عبارت است از مجموعه‏ مهارت هایی که شهروندان برای مواجهه با رسانه های جدید لازم است بیاموزند. پس از چند دهه پژوهش و نظریه پردازی در مراکز دانشگاهی و پژوهش درباره سواد رسانه ای، سال هاست برنامه های عملیاتی آموزشی بر این اساس طراحی شده است. در اغلب کشورهای دنیا با حمایت های مستقیم و غیرمستقیم دولتی، آموزش های لازم از طریق رسانه ها و برقراری دوره های آموزشی به شهروندان ارائه می شود تا نحوه مواجهه با رسانه ها را فرابگیرند. در برخی کشورها این سطح آموزش حتی به کتاب های درسی مدارس نیز رسیده است و شهروندان از همان سنین کودکی و نوجوانی به سلاح سواد رسانه ای مجهز می شوند. در ایران اما سواد رسانه ای هنوز از سطح یک شوخی آکادمیک فراتر نرفته و مشخص نیست چه زمانی آموزش آن در سطح گسترده و عمومی مورد توجه قرار خواهد گرفت تا شاهد تحولی در استفاده از رسانه ها باشیم.
با پیشرفت رسانه های جدید ارتباطی از قبیل اینترنت در تکمیل مبحث سواد رسانه ای، مباحث جدیدی از جمله «سواد دیجیتالی» و «سواد اینترنتی» مطرح شده اند. شهروندان تنها با فراگیری سواد دیجیتالی است که می توانند استفاده مناسبی از تکنولوژی های جدید دیجیتالی داشته باشند. این سواد شامل اطلاعات اولیه درباره قابلیت ها، فرصت ها و نحوه به کارگیری تکنولوژی های جدید و آسیب های احتمالی و نحوه مقابله با آن‎هاست. لزوم فراگیری سواد دیجیتالی در استفاده از وب‏سایت‏های شبکه‏ اجتماعی اهمیتی دوچندان پیدا می کند. شبکه های اجتماعی امکانات و فرصت های بسیار گسترده ای را در اختیار کاربران قرار می دهند که تاکنون در هیچ رسانه ای سابقه نداشته است. تنها اطلاع درست از این امکانات و فرصت هاست که امکان مقابله با تهدیدها و آسیب ها را محدود کرده و خطر سوءاستفاده های احتمالی را کاهش می دهد.
آمارها نشان می دهد که اغلب کاربران شبکه های اجتماعی آشنایی کافی با امکانات این وب سایت ها ندارند. آن‎ها تنها با امکاناتی از قبیل جست وجو برای یافتن دوستان، افزودن دوستان به لیست، عضو شدن در گروه ها و صفحات هواداری، نوشتن متن های کوتاهی درباره وضعیت شخصی و قراردادن عکس در آلبوم تصاویر آشنا هستند. در شبکه های اجتماعی بخشی برای تنظیمات مربوط به حریم خصوصی وجود دارد که مشخص می کند به کدام بخش از اطلاعات و تصاویر شخصی، کدام گروه از دوستان دسترسی داشته باشند. تعداد قابل توجهی از کاربران از وجود چنین امکاناتی در شبکه های اجتماعی بی اطلاع هستند و یا کار با این قسمت ها را بلد نیستند. در نتیجه کاربران اطلاعات و تصاویر شخصی مربوط به‎خود را در شبکه های اجتماعی منتشر می کنند در حالی‎که برخی از آن‎ها نمی دانند این اطلاعات در دسترس عموم قرار می گیرد و ممکن است مشکلاتی برای آن‎ها ایجاد کند.
انتشار اطلاعاتی از قبیل آدرس و شماره تلفن یا تصاویر شخصی در شبکه های اجتماعی بدون توجه به عواقب آن، تاکنون باعث سوءاستفاده های بسیاری شده است. از شروع موج اول فراگیر شدن شبکه های اجتماعی در ایران که به استقبال از وب سایت «اورکات» برمی گردد تا سال های بعد که شبکه های اجتماعی متعدد ایرانی و خارجی زیادی بین کاربران ایرانی محبوبیت پیدا کرده اند، همواره سوءاستفاده هایی نیز از این محیط ها به عمل آمده است. سوءاستفاده های زیادی از طریق ایجاد هویت های جعلی در شبکه های اجتماعی و انتشار اطلاعات و تصاویر شخصی در این وب سایت ها صورت پذیرفته که برخی از آن‎ها به طرح شکایت در دستگاه قضایی منجر شده است. ویژگی مشترک تعداد قابل توجهی از آسیب دیدگان شبکه های اجتماعی، ناآشنایی آن‎ها و نداشتن اطلاعات کافی درباره قابلیت ها و امکانات این تکنولوژی های جدید ارتباطی است. اطلاعاتی که با عملکرد مناسب تر رسانه ها و بخش های آموزشی می تواند در اختیار شهروندان قرار گیرد تا بهره مناسب تر و مطمئن تری از این امکانات جدید ارتباطی ببرند

آمارهایی درباره‌ی شبکه‌ های اجتماعی
فیس‌بوک بزرگ‌ترین شبکه‌ی اجتماعی دنیا در حال حاضر حدود ۴۰۰ میلیون نفر کاربر دارد. اگر فیس‌بوک به‌جای دنیای مجازی در دنیای فیزیکی حضور داشت این تعداد جمعیت آنرا به یکی از چند کشور پرجمیعت دنیا تبدیل می‌کرد. به‌جز فیس‌بوک چندین شبکه‌ی اجتماعی دیگر نیز کاربران چند صد میلیون نفری دارند. در رده‌بندی برترین وب‌سایت‌های دنیا بر اساس آمار الکسا، فیس‌بوک در رده‌ی دوم قرار دارد و در لیست ۱۰۰ وب‏سایت برتر نام چندین شبکه‌ی اجتماعی دیگر نیز به چشم می‌خورد. فیس‌بوک در بسیاری از کشورها پربیننده‌ترین وب‌سایت محسوب می‌شود و در بیش از ۱۰۰ کشور محبوب‌ترین شبکه‌ی اجتماعی است.

amar مقاله ای پیرامون شبکه‌ های اجتماعی

فیس‌بوک در سه سال اخیر با رشدی جهشی به چنین جایگاهی رسید و توانست سایر رقبا را در بازار شبکه‌ های اجتماعی پشت سر بگذارد. در فاصله‌ زمانی سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۸ زمانی که کاربران در سایت فیس‌بوک صرف ‌کردند رشدی ۵۶۶ درصدی پیدا کرد، این در حالی بود که زمان صرف شده در کل فضای اینترنت تنها ۱۸ درصد افزایش پیدا کرده بود. آمارهای اعلام شده از طرف گوگل نیز نشان می‌دهد نسبت تعداد بازدیدکنندگان مستقل از فیس‌بوک و سایر شبکه‌ های اجتماعی به تعداد صفحات بازدید شده‌ی آنها حدود ۱۰۰ برابر است. آمار بیانگر این است که شبکه‌ها‌ی اجتماعی نه تنها به پربیننده‌ترین وب‌سایت‌های اینترنتی تبدیل شده‌اند، بلکه کاربران اینترنتی بیشتر زمان حضورشان در فضای مجازی را نیز در این وب‌سایت‌ها می‌گذرانند.
آمارهای مربوط به استقبال از شبکه‌ های اجتماعی همچنان رو به رشد است. در هر روز حدود ۸۰۰ هزار نفر عضو جدید به فیس‌بوک می‌پیوندند، حدود سه میلیون عکس در فلیکر آپلود می‌شود، حدود ۳۰ هزار ساعت ویدئو در یوتیوب مشاهده می‌شود و آمارهای مربوط به سایر شبکه‌ های اجتماعی نیز بدین ترتیب رو به افزایش است. با چنین آمار و ارقامی بی اغراق نیست اگر آینده‌ی اینترنت را در سلطه‌ی شبکه‌ های اجتماعی بدانیم.

قابلیت‌های شبکه‌ های اجتماعی
استقبال از شبکه‌ های اجتماعی از آن‌روست که کاربران اینترنتی می‌توانند برای اغلب نیازهای آنلاین خود در این وب‌سایت‌ها پاسخ مناسب بیابند. در شبکه‌ های اجتماعی کاربران می‌توانند پروفایل‌های شخصی‌ برای خودشان بسازند که شامل مشخصات، تصاویر، علاقه‌مندی‌ها و سایر موارد اینچنینی است. اما شبکه‌ای‌شدن این وب‌سایت‌ها از جایی آغاز می‌شود که هر کاربر لیستی از دوستان تهیه می‌کند و این پروفایل‌های شخصی به یکدیگر متصل می‌شوند. هر کاربر می‌تواند دوستان و آشنایانی که در همان شبکه‌ی اجتماعی حضور دارند را به لیست دوستان خود بیفزاید. همچنین کاربران می‌توانند با جست‌وجو در پروفایل‌های کاربران و مشاهده‌ی مشخصات آنها با افراد جدیدی آشنا شوند و لیست دوستان خود را گسترده‌تر کنند. اینها ابتدایی‌ترین امکانات شبکه‌ های اجتماعی است و این وب‌سایت‌ها در سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند، تا گزینه‌های بیشتری در اختیار کاربران خود قرار دهند. امکانی شبیه به وبلاگ‌ها و میکروبلاگ‌ها برای نوشتن مطالب کوتاه و یادداشت‌های روزانه و فضایی شبیه به سایت‌های عکس برای قرار دادن تصاویر شخصی، ایجاد فضایی شبیه به چت برای گفت‌وگوهای فوری میان کاربران، قابلیت ساختن اتاق‌های گفت‌وگو و صفحات هواداری شبیه به فروم‌های اینترنتی از جمله ساده‌ترین این امکانات است. شبکه‌ های اجتماعی متناسب با نوع موضوع فعالیت‌شان امکانات دیگری از قبیل خبرخوان‌های اینترنتی، بازی‌های آنلاین، قابلیت آپلود کردن ویدئوها و فایل‌های کامپیوتری و برقراری ارتباط با سایر رسانه‌های شخصی را نیز در گزینه‌های‌شان دارند. بدین ترتیب می‌بینیم که اغلب امکاناتی را که کاربران اینترنتی پیش از این از طریق مراجعه به چندین وب‌سایت کسب می‌کردند، یک‏جا در شبکه‌ های اجتماعی دریافت می‌کنند. پس بی‌دلیل نیست که کاربران بخش قابل توجهی از زمانی را که در اینترنت به‌سر می‌برند در شبکه‌ های اجتماعی حضور دارند.

شبکه‌ های اجتماعی در ایران
کاربران اینترنتی ایرانی در استفاده از شبکه‌ های اجتماعی همپای کاربران سراسر جهان حرکت کرده‌اند. همان‌طور که زمانی ایرانی‌ها در زمینه‌ی وبلاگ‌نویسی از جمله کشورهای پیشرو در دنیا محسوب می‌شدند، در استفاده از برخی شبکه‌ های اجتماعی بین‌المللی نیز ایرانی‌ها زمانی در رده‌های بالا قرار داشتند. نخستین موج جدی فراگیر شدن شبکه‌ های اجتماعی در ایران به استقبال از وب‌سایت اورکات (Orkut) بر می‌گردد. اورکات شبکه‌ی اجتماعی تحت مالکیت شرکت گوگل است که در سال ۲۰۰۴ به‌وسیله یکی از کارمندان این شرکت راه‌اندازی شد. اورکات به‌سرعت مورد توجه کاربران ایرانی قرار گرفت و ایرانی‌ها در کنار برزیلی‌ها، امریکایی‌ها و هندی‌ها به چهار ملیت برتر در این شبکه‌ی اجتماعی تبدیل شدند. تنها فیلتر شدن اورکات بود که توانست این وب‌سایت را از کانون توجه ایرانیان خارج کند. پس از فیلتر شدن اورکات نوبت به شبکه‌ های اجتماعی ایرانی بود تا وارد دنیای مجازی شوند. از میان تجربه‌های ایرانی راه‌اندازی وب‌سایت‌های شبکه‌ی اجتماعی، تنها نمونه‌ی موفق و قابل توجه کلوب (Cloob) است که همچنان مورد اقبال کاربران داخل کشور قرار دارد و در سال‌های اخیر همواره از پایگاه‌های اینترنتی برتر ایران بوده است. علاوه بر چندین شبکه‌ ی اجتماعی عمومی، چند شبکه‌ی اجتماعی تخصصی و حرفه‌ای ایرانی نیز راه‌اندازی شده‌اند که هنوز چندان مورد استقبال کاربران داخل کشور قرار نگرفته‌اند. دوره، شبکه‌ ی اجتماعی دانشگاهیان ایران (Doreh) و یو۲۴، شبکه‌ی اجتماعی متخصصان ایران (u24) از جمله دیگر تجربه‌های ایرانی هستند.
شبکه‌ ی اجتماعی فیس‌بوک نیز که سال‌ها در ایران فیلتر بود در اواسط سال ۱۳۸۷ از فیلتر خارج شد و با استفبال گسترده‏ کاربران در مدت کوتاهی به یکی از پربیننده‌ترین وب‌سایت‌ها در ایران تبدیل شد. رویدادهای پس از انتخابات ریاست جمهوری و طرح نام فیس‌بوک و چند شبکه‌ی اجتماعی دیگر به‌عنوان متهمان و تاثیرگذاران اتفاقات سیاسی، فیلتر شدن دوباره‌ی این وب‌سایت را به‌دنبال شد.

شبکه‌ های اجتماعی فراتر از ابزارهای تکنولوژیکی
شبکه‌ های اجتماعی مجازی تنها ابزارهای تکنولوژیکی جدیدی نیستند که امکانات جالب توجهی را در اختیار کاربران اینترنتی قرار داده باشند. شبکه‌ های اجتماعی را فراتر از گونه‌ای وب‌سایت می‌توان به‌عنوان رسانه‌های جدیدی در نظر گرفت که در ساختارهای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی تغییراتی ایجاد کرده‌اند. چالش‌هایی که شبکه‌ های اجتماعی در سال‌های اخیر با آنها مواجه بوده‌اند، حوزه‌هایی فراتر از فضای مجازی را تحت تاثیر قرار داده است. شبکه‌ های اجتماعی از سویی به‌عنوان یکی از گونه‌های رسانه‌های اجتماعی امکانات تعاملی قابل توجهی برای کاربران اینترنتی فراهم کرده‌اند و در افزایش مشارکت شهروندان در برخی فرآیندها موثر بوده‌اند. از سویی این شبکه‌ها با آسیب‌های گسترده‌ای در حوزه‌هایی از قبیل حریم خصوصی، کپی‌رایت، اعتیاد مجازی، سوء استفاده از کودکان، دزدی اطلاعات و هویت و مواردی این‌چنینی مواجه بوده‌اند. چالش حریم خصوصی از مهم‌ترین مباحثی است که همواره درباره‌ی شبکه‌ های اجتماعی مطرح بوده است. کاربران اینترنتی در این شبکه‌ها بخشی از اطلاعات شخصی خود را در اینترنت منتشر می‌کنند که می‌تواند مخاطراتی برای آنها به همراه داشته باشد. وب‌سایت‌های شبکه‌ی اجتماعی حجم قابل توجهی از اطلاعات شخصی میلیون‌ها کاربر را در اختیار دارند و امکان سوء‌استفاده شرکت‌های تجاری و دولت‌ها از این اطلاعات همراه از دغدغه‌های اصلی مطرح شده درباره‌ی این شبکه‌هاست. این شبکه‌ها همچنین عرصه‌ی ارتباطات سیاسی را نیز متحول کرده‌اند. رویدادهای سیاسی سال‌های اخیر از انتخاب باراک اوباما به ریاست‌جمهوری امریکا گرفته تا ناآرامی‌های پس از انتخابات جمهوری اسلامی ایران، همگی متاثر از فعالیت‌های کاربران شبکه‌ های اجتماعی بودند.

مقايسه كاربران چهارشبكه اجتماعي توييتر، فيس‌بوك، لينكدين و ماي اسپيس

فيس بوك(Facebook)
همان طور كه نتيجه مطالعات قبلي نشان داده بود، نتيجه اين پژوهش نيز تاييد كرد كه كاربران فيس‌بوك به طور ميانگين مسن‌تر از ساير شبكه‌هاي اجتماعي هستند. كاربران اين شبكه اجتماعي متأهل (40 درصد)، سفيد پوست (80 درصد)، بازنشسته (6 درصد) هستند و در اين زمينه ها از ساير شبكه‌هاي اجتماعي آمار بالاتري دارند. كاربران فيس‌بوك از نظر بيش‌ترين ميانگين درآمد با 61 هزار دلار در رده دوم قرار مي‌گيرند. فيس‌بوكي‌ها به طور ميانگين هر كدام با 121 نفر در صفحاتشان به عنوان دوست در تماس هستند.
براي فيس‌بوكي‌ها علاقه مشترك عمده‌اي ديده نمي شود و حوزه علايق كاربران اين سايت بسيار متنوع است. دليل اين پراكندگي علايق، تعداد بسيار زياد كاربران اين شبكه اجتماعي با ويژگي‌هاي متفاوت است كه بيشترين تعداد در بين سايت‌هاي مشابه است. كاربران فيس‌بوك همچنين نسبت به اين سايت‌ بسيار وفادار هستند. 75 درصد آنها گفته‌اند كه فيس‌بوك سايت محبوب‌شان است و 59 درصد آنها استفاده‌شان از فيس‌بوك در شش ماه گذشته افزايش داشته است.

ماي اسپيس(MySpace)
كاربران ماي‌اسپيس جوان هستند و تعداد كمتري كاربر در اين سايت نسبت به گذشته فعاليت مي‌كند. كاربراني كه هنوز در شبكه اجتماعي ماي‌اسپيس فعاليت مي‌كنند گفته‌اند استفاده آنها نسبت به شش ماه گذشته كاهش داشته است. كاربران اين سايت بيشتر به سرگرمي اشتياق نشان مي‌دهند و مخصوصا سرگرم ساختن دوستان، شوخي، كمدي و بازي‌هاي ويديويي از علاقه‌مندي‌هاي اصلي آنهاست.
ميانگين درآمد ماي اسپيس‌ها كمترين مقدار در ميان سايت‌هاي مشابه و 44 هزار دلار است. كاربران ماي‌اسپيس سياه‌پوست (9 درصد)، داراي ريشه اسپانيولي (7 درصد)، مجرد (60 درصد) و دانش‌آموز (23 درصد) هستند و در اين زمينه‌ها آمار بيشتري از ساير شبكه‌هاي اجتماعي دارند.

توييتر(Twitter)
توييتري‌ها در بين كاربران سايت‌ها با 16 درصد، بيشترين تعداد شاغلان پاره‌وقت را به خود اختصاص داده‌اند و ميانگين درآمد آنها 58 هزار دلار است. كاربران توييتر به طور خاص به اخبار، رستوران‌ها، ورزش، سياست، امور مالي شخصي و مذهب علاقه‌مند هستند. آنها همچنين به فرهنگ مردم‌پسند و محصولات آن از جمله موسيقي و تلويزيون علاقه نشان مي‌دهند و بيشتر از كاربران ساير سايت‌ها اهل خواندن به حساب مي‌آيند.
به طور ميانگين پيام‌هاي هر كاربر توييتر را 28 نفر دنبال مي‌كند و هر توييتري پيام‌هاي 32 نفر را دنبال مي‌كند. البته كاربران توييتر چندان به اين شبكه اجتماعي وفادار نيستند و 43 درصدشان گفته‌اند مي‌توانند بدون توييتر زندگي كنند.

لينكدين(LinkedIn)
عجيب نيست كه شبكه اجتماعي لينكدين كه شبكه كاربران تجاري است، بيشترين ميانگين درآمد اعضا را داشته باشد. ميانگين درآمد لينكديني‌ها 89 هزار دلار است. همان‌طور كه اهداف اين شبكه اجتماعي مشخص كرده، اعضا اغلب براي تجارت و اهداف كاري به اين سايت مي پيوندند. آنها مخصوصا براي حفظ تماس با شبكه‌هاي تجاري، جست‌و‌جوي شغل، استخدام كردن و توسعه تجاري عضو اين سايت مي شوند. آنها به اخبار، اطلاعات مشاغل، ورزش و سياست علاقه‌مندي بيشتري نشان مي‌دهند.
كاربران لينكدين بيشتر از ساير شبكه‌هاي اجتماعي صاحبان ابزارهاي الكترونيكي هستند. آنها به طور خاص به دوربين‌هاي ديجيتالي، دي.‌وي.‌آر ها و تلويزيون‌هاي اچ.‌دي علاقه بيشتري دارند. علاقه به قمار و سريال‌هاي آبكي از ديگر علاقه‌مندي‌هاي كاربران لينكدين محسوب مي شود.

اشتراك‌ها و تفاوت‌ها
ويژگي‌هاي و علاقه‌مندي‌هاي متفاوتي در كاربران شبكه‌هاي اجتماعي ديده مي شود كه نشان‌دهنده شكل‌گيري اجتماعات آنلاين متفاوتي در اين سايت‌هاست. تفاوت‌هايي كه وب‌سايت‌هاي شبكه اجتماعي در اهداف اوليه‌شان تعريف كرده‌اند و امكانات متفاوتي كه در اختيار كاربران قرار مي‌دهند، باعث شده افرادي با ويژگي‌هاي متفاوت به عضويت آنها درآيند. البته بين استفاده از اين سايت‌ها هم‌پوشاني هم ديده مي شود و اغلب كاربران اينترنتي عضو بيشتر از يك شبكه اجتماعي هستند. بيشترين اشتراك بين كاربران توييتر و فيس‌بوك وجود دارد و 91 درصد كاربران مورد پرسش قرار گرفته، عضو هر دو سايت هستند. پس از آن كاربران مشترك لينكدين و فيس‌بوك در رده دوم قرار مي‌گيرند. كمترين مقدار اشتراك را هم كاربران ماي‌اسپيس و لينكدين دارند كه تنها شش درصد پاسخ‌گويان همزمان عضو هر دو سايت بوده‌اند.
با وجود اين اشتراك‌ها، تفاوت‌هاي استفاده از اين شبكه‌هاي اجتماعي بيشتر جالب توجه است. مثلا لينكدين كه شبكه اجتماعي با محوريت مسايل تجاري و كاري تعريف شده در بين كاربرانش هم، چنين علايق و گرايش‌هايي ديده مي‌شود. وضعيت سايت ماي اسپيس هم بدين گونه است و همان‌طور كه امكانات سرگرم‌كننده بيشتري ارايه مي‌كند و تلاش بيشتري براي جذب كاربران جوان و نوجوان انجام داده توانسته در اين زمينه موفق شود و گرايش كاربران آن نيز حول موضوعات سرگرم‌كننده است. توييتر وب سايت‌ ديگري است كه بيشتر در گروه ميكروبلاگ‌ها دسته‌بندي مي شود ولي به سبب شباهت‌ها، برخي آن را هم به نوعي شبكه اجتماعي مي‌دانند. توييتر نيز از آنجايي كه تنها امكان نوشتن و خواندن را به كاربران مي‌دهد و برخي جذابيت‌هاي بصري ديگر سايت‌ها را ندارد، كاربران بيشتر اهل مطالعه را جذب خود كرده است.
فيس‌بوك هم كه مدتي است گوي سبقت را از رقبا ربوده و پرجمعيت‌ترين شبكه اجتماعي دنيا شده، مطابق تعريفش حالتي عمومي پيدا كرده و همه نوع كاربر در آن ديده مي شود. به همين سبب است كه فيس‌بوك بيشترين تعداد اشتراك را با كاربران ساير شبكه‌هاي اجتماعي دارد.
بدين ترتيب مي‌توان گفت هر وب‌سايت شبكه اجتماعي كه يك اجتماع آنلاين محسوب مي‌شود، پاتوق گروهي از كاربران با ويژگي‌هاي خاصي است. توجه به اين ويژگي‌ها از سويي براي آگهي‌دهندگان اينترنتي و بازاريابان مجازي داراي اهميت است و از جنبه ديگر براي كاربراني كه هر كدام با ويژگي‌ها و علاقه‌مندي‌هاي متفاوت به دنبال شبكه آنلاين مناسبي براي عضويت مي‌گردند.

رسانه‌های جدید و گسترش فرهنگ دموکراتیک

رسانه‌های سنتی مانند تلویزیون، رادیو و مطبوعات به تقویت پوپولیسم و عوام گرایی کمک کرده‌اند ولی رسانه‌های جدید فرهنگ دموکراتیک را گسترش می دهند. تمرکززدایی از قدرت از طریق گسترش تعامل آگاهانه شهروندان باهم و با سازمان‌های دولتی و مردم نهاد از جمله پیامد‌های رسانه‌های جدید است. در عصر حاضر و با گسترش امکانات جدید رسانه‌ای، سیاستمداران مجبور هستند صادق باشند.
جنبش‌های اجتماعی جدید که هدف آنها کوششی هماهنگ و متمرکز برای رسیدن به هدف یا اهداف مشترک است، هم به نوعی متأثر از شبکه های اجتماعی هستند. این جنبش‌های جدید شکلی از فعالیت مدنی و سیاسی عقلانی هستند.
طبق گزارش سال ۲۰۰۹ موسسه تحقیقاتی نیلسون درباره سایت های شبکه اجتماعی و وبلاگ ها، دو سوم از جمعیت کاربران اینترنت در کشورهای مورد بررسی، بازدیدکننده شبکه های اجتماعی یا وبلاگ ها هستند. استفاده از سایت های شبکه اجتماعی و وبلاگ ها در اینترنت رشد داشته و به چهارمین مورد استفاده کاربران تبدیل شده است. در سال گذشته در همه کشورهای مورد بررسی بیش از نیمی از جمعیت آنلاین، استفاده کنندگان از این نوع سایت ها بوده اند.
در بین شبکه های اجتماعی محبوب از قبیل مای اسپیس، اورکات، فیس بوک و ببو ، رشد استفاده از فیس بوک بیشتر از سایر رقبا بوده است. آلمان با ۱۲ درصد، انگلستان با ۱۰ درصد و ایتالیا و اسپانیا با همین حدود بیشترین رشد استفاده این سایت ها را داشته اند.
در میان کشورهای بررسی شده، کاربران برزیل همچنان صدرنشین استفاده از شبکه های اجتماعی و وبلاگ ها هستند و بیش از ۸۰ درصدشان از شبکه های اجتماعی و وبلاگ ها استفاده می کنند.
به خاطر رشد قابل توجه استفاده از شبکه های اجتماعی، این سایت ها سهم قابل توجهی از کل زمان صرف شده در اینترنت را به دست آورده اند. در حالی که این سهم در سال ۲۰۰۷ حدود شش درصد بوده، در سال ۲۰۰۸ به حدود نه درصد رسیده و رشد ۳۸ درصدی داشته است. در بین کشورهای بررسی شده سوئیس با ۲۰۷ درصد و آلمان با ۱۴۰ درصد بیشترین رشد در زمان صرف شده برای استفاده از شبکه های اجتماعی را داشته اند.
ترکیب سنی استفاده کنندگان از فیس بوک در سال های اخیر به میزان قابل توجهی تغییر کرده است. در حالی که فیس بوک در ابتدا در محیطی دانشگاهی و برای استفاده دانشجویان راه اندازی شد و کاربران اولیه آن اکثرا جوان بودند، به تدریج مخاطبان آن گسترده تر شد و تعداد کاربران مسن تر در این شبکه اجتماعی افزایش پیدا کرد. در حال حاضر ۳۵ تا ۴۹ ساله ها با جمعیت حدود ۲۴ میلیون نفر بیشترین کاربران فیس بوک را تشکیل می دهند. بعد از آن ۱۸ تا ۳۴ ساله ها قرار دارند و حدود ۲۳ میلیون نفر از اعضای فیس بوک هستند.