1-تاریخچه فرش؟
ازدهه اول قرن بيستم تا سال 1314 انحصار فعاليتهاي فرش دستباف ايران در دست تعدادي از كمپانيهاي خارجي بود ، تا اينكه در 14 بهمن ماه 1314 بنا به دستور دولت وقت اختيارات انجام فعاليتهاي توليدي وتجارت فرش ايران از شركت OCM خلع يد وكليه وظايف واختيارات آن به شركت سهامي فرش ايران واگذار شد.بدين ترتيب اين شركت از آن تاريخ به بعد بعنوان يك شركت دولتي بكار آموزش وترويج صنعت فرش ، توليد وتجارت آن پرداخته است وبه لحاظ تجارب وجامعيتي كه در اين رشته كسب كرده توانسته است به فراخور توانايي خود درجهت احياء اعتلاي هنر وصنعت فرش دستي ايران وحفظ ارزشهاي سنتي وويژگيهاي اجرايي بازسازي طرحها ونقشه‌هاي اصيل وقديمي فرش ،تربيت واشتغال هزاران نفر قاليباف قدمهاي مؤثري بردارد.
شركت سهامي فرش ايران هم‌اكنون با تحت پوشش داشتن تعداد 25شعبه توليدي در بيش از 500 روستا و 100 شهر وشهرستان بعنوان بزرگترين توليد كننده فرش دستباف ، بيش از 10000 نفر قاليباف ماهر را درحوزه‌هاي فعاليت خود زير پوشش اشتغال در قاليبافي نگه داشته ومرغوبترين مواد اوليه قاليبافي را رأساً از طريق كارخانجات تأمين مواد اوليه مجهز خود تهيه و مورد استفاده قرار مي‌دهد .
ويژگيهاي فرشهاي شركت سهامي فرش ايران وتأمين مواد اوليه :
تأمين مواد اوليه مرغوب واستاندارد واستفاده از آن در قاليهاي بافته شده توسط اين شركت از اهداف مهم مي‌باشدكه‌اين امر باتأسيس‌كارخانجات تأمين‌مواداوليه‌درشهركرج‌صورت‌تحقق به خودگرفته است.
كارخانجات مذكور در سال 1333 هجري شمسي تأسيس گشته وهم‌اكنون با گذشت بيش از 50 سال بعنوان يكي از قديمي‌ترين كارخانجات تهيه وتأمين مواد اوليه قاليبافي در ايران با ارائه بهترين نخ‌هاي پشم مصرفي ، ضمن تأمين كليه خامه‌هاي مورد نياز شركت ،آماده است تا سفارشات واحدهاي توليدي كشور را درتمامي امور از جمله سورت وشستشوي پشم ، ريسندگي ورنگرزي دريافت ومطابق با بالاترين معيارهاي استاندارد در ايران وجهان عرضه نمايد. با توجه به رعايت معيارهاي استاندارد وصحيح در بافت قالي مي‌توان مهمترين ويژگيهاي توليدات اين شركت را به شرح ذيل برشمرد:
1ـ پشم مصرفي در قاليهاي توليدي از بهترين پشمهاي ايران وبه صورت سفيد درجه يك مي‌باشد كه از طريق كارخانجات مذكور كه مجهز به واحدهاي شستشوي پشم ، رنگرزي وريسندگي است تبديل به مواد قابل مصرف در فرش مي‌گردد.
2ـ در اين كارخانه پشمهاي خريداري شده به لحاظ ساختمان فيزيكي پشم از نظر جعد ،طول وميكرون، متناسب با كاربرد آن درقاليهاي توليدي كه مصارف مختلفي دارند طبقه بندي مي‌گردند ورعايت همين موضوع باعث دوام طولاني فرشهاي شركت مي‌باشد.
3ـ به منظور افزايش مقاومت پرز فرشها ، تمامي نخ پشم مورد مصرف كه لاتاب بوده وتاب اضافه‌تر ، مقاومت پرز قالي را بيشتر نموده در نتيجه قالي ديرتر نخ نما مي‌گردد.
4ـ شيوه رنگرزي الياف پشم به روش سنتي وبا استفاده از رنگاي گياهي وحيواني مانند ريشه روناس ، پوست گردو،پوست‌انار، برگ مو، قرمزدانه ، قره‌قروت ، ماست ترش و... مي‌باشد .فرشهايي كه با اين مواد بافته مي‌شوند ضمن داشتن دوام بيشتر با گذشت زمان جلوه خاصي يافته ، زيباترشده واز ارزش بيشتري برخوردارمي‌گردند.
5ـ نخ‌هاي پشم مورد مصرف در قاليها خود بيد شده تا از بيد خوردگيهاي نخهاي پشمي تا زمانيكه فرش دوام دارد جلوگيري بعمل آيد .
6ـ نخ پنبه مورد مصرف براي تاروپود قاليها ، بطور كلي از پنبه خالص تهيه شده ودرجهت افزايش مقاومت نخ ، آنرا بصورت سه لا گرد وترتاب تابندگي مي‌نمايند .
7ـ كليه پودهاي مصرفي در فرشها قبل از مصرف به رنگ كرم وآبي مي‌شود تاهم از آب رفتگي عرض فرش در هنگام شستشو جلوگيري گردد وهم زماني كه فرشها كهنه مي‌شوند جلوه بهتري داشته باشند . همچنين درتاروپود فرشهاي شركت مطلقاً ازالياف مصنوعي استفاده نمي‌شود.
8ـ درزمينه طرح ورنگ نه تنها سعي‌مي‌شود با نوآوري وعدم تكرار طرحها ارزش هنري فرشهاي توليدي حفظ گردد بلكه نسبت به احياء وتجديد نقشه‌هاي اصيل وقديمي توجه ويژه صورت مي‌گيرد.
9ـ شركت با دراختيار داشتن 95 نفر بازرس فني جهت كنترل كيفيت بافت كه بطور منظم ودرادوار20 روزه تا يكماه به كاربافت فرشها نظارت مي‌نمايد.
چارت تشكيلاتي







سه ديدگاه در مورد فرش دستباف وجود دارد:
-1 ديدگاه اول به عدم وجود مزيت رقابتي فرش دستباف ايران در بازارهاي بين المللي وبه پايين بودن درآمد سرانه قاليبافي تأكيد دارد.در اين راستا فرش دستباف داراي ارزش افزوده بسيار پايين بوده وبهره وري نيرو ي كار در اين صنعت بسيار پايين است.تحت همين شرايط، يعني پايين بودن دستمزد قاليبافان ، در بازارهاي بين المللي مختلف فرش ايران بالاتر از سايركشورهاي رقيب بوده وفرش ايران فاقد مزيت رقابتي است.بنابراين اين گروه نتيجه گيري مي كنندكه قاليبافي به تدريج بايد كاهش يافته وجاي خود را به ساير مشاغل بدهد وحمايت هاي دولتي نيز تأثيري بر بهبود وضعيت صنعت نخواهد داشت.
-2 ديدگاه دوم به حمايت دولت از صنعت فرش به دليل وجود قاليبافان قابل توجه وبه
ارزش فرهنگي وميراثي فرش دستباف تأكيد مي ورزند.براساس اين ديدگاه،درآينده علاوه بر توليد تجارتي فرش،بايدبه بعد هنري فرش نيزتوجه كردكه هريك خاص خود را دارد.
-3 ديدگاه سوم به حمايت دولت از صنعت فرش به دليل سهم قابل توجه آن ها در ايجاد اشتغال و همچنين ارزش فرهنگي وميراثي فرش دستباف(همانند ديدگاه دوم) تأكيد ورزيده ، ولي علاوه بر موارد اشاره شده به حركت ضعيف به سمت به بافي وارتقاء( كيفيت وارزش براي فرش دستباف تأكيد ويژه دارند.)فليحي ، 1387
مروري بر ابعاد اقتصادي ، اجتماعي وبازاريابي فرش دستباف ايران
فرش دستباف ايران با داشتن سابقه اي اي چند هزار ساله، از دير باز تا كنون مورد توجه مردم دنيا بوده و امروز در تمام دنيا نام قالي با نام ايران پيوندي نا گسستني خورده است.فرش دستباف ايران محصولي چند بعدي است وداراي جنبه هاي فني ، هنري ، اجتماعي واقتصادي بسيار گسترده مي باشد.
بر اساس آمار واظهارات دست اندر كاران امر فروش فرش دستباف ايران ، با توجه به
تغييرات و تحولات اساسي در ابعاد اقتصادي ، قدرت خريد وجنبه هاي فرهنگي والگوي مصرف در ميان مصرف كنندگان داخلي فرش دستباف ، بازار فعال وگسترده داخلي با ركود سنگين مواجه شده است.
در رابطه با بازار هاي خارجي )بين المللي( نظر به اينكه فرش در مجموعه كالاها ي لوكس نزد مصرف كنندگان قرار دارد. لذا تقاضا براي آن به شدت به درآمد وابسته است.با افزايش درآمد اشخاص ، بر شمار متقاضيان آن افزوده مي شود و در دورا ن ركود اقتصادي وكاهش درآمد شخص ، از ميزان تقاضاي آن كاسته مي شود.با اين وصف تجارت فرش دستباف باتغييرات روند متغيرهاي اقتصادي و غير اقتصادي رابطه اي تنگاتنگ دارد.

صنعت فرش با چه محدودیتهای روبرو است؟
کاهش نیروی انسانی تهدیدی بزرگ برای صنعت قالی
غلامعلی محسنی یکی از قالیبافان تبریزی است که چند سال و حتی چند دهه ای می شود به این کار مشغول است، وی در خصوص مشکلات کار قالی بافی گفت : بسیاری از قالی‌بافانی که به سن بازنشستگی می رسند به دلیل اینکه کسی نیست ادامه دهنده راهشان باشد اقدام به فروش دارهای قالی‌شان می‌کنند و از یک سو نیز جوانان و قدیمی‌ها وقتی می‌بینند علی‌رغم تلاش‌های بسیارشان کسی نیست از آن‌ها حمایت‌ کند، دلیلی بر ادامه کار نمی‌ یابند.
وی افزود : کارگران قالیباف فعالیت در حوزه ساختمان سازی را به قالیبافی ترجیح می دهند؛ عدم حمایت واقعی از این قشر سبب شده است نیروی انسانی در این رشته هر روز کمتر از دیروز شود که اگر این روند ادامه داشته باشد شاهد خاموشی چراغ قالی بافی در کشور خواهیم بود.

روند پیچیده دریافت وام برای قالیبافان
این بافنده قالی در خصوص مشکلات این قشر برای دریافت وام گفت : با وجود اینکه بارها قول هایی داده شده است تا مراحل دریافت وام را برای قالی‌بافان تسهیل کنند اما امروز سنگ اندازی‌هایی می‌شود که این قشر موفق به دریافت وام برای رفع مشکلاتشان نشدند از جمله این‌که بانک‌ها تقاضای وثیقه‌های سنگین می‌کنند.
وی افزود : در عوض برخی ها که شغل آن ها قالی بافی نیست با بهانه های متفاوت و به دلیل داشتن یک مدرک فنی و حرفه ای به راحتی وام دریافت می کنند و این سبب ظلم بزرگی به قالیبافان واقعی می شود.
این فعال عرصه فرش ادامه داد: تولید کنندگان قالی به علت عدم توانایی پرداخت بدهی خود به بانک ها که ناشی از شرایط نامطلوب اقتصادی این حوزه است متأسفانه درلیست سیاه بانک ها برای دریافت تسهیلات قرار گرفته اند.


مشکلات بیمه عاملی برای دلسردی قالیبافان
محسنی با اشاره به اینکه مشکلات بیمه از جمله عوامل دلسرد شدن قالیبافان به حرفه خود است، گفت : وجود بیماری های ریوی به دلیل وضعیت تهویه نامناسب کارگاه ها و به خصوص مشکلات بینایی از جمله خطراتی است که شاغلان این شغل را مورد آزار قرار می دهد و برای کسانیکه عمرشان را در پای دارهای قالی می گذرانند وجود بیمه ضروری به نظر می رسد.
محسنی ادامه داد : کاغذ بازی های اداری و سنگ اندازی های سازمان بیمه باعث سرگردانی قالیبافان شده است چون حداقل پنج ماه زمان می برد تا بتوانیم خود را بیمه کنیم و این امر سبب دلسردی همه قالیبافان به ادامه کار خود شده است.
وی افزود : بارها به سازمان های بیمه سر زده ایم اما آن ها هر دفعه با بهانه هایی مانع از بیمه شدن ما می شوند، هرچند اگر این بهانه ها هم وجود نداشته باشد، روند طبیعی بیمه حداقل پنج ماه زمان ما را خواهد گرفت و در این میان معلوم نیس در مدت پنج ماه باید کار و حرفه خود را چه کنیم.
ردپای پررنگ دلالان در بازار فرش و قالی
محمد شفایی، کارشناس حوزه فرش و قالی نیز وجود شبکه گسترده دلالان را در میان این صنف خطرناک دانسته و گفت : وجود دلال‌ها در این عرصه از مهمترین مشکلات پیش روی صنعت قالی است و گاهی مشاهده شده دلال‌هایی هستند که از وضعیت و مشکلات موجود سوء استفاده کرده و قالی را در پای ‌دار می‌خرند.
وی ادامه داد : تورم موجود و مشکلات مالی موجب شده قالی‌ بافان، کار خود را پایین‌تر از قیمت اصلی به دلال‌ها به فروش برسانند زیرا بافندگان قالی مجبورند به خاطر قرض‌هایی که به فروشندگان مواد اولیه دارند فرش را به قیمتی که از سوی دلال‌ها اعلام می‌شود به فروش برسانند؛ در صورتی که اگر حمایت‌های لازم صورت گیرد، شاید اصلا این اتفاق‌ها نیفتد.
شفایی افزود : با این وصف حتی برخی قالی ها با قیمت بالای صد میلیون تنها به قیمت دو یا سه میلیون توسط دلالان از قالیبافان روستایی خریداری می شود و در این میان این دلالان هستند که با سود چند صد میلیونی روبه رو هستند،یعنی دست رنج چند ماهه قالیبافان سبب پولدار شدن یک شبه دلالان این حرفه می شود.
سودجویانی که خود را تولید کننده می خوانند
وی گفت: متاسفانه برخی ازتولیدکنندگان فقط برای فرصت های بیمه و وام قالی بافی به این صنعت ورود پیدا کرده اند که متأسفانه پس ازگرفتن وام ازسوی بانک ها، این وام دریافتی را درسایرصنایع نیزمصرف می کنند.
شفایی افزود : افراد سودجو فقط از جهت بیمه شدن ونیز درآمد خوب صنعت قالی به این صنعت ورود پیدا کرده و با گذراندن یک دوره آموزشی کوتاه مدت بدون آنکه دار قالی داشته باشند با دریافت وام و تسهیلات هم بنگاه وهم بانک ها را دچارمشکل کرده اند.
وی ادامه داد : این افراد موجب بی اعتمادی بانک ها به قالیبافان می شوند و بانک ها و سازمان های بیمه گر را نمی توان در سخت گیری ها مقصر دانست، هرچند مسئولان باید با ساز و کار مناسب مانع از فعالیت این دسته افراد شوند.
بازار جهانی به دنبال تنوع بیشتر در طرح های قالی
شفایی با بیان اینکه متاسفانه قالی بافان، امروزه دیگر به بافت طرح های جدید علاقه ای نشان نمی دهند، گفت : ناتوانی در جذب بازار فروش و آشنا نبودن قالیبافان با سلیقه بازار از جمله مشکلات قالیبافان کشور است زیرا اکثر قالیبافان در سنین بالا قرار داشته و تنها بر اساس تجربیات خود اقدام به بافت فرش می کنند.
وی افزود : در حالی که باید دانست بافت فرش، هنری بزرگ به شمار رفته و جوانان مستعد و با قدرت طراحی مناسب نیز باید به این عرصه وارد شوند تا بتوانیم طرح های به روز را به بازار عرضه کنیم.
کارشناس حوزه فرش از پررنگ شدن نقش برخی کشورهای جهان در بازار قالی و فرش جهان گفت : پاکستان، چین و هند هم اکنون با ارائه طرح های مناسب و مخاطب پسند سعی در دست گرفتن بازار فروش این محصول دارند که با وضعیت فعلی احتمال رسیدن آن ها به هدفشان وجود دارد.
شفایی ادامه داد : نگاه ما به مقوله قالی باید هم هنری باشد و هم صنعتی، اگر هر کدام را از قالی تفکیک کنیم آسیب خواهد دید، بنابراین هنر و صنعت مکمل هم هستند و هر دو نقش ارزنده ای در ماندگاری قالی و حضور آن در زندگی ما داشته اند.
قالی یکی از مهمترین محصولات صادراتی از سالیان دور به عنوان نماد معرفی کشور و یکی از شاخص های شناخت فرهنگ ملی ایران به شمار می رود. توسعه و رونق این صنعت، آثار مثبتی بر اقتصاد کشور خواهد داشت.
اما بررسی وضعیت تولید و صادرات قالی کشور نشان می دهد که در صورتی که از این صنعت حمایت های لازم و مناسب به عمل نیاید، در آینده نزدیک با وجود کشورهای رقیب تولیدکننده این محصول در جهان، شاهد افول این صنعت در کشور و از دست دادن بازارهای خارجی خواهیم بود.
در این میان حمایت مناسب از قالیبافان و از سوی دیگر ایجاد انگیزه برای ورود افراد جوان و مستعد به این شغل ضروری به نظر می رسد تا شاید باز هم همانند گذشته شاهد درخشش قالی های ایرانی در صدر آثار فاخر جهان باشیم.
جامعه بهره مند؟
ضرورت پرداخت تسهیلات یارانه ای برای خرید تجهیزات بافندگی
این بافنده همچنین با اشاره به ضرورت تامین مواد اولیه قالیبافی نیز گفت : مواد مورد نیاز قالیبافی باید با قیمت کمتر و سرعت بیشتری در اختیار قالیبافان قرار گیرد تا این افراد بتوانند بدون دغدغه خاطر تنها به کیفیت کارخود فکر کنند و به فکر قیمت مواد اولیه نباشند.
محسنی ادامه داد : باید تسهیلات یارانه دار و دولتی در اختیار بافندگان واقعی برای خرید تجهیزات و ابزار مورد نیاز قرار گیرد.
وی افزود : خانواده هایی که از این هنر امرار معاش می کنند با مشکل مواجه اند و شاید این امر سبب شده قالیبافان بدون توجه به تنوع و افزایش کیفیت تنها به فکر اتمام کار بافت یک قالی در کوتاه ترین زمان ممکن باشند.
محسنی همچنین از کم کاری برخی همکاران خود دراین صنف خبر داده و می گوید : امروزه ورود افراد غیرکارشناس به این عرصه موجب شده بافنده وقتی می‌بیند خریدار قالی خوب را از بد تشخیص نمی‌دهد زیاد از مواد اولیه مطلوب استفاده نکند.
تحریم ها چه بلایی بر سر فرش دستباف آوردند؟





اقتصاد ایران آنلاین-محبوبه فکوری: نام فرش دستباف از دیرباز با نام ایران گره خورده است و کشور ما همواره بزرگترین سهم را در صادرات این کالا به خود اختصاص داده است. آسیب شناسی و پیدا کردن موانع و گلوگاه های پنهان و هموار ساختن آنها در مسیر صادرات و به طور کلی اقتصاد، مشغله ای تمام وقت و بسیار تخصصی و با اهمیت برای اصحاب مدیریت کلان در هر کشوری است.

بر این اساس، در سال های اخیر تلاش شده تا زیرساخت های لازم برای حضور فرش دستباف ایرانی در بازارهای هدف فراهم شود و برای این کار، باید تبلیغات را به عنوان یک عنصر بسیار مهم و موثر در این باره مدنظر قرار داد. امسال سومین سال تحریم از سوی ایالات متحده آمریکا و ممنوعیت صادرات فرش دستباف ایران به بازارهای این کشور است.

آمریکا در سال های اخیر، بیشترین رقم واردات فرش از ایران را داشته و درواقع مشتری اصلی قالی ایرانی به شمار می آمده است. خوشبختانه ارائه فرش در بازار کشورهای آسیایی، اروپایی و آفریقایی، تا حدودی لطماتی را که به واسطه این تحریم بر پیکر فرش و قالیبافی ایران، وارد شده، جبران کرده است. محمدباقر آقاعلیخانی رئیس مرکز ملی فرش ایران، تهیه مواد اولیه را از اولویت های تولید فرش دستباف می داند و می گوید: برای آغاز بافت هر فرش، تهیه مواد اولیه از اولویت خاصی برخوردار است؛ البته کشش بازار هم شرطی است که نباید به راحتی از آن چشم پوشی کرد.

وی می افزاید: برای بافت فرش های کیفی نیز، نیاز بود تا قالیبافان کشور، با تامین مناسب مالی و بیمه ای، مورد حمایت واقع شوند تا فرش ایرانی به عنوان یک محصول صادراتی، همواره در بازارهای هدف عرضه شود و کمبود کالا منجر به از دست رفتن بازارها نشود؛ بر همین اساس، در سال های اخیر، 460هزار نفر از قالیبافان کشور تحت پوشش بیمه قرار گرفته اند و هدفگذاری این است که تا چهار سال آتی، این تعداد به یک میلیون نفر ارتقا یابد. آقاعلیخانی تصریح می کند: در این میان مرکز ملی فرش ایران از توسعه بازار داخلی نیز غا?ل نشده است و تلاش دارد تا مخاطبان داخلی را نیز جذب بازار خرید فرش دستباف ایرانی کند، بر همین اساس، همه ساله نمایشگاه فرش دستباف را تدارک می بیند تا علاوه بر معرفی فرش دستباف ایرانی به مردم، تلاش کند تا این هنر صنعت کهن را به دنیا نیز بشناساند و با جذب هیات هایی از کشورهایی همچون چین، روسیه و امارات تلاش کند تا بازار های صادراتی را نیز پیش روی فرش دستباف ایرانی بگشاید.

4- روشهای نبلیغ
تبلیغات حرف اول را می زند
«هوشنگ فاخر» عضو هیات نمایندگان اتحادیه صادرکنندگان فرش ایران، بر تبلیغات موثر و هدفمند در بازارهای جهانی تاکید می کند و می گوید: رقبای بزرگ فرش ایرانی مثل موکت و پارکت توانسته اند از طریق تبلیغات و صرف هزینه ای گزاف سهم بسزایی از بازارهای جهانی دکوراسیون را از آن خود کنند. در کشورهای اروپایی و صنعتی تبلیغات حرف اول را می زند و سلیقه مردم را تحت تاثیر خود قرار می دهد و با تبلیغ های جذاب و روانشناسی شده منطق را از مردم می گیرند. «فاخر» با بیان این که سالیان سال است که اتحادیه صادرکنندگان فرش ایران، اتحادیه شهرستان ها و فرش فروشان خارج از کشور برای رشد صادرات فرش بر عامل مهم تبلیغات در کشورهای هدف تلاش کرده اند، ابراز امیدواری می کند که در دولت جدید در این خصوص اقدامات ارزشمندی صورت پذیرد. او در ادامه می گوید: دولت می تواند از طریق برنامه های تبلیغاتی درست و تخصصی، سهم صادرات غیرنفتی همچون فرش، پسته، زعفران و خرما را در کشور های هدف افزایش دهد.

اشتغالزایی مناسب و کمک به اقتصاد خانوار
همچنین محمدرضا عابد، مدیرعامل شرکت سهامی فرش ایران، با اشاره به نقش فرش دستباف در اشتغالزایی مناسب و کمک به خانوارها اظهار می کند: هنر صنعت فرش دستباف از دیرباز در کشور ما به عنوان شغلی فراگیر و مکمل در روستاها و شهرها رواج داشته است و هم اکنون نیز قریب به یک میلیون نفر بافنده در کشور مشغول فعالیت هستند که با احتساب دارندگان حرفه های وابسته به فرش (ریسندگی، طراحی، رنگرزی، مرمت، فروش و...) و لحاظ کردن خانواده های آنان می توان در نظر آورد که بخش عمده ای از جمعیت کشور به نوعی به فرشبافی پیوند خورده و از آن ارتزاق می کنند.

وی می افزاید: نقش این هنر- صنعت در تامین معیشت خانوارها به ویژه در روستاها و به طور خاص به هنگام خشکسالی ها و کم رونق شدن کشاورزی و دامپروری و نیز این امکان که فرشبافی به عنوان شغل جانبی و مکمل در کنار مشاغل اصلی به اقتصاد و معیشت خانواده ها کمک می کند، اثربخشی موثری را برای این هنر- صنعت رقم زده است.

اثرات غیرمستقیم در توسعه پایدار کشور
مدیرعامل شرکت سهامی فرش ایران، همچنین با تاکید بر اثرات غیرمستقیم فرشبافی در توسعه پایدار کشور، این نکته را نیز عنوان می کند که سرمایه اندک موردنیاز برای برپاکردن دار قالیبافی و ایجاد اشتغال ارزان و فراوان و همه گیر در این حوزه، به توسعه پایدار کشور کمک های غیرمستقیمی رسانده و می رساند. برای نمونه رونق قالیبافی در روستاها می تواند به پیشگیری از خروج روستاییان و مهاجرت آنان به شهرها و روی آوردن به مشاغل کاذب یاری برساند. به گفته وی، از طرفی ارزش افزوده بالای این هنر- صنعت با وجود سرمایه گذاری اندک، شاخصه ای قابل تاکید در دوران توجه به اقتصاد مقاومتی است. وی می افزاید: گوناگونی و تنوع رشته ها و رسته های فرش دستباف نیز کمک می کند تا شهروندان هر یک براساس علاقه خود در یک حوزه همراه و یاور این حرفه شوند و طراحی، نقاشی، بافت، رفوگری، ساخت دار و ابزار را برگزینند.

تاثیر هدفمندی یارانه ها بر فرآیند تولید فرش
در عین حال، حمید کارگر، مشاور شرکت سهامی فرش ایران نیز با اشاره به آسیب های طرح هدفمندی یارانه ها بر فرآیند تولید فرش دستباف می گوید: پرداخت مستقیم یارانه به قالیبافان به جای پرداخت یارانه به تولید آنان، در سال های اخیر بلای جان این هنر صنعت شده و شمار قالیبافان فعال را به شدت کاهش داده است. حال آن که قرار بود اثرات هدفمندی یارانه ها با تدوین و اجرای بسته های حمایتی پایش شود. کارگر می افزاید: واقعیت کنونی این است که فرش ایرانی با کمبود قالیباف روبه رو است و هدفمندی یارانه ها به شیوه کنونی، موجب خروج بخش زیادی از قالیبافان از گردونه تولید شده است.

تخصیص یارانه به تولید و اجرای بسته های حمایت از تولید که متاسفانه به مرحله اجرا درنیامده است انتظاری بدیهی برای رونق بخشیدن مجدد به فرآیند تولید فرش دستباف است. وی معتقد است: بخشی از مشکلات فراروی هنر- صنعت فرش دستباف ایران ناشی از فشارهای محیط بیرونی و خارج از کنترل دولت است، اما بسیاری از این مشکلات با تدبیر قابل حل هستند که لازمه آن وجود اراده ای بر این امر و داشتن یک متولی توانمند و باانگیزه است.

ورود به بازارهای نوظهور گامی موثر
اظهارنظر بزرگان صنعت فرش دستباف درحالی است که پیدا کردن بازارهای جدید جهانی و ارائه تقاضای بیشتر برای فرش ایرانی، ناخواسته منجر به توسعه تولید این کالا در کشور هم خواهد شد و این امر حتی می تواند در ایجاد فرصت های شغلی و پایین آوردن نرخ بیکاری، کمک حال دولت نیز باشد.

در عین حال، توجه به مقوله توسعه تولید فرش دستباف، چنانچه در ردیف سیاست های کلان بخش اقتصادی دولت قرار بگیرد درنهایت به پیدا کردن راه هایی مناسب برای توسعه صادرات و جذب بازارهای هدف جدید، منجر خواهد شد.

جلال الدین بصام، رئیس انجمن علمی فرش ایران، در این خصوص می گوید: خوشبختانه می توان گفت، با ورود به بازارهای نوظهوری مانند بازار چین که بازار امیدوارکننده ای است و همچنین بازارهایی مانند هند و امارات، بازارهای خوبی برای صادرات فرش دستباف ایران مهیا شده که صادرکنندگان می توانند به نحوی شایسته از این بازارها استفاده کنند. وی همچنین می افزاید: پیش از این، امارات به عنوان سکوی صادرات مجدد مطرح بود، ولی می توان این کشور را به عنوان بازار مصرف در نظر گرفت و برای صادرات اقداماتی موثر انجام داد.

رئیس سازمان شرکت سه?می فرش ایران معتقد است: فرش دستباف باید در سیاست های سطح کلان نقش داشته باشد، ما اگر بتوانیم در سیاست های کلان کشور به فرش دستباف دقت و توجه بیشتری کنیم، تصمیمات آتی ما می تواند راهی مناسب برای توسعه صادرات و جذب بازارهای هدف جدید باشد. به گفته بصام، برای توسعه صادرات و جذب بازارهای هدف، ما باید به استراتژی بازاریابی محلی روی بیاوریم. بدین معنا که برای هر کشوری، هر شهر آن را در نظر بگیریم و برای هر شهری، هر محلی از آن را در نظر داشته و مورد توجه قرار دهیم. آن زمان تولیدات فرش دستباف مان را متناسب با آن محل?های مورد رصد قرارگرفته، ساماندهی کنیم و با توجه به سلایق هر منطقه فرش دلخواه شان را تولید کنیم.

ضرورت تقویت بازارهای داخلی
باید به این نکته نیز توجه داشت که امروزه تقریبا 80درصد فرش دستباف ایران برای صادرات عرضه می شود، درحالی که اگر بتوان بر بازار داخلی تمرکز بیشتری داشت و آن را گسترش دهیم از بعد اقتصادی بهتر خواهد بود. علاوه بر آن، به دلیل نوسانات بازار ارز در تولید فرش، افزایش سرانه مصرف بازارهای داخلی، تاثیر کمتری بر این مقوله خواهد گذاشت. حشمتی رضوی، پژوهشگر حوزه فرش دستباف در این باره پیشنهاد می کند: می توان چندین فروشگاه بزرگ متشکل از انواع فرش های دستباف در کلانشهرهای کشور ایجاد کرد و این فروشگاه ها با یکدیگر شرکتی تشکیل داده و در کل کشور دارای شعبات فروش شوند. این پژوهشگر تصریح می کند: چنین تشکیلاتی را تا به حال فقط شرکت سهامی فرش ایران که 80سال از عمرش می گذرد، داشته است که هنوز بزرگترین شرکت فرش در ایران و شاید در خاورمیانه است. حشمتی رضوی می افزاید: باید دقت کنیم که شرکت های فروش فرش دستباف در خارج از ایران به چه نحوی عمل می کنند.

این پژوهشگر حوزه فرش دستباف، برای افزایش ضریب فروش فرش دستباف ایران در خارج از کشور راهکارهایی را بیان می کند و می گوید: بخش خصوصی اعم از تولیدکنندگان و فروشندگان باید در اداره امور فرش در ایران، دخالت بیشتری داشته باشند.

به اعتقاد وی، چنانچه شورایعالی فرش را در راس هرم مرکز ملی فرش به وجود آوریم و افرادی متشکل از نمایندگان تولید، بازرگانی، تحقیق و تبلیغ در این شورا وجود داشته باشند، این افراد با حضور متصدیان امر در مرکز ملی فرش و وزارت صنعت، معدن و تجارت و نیز سایر سازمان ها که کارشان به نوعی با فرش درآمیخته است؛ در این شرایط می توان تبادل نظر بهتر و سودمندتری در این حوزه داشت و ارتباطی سازنده در راستای توسعه فرش دستباف کشور به وجود آورد.

حشمتی رضوی در ادامه عنوان می کند: کسانی که در دولت در سیاستگذاری و برنامه ریزی برای فرش دخیل هستند نباید نقش حمایتی و تبلیغاتی را در فرش فراموش کنند.

به هرحال، نگهداری بازارهای قدیمی و جدید، استفاده از خدمات بازرگانان فرشی که در خارج از کشور زندگی می کنند و همچنین دعوت به همکاری محققان و کارشناسان خبره خارج از ایران، از جمله کارهایی است که موجب افزایش علم و دانایی در حوزه بازاریابی فرش دستباف و توسعه و گسترش بازارهای خارجی می شود که این کار حمایت دولت را می طلبد.
در زﻣﻴﻨــﻪ اﺻــﻮل ﺑﺎزارﻳــﺎﺑﻲ ﻧــﻮﻳﻦ و راﻫﺒــﺮدي ﻛــﻪ ﺻــﺎدرﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﺎدﻳــﺪه
ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪﻋﺒﺎرﺗﺪ از:
- ﻧﮕﺮش ﻗﻮم ﻣﺪاراﻧﻪ ((Approach Ethnocentric
- ﻋﺪم وﺟﻮد اﻓﺮاد ﻣﺘﺨﺼﺺ
- ﻋﺪم وﺟﻮد ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ
- فقدان ﻧﻮآوري و ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ ﻃﺮح ﻫﺎ
- روشﻫﺎي ﻏﻠﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ
- رﻗﺎﺑﺖ
- مواد اوﻟﻴﻪ ﻧﺎﻣﺮﻏﻮب
- عدم وجود مراکز اطلاعاتی
- ﻋﺪم اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ((Market Research
- - ﻋﺪم وﺟﻮد راﻫﺒﺮد ﺻﺎدرات ﻓﺮش
- ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪي
- ﻣﺸﻜﻼت ﺗﻮزﻳﻊ
- ﻋﺪم اﺳﺘﻔﺎده از راﻫﺒﺮد ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺬاري

تبلیغات و القاي احساس نیاز مخاطب به کالا
امروزه وسایل ارتباط جمعی در جهانی که به عصر ارتباطات موسوم است وظیفه انعکاس و انتقال اخبار و اطلاعات را بر عهده دارند. وسایل ارتباطی، هرگاه به منظور جلب توجه یا ایجاد اعتقاد و اطمینان مورد بهره برداري قرار گیرند، داراي نقش تبلیغی هستند. وسایل ارتباطی از جهت اقتصادي بیشتر در راه منافع صاحبان سرمایه ها خدمت می کنند و به عوض آنکه پیشرفت هاي صنعتی و تولید کالاهاي مصرفی را به سوي خدمت به مردم و رفع نیازمندیهاي واقعی افراد بکشانند، در جهت عکس آن، دایما مردم را به خرید و مصرف هر چه بیشتر کالاهاي غیرضروري تشویق و ترغیب می نمایند. بدین طریق افراد در جوامع صنعتی کنونی که به "جوامع مصرف" موسوم شده اند، ناچار می شوند تحت تاثیر تبلیغات تجاري که در تمام لحظات شبانه روز به وسیله روزنامه ها، مجله ها، رادیوها، تلویزیون ها، سینماها و آگهی هاي گوناگون دیواري آنها را تعقیب می کنند، کالاهاي بیشتري خریداري نمایند و از خدمات فراوان تري استفاده کنند. بدیهی است که افراد براي تامین این همه نیازهاي مصنوعی و تفننی باید درآمد بیشتري نیز به دست آورند تا بتوانند قوه خرید خویش را بالا ببرند و چون کسب درآمد بیشتر مستلزم کار بیشتر است، پس خود را مجبور می بینند که ساعات زیادتري کار کنند و احتمالا به جاي یک شغل اصلی، یک یا چند شغل فرعی نیز بدست آورند. بدون تردید، افراد با کار بیشتر – چه از لحاظ جسمانی و چه از لخاظ روحی – خسته تر و فرسوده تر می شوند، شور و نشاط زندگی را از دست می دهند، از فراغت و آسایش واقعی محروم می گردند، نسبت به وضع اجتماعی خود و اطرافیان خویش بی اعتنا و بی توجه می شوند و در نتیجه نمی توانند از حقوق سیاسی خود بهره برداري کنند، مسوولیتهاي اجتماعی خویش را ایفا نمایند و با همکاري دیگران آینده بهتري بسازند. در چنین شرایطی تبلیغات بازرگانی به طور مستقیم هدفهاي تبلیغات سیاسی را تامین می کنند

-آیا رقیبی در برابر فرشهای ایرانی وجود دارد؟
واردات فرش هاي ارزان قيمت
مدير عامل شرکت سهامي فرش همچنين به واردات فرش هاي هندي و ترکيه اي به صورت قاچاق به کشوراشاره گفت: ورود اين فرش هاي ارزان قيمت به کشور ممنوع است ، اين در حالي است که اين نوع فرش ها طي يکسال گذشته حجم بسياري از بازار را اشغال کرده اند.
وي معتقد است: گرايش نسل جوان به طرح ها و مدل هاي جديد موجب شده است تا واردات غير قانوني اين نوع فرش ها روز به روز افزايش يابد. به گفته وي مسئولان مبارزه با قاچاق کالا بايد هرچه سريعتر از واردات غير قانوني فرش هاي ارزان قيمت جلوگيري کنند چرا که اين امر زيان بسياري را متوجه توليد کنندگان داخلي خواهد کرد.
بصام ميزان صادرات فرش در سال 86 را نزديک به 400 ميليون دلار برآورد کرد و گفت: صادرات فرش نسبت به مدت مشابه در سال قبل با اندکي کاهش مواجه بوده است. وي پيش بيني کرد :به دليل تثبيت قيمت و افزايش بافت صادرات فرش در سال 87 با رشد مواجه شود.
چین، کاشان ندارد
دست اندازی چینی ها به صنعت و تجارت دیگر ملل شهرتی بسیار یافته است و نه تنها در ایران که در شمار فراوانی از کشورهای دور و نزدیک به زبان نقد و طنز و هشدار در این باره سخن ها رفته است.
تولید "انبوه" و "ارزان" در کنار ویژگی "کپی کاری" موجب شده است تا صاحبان و متولیان صنایع در کشورهای مختلف، چین را به سان رقیبی ترسناک و فلج کننده ببینند و مدام بر پرهیز از ورود کالاهای چینی به سرزمینشان انذار دهند.
این بیم دادن ها باور عمومی جوامع را چنان شکل داده است که مردم پذیرفته اند هر چیزی می تواند جایگزینی چینی داشته باشد و چینیان قادرند کپی هر کالایی را تولید کنند. از همین روست که اگر در میان ایرانیان هم شایع شود که چین برای کپی برداری از فرش های ایرانی شهری به نام کاشان بنا کرده است، افکار عمومی به آسانی و بدون کمترین مقاومتی این شایعه را می پذیرند.
چند سال پیش که ماجرای کپی برداری چینی ها از طرح ها و نقشه های فرش های ایرانی دغدغه متولیان این هنر- صنعت شده بود، دل نگرانی ها تا جایی پیش رفت که برخی می گفتند دور نیست که چینی ها برای اینکه به دام قوانین مالکیت معنوی نیفتند و بتوانند بی دروغ فرش هایشان را مثلاً به نام کاشان ما جا بزنند، شهری به همین نام در چین بسازند و این احتمال آنقدر قریب الوقوع و شدنی می نمود که ذکرش به عنوان امری حتمی و قطعی بر زبان برخی صاحب منصبان جاری شد.
از جمله کسانی که این شایعه را به نام واقعیت بر زبان راندند، یکی رییس کل وقت سازمان توسعه تجارت ایران بود و دیگری رییس وقت موزه فرش ایران که چون منابع موثقی به شمار می آمدند، گفته هایشان انعکاس خبری گسترده ای یافت و پس از آن و تا همین امروز بسیاری باور کرده اند که چین برای رقابت در تولیدو تجارت فرش دستباف، شهری به نام کاشان ساخته است!
اما واقعیت چیز دیگری است.
تردیدی نیست که کشور چین یکی از تولیدکنندگان اصلی فرش دستباف در دنیاست و دستبافته های تولیدی این کشور در قیاس با تولیدات ایرانی بهای ارزانتری دارند و بازار قابل توجهی نیز داشته اند.
همچنین بی گمان کپی کاری چینی ها در حوزه تولید فرش نیز نمود داشته است و شماری از طرح ها و نقوش ایرانی از سوی تولیدکنندگان چینی تقلید شده و بر تار و پود قالی جای گرفته اند.
با این همه، آمارهای تجارت جهانی فرش دستباف نشان می دهد که کشور چین در سال های اخیر در حال خروج از گردونه تولیدکنندگان اصلی فرش دستباف است و خود به یکی از واردکنندگان فرش ایرانی بدل شده است.
برپایه آمار منتشر شده از سوی گمرک جمهوری اسلامی ایران نیز برای نمونه در 6 ماهه نخست امسال که صادرات فرش دستباف نسبت به سال 91 روندی کاهشی و نگران کننده داشته است، صادرات فرش ایرانی به کشور چین با رشدی مناسب هم از نظر وزنی و هم از نظر ارزشی رو به رو بوده است.
در این مدت نزدیک به 30 تن فرش دستباف به ارزش نزدیک به 3 میلیون دلار از ایران به چین صادر شده است که این تنها بخشی از دستبافته های ایرانی است که طبق ضوابط گمرکی به ثبت رسیده و فرش های همراه مسافر و موارد مشابه در آن لحاظ نشده است.
آمار رو به رشد صادرات فرش ایران به چین نشان می دهد که این کشور از قد و قواره رقیب جهانی خارج شده و به جای تولید فرش دستباف به سراغ دیگر تولیدات و صنایع رفته است.
امروز چین دارای اقتصادی بزرگ است و نه تنها خودچینی ها که بسیاری از کشورهای صنعتی بزرگ نیز، این سرزمین با نیروی کار فراوانش را به عنوان موتور تولید جهانی برگزیده اند و به طور طبیعی در طی این روند، نیروی کار چینی از بسیاری از حوزه های سنتی همچون تولید فرش دستباف به سوی بخش های صنعتی با دشواری کمتر و درآمد افزونتر گسیل شده اند.
جدا از اینکه چین امروزی در حال خروج از دایره تولیدکنندگان فرش است و نیازی به ایجاد شهری به نام کاشان ندارد، گشت و گذار در میان جغرافیای این سرزمین و پرس و جو از آگاهان نیز نشان می دهد که چنین شهری در چین وجود خارجی ندارد و شاید شبیه ترین شهر از نظر آوایی به کاشان، شهر کاشغر در چین باشد.
این شهر در ناحیه خودگردان سین کیانگ واقع است و آخرین تختگاه حوزه تمدنی ایران در آسیای میانه به شمار می آمده که امروز نیز از مراکز فرهنگ اسلامی در چین دانسته می شود.
هرچند که چینیان کپی کارند و به فرش ایرانی هم دست اندازی هایی داشته اند اما امروز دیگر حریفی توانمند در این حوزه نیستند و می توان افسانه وجود شهری به نام کاشان در چین را فراموش کرد.
همزمان با برگزارى هفتمین نمایشگاه فرش دستباف ، دومین هم اندیشى هنر- صنعت فرش دستباف برگزار شد.به گزارش واحد مرکزى خبر، در این هم اندیشى که در تالار فردوسى نمایشگاه و در حضور جمعى از تولیدکنندگان، بازرگانان و فعالان هنر صنعت فرش دستباف برگزار شد، تورج ژوله -پژوهشگر فرش دستباف- در سخنانى به تحلیل روشهاى تولید فرش دستباف در ایران پرداخت.این پژوهشگر فرش دستباف، مدیریت تولید را برگ برنده کشورهاى رقیب ایران در تولید فرش دانست و گفت: وقوع بحران هاى اقتصادى در غرب، برخى کشورها در شرق را به سمت و سویى کشاند که به تدریج اثار آن را در سبک و سیاق تولیدات شاهد بودیم ، شیوه و فرایند تولید فرش دستباف در کشورهاى شرقى و ایران نیز از همین گونه است.ژوله ادامه داد: در کشورهایى مانند چین، هند و پاکستان ساختار تولید فرش بر کارگاه هاى متمرکز شکل گرفته است اما ساختار تولید در ایران بر پایه کارگاه هاى خانگى بوده و شناخت این اصول و فرایندها براى رسیدن به روش صحیح تولید ضرورى است.وى که مولف چند کتاب در حوزه فرش دستباف است ، افزود: محصول تولید فرش دستباف در کشورهاى رقیب ما از لحاظ مدیریتى تحسین برانگیز و البته براى ما در ایران دردناک است.ژوله همچنین گفت: اغلب در ایران به محض وقوع بحران اقتصادى، براى پایین آمدن قیمتها کیفیت را فدا مى کنیم در حالى که اصول مدیریت تولید و کیفیت حکم مى کند که بدون کمترین لطمه به کیفیت، هزینه ها مدیریت شود.وى پیشنهاد داد در طول سال به جاى همایش ها و سمینارهاى مختلف براى تولیدکنندگان فرش دستباف کارگاه هایى آموزشى براى فراگیرى اصول مدیریت تولید برگزار شود.در ادامه این هم اندیشى شیرین صوراسرافیل از انسانى و طبیعى بودن فرش دستباف به عنوان مهمترین عنصر براى تبلیغ فرش دستباف ایرانى یاد کرد.وى با اشاره به پیدایش چندباره بحران هاى اقتصادى در تاریخ ایران و جهان و تاثیر آن بر فرایند تولید فرش دستباف گفت: سابقه تاریخى فرش ایران نشان مى دهد که بحران هاى کنونى هم گذرا خواهد بود و فرش ایرانى ریشه دارتر از آن است که در این بحران آسیب ببیند اما به شرط احساس مسئولیت و تعهد فعالان این حوزه.این پژوهشگر فرش دستباف ادامه داد: دنیا فرش ایرانى را مى شناسد و ما نیز باید فرش خودمان و تنوع موجود در آن و داشته هاى قدیمى این هنر- صنعت را بشناسیم و با رعایت قواعد عرضه و تقاضا به بازار دنیا ورود کنیم.صوراسرافیل گفت: باید فرشى به دنیا عرضه شود که شرافتمندانه و بدون تقلب باشد و از یاد نبریم که اقتصاد یکى از وجوه فرش است و وجوه دیگر آن هنر، فرهنگ، دانش و... است.سخنران دیگر این هم اندیشى حمید کارگر بود که در سخنان خود از مناسب ترین ابزار وشیوه ها براى تبلیغات فرش دستباف سخن گفت.این کارشناس فرش با اشاره اى به تاریخ تبلیغ و اطلاع رسانى براى فرش دستباف ایران، بافته شدن نام بافنده یا سفارش دهنده بر روى فرش را نمونه اى از اطلاع رسانى هاى قدیمى دانست و از کتاب quotation mark تجارت قالى رنگین به رنگهاى جوهرى quotation mark به عنوان نخستین کتاب چاپ شده در ایران درباره این هنر- صنعت یاد کرد.کارگر ادامه داد: در گزارشى که مظفر فیروز به عنوان یکى از اعضاى سفارت ایران در واشنگتن در زمان پهلوى به دربار ایران نوشته ، از نشریه quotation mark فرش شرقى quotation mark به عنوان نخستین نشریه اطلاع رسان در این زمینه یاد شده است.این کارشناس ارشد ارتباطات با برشمردن ویژگى هایى از فرش دستباف ایرانى که قابل تاکید در فرایند تبلیغ هستند ، گفت: وجود پشتوانه تاریخى، فرهنگى و هنرى براى فرش دستباف در ایران، تنوع در طرح، رنگ، اندازه و جنس الیاف فرش ایرانى، سازگارى با طبیعت و سلامت انسان، وجود شبکه توزیع در کشورهاى مختلف، نام و برند معتبر فرش ایرانى در بازارهاى جهانى و مانن آن برگ هاى برنده این هنر- صنعت در برابر رقبا براى تبلیغ هستند.کارگر در ادامه به چند نظریه در حوزه هاى تبلیغات، ارتباطات و روان شناسى اشاره داشت و چگونگى استفاده از این نظریات براى تبلیغ فرش ایرانى را توضیح داد.مدیر روابط عمومى و مشاور اطلاع رسانى پیشین مرکز ملى فرش ایران درباره نظریه یادگیرى گفت: ما هر چیزى را یاد مى گیریم و همانطور که خواندن، نوشتن، راه رفتن و سخن گفتن رامى آموزیم، علاقه مندى به یک کالا و خرید آن را نیز یاد مى گیریم.وى افزود: یادگیرى به شیوه هاى آزمون و خطا، شرطى سازى، اکتشافى و استدلالى رخ مى دهد و در تبلیغات نیز متناظر با این روشها مى توان به شیوه هاى نفى و اثبات، شرطى سازى، طرح ناگهانى و استدلالى هر کالایى از جمله فرش دستباف را تبلیغ کرد.کارگر در پایان با ارایه مصادیق و نمونه هایى براى تبلیغ فرش دستباف با هر یک از شیوه هاى پیش گفته، به ارایه نتایج یک پژوهش درباره بهترین ابزار و شیوه تبلیغات فرش ایرانى از منظر متخصصان ارتباطات و تبلیغات پرداخت.

تحقیق شما فرش عظیم زاده بود درست است؟