دانشگاه جامع علمی کاربردی
مرکز فرهنگ و هنر واحد 13
عنوان تحقیق :
{تحلیل روابط دولت عثمانی در دوره حکومت سلطان سلیمان با ایران}
نام استاد: جناب آقای ابراهیم عزیزیان
نام درس: جامعه شناسی فرهنگی
نام دانشجو : محبوبه نوروزی
شماره دانشجویی: 92138049170420
دانشجوی کاردانی حرفه ای روابط عمومی

حریم سلطان یا حریم شیطان؟

فرق سلطان سلیمان و خرم سلطان واقعی با آنچه در سریال ساخته اند

سلطان سلیمان فرزند سلطان سلیم خونخوار یکی از بزرگترین پادشاهان عثمانی بوده که مانند اسکندر و چنگیز و تیمور دستش به خون بسیاری از ایرانیان آلوده شده است.


تصویر واقعی به جای مانده ازخرم سلطان و سلطان سلیمان

درباره حریم سلطان
حریم سلطان (به ترکی استانبولی: به معنای سدهء باشکوه) نام پرهزینه ترین سریال تاریخ ترکیه است. فصل اول این سریال از شبکهء تلویزیونی شو تی‌وی و فصل دوم آن از شبکهء استار تی‌وی پخش شد. شبکهء جم تی‌وی این سریال را با دوبلهء فارسی و با نام «حریم سلطان» پخش می‌کند. داستان سریال بر پایهء زندگی سلطان سلیمان قانونی، مشهورترین سلطان امپراتوری عثمانی و خرم سلطان (روکسلانا)، کنیز و برده‌ای که ملکه شد، نوشته شده ‌است. این مجموعهء تلویزیونی، توطئه‌ها و دسیسه‌هایی که در حرمسرا و دربار او اتفاق می افتد را به تصویر می‌کشد. کلیت حوادث سریال، طبق واقعیت است اما جزئیات آن اغلب ساخته ذهن نویسنده است.
سلطان سلیمان در 26 سالگی بر تخت سلطنت نشست. او در پی آن بود که امپراتوری عثمانی را قدرتمندتر و گسترده‌تر از امپراتوری اسکندر مقدونی سازد و به آن وجهه‌ای شکست‌ناپذیر بخشد. در تمام مدت 46 سال سلطنتش، سلیمان به عنوان مقتدرترین سلحشور و فرمانروای شرق و غرب شناخته می‌شد. در سال 1520، سلیمان در حال شکار بود که از مرگ پدر خبردار شد و بدین ترتیب امپراتوری عثمانی صاحب سلطانی جدید می‌گشت. سلیمان همسرش، ماه‌دوران و پسرش، شاهزاده مصطفی را در کاخ مانیسا ترک گفت و به همراه یار و همدم نزدیکش، ابراهیم پاشا رهسپار کاخ توپقاپی شد. سلیمان بدون آنکه خود بداند در مسیری قدم گذاشته بود که در نهایت، اوج شکوه و عظمت امپراتوری عثمانی را در پی داشت.
در حالیکه آن دو در راه کاخ توپقاپی بودند، یک کشتی متعلق به دولت عثمانی از کریمه در قسطنطنیه پهلو گرفته بود و بردگان مسیحی به ‌اسارت ‌گرفته‌ شده را به کاخ عثمانی اهدا می‌کرد. یکی از بردگان که الکساندرا لاروسا نام داشت، دختر یک کشیش ارتودوکس اهل اوکراین بود که قتل پدر، مادر و نامزدش به هنگام یورش تاتارها را به چشم خود دیده بود. این دختر جوان به کاخ عثمانی فروخته شد، و بعدها نام خرم را اختیار کرد و توانست سلیمان را شیفتهء خود کند تا اینکه به ازدواج او در بیاید. خرم برای سلطان پسر به دنیا ‌آورد و از طریق خونریزی و دسیسه‌چینی در کنار سلیمان بر امپراتوری عثمانی حکمرانی کرد. عشق شدید سلیمان به خرم باعث می‌شود که راه‌ها برای اعمال نفوذ خرم بر دربار باز باشد.
سلطان سلیمان پادشاهی بود که بسیار به کشور گشایی علاقه مند بود و بارها و بارها به کشورهای اروپای و سه بار ایران حمله کرده بود. او آرزو داشت که به اسکندر مقدونی تبدیل شود. او رویای تبریز تا وین را در آرزو های خود پرورده بود. او بارها به ایران حمله کرد اما چون توانایی تامین آذوقه برای سربازانش را نداشت شهر ها را می سوزاند و چاه ها را خشک می کرد. و بزرگترین دستاورد وی فتح بغداد بود که بعدها شاه عباس کبیر آن را بازپس گرفت وی برای حمله به ایران ابراهیم را فرستاده بود و در سال 1534 به ابراهیم پاشا دستور حمله به خاک ایران را داد و مناطقی از ارومیه و ارزنه الروم به اشغال عثمانی ها در آمد. در اکتبر همان سال با ملحق شدن به ابراهیم، یورش بطرف مناطق داخلی ایران را آغاز کرد اما شاه تهماسب که تمایلی برای جنگ با وی نداشت با واگذاری زمین و کشاندن سلطان سلیمان به مناطق صعب العبور به جنگ پایان داد…
وی تمام 46 سال از سلطنتش را صرف جنگ و کشورگشایی کرد و حتی به ابراهیم هم رحم نکرد. و همه خاندانش را قتل عام کرد. ابراهیم نیز خود در جنایت کار بودن چیزی از سلطان سلیمان کم نداشت و ده هزار قزلباش اسیر ایرانی را که در جنگ اسیر کرده بود به طرز فجیعی کشت. او در طی سه بار حجومش به ایران ایرانیان بسیاری را در تبریز ارومیه و کردستان قتل عام کرد. نیروهای سلطان سلیمان عثمانی درجریان لشکرکشی دوم این امپراتوری به ایران ، شهر تبریز را تصرف کردند .« قاضی احمد قمی » از قتل عام هفت تا هشت هزار نفر از مردم بی‌گناه تبریز سخن گفته است . وی می‌نویسد : « تمامی ینکچریان خود را به کوچه‌ها و محل‌ها انداخته ، هر کس را به نظر درآوردند به درجه شهادت رسانیده و از دیوار باغچه به خانه‌ها درآمده هر کس را که در نقب‌ها و زیرزمین‌ها پنهان شده بود ، بیرون آورده به قتل رسانیدند (….) قریب هفت تا هشت هزار نفر به قتل درآورده ، صد نفر از پیرزنان طعمه شمشیر ساختند و چند تن از سادات صحیح‌النسب و علما و صلحا در این قتل عام شربت شهادت چشیدند و اطفال شیرخواره را پای به شکم نهاده به عالم آخرت رسانیدند و موازی هفت هشت هزار نفر از ساده‌رخان مه لقا و دختران سمن سیما و زنان حورلقا و اطفال مسلمانان از تبریزیان اسیر نموده در میانه خرید و فروخت نمودند (…) مجملاً از ظهور اسلام تا غایت ، این نوع قتل‌عامی بر زمره مومنین سمت ظهور نیافته بود و هیچ یک از سلاطین کفر جرأت به این امر شنیع نکرده بودند که از این عثمانِ [عثمان پاشا] بی‌ایمان نسبت به مسلمانان صادر شد… »

این نویسنده در ادامه، ‌به نقل چند بیت شعر از میرجعفر تبریزی درباره ی کشتار مزبور پرداخته که در آنها ، شاعر از کشتار مردم در ماه مبارک رمضان، چنین ناله و فغان سر داده است :
تبریز چو کربلا شد از شیون و شین
فرقی که بود همین بود در ما بین
کان بهر حسین در محرم بوده است
این در رمضان بهر محبان حسین
در آخر ماه روزه تبریز الحق
گردید چو کربلا ز خون ناحق
و اما سریال حریم سلطان
پخش این سریال در یکی از شبکه های ایرانی درست به این می ماند که کشور فرانسه یا یهودیان سریالی را در مدح و ستایش هیتلر پخش بکنند اما جالب اینجاست که خود این سریال فانتزی نیز سراسر جعل و دروغ است و سعی در آراستن چهره سلطان سلیمان، قاتل بسیاری از مردم بیگناه و خرم خاتون زن شرور او را دارد و احتمالا تا آخر سریال خواهید دید که بسیاری از حقایق تاریخی که در بالا به آن اشاره شد کتمان یا خواهد شد.

در اینجا به چندین نمونه از جلوه های جذاب این سریال که باعث جذب بیننده می شود اشاره می کنیم:

-عثمانی ها قبل از همه کشورها می دانستند زمین گرد است و نقشه دقیق جهان را کشیده بودند!
آیا می دانستید که گالیله در سال 1652 ميلادي کروی بودن زمین را ثابت کرد در حالی که سلطان سلیمان در سال 1520 تا 1566 میلادی حکومت می کرد؟؟
به کنار سلطان سلیمان نگاهی بیندازید نقشه دقیق جهان و آفریکا چقدر دقیق ترسیم شده است! ظاهرا عثمانی ها در آن زمان دارای ماهواره جاسوسی بوده اند!
-لباس های رنگارنگ و زیبا به لباس واقعی زنان دربار عثمانی بر اساس این تصویر تاریخی نگاهی بیندازید و آن را با لباسی که در سریال بر تن بانوانی که سریال را بازی می کنند مقایسه کنید!

تلویزیون جم ( Gem tv)،یک شبکه تلویزیونی فارسی زبان است و ادعای پخش برنامه های سرگرم کننده برای فارسی زبانان را دارد که از لندن در انگلیس پخش می‌شود. محتوای این شبکه برنامه‌های به ظاهر سرگرم‌کننده ای که علاوه بر تاثیر سوء بر نهاد خانواده، مناسبات معمول میان اعضای خانواده را به تحریف واقعیت های تاریخی می کشاند.

سلطان سلیمان، پادشاه عثمانی فرزند سلطان سلیم از سلاطین عثمانی، چهره محبوب این سریال است. پادشاهی که در جنگ چالداران، ایرانیان بیشماری را بی رحمانه به قتل می رساند .اما این سریال در ظاهر، از جذابیتی برخوردار است که شاید این واقعیت ها را در چشم مخاطب ایرانی نمایان نسازد و این یعنی همان هدف و زیرکی رسانه و ابزار رسانه ای در ایجاد کشش در مخاطب.
این روزها ممکن است با افراد زیادی مواجه شوید که این سریال را با علاقه دنبال می کنند، بدون اینکه برایشان مهم باشد، تصویر امپراطوری عثمانی در حال احیا شدن است و یا اینکه سلطان سلیمان با ایرانیان چه کرده است. برای آنها مهم این است که از تماشای این فیلم لذت ببرند و همین امر برای سازندگان آن کافیست. این یک ترفند همیشگی است. اینکه به طور غیرمستقیم و نامحسوس و از پس هزاران موضوع متنوع و متعدد به بیان نکته مورد نظر بپردازید. شاید برای مخاطبان این سریال بد نباشد که مدتی از این زاویه به فیلم مورد علاقه شان نگاه کنند.





تحلیل محتوای کلی از حریم سلطان
آنچه مشخص است اینکه تحلیل محتوای یک فیلم یا مجموعه تلویزیونی به مجالی مفصل و بحثی طولانی، نیازمند است. آنچه مهم است اشاره به این مطلب است که این فیلم هم همچون سایر فیلم های پرهزینه ای که در سرتاسر دنیا ساخته می شوند، نمی تواند فیلمی صرفا سرگرم کننده برای پرکردن فراغت مردم باشد. که این موضوع قبلا نیز گفته شده که اصولا در دنیای ارتباطات، هر ابزاری در راستای دستیابی به هدفی مشخص عمل می کند و ابزار اطلاعاتی و ارتباطی، به دنبال بیان اهداف و پیامهای مورد نظر خود به جهانیان می باشند. در چنین شرایطی هر کس با ایده و ابزاری خاص در حیطه وسیع ارتباطات، به دنبال انتقال مفاهیم مورد نظر خود می باشد.
اکنون زمانی است که اوضاع جهان به لحاظ اقتصادی و سیاسی با بحرانها و مشکلات بسیاری روبروست. در این میان کشوری همچون ترکیه نیز در مناسبات سیاسی به دنبال کسب جایگاهی محکم و مقتدر برای خویش است و برای دستیابی به این هدف تلاش می کند و داعیه هایی در سر دارد. جالب است که در این شرایط سریال تاریخی حریم سلطان پخش می شود که محور این داستان بر اساس سلطنت عثمانی و شکوفایی این پادشاهی، قرار دارد.
شاید برای مخاطبان ایرانی این شبکه جالب باشد که بدانند شخصیت هایی که در این سریال، ممکن است برایشان محبوبیت داشته باشند، کسانی هستند که پیشینه جنایت در قبال ایرانیان را در پرونده خود دارند.








 منابع و ماخذ :

 اسکندر بیگ ترکمان در کتاب «عالم آرای عباسی »
 مصطفی سلانیکی افندی و ابراهیم پچوی افندی از مورخان معروف عثمانی
 اشراقی، احسان. «در حاشیه پناهندگی بایزید شاهزاده عثمانی به دربار شاه طهماسب». هنر و مردم، ش. ۱۶۴ (۱۳۵۵).
 میرجعفری، حسین. «نامه‌ای از شاه طهماسب صفوی به سلطان سلیمان قانونی و اشاره‌ای به روابط ایران و عثمانی در این دوره». بررسی‌های تاریخی، ش. ۶۰ (۱۳۵۴).
 دولت عثمانی از اقتدار تا انحلال. احمداسماعیل یاغی، شابک: ۹۶۴-۷۷۸۸-۱۷-۷

با تشکر از شما