مرکز فرهنگ و هنر واحد 13 تهران
عنوان تحقیق :انواع آسیب های اجتماعی (اعتیاد)
نام استاد: جناب آقای عزیزیان
نام دانشجو: محبوبه نوروزی
کاردانی حرفه ای روابط عمومی
 

اعتیاد

اعتیاد یک بیماری روانی، اجتماعی و اقتصادی[۱] است که از مصرف غیرطبیعی و غیرمجاز برخی مواد مانند الکل، تریاک، حشیش و... ناشی می‌شود و باعث وابستگی روانی یا فیزیولوژیک فرد مبتلا (معتاد) به این مواد می‌شود و در عملکرد جسمی، روانی و اجتماعی وی تأثیرات نامطلوب بر جای می‌گذارد.[۲] بررسی پدیده اعتیاد در قالب علوم پزشکی، روان‌شناسی و جامعه‌شناسی صورت می‌گیرد. از سال ۱۹۶۴ میلادی، سازمان بهداشت جهانی استفاده از عبارت وابستگی دارویی یا وابستگی به دارو را به جای اصطلاح اعتیاد توصیه نموده‌است، اما استفاده از اصطلاح اعتیاد هنوز رایج است.[۳]
محتویات
[نهفتن]
• ۱ تعریف اعتیاد
• ۲ اعتیاد مجاز و غیرمجاز
• ۳ مواد اعتیادآور
o ۳.۱ مواد مخدر و اثرات مخرب جسمی و روانی آنها
• ۴ مراحل اعتیاد
• ۵ معتادان مزمن
• ۶ زیان‌های جانبی
• ۷ علائم اعتیاد
• ۸ آزمایش اعتیاد
• ۹ تاثیرات اعتیاد بر خانواده
• ۱۰ گستردگی اعتیاد در جهان
o ۱۰.۱ ایران
• ۱۱ جستارهای وابسته
• ۱۲ منابع

تعریف اعتیاد
اعتیاد پاسخ فیزیولوژیک بدن است به مصرف مکرر مواد اعتیادآور.[۴] این وابستگی از طرفی باعث تسکین و آرامش موقت و گاهی تحریک و نشاط گذرا برای فرد می‌گردد و از طرف دیگر بعد از اتمام این اثرات سبب جستجوی فرد برای یافتن مجدد ماده و وابستگی مداوم به آن می‌شود.[۲] در این حالت فرد هم از لحاظ جسمی و هم از لحاظ روانی به ماده مخدر وابستگی پیدا می‌کند و مجبور است به تدریج مقدار ماده مصرفی را افزایش دهد.[۵]
اعتیاد مجاز و غیرمجاز
اعتیاد را می‌توان به دو گروه مجاز و غیرمجاز تقسیم‌بندی نمود.
اعتیاد مجاز، شامل مصرف مداوم موادی است که به‌عنوان دارو شناخته می‌شوند. این مواد دارویی ممکن است طبیعی یا مصنوعی باشند و با تجویز پزشک و یا به‌صورت خودسرانه مصرف شوند. اعتیاد به موادی مانند تنباکو و سیگار نیز که از نظر روانی وابستگی ایجاد می‌کند و باعث تداوم مصرف می‌شود، در ردیف اعتیاد مجاز طبقه‌بندی می‌شود.[۶]
اعتیاد غیرمجاز: وابستگی فرد به مصرف همیشگی مواد مخدر و به‌گونه‌ای که قوانین کشور یا بین‌المللی آن را غیرقانونی بشناسد، اعتیاد غیر مجاز نامیده می‌شود.[۶] -->
مواد اعتیادآور
سازمان بهداشت جهانی مواد اعتیادآور را از جهت تأثیر آنها بر انسان به ۸ دسته کلی تقسیم می‌کند، که عبارت‌اند از:
• ۱.توهم‌زاها
• ۲.کانابیس یا شیره گیاه شاهدانه
• ۳.مواد مخدر
• ۴.سستی‌زاها (مسکنها–خواب آورها)
• ۵.آرام‌بخش‌ها
• ۶.چسب و مواد فرار (مواد استنشاقی)
• ۷.محرک‌ها (مانند آمفتامين[۳])
• ۸.الکل، توتون و قهوه[۷]
مواد مخدر و اثرات مخرب جسمی و روانی آنها
اعتیاد را می‌توان یک مسمومیت مزمن دانست که برای شخص و هم برای خانواده و جامعه اش مضر است. انواع آن به شرح زیر است:[۸]
۱- تریاک: که بیشتر در بین افراد مسن درگذشته معرف آن رواج داشته اما امروزه در بین جوانان و نوجوانان توزیع و مصرف می‌گردد، ماده‌ای خواب آور بوده و شخص معتاد از مصرف آن احساس لذت ونشاطی «نئشگی» می‌نماید. معرف آن به تدریج باعث افزایش طلب می‌گردد و فرد لحظه‌ای به خود می‌آید که قادر به ترک آن نیست.
۲- مرفین: که از تریاک گرفته می‌شود و بدو صورت مایع و پودر مصرف می‌گردد، مصرف این مواد در بین جوانان زیاد است و ماده‌ای خواب آور و اثرات تریاک را دارد.
۳- هروئین: این مواد از ترکیبات شیمیایی ساخته شده و اثرش سه برابر مرفین بوده و خواب آور است، شخص معتاد همیشه در حال چرت زدن می‌باشد و چشمهای خواب آلود دارد.
۴- کوکائین: موادی تحرک زا، توهم آور و اغفال کننده‌است، کسانی که به این دارو معتاد می‌شوند معمولاً سادیسم جنسی پیدا می‌کنند و بهمین دلیل افراد بسیار خطرناکی هستند معتاد پس از مصرف این دارو احساس شعف زاید الوصفی پیدا می‌کند و شاد می‌شود و لذت جنسی او تشدید پیدا می‌کند، اثرات جسمی آن کم است در حالیکه از نظر روانی اثراتش از هروئین بیشتر است.
۵-ال. اس. دی : مصرف این مواد اعتیاد جسمانی ندارد ولی دارای اثرات مغزی و روانی زیانبخشی است، این مواد توهم زا بوده و اعتیاد روانی را بهمراه دارد.
۶-آمفتامین‌ها: موادی محرک زا و اعتیاد آور است. این مواد سیستم مرکز عصبی را تحریک می‌کند، این مواد در میان دانشجویان مصرف بیشتری دارد زیرا باعث کم خوابی بوده و شخص را در حالت محرکی قرار می‌دهد. مصرف این مواد باعث می‌شود بدن در برابر آن مقاوم شود لذا شخص معتاد ناگزیر می‌گردد بیشتر مصرف کند.
۷-ماری جوانا و حشیش: مصرف این مواد، اعتیاد جسمانی نداشته ولی اعتیاد روانی می‌آورند و بهمین جهت زیان آور هستند، مصرف این مواد اثرات مغزی ناگواری را به همراه داشته و اغلب به صورت سیگار مصرف می شونداثرات مخرب آن: خواب آرامش بخش، تشدید احساس، خنده‌های بی مورد و طولانی، لذت بخش بودن زمان و مکان، لکن وقتی تأثیر دارو تمام می‌شود شخص معتاد حالت و احساس بدی پیدا می‌کند و امکان ارتکاب جرم زیاد می‌شود و از سوی دیگر عاملی برای مصرف مواد مخدر قوی تر همانند هروئین می‌باشد.
۸- متادون: داروی مخدری است که توهم زا و اغفال کننده بوده، واثرات زیانبخشی بر روی مغز دارد، معتاد پس از مصرف احساس لذت بخشی می‌نماید؛ لذا در صدد مصرف بیشتر آن بر می‌آید.
9-مواد استنشاقی:این گروه شامل مواد شیمیایی گوناگونی است که به سرعت تبخیرمی شوند.برخلاف سایرمواد موردسوء مصرف که براساس تاثیری که برسیستم اعصاب مرکزی می گذارند تقسیم بندی می شوند، این مواد برمبنای شیوه مصرف مشترکی که دارند دریک گروه جای گرفته اند. مواد استنشاقی براساس عملکرد داروشناختی خود به سه دسته تقسیم می شوند: حلال های فرار، نیتروس اکسید ونیتریت ها. گروه اول یعنی حلال های فرارشایع ترین مواد استنشاقی مورد سوء مصرف هستند. انواع سوخت ها مانند بنزین ،گازوئیل وگازفندک، داروهای بیهوشی مانند اتر، چسب ها،انواع اسپری ها، رنگ های شیمیایی و...دراین گروه قرار می گیرند.[1]
مراحل اعتیاد
1. آشنایی: در این مرحله فرد از راه‌های مختلف (مثلاً از طریق دوستان خود) با مواد مخدر و نحوه استعمال آن آشنا می‌شود.
2. شک و تردید: در این مرحله، فرد سعی می‌کند با میل خود مبارزه کند.
3. اعتیاد واقعی: در این مرحله فرد دچار اعتیاد می‌شود و برای رسیدن به حالت نشئگی، هر بار بر میزان مصرف خود می‌افزاید.[۹]
معتادان مزمن
هرکسی که مواد مصرف می کند معتاد محسوب نمی شود. کسانی که مواد مصرف میکنند به سه دسته تقسیم میشوند اما درمیان آنها تنها معتادان مزمن هستند که به بیماری اعتیاد مبتلا می شوند.
1- مصرف کنندۀ تفننی
• هرچند وقت یکباربرای تفریح ودرمواقع ومناسبتهای خاص موادمخدرمصرف میکند.
• هروقت که اراده کند میتواند از مصرف مواد مخدر دست برداشته و ترک کند.
• احساس سرخوشی میکند و بیش از حد مصرف نمیکند - واکنش عادی نسبت به مواد دارد.
• دارای قدرت واراده لازم برای کنترل مصرف یا ترک مواد می باشد.

2- مصرف کنندۀ شدید
• برای کمک به تحمل استرس وفشارزندگی مواد مصرف میکند.
• به خاطرفرارازاحساسات دردناک مواد مصرف میکند.
• این نوع معتادان پس ازمدتی برای به دست آوردن نشئگی وسرخوشی روزها نخست مصرف مواد، مقدارمصرف مواد را روز به روز افزایش میدهند و در نتيجه مقاومت بدن آنها در مقابل مواد بیشتر می شود.
• وقتی مواد دردرسترس قرارندارد احساس بیقراری میکند.
• آغازتجربه در روند بد شدن حال جسمی وروانی.
• مشکلات مالی و اجتماعی.
• آغاز روند بي سر و ساماني وضعیت تحصیلی و یا شغلي.
• آغاز روند ازدست دادن علاقه به لذتهای ساده.
• آغاز گرایش به گوشه گیری و انزوا.
• مصرف كننده شدید به محض داشتن دلیل کافی برای دست کشیدن و ترك مواد مخدر،قدرت آن را دارد که مصرف مواد را کنترل یا ترک کند.
• مصرف كننده شديد مي تواند به مصرف كننده تفنني يا معتاد واقعي تبديل شود .

3- معتادان مزمن
معتادان مزمن هرگز نمیتواند به حالت مصرف کنندۀ تفنني یا شدید باز گردد. این نوع مصرف کنندگان ازمصرف مواد مخدر به شدت احساس لذت و آرامش میکنند. مصرف مواد مخدر به آنها کمک میکند تا زندگی را تحمل یا از آن فرارکنند. مواد مخدر به آنها کمک میکند تا شخصیت کاذب پیدا کنند و وانمود کنند کسی هستند که در واقع نیستند. مغز معتادان واقعي از این احساسات شدید و غیر عادی لذت میبرد و در پی لذت بیشتر و بیشتر است . با وجود زیان بار بودن مصرف، معتادان واقعي به علت وسوسه و ویار شدید، پی در پی مواد مخدر مصرف میکنند. مغز به مصرف مواد عادت كرده و برای اینکه بطور عادی فعالیت کند به مواد مخدر وابسته میشود.
• ساختار و سیستم ارتباط مغز حالت غیرعادی پیدا میکند.
• افکار آشفته و پریشان - از دست دادن سلامت عقل .
• مکانیزم های دفاعی ویرانگر.
• خصیصه ها و رفتارهای عصبی و خشن.
• با وجود عواقب ناگوار، قادر به ترک کردن مواد مخدر نیست - این حالت آلرژي نامیده میشود.
• مغز بیش از پیش به مواد مخدر نیاز پیدا می کند - چنین حالتی را پدیده ویار مینامند.
• برای اینکه احساس لذت قبلی را به دست آورد باید همواره مقدار بیشتری مواد مخدر مصرف کند - مقاومت بدن افزایش پیدا می کند.
• نادیده گرفتن و بی توجهی به خود و دیگران.
• ازدست دادن ارتباط بادوستان ،خانواده وجامعه.
• ناتوانی در انجام کار و فعالیتهای عادی.
• دچار مشکلات قانونی شدن.
• قدرت وتوان کنترل یا ترک را ازدست میدهد.
• بیماری اعتیاد شکل گرفته وحالت پیشرفته پیدا کرده است.
• برای فعالیت عادی روزمره به مواد مخدر نیاز دارد.
• مواد مخدر در مقایسه با دیگر مسائل در اولویت قرار می گیرد.
• بی علاقه شدن به زندگی و افتادن به فکر خودکشی.
• خماری کشیدن در زمانی که مواد مورد نیاز بدن کمتر از حد معمول به آن داده شده و یا کاملاً قطع شود.
• تلاش پی در پی اما بیهوده برای ترک اعتیاد.
• بي سر و ساماني و غیر قابل اداره شدن زندگی.
• ناامیدی و ناتوانی کامل
[۱۰]
زیان‌های جانبی
اعتیاد به مواد مخدر افزون بر زیان‌هایی که به طور مستقیم برای مصرف‌کنندهٔ آن دارد و هیچ فایده و سودی برای استفادهٔ آن تأیید نشده‌است،[۱۱] یکی از عوامل اصلی گسترش بیماری‌هایی چون ایدز و هپاتیت می‌باشد و همچنین زیان‌های اجتماعی و اقتصادی درخوری برای جامعه دارد که از آن میان می‌توان به از بین بردن بخشی از نیرو و مغز فعال جامعه اشاره کرد.[۱۲]
به تازگی، برخی با مدل‌سازی اعتیاد با به کارگیری دانش اقتصاد نشان داده‌اند که درآمد و مصرف امروز مواد مخدر به چه میزان بر تقاضای مواد مخدر در آینده تأثیر خواهد گذاشت.[۱۳]
علائم اعتیاد
بنا بر تعریف انجمن روانشناسان ایالات متحده اگر در یک دوره ۱۲ ماهه حداقل سه مورد از علائم زیر در فردی که مواد مخدر مصرف می کند نمایان شود، فرد به بیماری اعتیاد مبتلا شده است. این علائم عبارتند از:
۱- مقاوم تر شدن بدن یا تلورانس
۲- خود مشغولی یا وسوسه
۳- افزايش مصرف
۴- از دست دادن كنترل
۵- ادامۀ مصرف با وجود عواقب خطرناك
۶- بروز نشانه های خماري[۱۴]
آزمایش اعتیاد
یکی از آزمایش‌های سنتی اعتیاد آزمایش ادرار است که روشی حتمی و دقیق نبوده و فرد می‌تواند با استفاده از مصرف مواد شیمیایی ویژه‌ای نتیجهٔ آزمایش را تغییر دهد هرچند که روش‌های دیگری برای آزمایش اعتیاد وجود دارد که با اطمینان بسیار بالا می‌توان از آن‌ها بهره گرفت.[۱۵]

تاثیرات اعتیاد بر خانواده
با وجود یک فرد معتاد در خانواده زندگی همه اعضا به نحوی صدمه می بیند. اعضای خانواده برای ادامه حیات مجبور می شوند که در زندگی خود تغییراتی بدهند تا بتوانند با اثرات ویرانگر اعتیاد کنار بیایند. به مرور زمان این روش باعث می شود تا خود آنها نیز در زندگی خود با مشکلات فراوانی رو به رو شوند. مجموعه ای از عواطف و احساسات ویرانگر وجود دارند که سلامت روانی، رفتاری و کیفیت زندگی اعضای خانواده به علت همجواری در کنار فرد معتاد را به خطر می اندازند. این گونه احساسات و رفتار ها عبارتند از :
• احساس گناه: حالتی که افراد خانواده تصور می کنند که مقصر اعتیاد عزیز معتادشان هستند.
• خشم: شامل خشم از معتاد و رفتارهای غیر قابل پیش بینی وی و یا خشم از علل و عواملی که موجب بروز اعتیاد وی شده اند.
• انکار و احساس شرمندگی: خانواده هایی که شناخت کافی از بیماری اعتیاد ندارند برای فرار از سرخوردگی و شرمساری معتاد بودن عزیزشان، اقدام به انکار کردن کرده و یا همواره در وجودشان احساس شرمندگی می کنند.
• اضطراب و تشویش: حالتی که به دلیل رفتارهای غیرقابل پیش بینی معتاد، و اتفاقات متعددی که از پیامدهای اعتیاد یکی از افراد خانواده ناشی می شود رخ داده و باعث می شود که اعضای خانواده همواره در اضطراب و تشویش به سر ببرند. [۱۶]

گستردگی اعتیاد در جهان
هم اکنون بیش از ۲۲۰ میلیون مصرف کننده مواد اعتیادآور در جهان وجود دارد. ۱۵۰ میلیون نفر معتاد به مواد توهم زایی مانند حشیش، ۱۵ تا ۲۰ میلیون نفر معتاد به ماده محرک کوکایین و مشتقات آن، ۱۵ تا ۲۱ میلیون نفر معتاد به هروئین و سایر مواد مخدر و سایرین نیز انواع مواد اعتیاد آور روانگردان و شیمیایی را مورد سوء استفاده قرار می دهند

سرکار خانم نوروزی با تشکر از زحمات و فعالیتهای کلاسی شما