باسلام واحترام خدمت استاد ارجمند جناب آقای عزیزیان
رسانه جمعی راتوضیح دهید؟
وقتی‌ تمام‌ اقشار جامعه‌ بدون‌در نظر گرفتن‌ سطح‌ سواد و معلومات‌، مخاطب‌ یک‌ رسانه‌ قرار گیرند، این‌ رسانه‌ می‌تواند لقبی‌ جمعی‌ داشته‌ باشد. به‌ عبارت‌ دیگر اگر رسانه‌یی‌ تنها برای‌ یک‌ طیف‌ خاص‌ عمل‌ کند و آن‌ طیف‌ اکثریت‌ جامعه‌ را به‌ خود اختصاص‌ دهد باز هم‌ نمی‌توان‌ به‌ آن‌ رسانه‌ «جمعی‌» لقب‌ داد. کیج کامل دروس روابط
ارتباطات از آغاز تا حال؟
ارتباطات و سير تحول و تکامل انسان :
درطول تاريخ ارتباط هميشه وسيله انتقال آموخته هاي انسان از نسلي به نسل ديگر بوده است يعني« انسان تنها از راه ارتباط توانسته است علوم و تجربياتش را به نسلهاي بعدي منتقل کند اين موضوع درتعريف فرهنگ نيز صادق است چرا که اگر ما فرهنگ را مجموع دستاوردهاي مادي ومعنوي بشر از اول حيات انسان تا حال بدانيم مي بينيم که به واسطه ابزارهاي ارتباطي است که اين دستاوردهاي از نسلهاي گذشته به ما منتقل شده است و ما نيز باهمين ابزار ها تجربيات خويش را به آينده گان منتقل مي کينم .
تحول ابزارهاي ارتباطي :
با نگاهي به سير تکامل بشر در مي يابيم که ارتباطات اوليه انسان اشاره اي و غير کلامي بوده است اما اين ارتباطات رفته رفته به ارتباطات بياني تحول پيدا کرده و از ارتباطات بياني نيز به ارتباطات نوشتاري ، چاپ ، ارتباطات راه دور ، تلگراف و تلفن ، راديو، سينما ، تلويزيون وارتباطات نوين امروزي تحول يافته است .
ورود کاغذ و آغاز تحول مهم درارتباطات :
در سال 105 قبل از ميلاد مسيح توسط مردی چيني بنام " تسی لوآن " کاغذ اختراع شد، اما اين در سال 650 ميلادي بود که استفاده از کاغذ در اروپا رايج شد به اين ترتيب انتقال پيامها به راه دور ساده تر شد البته قبل از اين نيز انسانها براي انتقال پيام هايشان به مسافتهاي طولاني از ابزارهايي چون صداي طبل ، جار زدن ، فرياد زدن ، دود ، پيک هاي سوار کار تندرو (چاپار) و حتي کبوتران نامه بر استفاده ميکردند.
پيدايش صنعت چاپ :
درقرن 5 ميلادي چيني ها چاپ خاصي را بصورت حکاکي روي قطعات چوپ اختراع کردند و با ماليدن مرکب برروي قطعات و چسباندن آن بر روي کاغذ يا پارچه به تکثير پيام مي پرداختنددر قرن 11 ميلادي مردي چيني بنام « پي چينگ » براي نخستين بار حروف مجزا از هم رابصورت قطعات گلي ناپخته ساخت. در سال1423 ميلادي يک شخص هلندي بنام "کاستر "با الهام از روش چيني ها حروف الفبا را بر روي مکعبهاي چوبي حک کرد و بدنبال آن در سال 1436 ميلادي "يوهان گوتنبرگ" آلماني با استفاده از حروف فلزي سربي دستگاه چاپي شبيه دستگاههاي امروزي ساخت .
نخستين چاپخانه در ايران :
نخستين چاپخانه در ايران درقرن 17 ميلادي در شهر اصفهان که پايتخت صفويان بود به همت مبلغين مسيحي بکار افتاد و نخستين کتابي که در آن چاپ شد انجيلي به زبان ارمني بود.
اثرات چاپ از نظر ارتباطي :
1-با اختراع چاپ انسان توانست پيامهاي خود را بصورت مکتوب و با امکان تکثير نامحدود و يکنواخت ، سريع و باهزينه کم منتشر کند.
2- گسترش چاپ باعث توسعه ادارات پست در اروپا شد.
3-در اثر چاپ سواد عمومي بالا رفت و مردم از نظرات نويسندگان و رهبران افکار مطلع شد .
4- به منظور ايجاد ارتباط بامردم واطلاع رساني به آنها رفته رفته نشريات خبري بوجود آمد؛ بصورتي که در سال 1486ميلادي در فرانسه و پس از آنها در کشورهايي چون آلمان ، بلژيک و چک و اسلواکي نشريات خبري منشر شدند .
سير تحول ارتباطات :
1-ارتباطات الکترونيکي راه دور
2-ارتباطات ماهواره اي
پيدايش تلگراف و تلفن : در سال 1832 تلگراف توسط" ساموئل مورس" و همچنين تلفن توسط "گراهام بل" در سال 1876 اختراع شد. از نظر انتقال پيام به راه دور اين دو وسيله نقش مهمي را ايفا کردند همچنين شيوه خبرگيري در مطبوعات نيز متحول شد.
پيدايش راديو: در سال 1887 آقاي هرتز آلماني موفق به کشف امواج راديويي شد و نه سال بعد "گيگلمومارکني "ايتاليايي توانست که دستگاه فرستنده و گيرنده راديويي بسازد. در سال 1920 نيز با افتتاح اولين ايستگاه راديويي در انگلستان راديو وارد زندگي روزانه مردم اروپا شد. درايران نيز درسال 1940 مطابق با 1319 شمسي اولين فرستنده راديو شروع بکار کرد.
ورود راديو ترانزيستوري وايجاد تحولي مهم در ارتباطات : راديو ترانزيستوري باعث شد که انسان بتواند باهزينه کم و درهمه حال از اين وسيله ارتباطي استفاده نمايد درحالي که ساير وسايل ارتباط جمعي داراي اين مزيت نمي باشند.
پيامهاي تصويري: در زمينه پيامهاي تصويري شايد اين انسانهاي اوليه بودندکه با نقاشي برروي ديواره غارها نخستين قدمها را برداشتند بعدها بتدريج کنده کاري بر روي چوب ، سنگ ، نقاشي بر روي سفال و پارچه وکاغذ رايج شد. بدنبال اين در سال 1826 شخصي بنام "ني سه فور نيپس" گويا موفق به ثبت اولين تصاوير از طبيعت شد. ( بواسطه دستگاه عکاسي خود) همچنين" ژول ژانسن" و"برادران لومير "موفق شدند نخستين تصاوير متحرک را با دستگاه سينما توگراف خود ضبط و پخش نمايند .
اولين سينما درايران: اولين سينما درايران درسال 1913 همزمان باحکومت قاجار توسط شخصي بنام" اردشيرخان" در خيايان علاءالدوله يافردوسي کنوني آغاز بکار کرد. در سال 1925 نيز بشر توانست سينماي ناطق رابوجود آورد .
پيدايش تلويزيون: پيدايش تلويزيون محصول تلاش دانشمندان زيادي بود از جمله "جورج کري" از آمريکا ، "کمپ ول" از اسکاتلند و"پال نيپ کف" از آلمان بود. در سال 1953 نيز تلويزيون رنگي نيز به بازار آمد .اولين فرستنده تلويزيون در ايران نيز در سال 1958 مطابق با 1337 شمسي شروع بکار کرد .
ارتباطات ماهواره اي راه دور : شوروي ها با پرتاب ماهواره" اسپوتنيک" درسال 1957 توانستند براي نخستين بار فضا را به تسخير بشر در آورند. در سال 1958 نيز امريکا ها "اربيت1" را به فضا پرتاپ کردند اما اين درسال 1964 بود که بشر توانست بواسطه ماهواره تله استار بازيهاي المپيک توکيو را بصورت زنده به تماشا بنشيند. درسال 1969 نيز "يوري گارکارين" توانست که بعنوان نخستين بشر بر روي سطح کره ماه فرود آيد. اما پيچيده ترين ارتباطات بشر با سيارات ديگر در آن زمان به هدايت وکنترل ماهواره" وايکينگ 1" که در مدار مريخ در حرکت بود برمي گردد. اکنون فضاي کره زمين مملو از ماهواره هاي مخابراتي – نظامي – هواشناسي و امواج تلويزيوني است.
تعاريف ارتباطات
تعريف فرهنگ معين از ارتباط: کلمه ارتباط که اکنون به جاي لغت ""Communicationدر ايران بکار برده مي شود از مصدر (ربط) و به معناي پيوند ، بستگي ، پيوستگي ، و رابطه، استفاده ميشود. شايد ارسطو نخستين دانشمندي باشد که در 2300 سال پيش براي نخستين بار درزمينه تعريف ارتباطات سخن گفته است .او درکتاب مطالعه معاني بيان (ريطور يقا) درباره ارتباط چنين مي گويد:
« ارتباط عبارت است از جستجو براي دست يافتن به کليه وسايل وامکانات موجود براي ترغيب و اقناع (ازدرون راضي کردن) ديگران»
تعريف ويلبر شرام از ارتباط: او ميگويد در ارتباط بطور کلي ما مي خواهيم با گيرنده پيام خود دريک مورد يا مسئله معين اشتراک فکر و هماهنگي عقيده پيدا کنيم .
تعريف کلود شانون از ارتباط : ارتباط عبارت است از تمام رويدادهايي که از طريق آن ممکن است ذهني بر ذهن ديگر تاثير بگذارد .
تعريف کارل هاولند از ارتباط : او درکتاب ارتباطات اجتماعي مي گويد" ارتباط عبارت است از انتقال يک محرک از طرف برقرار کننده ارتباط يعني فرستند به فردي ديگر يعني کسي که پيام را مي گيرد براي چه منظوري ؟ براي تحريک ذهن گيرنده و تغيير دررفتار او "
اهميت عناصر ارتباطي در جريان ارتباط: گروهي از دانشمندان در تعريفهاي خودعلاوه بر درک معني حاصل از ارتباط به عناصري که درجريان ارتباط بکار گرفته مي شوند توجه ويژه کرده اند:" رابرت گوير" درکتاب فراگرد ارتباط درتعريف چنين مي گويد:« ارتباط عبارت از هر رويدادي که حداقل در بر دارنده چهار عنصر زير باشد:1- توليد کننده اي که2-علامت يا سمبلي را براي حداقل 3- يک دريافت کننده بفرستد و دريافت کننده4- درک معني نمايد. تعاريف ارتباطات جمعي
ارتباط جمعي : انتقال انديشه ها و اطلاعات و افکار به تعداد فراواني از افراد در آن واحد
ويژگي هاي ارتباطات جمعي :
1- تعداد مخاطبان وسايل ارتباط جمعي نسبتا" زياد است مثلا"‌مخاطبان تلويزيون ، شنوندگان راديو و يا خوانندگان روزنامه
2-ترکيب گيرندگان بسيار متنوع و نامتجانس است ( پير ، ترک ، مسلمان و ...) اين تنوع از دوجهت قابل بررسي است يکي از نظر گروه سني و ديگري از نظر فرهنگي به همين خاطر در طراحي پيامها بايد با توجه تنوع گيرندگان و هنجارها و ارزشهاي آنان صورت پذيرد.
3- با راسال پيام از طريق وسايل ارتباط جمعي نوعي تکثير پيام بوجود مي آيد براي مثال درلحظه اي کوتاه پيام يک بازيگر تلويزيون به تعداد مخاطبان آن برنامه تکثير مي شود .
4- توزيع پيام درارتباط جمعي سريع است براي مثال آژير وضعيت قرمز در لحظه کوتاهي بين مخاطبان زياد توزيع مي شود فراگيري توزيع در تلويزيون و راديو بيش از مطبوعات است .
5- در ارتباط جمعي هزينه براي مصرف کنندگان وتوليد کنندگان پيام کم است براي مثال تماشاچي تلويزيون بودن يا شنونده راديو بودن هزينه اي براي مخاطبان در بر ندارد .
6- درارتباطات جمعي برعکس ارتباط فردي باز خورد ( feed back ) پيام با تاخير صورت مي گيرد.
7- در ارتباطات جمعي پيامها بيشتر سطحي و ناپايدار هستند.
8-دراين نوع ارتباطات پيامها بيشتر براي مصرف در زمان حال طراحی شده است
اظهار نظر انجمن بين المللي تحقيقات ارتباط جمعي در باره ارتباطات : منظور از ارتباط روزنامه ،‌نشريات ، مجلات ، کتابها ، راديو ، تلويزيون ، آگهي ارتباطات دور از جمله تلفن ، تلگراف ، کابلهاي زيردريايي و پست است همچنين ارتباط چگونگي توليد و توزيع کالاها و خدمات مختلفي که وسايل وفعاليتهاي فوق الذکر بر عهده دارند ومطالعات و تحقيقات مربوط به محتوي پيامها ، نتايج و آثار پيام را نيز در بر مي گيرد .
تعريف چارلز کولي از ارتباطات: آقاي کولي درکتاب مفهوم ومعني ارتباط در سازمانها اجتماعي مي گويد:" ارتباط مکانيسمي است که روابط انساني بر اساس و بوسيله آن بوجود مي آيد وتمام مظاهر فکري و وسايل انتقال و آنها درمکان و زمان بر پايه ارتباط توسعه پيدا مي کند از جمله ارتباط از طريق حالت چهره ، رفتار ، حرکات بدن ، طنين صدا، کلمات و نوشته ها، چاپ ، راه آهن ، تلگراف ، تلفن و تمام وسايلي که اخيرا" در راه غلبه انسان بر مکان و زمان ساخته شده است را دربرمي گيرد."
توضيح: آقاي کولي در اين تعريف تلگراف و تلفن را در کنار راه آهن بعنوان و وسايل ارتباطي معرفي کرده است گرچه راه آهن وسيله نقليه است اما به توسط آن ارتباط برقرار مي شود درواقع بسياري از وسايل دور و بر ما ماهيت ارتباطي دارند. ما بايک تقسيم بندي ساده مي توانيم به آنها وسايل حمل ونقل بگويم و کلمه ارتباط را به سازمانها و تاسيسات و وسايلي که وظيفه انتقال افکار، اخبار و رفتارهاي انساني رابرعهده دارند اختصاص بدهيم .
شناخت فراگرد (prosses )ارتباط : اغلب دانشمندان ارتباط را نوعي فراگرد ميدانند اين واژه به معاني جريان، فرايند و فراشد نيز ترجمه شده است. منظور از فراگرد مراحل وسيري است که جريان ارتباطي در آن اتفاق افتاده ، آغاز شده ، و شايد به انتها رسيده است. يک برنامه تلويزيوني بر مخاطبان خود تاثير مي گذارد و اثر برنامه ناخودآگاه رفتار را نيز تحت تاثير قرار ميدهد اين نشانگر تداوم ارتباط به رغم اتمام اطلاع رساني است .پديده ارتباط همواره تغيير ميکند اما متوقف نمي شود واز بين نمي رود براي مثال اثر پيام يک اثر هنري (نقاشي)هميشه ودرهمه زمانها با مخاطبان خود ارتباط برقرار مي کند و حالت گويايي خود را حفظ مي کند بعنوان مثال 50 سال قبل از ميلاد مسيح" هراکليتوس" فيلسوف يوناني با بيان اين عبارت که يک شخص هرگز نمي تواند دو بار پايش را در يک رودخانه بگذارد چون هم شخص تغيير کرده و آب هم همان آب سابق نيست سعي نموده است مفهوم فرايند و پويايي را تشريح نمايد .ارتباط ايستا و ساکن نيست بلکه همواره درحال فعاليت وتعامل است يعني هر جز بر جز ديگر تاثير گذاشته و متقابلا"‌خود نيز تاثير مي پذيرد
چگونگي درک پيام در ارتباط: وقتي که ارتباط برقرار مي شودپيامي که حاوي معني است منتقل ميشود اگر گيرنده پيام نتواند بامعناي پيام رابطه ذهني برقرار کند نمي تواند پيام را درک کند دراين وضعيت پيام منتقل نشده است . درکليه مراحل ارتباطي فرستنده و گيرنده پيام بايد درمعناي آن اشتراک نظر داشته باشند تا بتوانند منظور خود را به ديگري انتقال دهند واين درصورتي است که فرهنگ مشترک معنايي و زباني بين فرستنده و گيرنده حاکم باشد.