اصول لید نویسی

نگارش لید برای هر سبک و سیاقی، برای خبرنگار دغدغه های یکسانی را به همراه دارد. اینکه کدام بخش از خبر، شایستگی و ارزش بیشتری برای قرار گرفتن در اولین پاراگراف خبر دارد، مهمترین پرسشی است که برای لحظاتی بیشترین انرژی یا تمرکز فکری خبرنگار را به خود معطوف می کند.

شاید نگارش لید براساس عناصر ششگانه خبری یا همان لیدهای سنتی، آسان تر از نگارش سایر لیدهای تکنیکی باشد. اما با وجود این، هنگام نگارش لید پرسش های اساسی تقریبا مشابهی در ذهن خبرنگار متبادر می شود.

اولین پرسش هایی که در هنگام لید نویسی ذهن خبرنگار را درگیر می کند، تشخیص همان «شش عنصر» خبری است.

«بنیاد رویتر» در کتابچه «راهنمایی خبرنگاران» شروع نگارش لید را توام با این پرسش ها می داند:

چه اتفاقی افتاده است؟
چه کسانی درگیر ماجرا بوده اند؟
چه موقع اتفاق افتاده است؟
چگونه این اتفاق افتاده است؟
من از کجا می دانم؟

اگر به «چه کسی»، «چه چیزی»، «چه موقع»، «کجا»، «چرا» و «چگونه» در دو پاراگراف اول جواب ندهید، در ادامه خبر باید دست و پا بزنید تا خبر را خواندنی نگه دارید.

در پاراگراف دوم هم بهتر است به سوالاتی جواب بدهید که در پاراگراف اول به آنها اشاره نشده است.

رویتر در این کتابچه به خبرنگاران توصیه می کند که در ادامه نگارش خبر از خود بپرسید که چرا این خبر برای من و سایر خبرنگاران مهم است؟ یعنی «حالا خب که چی؟»

هنگام نگارش لید باید توجه داشت که می توان مطالب را با تاکید بر یکی از شش عنصر خبری تنظیم کرد . باید در نظر گرفت که تداوم، تاکید و برجستگی با توجه به ارزشهای خبر لازم است، تا خواننده و مخاطب را به سوی خبر جذب کند.

به این ترتیب برای نگارش لید با تاکید بر هر یک از عناصر شش گانه خبر می توان چنین مثال زد:

لید «که»: رئیس کل بانک مرکزی نرخ جدید سود بانکی را اعلام کرد.

لید «چه وقت»: امروز طرح سد بزرگ کارون چهار افتتاح می شود.

لید «کجا»: قطر میزبان کشورهای صادر کننده گاز شد.

لید «چه»: آزاد راه «تهران-شمال» نیازمند یک تریلیون تومان اعتبار است.

لید «چرا»: افزایش نرخ تعرفه واردات فولاد، قیمت آهن را در بازار افزایش داد.

لید «چگونه»: با ویدئو کنفرانس، 100 طرح عمرانی استان خراسان دیروز به بهره برداری رسید.

به طور معمول، در میان عناصر شش گانه برای نگارش لید، دو عنصر «چه» و «که» بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند.

با بهره گیری از عناصر شش گانه خبری، می توان دو لید موضوعی متفاوت را نوشت که کارشناسان خببر هیچ یک از آنها را توصیه نمی کنند. دو گونه لید که در حالت افراط و تفریط قرار دارند عبارتند از:

لید بی محتوا: در این لید، عناصر خبری وجود داردد اما اطلاعات قابل توجهی را به مخاطب نمی دهد.

وزیر امور اقتصادی و دارایی دیروز تهران را به مقصد پاریس ترک کرد.

لید پرمحتوا: افراط در گنجاندن عناصر خبری در لید باعث می شود که خبرنگار معجون هفت میوه ای به نام لید پرمحتوا به خورد مخاطب بدهد که در پاراگراف دوم خبر جای هیچگونه توضیح و تشریحی را برای خواننده باقی نمی گذارد.

کارگان کارخانه «ایکس» (چه کسی) دیروز (چه وقت) در اعتراض به تعویق چهارماهه پرداخت حقوقشان (چرا) با حمل پلاکاردها و سر دادن شعارهایی علیه مدیران کارخانه (چگونه) جاده تهران – کاشان (کجا) را به مدت سه ساعت مسدود کردند (چه).

وقتی این لید را در برابر مخاطب قرار دهید . چیزی باقی نمی ماند که نصیب سایر پاراگراف ها شود.