بانکدار الکترونیکی

توضیحات

منتشر شده در دوشنبه, 30 -3443 03:25

نوشته شده توسط حمیدرضا ملایی پور

بازدید: 2265

مرکز آموزش علمی کاربردی فرهنگ وهنر مرکز 13 تهران

بانکداری الکترونیکی

مشخصات استاد : سرکار خانم دکتر آقا ملا

مشخصات دانشجو : حمید رضا ملایی پور

رشته تحصیلی : مدیریت تبلیغات تجاری

نام درس : کاربینی

تاریخ : اردیبهشت 1392

بسم الله الرحمن الرحیم

چکیده گزارش :

عصر حاضر به عصر" انقلاب اطلاعات" معرفی شده است و توسعه روز افزون روابط اقتصادی وتجاری در عرصه دهکده جهانی ونظام و سازمانها ی اقتصادی گوناگون در سطوح مختلف ملی و منطقه ای و بین المللی عرضه شده است.

علل بوجود آمدن بانکداری الکترونیکی نیاز به امکانات سخت افزاری و نرم ا فزاری و توجه ویژه در توسعه نرم افزارهای تحت شعبه و تحت وب برپایه سیستم عامل های مبتنی بررابط واسط گرافیکی( GUI)و لزوم آموزش مستمر و پیوسته به کلیه پرسنل در سطوح مختلف قابل ذکر می باشد.

بانکداری الکترونیک نیاز به بستر مناسب و سامانه های لازم جهت برپایی سایت ها و سرویس دهی آنلاین به کلیه مشتریان بانک را دارد حدود نیمی از تراکنش های بانک های اقتصاد نوین ، پاسارگاد به صورت غیر مراجعه به شعب انجام می گیرد لذا لزوم بررسی بانکداری اکترونیکی در بانک تجارت به موضوع بسیار مهمی تبدیل شده است و نیاز به نظارت و تجزیه و تحلیل کارشناسی در کنترل و تخصیص کلیه دستگاهها ی الکترونیک از قبیل خودپرداز و خوددریافت و کارت خوان ها ودیگر وسایل وسرویس ها در بانک تجارت را دارد.

اهمیت این مساله چنان برای بنده آشکار است که عنوان گزارش خودرا بانکداری الکترونیکی و سامانه های الکترونیکی قراردادم واز خداوند خواستار کسب توفیق در خدمت رسانی بهتر به همکارانم و مردم عزیز را دارم.

مقدمه

بانكداري الكترونيك در جهان، عمري در حدود عمر رايانه دارد، يعني از وقتي كه رايانه‌هايي با لامپ‌هاي التهابي ساخته شد انجام محاسبات و سرعت انجام امور بانكي نيز سرعت گرفت اما تاريخچه شروع اين تحول در كشور ما را مي‌توان از اواخر دهه شصت در نظر گرفت يعني وقتي كه بانك‌ها شروع به رايانه‌اي شدن كردندوسرآمداين تحول را مي‌توان با شتاب دانست، ‌درست است كه ما بانكداري الكترونيك را به رايانه‌اي شدن مرتبط مي‌دانيم اما بانكداري الكترونيك مساوي با مكانيزه شدن و رايانه‌اي شدن بانك‌ها نيست و مفهومي بسيار گسترده‌تر و عميق‌تر را در برمي‌گيرد، ‌بانكداري الكترونيكي داراي تعاريف، شكل‌ها و نمونه‌هاي مختلفي است اما به‌طور كلي مي‌توان آن را اين‌گونه تعريف كرد «انجام رايانه‌اي امور بانكي اعم از داخلي و خارجي كه براي ارتباط بين مشتري و بانك، بانك و كارمند بانك و بانك با بانكي ديگر باشد را بانكداري الكترونيك گويند.» و البته بسياري از گونه‌هاي ديگر هستند كه شايد نتوان با اين تعريف آنها را پوشش داد اما از آنجا كه فناوري هر روز در حال رشد، تحول و دگرگوني است تعريف بسيار جامعي هم نمي‌توان براي اين امر در نظر داشت با توجه به اينكه نياز ما به بانك هر روز بيشتر و بيشتر مي‌شود و تبادلات مالي و اعتباري در اغلب كارهاي امروزه ما نقش فراواني دارد، تصور رفت وآمد به بانك و ايستادن در پشت پيشخوان بانك هم عذاب‌آور است و تقريبا انجام اين كارها با روش‌هاي سنتي حركت جامعه را متوقف مي‌كند، راهكار چيست؟ در بانكداري الكترونيك شما به‌واسطه امكانات ارتباطي مانند تلفن مي‌توانيد به بانك خود سر بزنيد و بسياري از امور را به سادگي انجام دهيد، يعني با امكانات معمولي مي‌توانيد كارهايي را انجام دهيد كه قبل از آن به‌جز مراجعه حضوري راهي براي انجام آنها وجود نداشت، مزاياي بانكداري الكترونيك بسيار فراتر از اين است به‌عنوان مثال خودپردازها دستاوردي است تا عابران و رهگذران به راحتي بتوانند امور بانكي و اعتباري خود را به‌صورت 24ساعته انجام دهند، اموري مانند برداشت وجه، انتقال وجه، اعلام مانده‌حساب و اطلاع از گردش‌هاي حساب اموري است كه در بانكداري الكترونيك پيش پا افتاده تلقي شده و به‌عنوان خدمات عمومي ارايه مي‌شود، بزرگترين مزيت بانكداري الكترونيك صرفه جويي در وقت و جلوگيري از اتلاف سرمايه است كه نمونه ساده و بارز آن را در انتقال وجه مي‌توان ديد به‌عنوان مثال خانواده‌اي كه فرزندشان در شهري دور مشغول به تحصيل و يا انجام خدمت سربازي است در شكل سنتي براي ارسال پول براي اوبايدهردودربانكي مشترك داراي حساب باشندوپس از ارسال وجه مدتي در حدود سه روز كاري صبر كنند تا وجه در شهرستان قابل برداشت گردد اما در شكل الكترونيك فقط كافي است افراد در يك بانك (مشابه و يا غير مشابه) داراي حساب باشند و پس از اينكه والدين اقدام به انتقال وجه از هر طريق نمودند فرزندشان پس از چند ثانيه مي‌تواند وجه را از بانك برداشت كند، حال تفاوتي نمي‌كند در چه ساعت از شبانه روز و يا دركدام يك از ايام هفته باشدبانكداري الكترونيك بر پايه اعتبارات درون‌بانكي و بين‌بانكي است يعني واريز يك مبلغ به حساب ديگر كاملا اعتباري است و نمود فيزيكي نخواهد داشت حتي مي‌توان با داشتن اعتبار بانكي (بدون پول در حساب) خريد كرد و مبلغ را به پس از مدتي به بانك پرداخت كرد كه اين كار در بانكداري سنتي و به شكل عمده و براي تمام شهروندان، يك امر محال است كارت‌هاي بانكي نيز در اين نظام به دو صورت اعتباري و يا بدهكارهستند با كارت‌هاي اعتباري مي‌توانيد خريد كنيد، هزينه‌ها را بپردازيد بدون اينكه در حسابتان آن پول را ذخيره كرده باشيد كارت‌هاي اعتباري بر حسب توافق بين فرد و بانك به شخص واگذار مي‌شود كه مبلغ آن نيز بستگي به سيستم اعتبارسنجي بانك دارد كارت‌هاي بدهكار برخلاف نامشان حاوي طلب شما از بانك هستند، يعني شما مبلغي را در حساب خود داريد و مي‌توانيد با استفاده از كارت بانك آن را خرج كنيد. ‌

‌ باتوجه به سیاست های بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و همچنین بند 4 مادۀ 10 قانون برنامه چهارم توسعه، پیاده سازی و توسعه سیاست های پرداخت الکترونیکی در دستور کار تمامی بانک ها قرارگرفته است زیرا سیاست های پرداخت الکترونیکی موجب کاهش هزینه های مستقیم شبکه بانکی در پخش و جمع آوری پول نقد از جامعه می شود.

بانکداری الکترونیک نیاز به بستر مناسب و سامانه های لازم جهت برپایی سایت ها و سرویس دهی آنلاین به کلیه مشتریان بانک را دارد لذا لزوم بررسی این موضوع در کلیه بانک ها به موضوع بسیار مهمی تبدیل شده است و نیاز به نظارت و تجزیه و تحلیل کارشناسی در کنترل و تخصیص کیفی و کمی کلیه دستگاهها ی الکترونیک از قبیل خودپرداز و خوددریافت و کارت خوان ها ودیگر وسایل دارد.

بانكداري الكترونيك به‌عنوان يك نياز و موتور حركتي اقتصاد در دولت الكترونيك است كه دور شدن از آن نه تنها جلوي پيشرفت كشور را مي‌گيرد بلكه روند حركت اقتصاد كشور را معكوس كرده و لطمات جبران ناپذيري را بر كشور وارد خواهد كرد

بخش اول :

1. شیوه های عرضه خدمات مالی بانک ها
2. بانک و بانکداری الکترونیکی
3. چرا بانکداری الکترونیکی ؟
4. تعاریف بانکداری الکترونیکی :
5. ازنظام بانکداری سنتی به سوی بانکداری الکترونیکی :
6. زیرساخت ها و بسترهای مورد نیاز برای توسعه بانکداری الکترونیکی
7. بانکداری متمرکز الکترونیکی (Core Banking)

1-1: شیوه های عرضه خدمات مالی بانک ها

شیوه های عرضه خدمات مالی بانک ها به دودسته تقسیم می شود :

الف ) روش سنتی : کلیه خدمات بانکی توسط نیروی انسانی انجام می شود و حضورمشتری در شعبه لازم است.

ب)روش نوین : خدمات متنوع بانکی ، همان بانکداری الکترونیکی است که بدون حضور مشتری نیز ، خدمات بانکی قابل ارائه می باشد و شامل مواردی از قبیل بانکداری خانگی، بانکداری ازراه دور، بانکداری اینترنتی ، تلفنبانک ، بانکداری از طریق خودپرداز (ATM) ،بانکداری از طریق پایانه های فروش (POS) و بانکداری سیار و سایر روش ها می باشد.

2-1: بانک و بانکداری الکترونیکی

با توجه به آمار روبه رشد گرایش مردم جهان به تجارت مبتنی بر شبکه وجود مولفه مکمل و مهمی همچون بانکداری الکترونیکی به عنوان یک ضرورت انکار ناپذیر مورد تاییـــد قرارمی گیرد درسال 1991 با بوجود آمدن اینترنت توسعه وسیعی در بانکداری درسطح جهان بوجود آمد مشتریان بدون نیاز به مراجعه به شعبه می توانستند به کمک یک رایانه حسابـــهای خودرا مشاهده و عملیات بانکی مورد نیاز خودرا انجام دهند سرعت و سهولت و امــنیت در اینترنت باعث افزایش استفاده هر چه بیشتر در نظام بانکداری شد.

در واقع صنعت بانکداری با الکترونیکی شدن در جهت بالابردن کیفیت خدمات مالی و بانکی است و سعی دارد بالاترین رضایت مشتریان رابه دست آورد در بانکداری سنتی میزان انباشت پول دریک دوره زمانی اهمیت دارد در حالیکه دربانکداری الکترونیکی گردش پول تعیین کننده است و هدف آن مراجعه نکردن مشتر ی به شعبه بانک برای کاهش هزینه ها ست.

یکی از اصول مهم دیگر در مدیریت بانکداری الکترونیکی توجه به لزوم تنوع در ابزارهای الکترونیکی خدمات رسانی می باشد باید توجه داشت که مشتری در شرایط زمانی ومکانی مختلف نیازمند به برقراری ارتباط با بانک خود خواهد بود.بانک ها در ارائه خدمات بانکداری الکترونیکی به مشتری این امکان را مید هند تا از شبکه های سازماندهی شده و رایانه شخصی و تلفن ثابت و تلفن همراه و پایانه های فروش وخودپردازها استفاده نمایند.

تحولات شگرف در پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات در نظام بانکداری به 4 دوره تقسیم می شود :

1-دوره اول : خودکار ساز ی پشت باجه (Back Office Automation):

در دهه 1960 فناوری خودکار سازی پشت باجه با حذف دفترها و کارت ها از شعبه و جهت گیری به استفاده از رایانه ها و ارسال اطلاعات رایانه ها به رایانه مرکز ی (MainFrame) تلاشی در جهت انجام امور بانکداری می نمودند.

در دهه 1970 اطلاعات به جای ثبت در اسناد و کاغذ به سمت ثبت اطلاعات در محیط های مغناطیسی نمود و در حقیقت کلیه پردازشهای مهم و تراکنش های مالی برروی رایانه مرکزی ثبت و نگهداری می شد این تغییر در بازار تجارت هیچ رقابتی ایجاد ننمود ولی دقت و سرعت در موازنه حسابها به طرز چشمگیری بالا رفت .

2-دوره دوم :خودکار سازی جلوی باجه (Front Office Automation):

این دوره از زمانی آغاز می شود که کارمند شعبه در حضور مشتری عملیات بانکی را به صورت الکترونیکی ثبت و دنبال می کند از اواخر 1970 امکان انتقال پیوسته اطلاعات از طریق به کارگیری پایانه ها که به ظاهر شبیه به رایانه های شخصی امروزی بودند از طریق خطوط مخابراتی به MainFrame فراهم شد وامکان انتقال اطلاعات به صورت موثر در بین شبکه های بزرگ رایانه ای و ترمینالها ی ورودی وخروجی بوجودآمد دراین دوره هنوز نیاز به کاغذ محسوس بود و بانک ها نتوانستند کاهش در تعداد پرسنل خود به وجود آورند.

علل ضعف دردوره دوم :

• نیاز به افرادی جهت پاسخگویی مستقیم به مشتریان کاملا مشهود بود..
• سیستم های نرم افزاری به صورت غیر یکپارچه و جزیره ای بودند در حقیقت برای هرنوع عملیات نرم افزارهای خاصی طراحی شده و ارتباط نرم افزارهابا یکدیگر محسوس بود.

3-دوره سوم : متصل کردن مشتریان به حساب هایشان (از سال 1980 به بعد)

امکان دسترسی مشتریان به حساب هایشان فراهم گردید یعنی مشتریان از طریق تلفن ویا مراجعه به دستگاههای خودپرداز و استفاده از کارت هوشمند ویا کارت مغناطیسی یا کامپیوتر شخصی به حسابهایشان دسترسی پیدا می کنند وضمن انجام عملیات دریافت و پرداخت و نقل و انتقال وجوه به صورت الکترونیکی انجام مید هند.

مهم ترین ویژگی های دوره سوم :

1-     توسعه جزیره ای سامانه های مکانیزه.

2-     توسعه سامانه های ارتباطی مشتریان با حسابهایشان مانند خودپرداز و تلفن بانک و فاکس بانک.

3-     نیروی انسانی هنوز نقش مهمی را ایفا می نماید.

هنوز به طور کامل در این دوره کلیه خدمات ارائه شده توسط بانک ها کاملا الکترونیکی نشده است و عملیات بانکی به صورت دستی –الکترونیکی در می آید و درنتیجه نظام بانکی با دومشکل اساسی مواجه شده است یکی عدم یکپارچگی سامانه های مکانیزه و جزیره ای بودن و ناهماهنگی آنها جهت ارائه خدمات مشتریان و دیگری عدم تکامل خطوط مخابراتی و ارتباطی سریع گسترده و مطمئن و همچنین فقدان پروتکل های ارتباطی لازم برای متصل نمودن شعب بانک ها به یکدیگر و اتصال مشتریان به شعب.

4-دوره چهارم : یکپارچه سازی سامانه ها و مرتبط کردن مشتری با تمامی عملیات بانکی:

آخرین دوره تحول در نظام بانکی می باشد که تکمیل شده سه دوره قبلی ذکر شده درصفحات قبلی می باشد. همه عملیات بانکی در این دوره به طور کامل الکترونیکی انجام می شود و لازمه چنین عملی امکانات و بسترهای مخابراتی و پیشرفته و مطمئن است.

تاکید بانک ها دراین دوره به دومطلب ذیل است :

الف ) تلاش برای استاندارد سازی نرم افزاری و سخت افزاری در سامانه های رایانه ای موجود.

ب) تلاش برای ایجاد سامانه های یکپارچه صرف نظر از سامانه های جزیره ای که قبلا به وجود آمد ه است .

مزایای این دوره :

1-     از منزل و یا محل کار می توان از سامانه های الکترونیکی استفاده نمود.

2-     صرفه جویی واقعی در نیروی انسانی

3-     پول به طور کامل الکترونیکی شده است .

4-  تعامل بانک و مشتری فقط توسط خدمات الکترونیکی است (حتی برای دریافت وام یا خدمات بیمه ای و یادیگر سرویس های بانک بی نیاز از مراجعه به بانک است )

درسیستم های نوین دوره چهارم بانکداری اتاق پایاپای بانکداری(ACH) بوجود آمد و ساختار سامانه بانکی دچار تحولی اساسی شد، بانک ها از بنگاههای سپرده گذاری که فقط منابع فیزیکی را نگهداری می کردند به مراکز پردازش اطلاعات تبدیل شوند و مفهوم پول از یک مفهوم قابل لمس به مفهوم غیر قابل لمس تیدیل گردید .

درواقع با این کار مبادله الکترونیکی اطلاعات به جای پردازش اسناد کاغذی مورد استفاده قرار گرفت .

در این دوره بانکداری های جدیدی پابه عرصه وجود نهاد :

• بانکداری تلفن همراه
• بانکداری اینترنتی
• بانکداری مجازی (الکترونیکی )

3-1:چرا بانکداری الکترونیکی ؟

توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT ) درسال های اخیر موجب پیدایش مباحث کاملا نوین گردیده است در این راستا میتوان این فناوری های الکترونیکی را در چند گروه طبقه بندی نمود شاید خیلی از این مباحث درگروهها و طبقه بندی های مطرح شده مشترک باشند ولی بااین حال طبقه بندی پیشنهادی بوده و می تواند به صورت ریزتری نیز مطرح گردد :

• بانکداری الکترونیک (EB: Electronic Banking)
• آموزش الکترونیک ة(EI: Electronic Learninig)
• تجارت الکترونیک (EC:Electronic Commerce)
• کتابخانه الکترونیک (EL: Electronic Library)
• دولت الکترونیک (EG : Electronic Government)
• سایر موارد

4-1: تعاریف بانکداری الکترونیکی (EB: Electronic Banking)

• بانکداری الکترونیک یعنی ارائه خدمات بانکی از طریق شبکه های کامپیوتری عمومی قابل دسترس (اینترنت ، اینترانت ،موبایل ، غیره ) یا شبکه های خاص مانند سیستم شتاب که از امنیت بالایی برخوردار است.
• بانکداری الکترونیک نوع خاصی از بانکداری است که جهت ارائه سرویس به مشتریان از یک محیط الکترونیکی (اینترنت، موبایل ، غیره ) استفاده می شود در این روش ، تمامی عملیات بانکی اعم از دریافت یا واریز پول ،تایید امضاء، مشاهده موجودی و دیگر عملیات بانکی به صورت الکترونیکی انجام می شود.
• بانکداری الکترونیکی یعنی فراهم آوردن امکاناتی برای مشتریان که بدون نیاز به حضور فیزیکی در بانک و بااستفاده از واسطه های ایمن بتوانند به خدمات بانک دسترسی یابند.

           دریک تعریف جامع ، بانکداری الکترونیکی عبارتست از کانال های تحویل الکترونیکی بانکداری که درواقع زیرگروه تامین مالی الکترونیکی است مهم ترین کانالها تحویل الکترونیکی اینترنت ، شبکه های ارتباطی بی سیم ، ماشین های خودپرداز ، تلفنبانک و سایر کانالهای ارائه خدمات بانکی می باشد بانکداری الکترونیک دارای سطوح مختلف می باشد هرقدر به سمت سطوح بالاتر حرکت کنیم علمیات دستی کمتر ،سیستم های کامپیوتری متمرکز تر ، شبکه قابل دسترسی گسترده تر ، محدودیت زمانی و مکانی کمتر ودرنهایت، امنیت اطلاعات بانکی بیشتر خواهد بود

به عبارت دیگر بانکداری الکترونیکی استفاده از فناوری های پیشرفته نرم افزاری و سخت افزاری مبتنی بر شبکه و مخابرات برای تبادل منابع و اطلاعات مالی به صورت الکترونیکی است که می تواند باعث حذف نیاز به حضور فیزیکی مشتری در شعبه بانک تجارت شود همانطوریکه پیشتر به آن اشاره شد بانکداری الکترونیکی یک مفهوم عام برای توسعه خدمات بانکی است و درنتیجه بانک تجارت برحسب امکانات و نیازهای بازار درزیر شاخه ها و انواع مختلفی خدمات نوین را ارائه می نماید.

5-1: از نظام بانکداری سنتی به سوی بانکداری الکترونیکی :

جهت حرکت به بانکداری الکترونیکی نیاز به توسعه و تغییر در موارد زیر داریم :

• توسعه طرح مطالعاتی و نیاز سنجی در عرصه بانکداری الکترونیکی در بانک تجارت.
• بررسی کلیه بانک ها و تشریح امکانات و قابلیت های مطرح شده و عرضه شده .
• گزینش و پیاده سازی فن آوری .
• توسعه دانش منابع انسانی .
• تشویق و ترغیب و جلب اعتماد عمومی.
• توجه به گسترش کمی و کیفی خدمات .
• تطابق و حمایت از سایر ارگانهای اقتصادی (گمرک و ...).

جدول (1-1)مقایسه بانکداری الکترونیک وبانکداری سنتی

شکل (1-1)-محیط بانکداری الکترونیکی

کدام بانک‌هاي ايران الکترونیکی‌ترند؟

براساس تازه‌ترین آمارها بانک‌های ‌سینا، پارسیان، اقتصاد نوین و انصار بیشترین تراکنش خدمات الکترونیکی را داشته‌اندبانکداری الکترونیکی این روزها بیشتر از قبل در زندگی روزمره ایرانی‌ها جا گرفته است. دلیل این مهم نیز مي‌تواند فرهنگ‌سازی‌هایی باشد که تمامی بانک‌ها طی چند سال گذشته با تبلیغات گسترده خود به وجود آورده‌اند. شاید تا همین چند سال پیش داشتن کارت‌هاي بانکی و استفاده از ATM‌ها یا سامانه‌هاي پرداخت در فروشگاه‌ها آن‌چنان که باید و شاید چشمگیر نبود و مورد استقبال قرار نمی‌گرفت، اما این روزها شاهد آن هستیم که این شیوه از بانکداری با استقبال فزاینده‌اي در جامعه روبه‌رو شده است. دلیل آن نیز خواه مي‌تواند جوایز تشویقی باشد و خواه اجبارهای سازمانی به عنوان مثال مي‌توان به پرداخت‌هاي الکترونیکی قبوض اشاره کرده فقط در یک مورد آن هم پرداخت قبوض یا خرید کارت‌هاي شارژ یکی از اپراتورهای تلفن همراه کشور، سال گذشته 65 درصد از تراکنش‌هاي مالی مشترکان این اپراتور به واسطه روش‌هاي الکترونیکی غیرحضوری صورت گرفته است. این مثال در مورد قبوض تلفن ثابت، برق، آب و گاز نیز صادق است.علاوه بر فرهنگ‌سازی‌هاي صورت گرفته از سوی بانک‌ها، اقدامات صورت گرفته از سوی ارائه‌دهندگان خدمات عمومی مانند ایجاد سامانه‌هاي مبتنی بر وب یا سامانه‌هاي تلفن گویا و ترغیب مشترکان به پرداخت‌هاي غیرحضوری بی‌تاثیر در رشد استفاده از خدمات بانکداری الکترونیکی نیست همانند آنچه در زمان تقاضا و ارائه برچسب‌هاي طرح ترافیک یا پرداخت عوارض شهرداری صورت گرفت بر همین اساس شركت خدمات انفورماتيك به تازگی این‌گونه اعلام كرده است که تعداد تراكنش‌هاي پايانه‌هاي فروش متصل به شبكه شهاب (شبکه هدایت الکترونیکی بین بانکی) طي سال 89 در مقايسه با زمان مشابه سال قبل 190 درصد رشد را نشان مي‌دهد. همچنین تعداد پايانه‌هاي فروش تحت پوشش این شبکه از 450 هزار در سال 88 به600 هزار دستگاه در سراسر كشور تا پايان سال 89 رسيده است و تعداد تراكنش‌ها نيز در زمان‌هاي ياد شده از 114 ميليون و 807 هزار و 939 تراكنش به 333 ميليون تراكنش افزايش يافته است نكته جالب توجه اينكه بيشتر حجم تراكنش‌ها با بيش از 154 ميليون تراكنش مربوط به زمستان 89 بوده كه تعداد مراجعات مردم به پايانه‌هاي فروش به جهت روزهاي پاياني سال با افزايش ناگهاني مواجه مي‌شود بانک مرکزی نیز در فصل گذشته تعداد تراکنش‌هاي شتاب در بخش خودپرداز در سه روز اول اجرای هدفمند کردن یارانه‌ها را 10 میلیون تراکنش عنوان کرد که این میزان نسبت به روزهای عادی که حدود پنج میلیون تراکنش گزارش شده است، حدود 100 درصد رشد نشان می‌دهد به هر حال همان‌طور که گفته شد مجموع خدمات صورت گرفته باعث افزایش توجه‌ها به خدمات بانکداری الکترونیکی و به شکل كلي تغییر رویکرد مردم نسبت به خدمات مجازی شده است اما در این بین نباید از خدمات صورت گرفته توسط بخش خصوصی چشم‌پوشی کرد؛ چرا که به گفته کارشناسان اگر بانک‌هاي خصوصی ریسک خدمات الکترونیکی را نمی‌پذیرفتند و وارد این بخش نمی‌شدند شاید بانک‌هاي دولتی همچنان در به‌کارگیری از این خدمات دو به شک بودند در حال حاضر و بر اساس آمار بانک مرکزی در کل شبکه بانکی بیش از 121 میلیون کارت بانکی، بیش از 20هزار خودپرداز و بیش از یک میلیون و پانصدهزار پایانه فروش در حال فعالیت است.

در تازه ترین نامه رسمی بانک مرکزی به همه بانک های کشور فهرست 23 مشکل اعلام شده که به این شرح است.
1-عدم الزام نصب و استفاده از کارتخوان در اماکنی مانند:
محل اخذ عوارض، ادارات ثبت، دفاتر اسناد، اداره گذرنامه، راهنمایی و رانندگی، شهرداری ها، حوزه های مالیاتی، گمرکات، مراکزدرمانی، دفاتر خدمات الکترونیک
2-نگرانی پذیرندگان از شفافیت مالی و اعمال مالیات
3-تمایل مردم به خرید های نقدی به دلایل فرهنگی، مشکلات فنی، در حال توسعه بودن
4-فقدان شماره ارجاع واحد در قبوض آب، برق، تلفن، گاز و تلفن همراه
5-عدم پذیرش ادعای مشتری در تراکنش های ناموفق
6-توزیع جغرافیایی نامناسب دستگاه های کارتخوان و خودپرداز
7-نگرانی از عدم حمایت و نیاز به پیگیری و تحمل مشقات هنگام بروز خطا
8-عدم ریسک پذیری بانک ها در بازپرداخت وجه دارنده کارت هنگام بروز خطا
9-فقدان نظارت موثر و تسامح در برخورد با تخلفات
10-فقدان اطلاع رسانی، تبلیغات موثر و آموزش های عمومی در خصوص پرداخت های الکترونیکی
11-نقص در پشتیبانی و عملکرد بی کیفیت کارتخوان، خصوصا در ایام پرتقاضا
12-وجود تفاوت محسوس و جانبدارانه در کارمزد خدمات سنتی نسبت به خدمات الکترونیکی و رفتار سلیقه ای بانک ها.
13-هدایت نامناسب تخصیص و مصرف یارانه ها به سمت روش های سنتی .
14-انحصار و وابستگی شدید شتاب به بانک مرکزی .
15-عدم آشنایی خریداران و فروشندگان با مزایای کارت .
16-فقدان مکانیزم عادلانه محاسبه وتسهیم درآمد (interchange fee)خدمات الکترونیک بین اعضا.

17-ناکارآمدی مراکز تماس در راهنمایی متقاضیان .
18-فقدان الزامات قانونی در نظام پرداخت.
19-دریافت تخفیف در خرید های نقدی.
20-عدم پذیرش (offline transaction auto/yes)برای تراکنش های تا سقف 150 هزار ریال
21-تحمل مشقات در بازگرداندن کالا و بازدریافت وجه آن .
22-ناکافی بودن خطوط تلفنی در مراکز ارتباطی کارتخوان ها.
23-بی اطلاعی پذیرندگان در خصوص طرز کار و چگونگی حل مشکلات کارتخوان
مشکلات ذکر شده برای ارائه راه حل به همه بانک های کشور اعلام شده است.

بانکداری متمرکز الکترونیکی(Core Banking) :

براساس یک تعریف کلی سیستم بانکداری الکترونیکی یکپارچه سیستمی است که کلیه محصولات و خدمات بانکی و عملیات راهبری ومدیریت آنها را از طریق دسترسی به پایگاه داده‌های مشترک و متمرکز در قالب یک سیستم ارایه می‌کند که انعطاف پذیری این سیستم و مشتری محوری از ویژگی‌های مهم آن است.
بدون ايجاد يک بانک اطلاعاتي متمرکز و يکپارچه، خدمات الکترونيک به صورت جزيره اي و غيرهمسان ارائه خواهد شدبه گزارش خبرنگار بانکی مزایا و نتایج حاصل از راه‌اندازی سیستم‌های جامع بانکی در برنامه توسعه بانکداری الکترونیکی مواردی همچون افزایش رضایتمندی مشتریان از طریق ارایه محصولات و خدمات متنوع، افزایش بهره‌وری عملیاتی، افزایش کارایی و بهره وری منابع انسانی، مدیریت هزینه‌های عملیاتی و نگهداشت و توانایی بیش‌تر در تبعیت و انطباق با الزامات قانونی داخلی و خارجی را در برمی‌گیرد.

صرف حضور مشتري در شعبه براي بانک هزينه آور است . توسعه خدمات الکترونيک مبتني بر بانکداري جامع امکان کنترل لحظه اي سود و زيان و روند جذب منابع و اعطاي تسهيلات فراهم می آوردبنا براین فراهم آوردن امکانات بانکداری متمرکز الکترونیک در دراز مدت سبب کاهش چشم گیر هزینه ها خواهد بود.

همچنین ایجاد زیرساخت‌های اطلاعاتی و عملیاتی مناسب جهت تصمیم گیری و دسترسی به اطلاعات (درون سازمانی و برون سازمانی)، بهبود توانایی پاسخگویی به نیازها و تغییرات بازار، افزایش سرعت پاسخگویی و روان‌سازی فرآیندها، افزایش توان ارزیابی عملکرد بانک‌ها، ایجاد توانایی رهگیری و پیگیری مشتریان، محصولات، کاربران، اسناد، مستندات، و تراکنش‌ها، براساس انواع شاخص‌های بازیابی و افزایش قابلیت نظارت بر عملیات بانکی از جمله سایر مزایای راه‌اندازی سیستم‌های جامع بانکی است.

بیشترآمارهايي كه امروزه ارائه مي شود بسياري از افراد به طور قطعي خوب يا غلط بودن آن را نمي دانند حتي پردازش نيز كمك نمي كند تا اطلاعات لحظه اي و به روز باشددر صورتی که سیستم متمرکز الکترونیک راه اندازی شود این مشکلات به سهولت برطرف خواهد شد.

در حال حاضربرخی مشکلات موجود بر سر راه توسعه بانکداری متمرکز الکترونیک (Core banking)

عبارت اند از:
1.دشواری دسترسی و خرید نرم‌افزار‌های خارجی.
2.دشواری انطباق نرم افزارهای خارجی با عملیات بانکی داخلی.
3. عدم طراحی و تهیه نرم‌افزارcore banking بانک های دولتی داخل.

4.دشواری جذب و نگهداری نیروهای متخصص در این زمینه.
5.دشواری‌های ناشی از عدم شناخت مدیران و دستگاه‌های ناظر و بازرس.
6.محدودیت‌های ناشی از آیین نامه‌های معاملاتی.

از سوی دیگر عدم پوشش مخابراتی در همه نقاط کشور، کندی توسعه شبکه زیرساخت، ارایه نشدن خدمات پشتیبانی به صورت شبانه روزی، ارایه نشدن خدمات مخابراتی متناسب با کیفیت مورد نیاز عملیات بانکی و بالابودن میانگین زمان تعمیرخرابی با توجه به حساسیت سامانه‌های بانکی، رعایت نشدن دقیق SLA از سوی شرکت مخابرات و پایین بودن قابلیت اطمینان ارتباطات شبکه‌ای موجود (اختصاصی نبودن شبکه) از جمله موانع و چالش‌های شبکه ارتباطی بانک‌ها ذکر شده است.

زمانی به وضعیت مطلوب در زمینه بانکداری متمرکز الکترونیک دست خواهیم یافت که سیستم جامع بانکی با ویژگی های پوشش کامل شعب,پوشش کامل محصولات و خدمات بانکی ,تمرکز ,یکپارچگی با قابلیت توسعه آتی از دو بعد کمی و کیفی ,پاسخگوی و انعطاف پذیر نسبت به الزامات قانونی و انتظارات جدید ,مشتری مداری محور ,ارایه خدمات با معماری نوین بدون وجود محدودیت زمانی ومکانی,شبانه روزی بدون وقفه و بهره وری ,کارایی و اثر بخشی راه اندازی شود.

اگر چه رسیدن به Core Banking در چشم انداز نیازهای اساسی نظام بانکداری در ایران محسوب می شود ولی باکمک بانكداري الكترونيكی، حداقل 70 درصد عمليات پولي، بانكي به صورت الكترونيكي انجام خواهد شد و همه مردم از خدمات بانكي به صورت يكسان بهره مند مي شوند.

منابع وپیوست ها

• کتاب مدیریت بانکداری الکترونیکی –فرنود حسنی-سهیلاسلطانی-فرشته ضرابیه.
• کتاب مرجع کامل بانکداری الکترونیکی تالیف داود رنجبر
• روزنامه دنیای اقتصاد
• سایت بانک مرکزی

نويسنده : حمیدرضا ملایی پور

این کاربر 1 مطلب منتشر شده دارد.