چکیده:

براي محيط هميشه در حال تغييراين دوران وتغيير در شيوه تعاملات شركتها با تامين كنندگان ومشتريان و پيچيدگي بازارها، كاهش دوره عمر محصولات و اهميت يافتن زمان پاسخگويي به مشتريان و افزايش انعطاف پذيري، زنجيره تامين عاملي حياتي براي رقابت پذيري سازمان ها مي باشد. بنابراين شناخت زنجيره تامين و اجراي آن كمك به تعالي سازمان و عملكرد بهتر مي كند. در اين مقاله سعي شده تحولات زنجيره تامين، فرايندهاي اجراي آن، مشكلات و منافع مورد بررسي قرار گيرد.
مقدمه:
تشدید صحنه رقابت جهانی در محیطی که بصورت دائم در حال تغییر است ضرورت واکنش های مناسب سازمان ها وشرکتهای تولیدی ـ صنعتی را دو چندان کرده و بر انعطاف پذیری آنها با محیط نامطمئن خارجی پای می فشارد و سازمانهای امروزی در عرصه ملی و جهانی به منظور کسب جایگاهی مناسب و حفظ آن نیازمند بهره گیری از الگوی مناسب همچون مدیریت زنجیره تامین در راستای تحقق مزیت رقابتی و انتظارات مشتریان هستند. مشتریان در سازمانهای امروزی در تولید کالا و ارائه خدمت، رویه های انجام امور و فرایند ها، توسعه دانش و توان رقابتی همراه و همگام اعضای سازمان می باشد. مدیریت موثر زنجیره تامین از عوامل اصلی بقا می باشد ضمن آنکه استفاده از فناوری اطلاعات در فعالیتهای زنجیره تامین پتانسیل ایجاد ارزش را در زنجیره افزایش داده است. به طور کلی مدیریت زنجیره تامین بر افزایش انطباق پذیری و انعطاف پذیری شرکتها تاکید دارد و دارای قابلیت واکنش و پاسخ سریع و اثر بخش به تغییرات بازار است.
تحولات مدیریت زنجیره تأمین:
در دو دهه 60 و70 میلادی، سازمانها برای افزایش توان رقابتی خود تلاش می کردند تا با استاندارد سازی و بهبود فرایند های داخلی خود محصولی با کیفیت بهتر و هزینه کمتر تولید کنند. در آن زمان تفکر غالب این بود که مهندسی و طراحی قوی و نیز


عملیات تولید منسجم و هماهنگ پیش نیاز دستیابی به خواسته های بازار و در نتیجه کسب سهم بازار بیشتری است. به همین دلیل سازمانها تلاش خود را بر افزایش کارایی معطوف می کردند. در دهه 80 میلادی با افزایش تنوع در الگوهای مورد انتظار مشتریان، سازمانها به طور فزاینده ای به افزایش انعطاف پذیری در خطوط تولید و توسعه محصولات جدید برای ارضای نیاز های مشتریان علاقمند شدند. در دهه 90 میلادی به همراه بهبود در فرایند های تولید و بکار گیری الگوهای مهندسی مجدد، مدیران بسیاری از صنایع دریافتند که برای ادامه حضور در بازار تنها بهبود فرایند های داخلی و انعطاف پذیری در توانایی های شرکت کافی نیست بلکه تامین کنندگان قطعات و مواد نیز باید موادی با بهترین کیفیت و کمترین هزینه تولید کنند. توزیع کنندگان محصولات نیز باید ارتباط نزدیکی با سیاست های توسعه بازار تولید کننده داشته باشند. با چنین نگرشی، رویکردهای زنجیره تامین و مدیریت آن پا به عرصه وجود نهاد. از طرف دیگر با توسعه سریع فناوری اطلاعات در سالهای اخیر و کاربرد وسیع آن در مدیریت زنجیره تامین، بسیاری از فعالیتهای اساسی مدیریت زنجیره با روشهای جدید در حال انجام است.
تعریف مدیریت زنجیره تأمین:
مجموعه ای از روشهای مورد استفاده برای یکپارچگی موثر و کارای تامین کنندگان، تولید کنندگان، انبارها و فروشندگان به گونه ای که بمنظور حداقل کردن هزینه های سیستم و تحقق نیاز های خدمات، کالاها به تعداد صحیح در مکان مناسب و در زمان مناسب تولید و توزیع گردند.
مدیریت زنجیره تامین هماهنگی در تولید، موجودی، مکان یابی و حمل و نقل بین شرکت کنندگان در یک زنجیره تامین است براي دستیابی به بهترین ترکیب پاسخ گویی و کارایی برای موفقیت در بازار.




اهداف مدیریت زنجیره تأمین:
کاهش هزینه یا کاهش موجودی ها، افزایش مسئولیت پذیری در برابر مشتریان، بهبود ارتباط زنجیره تامین، کاهش زمان چرخه تولید و بهبود هماهنگی.
سه عامل اصلی که باعث شدند تا مدیران موضوع مدیریت زنجیره تامین را بصورت جدی دنبال کنندعبارتند از:
 انقلاب اطلاعات
 تقاضای مشتریان در جهت خرید محصولات وخدمات با کیفیت با هزینه کمتر تحویل مناسب تر تکنولوژی مدرن تر وطول عمر بیشتر که در نهایت به افزایش رقابت دربین تولید کنندگان وسازندگان منجر شد
 ضرورت ایجاد ساختاری جدید در روابط بین سازمانی
فرآیند های اصلی زنجیره تأمین:
مدیریت زنجیره تامین دارای سه فرایند اصلی است که عبارتند از :
 مدیریت اطلاعات: مروزه نقش و جایگاه اطلاعات برای همگان بدیهی است. گردش مناسب و انتقال صحیح اطلاعات باعث می شود تا فرایندها موثرتر و کاراتر گشته و مدیریت آن آسان تر گردد. در زنجیره تامین موضوع هماهنگی در فعالیتها بسیار اهمیت دارد. مدیریت اطلاعات هماهنگ و مناسب میان شرکاء باعث خواهد شد تا تاثیرات فزاینده ای در تصمیم گیری ها و سرعت، دقت، کیفیت و جنبه های دیگر وجود داشته باشد.
 مدیریت لجستیک: این بخش کلیه فعالیتهای فیزیکی از مرحله تهیه مواد خام تا محصول نهایی شامل فعالیتهای حمل ونقل، انبارداری، زمانبندی تولید و ... را شامل می شود.

 مدیریت روابط: این بخش از مهمترین مباحث زنجیره تامین است و تاثیر شگرفی بر همه زمینه ها در زنجیره تامین و سطح عملکرد آن دارد. بسیاری از شکست های آغازین در زنجیره تامین معلول انتقال ضعیف انتظارات و توقعات و نتیجه رفتارهایي است که بین طرفهای درگیر در زنجیره بوقوع می پیوندد. در توسعه هر زنجیره تامین یکپارچه، توسعه اطمینان و اعتماد در میان شرکاء و طرح قابلیت اطمینان برای آنها از عناصر بحرانی و مهم برای کسب موفقیت است.
پنج سطح عملکرد مدیریت زنجیره تأمین:
1. ترکیب شرکای زنجیره تامین: زنجیره تامین بر اساس کارایی عوامل راهبردی و با توجه به نیازمندیهای مشتری زنجیره تامین برنامه ریزی شده است بطوری که محدوده محصولات موجود، خدمات محصولات جدید یا بخش مشتریان را پوشش دهد بر پایه آگاهی از محصولات نهایی در زنجیره تامین پایه ریزی می شود.
2. استقرار ارتباط های مشارکتی: این قسمت به انواع مشارکت ها و تعاملات ضروری شرکت اشاره دارد. این عملکرد ارتباطهای زنجیره تامین را به مشارکت با عوامل خارج از شرکت گسترش می دهد. هر تغییری در زنجیره تامین باید به اطلاع شرکا برسد تا در تمام زنجیره پیاده شود.
3. طراحی زنجیره تامین برمبنای سود دهی: مدیریت زنجیره تامین مشارکت موثر عوامل خارج از شرکت را ایجاب می کند اما ارتباط هر شرکت با شرکتهای خارج از آن بسیار مشکل زا است. در مورد شرکا دقت به مواردی همانند مرکز رقابت، انگیزه شرکا و ترکیب آنها ضروری است.
4. اطلاعات مدیریت زنجیره تامین: نقش سیستم های اطلاعاتی در اصطلاح زنجیره تامین اهمیت خاصی دارد. این بخش نقش فناوری را در اصطلاح زنجیره تامین نشان می دهد.


5. کاهش هزینه زنجیره تامین: اصلی ترین هدف استقرار زنجیره تامین کاهش هزینه است. این تلاشها برای راهبرد ها و سیاست های افزایش کارایی انجام می شود. دلایل اصلی هزینه زایی عبارتند از عدم وضوح فرایند زنجیره تامین، تغییرات رویه های داخلی و خارجی شرکت، ضعف موجود در طراحی تولید، وجود اطلاعات ناقص برای تصمیم گیری، ضعف حلقه های زنجیره در ارتباط بین شرکا زنجیره تامین.
مدیریت زنجیره تأمین و تجارت الکترونیک:
مدیریت زنجیره تامین بر رویکرد مشتری محور استوار است. بر این اساس ارتباط به موقع و کامل بین همه عناصر زنجیره برای اطلاع از نیاز های مشتری و میزان تامین نیاز ها از ضروریات زنجیره است. برای تسهیل جریان دقیق اطلاعات مدیریت دقیق آن بستری مناسب از نرم افزار ها و سیستم های اطلاعاتی یکپارچه و شبکه های اکسترانت و اینترانت مورد نیاز است. با بکار گیری تجارت الکترونیک در زنجیره تامین نیز می توان مبنای مدل B2B , B2E برای توصیف عملیات خرید، فروش و مبادله محصولات و خدمات و اطلاعات از طریق شرکت های رایانه ای و بخصوص اینترنت با تامین کنندگان بهره جست. بر مبنای مدلی دیگر از تجارت الکترونیک شرکتهای همکار در یک زمینه بخصوص از طریق شبکه های الکترونیکی نیز می توانند به همکاری و اشتراک مساعی بپردازند. چنین همکاری اغلب بین شرکتهای حاضر در یک زنجیره تامین اتفاق می افتد. تاثیر تجارت الکترونیک بر مدیریت زنجیره تامین شامل دریافت سفارشات از طریق شبکه وب، پاسخگویی به سفارشات، پرداختهای الکترونیکی، کاهش سطح موجودی ها. بطور کلی مدیریت زنجیره تامین یکی از زیر ساختهای پیاده سازی تجارت الکترونیک است. از دید صنعتی تجارت الکترونیک بین بنگاه ها عمدتا در صنایعی رخ می دهد که زنجیره تامین در آنجا شکل گرفته باشد. یک تولید کننده همواره عاملی
است که در وسط فرایند فعالیت اقتصادی قرار دارد. تولید کننده خود خریدار کالا از تامین کنندگان خود و فروشنده کالای جدید به خریداران خود می دهد.


مدیریت زنجیره تأمین سنتی و الکترونیکی:
در SCM سنتی ساختار SCM دارای دوطرف، یکی فروش و دیگری خرید است که از یک طرف اطلاعات و از طرف دیگر کالا جریان پیدا کرده و پس از گذشتن از سلسله مراتب خاص خود به دست مصرف کننده می رسد. در SCM الکترونیکی با مطرح شدن اینترنت ساختار سنتی فوق تغییر یافته، بخشی از آن حذف شده و بخشهای جدیدی به آن اضافه شدند که از جمله اضافه شدگان پایگاه ها، فرایند SCM در اثر تغییر ساختار آن، دچار تغییر شده و انتظار می رود بخشهایی از آن حذف گردد. در طرف فروش SCM به طور سنتی مشخصات حاکم بدین شرح است:
یک رابطه یک به یک بین فروشنده و خریدار و ماهیت رابطه از نوع رقابتی مي باشد. به دلیل رقابتی بودن رابطه، گرایش به مخفی کردن اطلاعات در طرفین بالا است. جدا بودن فرایند SCM از سایر فرایند ها از قبیل ERP ,CRM حاکمیت یک شرکت خاص . اما در روش الکترونیکی یا جدید روابط فراتر از یک به یک شده و می تواند به صورتهای مختلفی مثلا یک به همه، همه به یک و ... برقرار گردد. در نتیجه حاکمیت انحصاری یک شرکت جای خود را به چند شرکت یا یک مرکزیت می دهد. به دلیل حاکم شدن نگرش مشارکتی در آن ارتباطات فیمابین بهبود یافته و از حالت رقابتی (بازنده ـ بازنده) به حالت (برنده ـ برنده) تغییر یافته و اطلاعات با رغبت بیشتری تبادل می گردد.
مشکلات زنجیره تأمین:
 تعدد مراکز تصمیم گیری: با توجه به اینکه در زنجیره تامین، سازمانهای مختلفی دخیل هستند لذا هماهنگی و یکصدا شدن در زنجیره تامین نیاز به هماهنگی بالایی دارد.
 عدم اطمینان: یک منبع اصلی عدم اطمینان زنجیره تامین پیش بینی تقاضاست. پیش بینی تقاضا از چندین فاکتور از قبیل رقابت، قیمت ها، شرایط فعلی، توسعه تکنولوژیکی، و سطح عمومی تعهد مشتریان تاثیر می پذیرد. دیگر عامل عدم

 اطمینان زنجیره تامین زمانهای تحویل است که خود به عواملی مانند نسبت خرابی ماشین ها در فرایند تولید خطی، فشردگی ترافیکی که در حمل و نقل دخالت می کند و مشکلات کیفیت مواد که ممکن است تاخیرات تولید را ایجاد کند وابسته است.
 عدم هماهنگی: این نوع مشکلات هنگامی اتفاق می افتد که یک بخش شرکت با دیگر بخشها ارتباط خوبی ندارد. وقتی پیغام برای شرکا تجاری غیر قابل فهم باشد و وقتی بخشهای شرکت از بعضی مسائل آگاهی ندارد و یا خیلی دیر از آنچه مورد نیاز است و یا آنچه باید اتفاق بیفتد آگاه می شوند. از جمله می توان به اثر شلاق چرمی و ذخیره فریبنده اشاره کرد.
 ذخیره فریبنده: این گونه مشکل زمانی که مشتریان محصولی را می خواهند که در دسترس نیست اتفاق می افتد. گر چه در حقیقت وجود دارد مثل وقتی که محصول در جایی نادرست قرار می گیرد یا اینکه مقدار ذخیره ناصحیح است.
اثر شلاق چرمی:
زنجیره تامین مدیریت نشده مطلقا پایدار نیست. شکلی که به طور متعدد در زنجیره تامین مدیریت نشده دیده می شود اثر شلاق چرمی است. این اثر نوسانی در زنجیره تامین ایجاد می کند که عامل اصلی آن تغییرات در میزان تقاضا است. وقتی از سطح
مشتری جزء به سطح بالاتری در این زنجیره حرکت می کنیم دیده می شود که تغییرات کوچک در سطح پایین تغییرات عمده ای را در سطح بالاتر زنجیره ایجاد می کند. در نهایت شبکه می تواند نوسان بزرگی داشته باشد. هر سازمانی در زنجیره تامین سعی می کند تا مساله را از دیدگاه خود حل کند. این پدیده به عنوان اثر شلاق چرمی شناخته می شود که در تمامی صنایع مورد توجه قرار می گیرد و اثر خود را از طریق افزایش هزینه و ضعف در سطح خدمات نشان می دهد.
علل وقوع اثر شلاق چرمی:
 نوسانات قیمت

 سیاستهای سفارش دهی دوره ای
 بازی کمبود ـ سهمیه بندی: به علت اینکه تولید کنندگان در زمانی که کمبود عرضه وجود دارد اقدام به سهمیه بندی می کنند مشتریان در هنگام سفارش دهی بیشاز نیاز واقعی سفارش می دهند.
 زمانبدی تولید برمبنای پیش بینی تقا ضای عمده فروشان به جای پیش بینی تقاضای مشتری
 نوسان تقاضا، مشکلات کیفی، اعتصابات، آتش سوزی کارخانه
 زمان تحویل
 بروز کردن پیش بینی تقاضا
اقداماتی برای مقابله با شلاق چرمی :
 اقدامات متقابل دسته بندی سفارشات
 اقدام متقابل به بازی کمبود
 اقدام متقابل قیمتهای نوسانی
 اقدام متقابل عدم دقت در پیش بینی تقاضا
 سیاست های مستقل بازگشتی
 کاهش عدم قطعیت
 متمرکز کردن اطلاعات تقاضا
 کاهش نوسان تقاضا
 قیمت های پایین روزانه

 کاهش زمانهای تحویل سفارش وزمان تحویل اطلاعات
 آسان سازی دسترسی وتقسیم اطلاعات
 تغییر و تقسیم نقش ها
ضعف ها و مشکلات زنجیره تأمین کالا در کشور ما:
 عدم هماهنگی در درون وزارتخانه ها
 عدم هماهنگی بین وزارتخانه ها
 عدم هماهنگی در سطح ملی
 عدم هماهنگی در کشور ما با سایر کشور ها
 مشکلات حمل و نقل بار و امکانات مناسب برای پایانه های بار
 عدم توجه مناسب به فرایند بسته بندی
 کمبود متخصصان علم لجستیک در کشور
 عدم هماهنگی بین اجزای زنجیره
 عدم دسترسی به آمار صحیح وقابل اعتماد
 مقاومت در برابر تغییرات
 سیستمی متشکل از عدم اعتماد دوطرفه
 درک ضعیف از اقتصاد بازار


مزایا و منافع زنجیره تأمین:
 کاهش هزینه های لجستیک، تدارکات ونگهداری
 کاهش پرسنل
 بهبود بهروری
 بهبود چرخه مالی
 تحویل بموقع
 وضوح اطلاعات و انعطاف پذیری
 استاندارد سازی
 جهانی شدن
 صرفه جویی در مقیاس
 افزایش قدرت انتخاب مشتریان و دستیابی آنها به تامین کنندگان
 کاهش فواصل وابعاد زمانی
لجستیک و زنجیره تأمین لفظی است که در چند سال اخیر در کشورمان و به ویژه این روزها تحت عنوان¬ هایی نظیر "مدیریت زنجیره تأمین"، "لجستیک ناب"، "لجستیک چابک"، "شرکت¬ های خدمات امور لجستیک"، "انجمن لجستیک و زنجیره تأمین"، "کنفرانس ملی لجستیک و زنجیره تأمین" و... بسیار شنیده می شود. نزدیک به سه دهه است که بحث مدیریت زنجیره تامین مطرح گردیده است و براساس آمار و ارقام موجود، کشورها و سازمان ¬هایی که این دانش را به کار گرفته اند پیشرفت¬ های چشمگیری در حوزه های مربوطه داشته و سود سرشار و صرفه جویی ¬های کلان مالی از بابت

بکارگیری این نگرش نصیبشان شده است. کما اینکه مردم نیز به عنوان مشتریان از این بابت منتفع شده اند. نظر به منفعت¬ های زیادی که به دلیل به کارگیری مدیریت زنجیره تامین حاصل گردیده است، امروزه این فلسفه در بین سازمان ها و کشورهای مختلف مقبولیت خاصی پیدا کرده و هر روز نیز به مشتاقان آن افزوده می گردد. در کنار این، طی سه دهه اخیر، نگرش علمی و آکادمیک به مبحث مدیریت زنجیره تامین بسیار مثبت بوده و مقالات و کتاب های فراوانی در این زمینه نگاشته شده است.
 امروزه مدیریت ارتباطات در یک زنجیره تامین به مبحثی ارجاع داده می¬شود که آن را همان مدیریت زنجیره تامین(SCM) می¬نامیم. با بیانی واضح تر، یک زنجیره تامین تنها زنجیره¬ای از فعالیت های تجاری به صورت ارتباطات یک به یک یا بنگاه به بنگاه نمی¬ باشد، بلکه شبکه¬ ای از فعالیت های تجاری و ارتباطات بین آنهاست. « مدیریت زنجیره تامین» فرصت هایی را برای حصول یک تشدید مثبت در یکپارچه¬ سازی و مدیریت درون شرکتی و بین شرکتی پیشنهاد می¬کند . در این حالت، «مدیریت زنجیره تامین» با مزیت های فرایندهای تجاری در ارتباط بوده و روش جدیدی را برای مدیریت فعالیت های تجاری و ارتباطات با سایر اعضا در زنجیره تامین ارائه می¬دهد.
 مفهوم «مدیریت زنجیره تامین» از یکپارچه ¬سازی خدمات لجستیکی درطول زنجیره تامین به سمت یکپارچه¬ سازی و مدیریت فرایندهای کلیدی تجاری درطول زنجیره تامین باز تعریف شده است. براساس همین شفاف شدن تفاوت بین «مدیریت زنجیره تامین» و لجستیک، در سال ۲۰۰۳، انجمن مدیریت لجستیک تعریف اصلاح شده¬ ای از لجستیک را ارائه کرد. این تعریف اصلاحی به وضوح موضع انجمن مدیریت لجستیک را بیان می¬ دارد که «مدیریت لجستیک» را به عنوان جزئی از «مدیریت زنجیره تامین» معرفی می¬کند. این تعریف اصلاح شده بدین صورت است:



 لجستیک آن قسمت از مدیریت زنجیره تامین است که کارایی و اثربخشی جریان روبه ¬جلو و روبه¬ عقب و نیز ذخیره¬ سازی کالاها، خدمات و اطلاعات مربوطه بین نقطه آغازین زنجیره تا نقطه مصرف نهایی به¬ منظور تامین نیازمندی های مشتریان زنجیره را برنامه¬ ریزی می¬کند، به¬ کارمی¬گیرد، و کنترل می¬کند.

لجستیک
 این لغت ریشه‌ای یونانی دارد و در موارد نظامی برای جابجایی جنگ‌افزار، مهمات و جیره غذایی در مواقع حرکت از مکان اصلی به سمت خط مقدم استفاده می‌شود. در زبان یونانی، رومی و امپراطوری رم شرقی، نظامیانی وجود داشتند با نامLOGISTIKAS که وظیفه مسائل مالی و تقسیم مایحتاج بر عهده آنان بوده است.
 در دیکشنری آکسفورد لجستیک به این صورت تعریف شده: قسمتی از علوم نظامی که وظیفه تهیه و تحویل آماد و جابجایی مواد و افراد و تجهیزات را دارد.
 و در دیکشنری دیگری به این صورت تعریف شده است : مدت زمانی که برای مهیا کردن منابع مورد نیاز است.
 همین طور لجستیک به صورت عمومی شاخه‌ای از علوم مهندسی است که سیستم های انسانی بجای سیستم های ماشینی ایجاد می‌کند.
گستره‌های مدیریت لجستیک عبارت هسنتند از:
 لجستیک داخل مرزهای یک کشور
 لجستیک داخلی
 لجستیک خارج از مرزهای کشور


 لجستیک به کلیه فعالیت های هماهنگی اطلاق می شود که جهت بررسی، تحقیق، مطالعه و برآورد نیازها و احتیاجات اولیه در زمینه وسایل و تجهیزات، ماشین ها و ابزارآلات ، تاسیسات و قطعات از هر نوع و کلیه امور مربوط به تهیه، تولید، بیمه، نگهداری، انبارداری، توزیع، حمل و نقل، تنظیم و تهیه روش انجام کار، طراحی سیستم و دستور العمل و نظارت بر موارد فوق انجام می گیرد.

منافع بکارگیری دانش لجستیک و مدیریت زنجیره تامین
 موجودی ‌های کمتر
 بهره وری بالاتر
 چابکی بیشتر
 موعدهای تحویل کوتاه تر
 سود بالاتر
 رعایت حقوق بیشتر مشتری
 وجود موجودی ‌ها و اندازه انباشته ‌ها به مقدار صحیح
 قابلیت مشاهده و ردگیری رخدادها
 کاهش هزینه‌‌ها
 افزایش خدمت دهی به مصرف‌کنندگان
 ایجاد مزیت های رقابتی
 تعامل نزدیک تر با تامین کنندگان

 ایجاد فرصت برای خرید مقادیر زیاد و با هزینه کمتر
 ایجاد مرجع پاسخگویی
 توانایی اجرای دقیق سیستم ‌ها به صورت ترکیبی

لجستیک در صنایع مختلف
 توجه به گسترش فعالیت های صنعتی و بازرگانی و عزم جدی در سطوح مختلف کشورها در زمینه تعالی و توسعه، دقت در تمامی ابعاد تامین، تولید و توزیع را -فراتر از نوع و کیفیت محصول- برای جهش در پیشرفت ایجاب می نماید.مطالعه تجربه جهانی در این زمینه نقش مدیریت زنجیره تامین و لجستیک را بسیار برجسته می نماید.
 بخش مهمی از محصولات و خدمات مرتبط با مدیریت زنجیره تامین و لجستیک در حوزه هایی تعریف می شوند که عبارتند از: سیستم ها و تجهیزات حمل و نقل محصولات و بار ، فناوری ها و سیستم های ذخیره سازی و انبارش، فناوری های حمل و نقل اقلام خشک، اقلام مایع و اقلام فله ای، خدمات و فناوری های لجستیک مواد خطرناک، دارای ریسک و ویژه، انواع سیستم های کنترل (بیسیم، سیستم ها و نرم افزارهای مدیریت حمل و نقل و مدیریت انبار و ... ). بدین ترتیب فعالان عرصه حمل و نقل از شاخص ترین فعالان عرصه لجستیک و خدمات رنجیره تانین هستند.
 همچنین بخشی از محصولات و خدمات مرتبط با مدیریت زنجیره تامین و لجستیک در حوزه بسته بندی انواع و اقسام مواد و محصولات به منظور انتقال، توزیع و فروش است. مواد و محصولاتی که از لحاظ ابعاد، سیالیت یا جامد بودن، میزان فسادپذیری، فاصله تولید کننده تا مصرف کننده و ... متفاوت هستند. بدین ترتیب فعالان حوزه بسته بندی از مهمترین فعالان عرصه لجستیک و خدمات رنجیره تامین به شمار می آیند.
 در کنار مسائل صدرالاشاره، مواد و محصولات غذایی که طیف بزرگی را شامل می شوند، دارای ویژگی های منحصر به فردی هستند. این ویژگی ها در زمینه هایی از قبیل ابعاد، میزان و زمان فساد پذیری، سیالیت یا جامد بودن، فاصله

تولید کننده تا مصرف کننده، مدت زمان تحویل و ... مطرح هستند. از رو شرایط و مشخصات خاصی برای زنجیره تامین و لجستیک این نوع مواد و محصولات به وجود می آید. بدین ترتیب فناوری ها و تجهیزات و سیستم های مدیریتی، برنامه ریزی، نرم افزاری و عملیاتی خاص در حوزه های حمل و نقل، انبارش، توزیع، شناسایی، کدگذاری و ردیابی، توزین، بسته بندی و دیگر حوزه های لجستیکی طلب می کند.

 توجه به مشخصات مواد و محصولات صنایع نفت و گاز و پتروشیمی ویژگی هایی از قبیل داشتن ارزش استراتژیک، سیال بودن و پیوستگی بعضی از اقلام، فله ای بودن بعضی از اقلام، قابلیت بسته بندی شدن بعضی از اقلام، خطرناک و دارای ریسک بودن، نیاز به شرایط خاص برای انجام فرآیندهای تولیدی، انبارش، انتقال و مصرف برجسته می شود. این ویژگی ها شرایط و مشخصات خاصی را برای زنجیره تامین و لجستیک این نوع مواد و محصولات ایجاب می کند.بدین ترتیب فناوری ها و تجهیزات و سیستم های مدیریتی، برنامه ریزی، نرم افزاری و عملیاتی خاص در حوزه های حمل و نقل، انبارش، توزیع، شناسایی، کدگذاری و ردیابی، توزین، بسته بندی و دیگر حوزه های لجستیکی طلب می کند.

موانع توسعه لجستیک و مدیریت زنجیره‏های تامین در کشور

 بانک جهانی در گزارشی ۵ عامل اصلی را مهم ترین موانع توسعه لجستیک و مدیریت زنجیره تامین در کشورهای درحال توسعه معرفی کرده است که در مورد کشورمان نیز مصداق دارد.
 زیرساخت‌های ناکافی
 زیرساخت‌های ضعیف حمل‌و نقل و قوانین متعدد و مختلف مربوط به آن
 زیرساخت های مخابراتی ناکافی
 وسایل حمل‌ونقل فرسوده و ناکافی
 شبکه جاده‌ای ناکافی

 انبارهای ناکافی
 شبکه راه‌آهن اندک و قدیمی
 چالش‌های اقتصادی
 درک ضعیف از اقتصاد رقابتی

 ضعف در برنامه‌ریزی اقتصادی واقع‌بینانه و عملی
 ضعف در تثبیت مسیر اقتصادی
 بازار کوچک داخلی و کمبود اطلاعات در بازار
 سیستم بانکی ناکارا و نرخ های بهره بالا
 مشکلات و نارسایی ها در حمایت‌های اقتصادی دولت
 ناکارایی نظام مالیاتی
 چالش‌های مدیریتی
 مدیریت بروکراتیک و عدم هماهنگی های میان سازمانی در زنجیره
 عدم انعطاف‌پذیری سیستم
 عدم اعتماد بین اجزای زنجیره و طولانی بودن سیستم های قضایی جهت حل و فصل دعاوی
 کمبود نیروی انسانی متخص و صلاحیت‌دار



نتیجه:
 امروزه شرکتها دریافته اند که بخش خرید آنها می تواند بطور فزایند های در افزایش کارایی و اثر بخشی آنها موثر باشد و به همین دلیل شیوه های خریدشان را تغییر داده و سعی در انتخاب شیوه مناسب دارند بطوری که بتواند اهداف استراتژیک و خرید شرکت را برآورده سازد. برای تحقق این امر باید در جستجوی تامین کنندگان شایسته و استراتژیک بود و با آنها روابط برقرار کرد تا بتوان با همکاری آنها به مزایای رقابتی دست یافت. برای رسیدن به این امر پیاده سازی مدیریت زنجیره تامین یک ضرورت اساسی است. توصیه می شود صنایعی مانند صنعت خودرو و صنایع هوافضا و صنایع نفت که تامین کنندگان زیادی دارند از این راه حل برای بهبود ارتباط با تامین کنندگان بهره گیرند.












 طبقاصل 43 قانوناساسيجمهورياسلاميايران،تامينشرايطوامکاناتکاربرايهمهوقراردادنوسائلکاردراختيارهمهکسانيکهقادربهکارندوليوسائلکارندارندمويداهميتوجايگاهويژهاشتغالدرقوانينکشورماست. بانگاهبهترکيبجمعيتيجوانکشوروازطرفديگرضرورتکاستنازوابستگيبهدرآمدنفتوهمچنينباامعاننظرقراردادنشرايطاقتصادي،اجتماعيوفرهنگيجامعهبايددرفکرالگوهاوراهحل‎هايجديدومتفاوتيبود،تابابسترسازيمناسبمقدماتمتحولکردننظاماجتماعي،فرهنگيواقتصاديراايجادنمود. ‏
 تجاربسايرکشورهانشانميدهدآنهاييکهبهفکروانديشهمتکيبودندتابهذخائرزيرزميني (نفتوگازو ...) دربلندمدتموفقوسرفرازتربودهاند. حلمشکلبيکاريبرنامهاياستکهنيازبهارائهراهکارهايبلندمدتدارد،اماباايجادراهکارهايکوتاهمدتوميانيميتوانشدتوحدتآنرادرجامعهکاهشداد. بيشازدودههاستکهکشوربهطورجديباآنمواجهاستوعليرغماتخاذراهکارهايينظيرحمايتوتوسعهبنگاههاياقتصاديهنوزنتوانستهاينمشکلراکهباافزايشورودجوانانبهبازارکارپيچيدهترميشودمهارکند. هماکنونجوانان،زنانوفارغالتحصيلاندانشگاهيبيشترينمخاطبانبيکاريدرکشورهستند. مشارکتاقتصاديزنانکهنيميازجمعيتکشوررابهخوداختصاصدادهاندکمتراز 15 درصداستوحکايتازآنداردکهزناننقشعمدهايدربازارکارکشورندارند. براساستحقيقاتسازمانديدهبانجهاني،کارآفرينيدرسال 2002 ميلاديباتوسعهکسبوکارهايکوچکومتوسطمنجربهکاهشنرخبيکاريبهطورمعناداريميشود. ازجملهمشاغلکوچکومتوسطمشاغلخانگياستکههزينهبالاييرابهخانوادهتحميلنميکندودرعينحالسببافزايشدرآمدوتوليدثروتميشود. کسبوکارهايخانگيازجملهراهکارهايمناسببرايتوسعهاشتغالهايخردومتوسطبهويژهبرايجمعيتوسيعياززناناستکهدارايمهارتکافيدرانجامبرخيازکارهاهستند،امابهدليلبازارنامناسباشتغالنميتوانندجذببازارشوند. فعاليتاقتصاديدرمحيطخانگيامکانمشارکتاعضايخانواربرايانجاميکفعاليتاقتصاديمشترکبودهوجلوگيريازرفتوآمدهايشهري،صرفهجوييدرهزينههاياجتماعيودرکنارخانواده

بودنازمزايايمشاغلخانگياست. مشارکتاعضايخانوادهدريکفعاليتاقتصاديبابهرهبردنازآموزش "استادشاگردي" کههزينهايبرايصاحبکاردربرنداردازمزايايديگرمشاغلخانگياستکهضمنتوسعهفرهنگکاردرخانواده،فرزندانازحضورمادردرخانوادهاحساسامنيتکردهوبهاهميتکسبوکارخوميگيرند. درکنارمزايايفراوانيکهبرايمشاغلخانگيمتصوراست،انعطافپذيريايننوعکارهستکهباهزينهبسياراندکيدرجهتتغييروبهبودکارميتوانگامبرداشتوباکمکهايدولتبهطوريقينميتوانتوليداتآنرابهبازارهايخارجيصادرکرد. شکينيستکهدرمشاغلخانگينيزهمچونسايرکسبوکارهابهسازوکارهايينيازاست؛مثلادربارهمحصولياخدماتتوليديبايداطلاعاتمبسوطيبهدستآوردوياتعيينمحلکار،تهيهتجهيزاتمناسبازجملهآنهاست. همچنيننيازهايينظيرتبليغات،ارتباطبافعالانهمانصنفوسيستمحسابداريوجوددارد. باحمايتوتمهيداتيکهانديشيدهشدهاستگامهايموفقيتدرتوسعهمشاغلخردوخانگيبرداشتهميشودوعلاوهبرآنبهسياستهايکليدرجهتتوسعهموسساتصنعتيبزرگ،توسعهصنعتتوريسمنيازداردتاانشاءا... باايجادتنوعدراينمشاغلمنجربهتوليدثروتشد.
 6-2. فعالیتهایصنوفتولیدی
 یکمطالعهعمیقودقیقدرکشورهایصنعتیجهاننشانمیدهدکهدربعضیازرشتههایصنعتیبنگاههایکوچکبخوبیتوانستهاندبابنگاههایبزرگرقابتنمایند. ولیدربرخیدیگرقادربهاینرقابتنبودهاندویاتعدادشانمحدوداست. دراینبخشاینموضوعموردتجزیهوتحلیلقرارخواهدگرفتکهچگونهصنوفتولیدیتوانستهاندباوجوداصلاقتصادیمعروف «صرفهجوئیهایناشیازمقیاستولید» کهبنفعبنگاههایبزرگاست،موفقیتحاصلنمایندوچراتوسعهآنهادرهمهرشتههایتولیدیکساننیست.


 بحثرویاینموضوعرامیتوانتحتدوعنوانبررسینمود،اولوسعتوسایرخصوصیاتبازاردرموردفرآوردههایصنعتی،ودومارتباطیکهبینمخارجیکواحدتولیدیومقدارتولیدمیباشد. بهعبارتدیگرعواملاقتصادیوفنیمؤثردرشکلگیریهزینههاموردبررسیقرارمیگیرد.
 الف – بازار
 دراینبخشعللوجودیصنوفتولیدیراباتوجهبهشرایطعمومیبازاربررسیمینمائیم:
 بعضیازمحصولاتقابلیتنقلوانتقالراندارندیااینکهمخارجحملونقلآنهازیاداستولذاتولیدآنهابرایبازارمحدودمحلیانجاممیپذیردمانندنانتازهکهبایدبرایبازارمحلیتولیدگرددونمیتوانبهنقاطدورحملنمود.
 بهایندلیلاستکهتولیدآنهادرواحدهایکوچکانجاممیپذیرد.
 درمواردیکهتقاضایخریدارانجنبهتخصصیوانفرادیوشخصیدارد،معمولاً: بازاربرایهریکازانواعتولیدمحدوداستومؤسساتکوچکبهترمیتوانندموفقیتحاصلنمایند. براینمونهمیتوانتهیهاشیاءقیمتی،وبرخیازقطعاتیدکیخاصراذکرکرد. ایناجناسبهمقدارزیادوبرایتعدادکثیریمصرفکنندهتولیدنمیگرددودرتولیدآنهاصنوفتولیدیقادربهرقابتباصنایعبزرگهستند.
 برایصنوفتولیدیسودآوراستکهکارهائیرابراساسسفارشخاصقبولوانجامدهندوبرایمؤسساتبزرگبهواسطهقابلیتانعطافکمترومخارجزیادعمومیمقرونبهصرفهنیستکهدرمدتکوتاهیبهتهیهیکنوعسفارشکهعمدتاً غیراستاندارداستبپردازند.
 عاملمؤثرومهمپیشرفتصنوفتولیدیقابلیتانعطافآنهاست. درمواردیکهبازارتحتتأثیرمدویاعللدیگرممکناستتغییراتزیادوپیاپیحاصلنمایدودرشرایطیکهبایدتولیدبهسرعتباتقاضاهماهنگشود،صنوف


 تولیدیبهترمیتوانندباتغییراتتطبیقیابند؛مانندصنفپوشاک،صنفسراج،صنفکفاش،صنفدرودگرانومبلسازانو …
 . دلایلوجودیصنوفتولیدیدرایران
 بعضیازعواملکهبهنفعصنوفتولیدیدرکلیهکشورها (باهردرجهایازتوسعهصنعتی) میباشند،بهنحوبارزتریدرکشورایرانکهدرابتدایمراحلصنعتیشدنقراردارد،ملاحظهمیشود. بنابرایندرصورتیکهاینصنوفبهنحوصحیحومؤثریتشویقوتوسعهیابندوتأثیرنسبیوبهتری،بیشازآنچهکهدرکشورهایپیشرفتهدارند،درصنعتیشدنکشورماخواهندداشت.
 محدودیتبازار
 درایرانوسعتبازاردرغالبمواردبهنحوینیستکهمشوقتأسیسواحدهایبزرگباشد. اصولاًبازارملیتابعدرآمدملیونحوهتوزیعایندرآمداست. هراندارهسطحدرآمدسرانهپائینترباشد،بازارمحدودترمیشود. درموقعیکهسطحدرآمدپائینباشد،بیشتربهمصرفهزینههائیمیرسدکهدردرجهاولضرورتقراردارند،یعنیموادغذائیوسپسپوشاکومسکنوبهداشتودردرجهدومبههزینههائیکهمناسبتوسعهصنعتیاست.
 گرچهکثرتنفوسدرایرانبهاندازهایاستکهدربیشترمواردتولیددرمقیاسوسیعراسودآورجلوهمیدهد،ولیپائینبودنقدرتخریدمردموتقاضایمؤثر،بازارمحصولاترابسیارمحدودمیکند. ممکناستکالائیبرایهرخانوادهضروریباشدولیتعدادزیادیازخانوادههاقادربهخریدنآننباشند. درموردبعضیازاقلامبادوام،بازاربزرودیبهحداشباعمیرسد،حتیدرصنایعغذائیمانندکمپوتوکنسروسازیبهواسطهنبودنقدرتخرید،بازاربسیارمحدوداست. اکثریتمردمدارایدرآمدیمحدودوقدرتخریدیناچیزهستندواحتیاجاتصنعتیآنهااقلامیسادهوابتدائیاست.

 محدودبودنقدرتخریدودرنتیجهمحدودیتظرفیتبازاریکیازمشکلاتاساسیتوسعهصنعتیاست،مدیرانوکارفرمایانصنوفبهنوبهخوددربوجودآوردناینپدیدهمقصرهستند. صاحبانصنوفتولیدیدراینشرایطبهنشستنپشتمیزوبهامیدآمدنمشتریمیباشند،درصورتیکهبایدبهبازاریابیفعالپرداخته،بهاطرافسفرنمودهوبادیگراندرتماسباشند. عمدهفروشانوخردهفروشانکهاقدامبهفروشاجناسصنعتیمینمایند،مانندصاحبانصنوففعالیتاساسیوموردلزومراندارند. بنابرایندرچنینشرایطیراهیجزایجادوتأسیسصنوفتولیدیدربرخیمواردنیست. اماازآنجائیکهبالارفتندرآمدملیوقدرتخرید،بهبودروشها،وترقیسطحسوادودانشوفرهنگعمومی،موجباتگسترشویکپارچگیبازاررافراهممیسازد. درصورتیکهواحدهایکوچکتأسیسشدهکارآمدباشند،وراهنمائیهایلازمبهآنانانجامپذیرد،آنواحدهاتوسعهیافتهوبهمؤسساتمتوسطوبزرگتبدیلمیشوند.
 فقدانسرمایه
 باتوجهبهنیازهایشدیدیکهایرانبهتأسیساتزیربنائیاجتماعیواقتصادیداردودرمقاممقایسهباکشورهایغریی،ماباکمبودیافقدانسرمایهمواجههستیم. اصولاًدرصورتیکهدرآمدکمباشد،مقداریکهپساندازمیگرددنیزبسیارکموناچیزاست،همینپساندازکموناچیزبهعلتوجودرسوموقواعدخاص،کمترسرمایهگذاریمیشود. معمولاًاقلیتثروتمنداضافهدرآمدهایزیادیدارندکهصرفتجملات،پذیرائیهاومسافرتهایخارجازکشوروخریداشیاءلوکسوغیرضروریمیشود. طبقنظامموجودزمینبهصاحبآناعتبارومنزلتاجتماعیمیدهدویکوسیلهمطمئناقتصادیبشمارمیرودواغلبعلاقهدارندکهصاحبزمینگردندوغالباًقیمتیکهبرایآنمیپردازند،بیشازبازدهبالقوهآناست،ودرصورتیکهسرمایهبهخریدزمیناختصاصنیابد،متأسفانهدرصنعتبکارنمیافتدودرکارهایبازرگانیمصرفمیگرددیابرایاطمینانصاحبآن،پساندازمیشود


 . همچنینبرایاینکهبتوانبسرعتآنراجمعآورینموددرفعالیتهایکاذبکهگردآوریسرمایهبسهولتمقدوراستبهکارمیافتد.
 بازارپولوسرمایهمرتبومنظمیدرکشوروجودندارد،بیشترمؤسساتبهصورتخانوادگیوفامیلیوباسرمایههایمحدودادارهمیشوند. شرکتهایسهامیوسیعبهواسطهمشکلاتاقتصادیواجتماعیرشدنمییابند. بنابراینتشکیلصنوفتولیدیکهاحتیاجکمتریبهسرمایهدارند،آسانتروعملیتراست.
 سیستمصنعتیمشکلاتیازلحاظروابطانسانیبهوجودمیآورد،درزمانکارنظمخشکماشینیکارخانهبرروابطکارگریمعمولقدیمفایقمیشود،توسعهفعالبخش «واحدهایصنفیتولیدیمدرنکوچک،کهمسائلمدیریتدرآنسادهترازصنایعبزرگمیباشد،ممکناست،مرحلهانتقالیمناسبیدرکشوربوجودآورد. همچنینتماسمستقیمموجودبینکارفرماوکارگرانکهمسائلراازطریقهمذاکرهمستقیمحلوفسخمیکند،بانظاماتموجودیکجامعهتازهصنعتیشدهمناسبترمیباشد. تأثیرویژگیهایاخیرصنایعکوچکیاصنوفتولیدیبهنحویاست،کهحتیدرکشورهایصنعتیباوجودآشنائیدیرینهمردمباعرفوعادتصنعتی،دارایامتیازاتزیادیاست.
 کاهشاشتباهات
 گسترشوتوسعهزیادصنوفتولیدیزیانهایاشتباهاتیراکهممکناستبرنامهریزانمرتکبشوند،کاهشمیدهد. درصورتیکهسرمایهگذاریجدیدمنحصربهواحدهایبزرگباشد،بهواسطهاشتباهاتدرمحاسباتمهندسی،پیشبینیعرضهوتقاضا،امکاناتجلببازار،زیانهایبسیاریمتوجهصنعتوکشورمیشود. درصورتیکهدرواحدهایکوچکصنوفتولیدیاینامرصادقنیست،وزودتراشتباهقابلدرکوصلاحاست.


 6-4. مدیریتدرواحدهایصنفی
 ازمشکلاتاساسیومهمتوسعهصنوفبویژهصنوفتولیدی،درهردوجنبهکمیوکیفی،کمبودمدیرانمبتکروفعالمیباشد. نقصدرمدیریت،عاملاصلیپایینبودنقدرتتولیددرتمامیفعالیتهایتولیدیواحدهایکوچکصنفیدرایراناست،بهمنظوراقتصادیبودنوداشتنکاراییلازمیکواحدتولیدی،مدیریتاینواحدبایستیتواناییانجامتعدادزیادیازوظایفرا،کهبایکدیگرپیوندکاملدارند،داشتهباشد. هریکازاینوظایفنیزنیازمندتعلیموکسبتجربهاستومدیریتیکهدررأسقراردارد،بایدظرفیتوتواناییایجادهماهنگیبیناینوظایفراداشتهباشدتامزایایمطلوبیراحاصلنماید. ومدیریتباروشهایسنتیقادرنخواهدبودکهبهرهوریرابهحداکثرمیزانخودبرساند.
 درایراناکثرمدیرانوصاحبانواحدهایصنوفتولیدیوخدماتفنی،دارایاطلاعاتلازمازمسائلفنیصنعتمیباشندولیمتأسفانهگرایشیبهوظایفخاصمدیریت،مانندسادهنمودنکار،برنامهریزی،کنترلانباروموجودی،نظارتبرماشینآلاتوتعمیراتآنها،کنترلکیفیتکالا،سنجشکاروفعالیت،برآوردکردنوتعیینهزینهعملیاتومثالآن،تمایلیندارند،بههمینسببکیفیتفرآوردهها،نامرغوبوهزینهتولیدآنهادرمقایسهباکالاهایمشابهخارجیبسیارزیادودرنتیجه،بازارآنهامحدودمیشود.
 بارهادیدهمیشودکهسرمایهگذاربهتهیهماشینآلاتوتولیدکالاعلاقهوافرینشانمیدهد،ولیهیچیکازروشهایتقلیلقیمتراازآغازفعالیت،موردتوجهقرارنمیدهد. همچنینبهمسائلمالیمدیریتمانندحسابداریصحیح،تعیینهزینه،بودجهبندی،علاقهاینشاننمیدهد. صاحباناینقبیلواحدهایتولیدیاغلب،کمبودسرمایهدرگردشرااحساسمینمایند،امازمانیکهبررسیبهعملمیآید،مشکلاتدیگریازقبیلعدمکنترلموجودی،عدمتوازنبینتولیدوسرمایهثابتوسرمایهدرگردشوموارددیگرنیزمشاهدهمیشود. بهدلیلعدم


 اطلاعدرمسائلمدیریتمالی،بسیاریازصاحباناینواحدهاازآغازتأسیسکارگاهخودبامشکلاتمالیروبرومیشوند،دربعضیمواردمشاهدهمیشودکهصاحبانصنوفازمشکلاتمالیرنجمیبرندوازایننظرناراضیهستند،کهپسازبررسیمعلوممیشودکهکمبودسرمایهدرگردش،درنتیجهوجوداشکالاتدیگریاستمانند: نقصبرنامهریزی،بازاریابیناقص،فقدانحسابداریصنعتی،وتااینموانعومشکلاتازمیانبرداشتهنشود،اصلاحامورمالیبهاینواحدهاکمکواقعینخواهدکرد.
 6-5. عواملعدمموفقیتدرواحدهایصنفی
 مشکلاتناشیازمدیریتکهعدمموفقیتواحدهایصنفیراموجبمیشودبیشماراست،ولیبطورکلیمیتوانمهمترینمشکلاترادرمواردزیرخلاصهنمود:
 الف- تجربهنامتوازن
 فردیکهدررأسیکواحدکوچکاقتصادیقرارداردبهطورمعمولدریکزمینه،بهنسبتقویوکارآستوبیشترتوانخودرانیزبههمانجنبهمعطوفمیدارد،وازسایرامورغفلتمیورزد. بهطورمثالاگردرقسمتهایتولیدتجربههاییدارد،متمایلاستکهاطلاعاتوتجاربخودرادرآنزمینهبخصوصافزایشدهدونسبتبهاموردیگر،مانندامورمالی،بازاریابی،پرسنلیعلاقهاینشاننمیدهد. ایننقص،درصنایعبزرگبهدلیلوجودافرادمتخصصدربخشهایمختلفتاحدودیمرتفعمیشود،امادرواحدهایتولیدیکوچک،تجربهنامتوازنمدیرواحدتولیدیبدونهیچکوششبراییادگیریمطالبدیگرازکارشناسانمربوطه،زمینههایعدمموفقیترافراهممیسازد.
 ب- بازاریابیناقص


 اکثرمدیرانواحدهایتولیدیکوچک،ازگروهصنعتگرانوکارشناسانفنیهستندوتوجهآنهااغلبمعطوفامورفنیاستودربازاریابیضعیفهستند،وازآنجاکهفروشدرواقعیکامرمزاحموناراحتکنندهمحسوبمیشودوبرایگریزازآنبهروشهایگوناگوندستمیزنند. اینبازاریابیناقصمنجربهکاربردروشهایاشتباهتوزیعمیشودویاازترسرقابت،تولیدات،خیلیارزانبهفروشمیرسد. ویابرعکسبهمسئلهرقابتتوجهنکردهوقیمتفروشبالاترازحدمعمولتعیینمیشود. فروش،دامنهوسیعیداردکهعلاوهبرآگاهیودانشکامل،نیازبهکوششمداوموهمهجانبهنیزداردوعدمموفقیتدرفروش،یکیازعواملاصلیشکستواحدتولیدیاست.
 ج – عدمتوجهبهنظرخواهیازافرادمتخصص
 بهدلیلعدمآگاهیوتسلطکاملدرمدیریت،ممکناستمشکلاتوموانعموجودبرسرراهفعالیتواحداحساسنگرددویادرصورتشناختمسائلومشکلات،بهکارشناسانوافرادآگاهخارجازواحدتوجهینشود،درچنینشرایطیزمینههایموفقیتواحدمذکورازبینمیرود،لازمبهذکراستکههزینهنظرخواهیازافرادمتخصصنسبتبهنتایجیکهازبیتوجهیبهآنحاصلمیشود،ناچیزاست.
 د- رفتارروانیمدیر
 واحدیکهبهفعالیتاقتصادیمیپردازدتوفیقپیدانخواهدکرد،مگرآنکهمدیرآنفردیمصمم،باپشتکار،شکیباوبردبارباشدوآمادگیپرداختنبهکاررابیشازهریکازدیگرکارکنان،داشتهباشد.
 هـ – عدمعلاقهبهتحقیقاتوتوسعهتولید
 اکتفابهوضعموجودوتوجهنداشتنبهآینده،موجباتشکستیکواحداقتصادیرافراهممیسازد. درصورتیکهفقطبهنحوهتولیدونوعتولیداتفعلیبسندهشود،روزیخواهدرسیدکهراهوروشفعلیکافیوکارآمدنخواهدبودوکاربردینخواهدداشت. اگرچهتحقیقاتیکهبهوسیلهکارشناسانورزیدهبهعملمیآید،خارجازقدرتمالی

 واحدهایتولیدیکوچکاست،ولیتعدادزیادیازانواعاینتحقیقاتممکناستبهطورگروهی،دریکمقطعزمانیمفیدحالچندینواحدازیکصنفباشد.
 درواحدهایجدیدتولیدیارزشواقعیتحقیقاتبهطورکاملشناختهشدهاست. درکشوریمانندایراننیزصاحباناینقبیلواحدهامیتوانندبسیاریازایدههاوتکنولوژیهایمتناسبویاقابلانطباقباشرایطموجودراازکشورهایپیشرفتهجهانکسبنمایندودرچارچوبموجودپیادهنمایند.
 6-6. برخیمشکلاتوویژگیهایصنوفتولیدیدرایران
 محلکار
 واحدهایکوچکتولیدیدرایرانبیشتردرنواحیمسکونیوبازرگانیشهرماقرارگرفتهاند. وبعضاًساختمانهاییکهدراختیاردارنددارایفضایکافینیست،برخیازواحدهایصنفینیزدرساختمانهاییکهبهقصدسکونتساختهشدهمشغولهستندکههیچگونهتناسبیباکارگاهتولیدیندارند. دربیشترمواردفضایکافیبراینصبماشینآلاتضروریوجودندارد،وچونازماشینآلاتموجودنیزبهطورصحیحاستفادهنمیشود،بکاربردنسیستمزنجیرهایتولیدبااشکالمواجهمیشود،نقلوانتقالمواداولیهومحصولاتبهسختیانجاممیگیرد،ودربیشترموارداجارهبهابسیارگرانوتسهیلاتلازمازقبیلآبوبرقبهاندازهکافیمهیانیست،وباقطعپیدرپیبرقدراثرفشارزیادبرخطوطاصلیمواجهمیشوند،برخیازاینکارگاههادرنقاطیواقعهستندکهآمدوشدوسایلنقلیهتادرکارگاهمقدورنیستوبایستیحملونقلبوسیلهانسانانجامشود.
 چنیناوضاعواحوالیمشوقتولیداقتصادیدرمدیرانوکارگراننبوده،وزمینههایدلسردیوعدمامنیترافراهممیسازد.


 حتیعدهایازصاحبانصنوفتولیدیکهوضعبهتریدارندوقادربهتهیهزمینوساختمانلازممیباشند،متأسفانهبواسطهاحساسبیثباتی،محلفعالیتخودرادراماکنمسکونیوشهرهاانتخابمینمایند،وساختمانراطوریترتیبمیدهندکهبتواننددرصورتیکهکارخودراتعطیلنمودند،کارگاهرابهمنزلمسکونیتبدیلنمایند،بدیهیاستدرچنینساختمانهاییبهضروریاتیکواحدتولیدیتوجهنخواهدشد.
 مواداولیه
 نوعمواداولیهاغلبچندانخوبنیستوبهموقعنیزدادهنمیشودودرنتیجهموجباتپایینآمدنکاراییوبالارفتنقیمتمحصولاتتولیدیرافراهممیسازداکثرواحدهایتولیدیکوچکبرایتهیهمواداولیهبهتجاربازارمتکیهستند. زیرامحدودبودنگردشمعاملاتوکمیسرمایهدرگردش،امکانخریدبهمقدارزیادازبازارداخلییاازمنابعخارجیرابهآناننمیدهد. بنابراینقیمت،کیفیت،ومنظمبودنعرضهبهتجاربازاربستگیدارد. وخصوصیاتمزبورپیوستهدستخوشتغییروتبدیلاست.
 دربسیاریازمواردصاحبانصنوفتولیدیدرموقعیتینیستندکهبتواندازطریقخریدهایتعاونیاقدامنمایند،منابعمتعددنیزبهمنظورتدارکجنسموجودنیست،ودرصورتیکهبهواسطهاشتباهتاجرمحلوبهعللدیگریکهدراختیاروینیستموجودیمواداولیهتمامشود،صاحبواحدتولیدیناچاربهمتوقفنمودنتولیدیاتهیهجنسازمحلهایدیگرباپرداختبهایبیشتراست.
 غالباًوسیلهایکهکیفیتجنسراتعییننماید،دراختیارصاحبواحدتولیدینیستومعلومنیستکالاییکهخریداریمیکند،مطابقبانوعمحصولموردنظراویامناسببابهکاربردندرماشینآلاتویمیباشدیاخیر؟درجهبندیکیفیمواداولیهوکالاهنوزدرایرانمعمولنشدهوممکناستحتیموادیباقیمتگرانخریداریشودوسپسمعلومشودکهبامقدارزیادیکالایغیرقابلاستفادهمخلوطشده،یاقسمتیازآنازحیزانتفاعخارج

است. برایمثالدرصنعتدباغی،پوستهایدرجهبندینشدهخریداریمیشودودرحینکارمتوجهمیشوندکهتعدادزیادیپوستهابهسختیخسارتدیدهاند،لذانمیتوانندچرمموردنظرراتهیهنمایند. همیناشکالدرموردچوبدیدهمیشود. مبلسازناچاراستچوبهایدرجهبندینشدهراخریدارینمایدوبهطورطبیعیبهسختیمیتواندازچوبهاییکهدرجنگلقبلازبریدنیاپسازبریدنبهواسطهعدمحفاظتصحیحآسیبدیدهاند،برایتهیهمبلاستفادهنماید.
 دراینموردکهاکثرنقاطایراندارایمنابعطبیعیبکرودستنخوردهزیادیاست،شکیوجودنداردبااینحالبهواسطهعدمبهرهبرداریکاملازصنایعمزبورغالبصنایعمتکیبهمواداولیهایکهدرنقاطدیگرکشورتهیه،یاازخارجواردمیشود،میباشند. بههمینسببهزینهحملونقلحتیدرصورتیکهراههاخوبومرمتشدهباشندوراهآهنوسایروسائطنقلیهمرتبومنظمکارکند،درمقایسهباکشورهایغربی،کهدارایسرزمینهایآبادوموادکشاورزیوجنگلیفراوانمیباشند،خیلیزیاداست. بنابراینمشکلاتکشورمادرتهیهمواداولیهتامدتیباقیخواهدماند.
 بهواسطهمسائلومشکلاتفوق،کوششمداومسازمانهایمربوطهازقبیلوزارتبازرگانی،وزارتاموراقتصادودارایی،وزارتکشاورزی،وزارتنفتوسایروزارتخانههاودستگاههایمسئوللازموضروریاست. کوششهایمزبورازجهتیبایدبرایبهبودیمواداولیهازطریقراهنماییوکنترلبهکارگرفتهشودوازسویدیگربرایمرتبنمودنوضععرضه،ضروریولازماست.
 بدینمنظورمؤسسهاستانداردوتحقیقاتصنعتیکشورنیزبایدعهدهداراستانداردنمودنکیفیتودرجهبندیمواداولیهشود. همکاریاینمؤسسهبهمنظورتأمینخدماتموردنیازصنوفتولی