فناوری نوين ارتباطي و جوامع بشري
اثرات قابل توجه فناوري هاي نوين ارتباطي برجوامع انساني در بخش هاي اجتماعي،اقتصادي،روان شناسي و حقوقي را مي توان به شرح ذيل توضيح داد:
اثرات اجتماعي
1- نداشتن قدرت جايگزيني: قبل از آمدن رسانه های چندوجهی ( Multy Media) اگر چنانچه افراد جامعه به يكي از وسايل ارتباط جمعي دسترسي نداشتند، مي توانستند نيازهاي خود را با جايگزين كردن رسانه اي ديگر برطرف كنند، ولي با رشد تكنولوژي هاي نوين ارتباطي و ادغام چند رسانه با هم بر روي يك خط پيوسته، ديگر نمي توان رسانه اي را جايگزين اين مجموعه كرد.
2- در عصر فناوری هاي نوین ارتباطی برخلاف دوران شفاهي و كهكشان گوتنبرگ كه ارتباط از منبع پيام
( مانند نشريات، راديو، تلويزيون، تلفن و تلگراف ) يكسويه بود و گيرنده پيام نمي توانست بازخور
(Feed back ) داشته باشد، اكنون با ايجاد سيستم هاي نوين مانند تلفن تصويري و تله كنفرانس، امكان ارتباط جمعي دوسويه فراهم شده است. بزرگراه هاي اطلاعاتي، همچنين نوعي بازگشت به ويژگي هاي ارتباطات فردي با واسطه را فراهم كرده اند.
3- دروازه بانان خبر : ضرورت ادامه حيات دروازه بانان خبر در سيستم های نوین ارتباطی ، مولتي مدياها و اينترنت برای گزينش اطلاعات و در اختيار قرار دادن آنها برای مشتريان و مخاطبان. صاحبان كامپيوترها نمي توانند بنشينند و از ميان ميلياردها اطلاعات آنچه را كه مي خواهند انتخاب كنند به نظر مي رسد رسالت خبرنگاران در آينده، كمك به مشتريان اينترنت باشد. از اين رو، صاحبان انديشه هاي ارتباطي، اهميت مي يابند و لازم است در جهان سوم به جاي تربيت پزشك، به تربيت متخصصان ارتباطات بيشتر اهميت داده شود.
اثرات اقتصادي
1- تسلط اقتصادی : امروزه صاحبان وسايل ارتباط جمعي بر جامعه حاكم هستند. به قول رايت ميلز قبلاً نخبگان حاكم بودند و صاحبان وسايل ارتباط جمعي، رابط آنها با جامعه بودند. ولي اكنون ، صاحبان رسانه ها ديگر واسطه نيستند، كه خود عين قدرتند بي هيچ واسطه ای.
2- خصوصی سازی : واگذاري مالكيت رسانه ها به بخش خصوصي و ارائه تز خصوصي سازي در كشورهاي درحال توسعه به منظور فروش انحصاري اطلاعات توسط صاحبان شبكه هاي ارتباطي انحصاري و تغيير برخي مفاهيم اقتصادي مانند: تغيير معيارهاي رشد و توسعه- ثروت ملي به جاي درآمد ملي و موادری دیگر.
3- تجمیع انحصارات : ادغام هرچه بيشتر انحصارات تبليغاتي و افزايش سرمايه هاي كلان صاحبان ارتباط جمعي در دست كساني چون برلوسكوني در ايتاليا، بيل گيتس در مايكروسافت ، تد ترنر در سي.ان.ان و رابرت مرداك در استار تي.وي . ( البته این افراد هر کدامشان یک امپراطوری ارتباطی نوین را هدایت می کنند)
4- بازار پیام : جايگزيني خريد و فروش اطلاعات به جاي خريد و فروش سهام كارخانجات و شركت هاي چند مليتي، به دليل نياز مديريت ها در كشورهاي در حال توسعه به اطلاعات همیشه و هر آن به اطلاعات و اخبار جدید نیازمندند و بابت آن مبالغ هنگفتی می پردازند.
5- فضای بی انتهای اخبار : افزايش سرسام آور اطلاعات بشري حاصل از ماهواره هاي زمين شناسي، و جاسوسي و سرريز شدن اطلاعات به دليل رشد روزافزون اطلاعات و دشواري روزافزون دسته بندي اطلاعات و ارقام جهت استفاده مطلوب.
ترافيك سنگين داده ها در بزرگراه هاي اطلاعاتي باعث می شود بسياري از اطلاعات حاصل از تكنولوژي هاي نوين ارتباطي دست نخورده باقي مي مانند. اگر روزي بشر، مشكل نداشتن اطلاعات را پيش رو داشت، حالا از مشكل عدم توانايي جهت استفاده از سيل بي امان اطلاعات رنج مي برد.
اثرات سياسي
1- تحولات سياسي : تحولات سیاسی ناشي از گسترش وسايل ارتباط جمعي با گسترش حيطه عمل رسانه هاي جمعي، امكان دخالت در جهت دهي رويدادهاي سياسي توسط صاحبان رسانه ها را بيشتر کرده است. به عنوان نمونه، رويدادهاي چين و تظاهرات سياسي دانشجويان ، جریانات فتنه انگیز انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری ایران و نحوه پوشش خبري آن توسط رسانه هاي غرب و يا پوشش خبري تظاهرات سراسری در فرانسه و انگلیس و بسیاری دیگركه در هر يك از اين رويدادها، شبكه هاي تلويزيوني ماهواره اي همچون شبكه سي.ان.ان ، بی بی سی ، العربیه ، فاکس نیوز و بسیاری دیگر افكار عمومي جهان را در شناخت اين رويدادها به نفع طیفی خاص ساماندهي می كردند.
2- تاریخ انقضاء :كاهش اقتدار چهره هاي سياسي و دولت ها، زايل شدن اسطوره مردان قدرتمند، به دليل اطلاع مردم از زواياي مختلف زندگي معمولي آنها، انديشه هاي سياسي شان، شكست ها و خلاصه عادي شدن رفتارهاي آنان توسط دوربين هاي خبري و وسايل ارتباط جمعي. اگر روزي مردان سياسي در پشت اتاق هاي دربسته تصميمات سياسي را اخذ و يا دور از چشم مردم عادي زد و بند داشتند، اكنون به دليل افزايش آگاهي عمومي، دست آنها رو شده است و ديگر آن حالت اسطوره اي را ندارند. ديگر هاله اي از اوهام پيرامون شخصيت آنها نيست. حتي در كشورهاي جهان سوم نيز حجاب پيشين، كه واسطه اي ميان مردم عادي و صاحبان قدرت بود از ميان رفته است.
اثرات حقوقي
1- مفاهیم جدید : در هم ريختن قواعد حقوقي و پديدار شدن آسيب هاي جديد اجتماعي ، ازنظرحقوقي به دليل عدم تسلط دولت ها بر بزرگراه هاي اطلاعاتي و احتمال سرقت، دزدي، قتل و موارد ديگر جرايم فردي، نياز به فصل تازه اي در حقوق دارد كه كار تدوين آن با توجه به ضعف مفرط سازمان هاي بين المللي كنوني بسيار دشوار به نظر مي رسد. به عنوان مثال، نشريه ال پائيس خبر داد كه : يك نوجوان توانسته است با استفاده از اطلاعات كسب شده از شبكه اينترنت، بمب ناپالم بسازد. همچنين بازار توليد نرم افزارهاي تقلبي رو به افزايش نهاده است، به نحوي كه در حال حاضر 96 درصد نرم افزارهاي خاورميانه تقلبي و غيرمجاز است و اين موضوع ضرورت تصويب برخي ميثاق ها و معاهدات را ميان دولت ها ايجاب مي كند.
اثرات رواني
1- تکروی بشر : تنهايي انسان در جهان اطلاعات و ادامه فردگرايي شديد به دليل امكاني كه تكنولوژي هاي نوين ارتباطي و اطلاعاتي در خصوص كار در خانه ( Home working ) و یا دورکاری براي انسانها پديد مي آورند ديگر نيازي نيست كه فرد از خانه خارج شود و در محيط اجتماعي ضمن انجام كارهاي روزمره از ارتباطات چهره به چهره و اجتماعي استفاده كند و نيازهاي اجتماعي و قدر و منزلتي كه مازلو بدان اشاره كرده برآورده شوند، در نتيجه افراد به دليل خصلت انساني و اجتماعي خود در دراز مدت و در صورت تداوم دائمي چنين شرايطي به تدريج دچار افسردگي هاي روحي و رواني شده ، احساس خلا و... ميكنند، كه نهايتاً اين امر مي تواند سلامت روحي و جسمي افراد جامعه را به مخاطره اندازد كه تبعات آن نه تنها فردي بلكه اجتماعي خواهد بود.
( به عنوان مثال افراد مي تواند قبوض خود را از طريق رايانه پرداخت نمايند و يا نويسندگان مي توانند از درون منزل، مطالب خود را به تحريريه بفرستند، تحريريه اي كه ديگر وجود ندارد، چرا كه حتي صفحه روزنامه نيز روي شبكه هاي ارتباطي بسته مي شود، اصلاً روزنامه اي منتشر نمي شود، ولي روزنامه خريد و فروش مي شود، البته نه در بازار بلكه در منازل و از طريق رايانه هاي خانگي)
2- صنعتي شدن هنر: بيم آن مي رود كه خلاقيت هاي هنري انساني جايش را به طرح هاي پيچيده كامپيوتري بدهد. اكنون طرح هاي كامپيوتري با قابليت هاي بالا، جايگزين نقاشي سنتي مي شود كه فاقد احساسات صادقانه نقاشان سنتي است." ميلان كوندرا" در مقاله تحليلي " رمان و اروپا" مي نويسد: " اين ايده ها كه در كامپيوترها نوشته مي شوند كه تمامي انديشه اصيل و فردي را در هم كوبد و بدين ترتيب، رشد جوهر فرهنگ اروپايي عصر جديد را مانع شود.
3- سرگشتگي انسان به دليل حجم انبوه و تراكم اطلاعات.