جریان آزاد اطلاعات و تاثیر آن بر نظام ارتباطات بین الملل
اطلاعات و ارتباطات رگهای هر سیستم حیاتی است ، اطلاعات و ارتباطات همیشه یک منبع ثروت و قدرت بوده است ، در دنیای امروز به علت توسعه جمعیت ، پیشرفت تکنولوژی و ابزار مخابراتی ، وسعت حمل و نقل و مسافرت ، گسترش تجارت و فرهنگ و پیچیدگی امور سیاسی و فرهنگی و رقابت ایدئولوژی ها در روابط بین المللی ، نه تنها ما ، با تبادل افکار و مواد صنعتی و مادی سروکارداریم ،بلکه اینگونه تبادلها با اطلاعات و ارزشهای بخصوص ، همراه هستند . همانگونه که نقش فرهنگ در سیاست و اقتصاد مشخص شده و بالا گرفته ، نقش اطلاعات و ارتباطات مربوط به آنها نیز اهمیت خاصی پیدا کرده است . در حقیقت بدون جریان و تبادل اطلاعات نمی توانیم از روش های اقتصادی و سیاسی و فرهنگی و نظامی صحبت کنیم . در سیستم جهانی امروزی محیط ارتباطی قشر عظمی را در شناخت جامعه تشکیل می دهد و سیر افکار عمومی و ذهن مردم با اطلاعات ارتباط مستقیم پیدا کرده است . (مولانا ،1371 :
امروزه با گسترش وسایل ارتباطی به جای آزادی مطبوعات، اصطلاح "آزادی اطلاعات" را به کارمی برند، در زمینه جریان آزاد اطلاعات دیدگاههای متفاوتی وجود دارد .به طوریکه عده ای از کشورها موافق این جریان و عده ای از کشورها مخالف جریان آزاد اطلاعات هستند.مهمترین سندی که موافقان این دیدگاه به آن استناد می کنند، ماده 19اعلامیه جهانی حقوق بشر مصوب 1948 می باشد، که چنین مقرر می دارد :" هرکس حق آزادی عقیده و بیان دارد. این حق شامل آزادی حفظ عقاید، مصون از تعرض و جستجو، کسب اظهار اطلاعات و اندیشه ها از هر طریق و بدون توجه به مرزها می باشد." این ماده به روشنی آزادی اطلاعات را به صورت " مطلق "مقرر می دارد و عبارات "هرکس"،"اظهار اطلاعات"،"از هر طریق"و"بدون توجه به مرزها"به خوبی نمایانگر اطلاق این ماده است. این ماده با ذکر کلمه "هرکس"، هرگونه محدودیتی را در مورد منشاء اطلاعات ممنوع ساخته است. با به‌کارگیری واژه‌ی"اطلاعات و اندیشه ها" هیچ گونه محدودیتی برای دلخواه بودن اطلاعات ارسالی قائل نشده است. از عبارت "ازهرطریق" و "بدون توجه به مرزها" استفاده شده، که نه تنها شیوه‌ی انتقال اطلاعات اهمیتی ندارد، بلکه هیچ قلمرو جغرافیای سیاسی نیز نمی تواند آن را محدود سازد. طرفداران این نظریه استدلال‌‌های دیگری نیز برای اثبات ادعای خود اقامه کرده اند، که عبارتند از:
الف ـ جریان آزاد اطلاعات از حقوق فردی انساسی و از ضروریات حقوق بشر است.
ب ـ جریان اطلاعات نباید ابزار دیگری در دست دولت‌ها باشد.
ج ـ آزادی کامل رسانه ها موجب آگاهی کامل شهروندان، نظارت بر فعالیت‌های دولت، انعکاس افکار عمومی، انتقادها و توسعه اقتصادی و اجتماعی خواهد بود.
اولین انتقادها علیه سوءاستفاده کشورهای بزرگ سرمایه داری غربی از نظریه جریان آزاد اطلاعات در سال 1968 از طرف محققان غربی و جهان سوم مطرح شد و از ضرورت ایجاد یک "جریان متعادل اطلاعات" در سطح دنیا سخن به میان آمد . در شانزدهمین اجلاس کنفرانس عمومی یونسکو که در پاییز 1970 در پاریس برگزار شد، برای نخستین بار سیاست " جریان آزاد اطلاعات" از سوی تعدادی از دولت‌های عضو این سازمان جهانی مورد انتقاد قرار گرفت. ایراد مهمی که به این اصل وارد شده این است، که آزادی اطلاعات مندرج در اسناد بین المللی حقوق بشر تنها ناظر بر روابط افراد با یکدیگر و با دولت‌هاست و ربطی به رابطه‌ی دولت با دولت ندارد . (قلی زاده، 1389)
جريان آزاد اطلاعات :
بنیان‌گذاران این نظریه (لاسول، ویلبرشرام، لازارسفلد، راجرز) مي باشند.مفاهیمی نظیر آزادی اطلاعات و جریان آزاد اطلاعات در اعلامیه جهانی حقوق بشر در سال 1948 بیان شده است. آزادي اطلاعات يا جريان آزاد اطلاعات نتیجه طبيعي و حق اوليه آزدي بيان و عقيده است . همچنان كه توليد اطلاعات درسطح ملي و بين المللي رشد مي يابد ، دسترسي مناسب به آن نيز به عنوان ابزاري كه موجب كاهش وابستگي اقتصادي ،‌ سياسي و فرهنگي مي گردد ، اهمييت پيدا مي كند . بنا براين آنچه در جريان آزاد اطلاعات از اهمييت ويژه اي برخوردار مي گردد توزيع اطلاعات است . رشد فناوري ارتباطات ، گسترش بازار ملي و بين المللي ، و وضع مقررات و سياست هاي صنعتي باعث شده است كه مرحله توزيع به صورت مهم ترين حلقه زنجير نظامهاي اطلاعاتي درآيد . در جوامع كنوني اطلاعات و دسترسي به آن قدرت محسوب مي شود، جريان اطلاعات مستلزم وجود عوامل اساسي زير است :
1 -منبع اطلاعات " يا " توليد كننده پيام " يا فرستنده