بسم الله الرحمن الرحيم

موضوع تحقيق :
فناوري نوين ارتباطي

رشته تحصيلي :
كارشناسي روابط عمومي

نام استاد :
جناب آقاي غفاري

تدوين :
محمد زندي
پاييز 92
کاهش روابط خانوادگي با گسترش فناوري‌هاي ارتباطي
يکي از موثر‌ترين موضوعاتي که باعث تغيير در روابط خانوادگي شده، گسترش فناوري‌هاي نو در چند دهه اخير است.‌‌ همان قدر که اين فناوري گذر از مسير زندگي را ساده‌تر کرده، به‌‌ همان ميزان در چگونگي روابط ميان فردي تاثيرات مخربي بر جاي گذاشته است.
جام‌جم-نيلوفر اسعدي بيگي: اين روز‌ها با ورود تکنولوژي‌هاي جديد مانند تلفن همراه و اينترنت به زندگي انسان‌ها، روابط خانوادگي و دوستانه در نقاط مختلف کره خاکي دستخوش تغييراتي اساسي شده است. اينترنت، ايميل، تلفن‌هاي همراه، گوشي‌هاي هوشمند و… حالا چنان جايگاهي در زندگي افراد پيدا کرده که کمتر کسي بدون استفاده از آن‌ها مي‌تواند زندگي روزمره‌اش را بگذراند. اين نياز و شايد بهتر باشد بگوييم محبوبيت، تا حدي پيش رفته که خيلي‌ها زندگي بدون اين تجهيزات را محال و غيرممکن مي‌دانند.
نظرسنجي‌ها نشان مي‌دهد، حضور در جمع خانواده در جامعه آمريکا اهميت بالايي داشته است، اما با گذر زمان و رشد تکنولوژي، ماهيت زندگي خانوادگي در اين کشور هم تغيير کرده و روابط ميان اعضاي خانواده ديگر مانند گذشته نيست.
يکي از موثر‌ترين موضوعاتي که باعث تغيير در روابط خانوادگي شده، گسترش فناوري‌هاي نو در چند دهه اخير است.‌‌ همان‌قدر که اين فناوري گذر از مسير زندگي را ساده‌تر کرده، به‌‌ همان ميزان در چگونگي روابط ميان فردي تاثيرات مخربي بر جاي گذاشته و هرجا قدرت نفوذ فناوري بيشتر شده روابط فردي و اجتماعي هم بيشتر تحت تاثير قرار گرفته است.


براساس تحقيقاتي که در آمريکا انجام شده است، با اينکه آمريکايي‌ها به تماشاي طولاني مدت برنامه‌هاي تلويزيوني مشهور هستند، ولي در حال حاضر ۵۹ درصد جوانان ۱۸ تا ۲۹ ساله زمان طولاني را به گشت و گذار و جستجو در اينترنت مي‌پردازند و حدود ۵۸ درصد آنان نيز با گوشي تلفن همراه‌شان سرگرم مي‌شوند. اين تحقيق نشان داده است ميزان استفاده از اين لوازم و تکنولوژي‌ها با افزايش سن کمتر مي‌شود، به طوري که افراد سالمند آمريکايي چندان علاقه‌اي به اين نوع تفريحات ندارند.
ميزان علاقه به اين فناوري‌ها در ميان جوانان به قدري بالاست که آنان وقتي دور هم جمع مي‌شوند، وقت زيادي از اين دور هم نشستن را با گوشي‌ها و رايانه‌هاي شخصيشان مي‌گذرانند و مانند نسل گذشته، مشغول گپ و گفت نمي‌شوند.
با اين توضيحات، خانواده‌هاي آمريکايي هم که در گذشته دوست داشتند وقتشان را با هم بگذرانند، اين روز‌ها اسير تکنولوژي‌هاي نوين شده و فرصت با هم بودن را از دست داده‌اند.
تکنولوژي، ارتباطات را ساده‌تر مي‌کند؟
جامعه‌شناسان معتقدند که استفاده از تجهيزات ارتباطي نوين بايد منطقي و در حد اعتدال باشد. در واقع آن‌ها مي‌گويند با اين‌که ايميل و اينترنت فاصله‌ها را کم مي‌کند، اما نبايد فراموش کنيم اين نوع رابطه هيچ وقت نمي‌تواند جاي روابط واقعي را بگيرد و هيچ چيز مانند جمع شدن دور هم و نشستن در يک اتاق و صحبت کردن درباره موضوعات مختلف، لذتبخش و تاثيرگذار نيست.
متخصصان مي‌گويند اگر در يک شهر هستيد؛ اگر مي‌توانيد ماهي يک بار هم دور هم جمع شويد و نگذاريد راحتي استفاده از ايميل و اينترنت اين فرصت را از شما بگيرد.
کار‌شناسان هشدار مي‌دهند استفاده بيش از حد از اين فناوري‌ها مي‌تواند دردسرساز بوده و دوستان و خانواده‌ها را از هم دور کند. بنابراين آن‌ها مردم را تشويق مي‌کنند هر زماني که توانستند، دقايقي را کنار دوستان و اعضاي خانواده‌شان بگذرانند.
هديه‌هاي زيبا بر بال فناوري‌هاي جديد
اين روز‌ها هديه‌دادن و هديه‌گرفتن هم رنگ الکترونيکي به خود گرفته است. تصور کنيد مي‌خواهيد براي سال نو هديه‌اي بخريد و آن را به يکي از دوستانتان تقديم کنيد؛ يک دسته گل، لباس، کيف، کفش، عطر، ساعت، کتاب و صد‌ها انتخاب ديگر براي شما وجود دارد ولي تا به حال فکر کرده‌ايد يک کارت تبريک اينترنتي يا کتاب الکترونيک که به کسي هديه داده شود، چه حسي را در طرف مقابل برمي انگيزاند؟
شايد شما اين نوع هديه‌ها را نپسنديد ولي در برخي از کشور‌ها، اين نوع هديه‌ها طرفداران زيادي دارد. شعار يکي از شرکت‌هايي که خدمات تهيه و ارسال هديه‌هاي مجازي را ارائه مي‌دهد اين است «فکر و هدف شما مهم است، نه نوع هديه‌اي که براي دوستتان مي‌فرستيد!» اين شعار به ظاهر ساده نشان مي‌دهد، هديه دادن و هديه گرفتن هم مي‌تواند رنگ و بوي تکنولوژي بگيرد؛ شايد تصور کنيد اين هديه‌ها فقط به کتاب و کارت خلاصه مي‌شود ولي اين روز‌ها گل‌ها هم با اينترنت جابه جا شده و به جاي دسته گلي خوش آب و رنگ، تصويري زيبا از دسته‌هاي گل براي دوستان ارسال خواهد شد؛
البته گاهي هديه اينقدر‌ها هم مجازي نيست، گاهي آن‌هايي که اينترنت را جزئي جدايي ناپذير از زندگيشان مي‌دانند، با وارد کردن آدرس ايميل خود و دوستي که قرار است هديه براي او ارسال شود و صدالبته پس از پرداخت اينترنتي مبلغ هديه، مي‌توانند لوازم خانه، ساعت، گردن بند، دست بند و حتي اتومبيل به دوست عزيزشان تقديم کنند؛ بدون اينکه زحمت خريد و رفتن به خانه آن دوست بر عهده آن‌ها باشد!
اما واقعا دادن و گرفتن اين هديه‌ها لذت دارد؟ چه کسي مي‌تواند شيريني لمس هديه‌هاي واقعي، پاره کردن کاغذ کادوي رنگارنگ و شگفت زده شدن از هديه‌اي فوق العاده را با يک هديه اينترنتي مقايسه کند؟ سوال اين است که آيا فناوري‌هاي نوين ما را تنها‌تر مي‌کند يا به کمک همين هديه‌ها که تهيه آن‌ها بسيار راحت‌تر از انواع قديميشان است، دوستي‌ها تقويت خواهد شد؟
شايد بهترين پاسخ به پرسش فوق اين باشد که حالاديگر نمي‌توان موضوع گسترش توفان فناوري‌هاي نو را ناديده گرفت؛ ديگر نمي‌توان چشم روي آن بست و به خود گفت، نه، اين‌ها وجود ندارد ولي مي‌توان عاقلانه با اين توفان دلفريب مواجه شد. شايد تنها راه سردرگم نشدن در تونل زيباي تکنولوژي، درست، بجا و به اندازه استفاده کردن از آن و فراموش نکردن روابط انساني است.
آفلاين و آنلاين؛ متعادل حرکت کنيد
تلفن همراه، اين روز‌ها به جزئي جدايي ناپذير از زندگي انسان‌ها تبديل شده است و خيلي‌ها تصور مي‌کنند حتي يک روز هم نمي‌توانند بدون استفاده از آن زندگي کنند؛ به همين دليل کاملاطبيعي است که صبح‌ها با تلفن همراه از خواب بيدار شوند و شب هم آن را با خود به رختخواب ببرند.
البته تلفن‌هاي همراه با هدف کمک به مردم و آرامش بيشتر آن‌ها ساخته شده، ولي اين روز‌ها با استفاده بيش از حد و افراطي، نه تنها اين وسيله موجب آرامش و آسايش نيست بلکه گاهي برعکس هم عمل مي‌کند؛ تصور کنيد وقتي فردي در جمع خانواده و دوستان است، گوشي تلفن، دائم دستش باشد و مدام پيامک بفرستد؛ يا وقتي در محل کارش حضور دارد و مي‌خواهد روي موضوعي خاص تمرکز کند، زنگ‌هاي پشت سر هم تلفن، او را از کارش باز دارد و نگذارد با آرامش برنامه‌اش را دنبال کند.
به همين دليل گروهي از شرکت‌هاي آمريکايي سعي کرده‌اند استفاده از اين فناوري را در برخي از مکان‌ها که مزاحم کار يا آسايش ديگران باشد، محدود کنند و به اين شيوه زندگي آرام تري براي انسان فراهم سازند.
به عنوان مثال مديران بعضي از شرکت‌ها و ادارات در آمريکا و اروپا براي افزايش تمرکز کارمندان و کاهش سروصدا، استفاده از تلفن همراه را هنگام کار ممنوع کرده‌اند؛ در اين مراکز کارمندان فقط هنگام استراحت مي‌توانند از تلفن همراه‌شان استفاده کنند؛ البته ناگفته نماند اين شيوه به حفظ روابط دوستانه همکاران نيز کمک مي‌کند. در برخي کشور‌ها مانند ژاپن، براي آرامش بيشتر مردم و به حداقل رساندن آلودگي‌هاي صوتي، صحبت کردن با تلفن همراه در محل‌هاي شلوغ و سربسته مانند قطارهاي مترو نيز ممنوع است.
البته در بسياري از رستوران‌ها هم در اين مورد به مشتريان تذکر داده مي‌شود؛ شايد مديران اين رستوران‌ها تصور مي‌کنند اگر مردم به فکر نيستند، آن‌ها بايد شرايطي فراهم کنند تا افراد بتوانند چند دقيقه‌اي بدون حضور تکنولوژي با دوستان و خانواده‌شان يک شام يا ناهار با چاشني آرامش صرف کنند.
مورد مهم ديگري که نشان مي‌دهد افراد گاهي در استفاده از اين فناوري‌ها زياده‌روي مي‌کنند، هشدار روان‌شناسان آمريکايي است؛ آن‌ها مي‌گويند در حال حاضر در بسياري از خانه‌ها، حتي اعضاي يک خانواده هم در اتاق‌هاي دربسته مي‌نشينند و با اينترنت با هم صحبت مي‌کنند يا در محيط کار با همکاري که يک ميز با او فاصله دارد با چت صحبت مي‌کند.
هم‌چنين به گزارش ديگري از جام‌جم، با سردشدن و کاهش ارتباطات در خانواده‌هاي امروزي، خانه‌گريزي بچه‌ها هم دغدغه پدر و مادرهاي امروزي شده است. ارتباط خواهر و برادر‌ها هم نسبت به گذشته کمرنگ‌تر شده است. هر کس دنيا و دوستان و تفريحات خودش را دارد که چندان تمايلي ندارد پدر و مادر و خواهر و برادرش را با آن آشنا کند.
در اين خانواده‌ها افراد نسبت به خانه خود حسي را که بايد داشته باشند، ندارند. همه افراد خانواده به هر نحوي مي‌خواهند زمان کمتري را در خانه سپري کنند. جو سردي معمولادر خانه‌ها حاکم است و اين جو همه را فراري مي‌دهد. بچه‌ها هم کمتر در اين فضا حس امنيت و آرامش دريافت مي‌کنند و بيشتر تمايل دارند وقت خود را بيرون از خانه و با دوستان خود بگذرانند که آن نيز مشکلات و عواقب خاص خود را دارد.
آقاي احمدي، شهروند ۵۰ ساله تهراني در مورد کاهش و سردي روابط خانوادگي مي‌گويد: «در زمان گذشته، هم جمعيت کم بود و هم مردم بيش از اکنون حوصله داشتند. رفت و آمدهاي بين خانواده‌ها و اقوام هم بيشتر صفا داشت. دوستي و الفت و رفاقت اصيل و ژرف بود و چند نسل را مي‌شناختند. يک قابلمه غذا در مطبخ خانه درست مي‌کردند.
همه دور يک سفره مي‌نشستند و با چه صفايي غذا مي‌خوردند. کم کم صداي بوق و دود ماشين‌ها و تغيير سليقه‌ها و مزاج، سفره را جمع و جور مي‌کند و بچه‌ها غذاهاي آماده مثل سوسيس و کالباس و… را به غذاي خانگي و حضور در جمع خانوادگي ترجيح مي‌دهند. وي مي‌افزايد: اين اتفاقات نامانوس با عادت و عرف ميان خانواده و افراد اينک تا آنجا وسعت و اثر گذاشته است که مي‌شود گفت «سال به سال دريغ از پارسال!» اما در روابط مرسوم ديدارهاي حضوري رسم بر اين بوده و هست که رفت و آمدهاي خويشاوندي و دوستانه دوسويه است.
اين آيين امروزه به دلايل متعدد ازجمله وضعيت اقتصادي به نوبه خود موجب اختلال در روند ديد و بازديدهاي متعارف و بعضا يک سويه شدن آن مي‌شود. به اين صورت که به فرض، خانواده‌اي يک يا دو بار به خانه نزديکان دعوت شود يا خود پيشقدم براي مهماني شود، چنان‌چه ببيند وسعش اجازه نمي‌دهد آن خانواده ميزبان را به مهماني دعوت کند، دست کم رابطه ديداري خود را شايد براي مدت‌ها چندان تکرار نکند.»
به اين ترتيب عده‌اي نيز معتقدند مشکلات و مسائل اقتصادي هم در کاهش ارتباطات يک سري از اقشار جامعه بي‌تاثير نبوده است. هم از اين لحاظ که افراد را درگير خستگي‌هاي شغل دوم و سوم کرده است و هم از اين نظر که هزينه برگزاري يک مهماني ساده را براي خانواده‌ها بالابرده است.