به نام خداوند ایثار و انصاف

کنایه: از آرایه های بیان می باشد که معنی لغوی آن پوشیده سخن گفتن است. در اصطلاح عبارتی است بدون زیر ساخت تشبیهی که دارای دو معنی دور و نزدیک است که معنای دور آن مدنظر ما
می باشد. مثلاً اگر بگوییم:
فلانی دستش کج است به حقیقت ممکن است که فلانی دستش کج باشد ولی منظور از
دست کج بودن دزد بودن می باشد.

آرایه های بدیع:
انواع آرایه های لفظی شامل:
سجع: در آخر جملات یک نوشته کلماتی آورده می شود که از نظر وزن (تعداد حروف) یا حرف آخر (حرف روی) یا هر دو یکی باشند.
در سجع سه شرط وجود دارد:
1- کلمات سجع مربوط به کلمات آخر جمله ها است و اول یا وسط جمله سجع وجود ندارد.
2- در سجع باید حداقل دو جمله وجود داشته باشد.
3- تکراری هم نباشند.
مثال: در که بر دینار دسترس ندارد در همه دنیا کس ندارد.

انواع سجع:
الف) سجع متوازی: واژه های آخر جمله ها هم از نظر وزن و هم در حرف یا حروف آخر پایانی یکسان باشند. مثال: هر که با بدان نشیند نیکی نبیند.
ب) سجع مطرف: واژه های آخر جملات از نظر حرف یا حروف پایانی یکسان اما از نظر وزن متفاوت هستند. مثال: محبت را غایت نیست از بهر آن که محبوب را نهایت نیست.
ج) سجع متوازن: کلمات آخر جملات در وزن یکی اما در حرف آخر مختلف باشند.
مثال: فلان را اصلی پاک و طینتی است صاف.

جناس: آوردن دو یا چند کلمه در شعر یا نثر است که در نوشتن و تلفظ دقیقاً یا تقریباً به یک صورت باشند اما از نظر معنی با هم تفاوت داشته باشند. جناس بر دو نوع می باشد:
الف) جناس تام: که دو کلمه هم در حروف و هم در تلفظ کاملاً یکسان ولی در معنی متفاوت باشند.
مثال: آفرین جان آفرین پاک را آن که جان بخشید و ایمان خاک را
جناس تام بین آفرین اول به معنای درود و آفرین دوم به معنای آفریننده برقرار است.
اگر دو کلمه در نظم یا نثر بیاید که علاوه بر نوشتن و تلفظ در معنا هم یکسان باشند به آن تکرار (آرایه تکرار) گویند.
مثال:من از روزی که دل بستم به چشمان تو می دیدم
که چشمان تو می افتند دنبال دلی دیگر
ب) جناس ناقص: که دوکلمه دارای حروف مشترک و همجنس باشند اما در حرکت یا در حروف تفاوت اندکی با هم داشته باشند و به سه قسمت تقسیم می شوند:
1- جناس ناقص حرکتی: دو کلمه در نوشتن یکسان ولی از لحاظ تلفظ مختلفند.
مثال: همچنان کز مَلِک مَلَک بودی
2- جناس ناقص اختلافی: دو واژه که فقط در یک حرف مختلفند و در بقیه حروف اشتراک دارند.
مثال: یک نقطه بیش فرق رحیم و رجیم نیست.
3- جناس ناقص افزایشی: که یکی از دو کلمه نسبت به دیگری تنها یک حرف بیشتر داشته باشد.
مثال: به هیچ یار مده خاطر و به هیچ دیار