موسيقي و پوشش استان لرستان :

موسیقی لری با موسیقی “ردیف دستگاهی” پیوند نزدیکی دارد . بخش مهمی از این موسیقی از طریق کمانچه و کمانچه نوازی محلی در موسیقی رسمی ایران “ردیف” نیز تأثیر گذاشته است . اغلب موسیقی های محلی لرستان در دستگاه ماهور و بیش تر با ساز کمانچه اجرا می شوند . موسیقی های لرستان به چهار بخش موسیقی کار ، موسیقی مراسم ، موسیقی عروسی و موسیقی ترانه های روز تقسیم شده است . ترانه ها و رقص های متداول لری بیش تر حماسی هستند و ترانه هایی که جنبه تغزل دارند ، در بین مردم از تداول کم تری برخوردار هستند . رقص های بومی لری گاهی با وزن و سرعت آهسته و گاهی با تندی بیشتر اجرا و در همه حال به صورت گروهی اجرا می شود .
غذاهای محلی و سنتی از مهم ترین جاذبه های اجتماعی به شمار می روند . تقریباً همه انواع خوراک ها در این استان تهیه و طبخ می شود ولی متداول ترین آنها عبارتند از : عدس پلو با گوشت ، باقلاپلو ، کباب چنجه ، کباب بختیاری ، شوله ، کباب بروجردی ، آش پخازه ، آش شوربا ، کپه‏‏ ، کال جوش یا کله جوش ، جگروز ، اناردونگ ، نوژی آو و انواع کوفته .
پوشاک زنان لر :
پوشاک زنان لر بنا به موقعیت اجتماعی ، اقتصادی و از طرفی شرایط سنی از ویژگی های مشخصی برخوردار است . پوشاک زنان جوان لر با پارچه های الوان در رنگها و طرح های شاد با سربندهای زیبا و رنگی می باشد . زنان مسن تر پارچه هائی به رنگ تیره و طرح ای ساده و سربندی سیاه و سفید را ترجیح می دهند . روسریهای زنان لر که در زبان محلی به آن ” گل ونی ” می گویند . زیبائی خاصی به سر زنان لر می دهد . این روسریها که معمولاً ابریشمی می باشند و در طرح ها و رنگهای مختلف به کار می روند . با گره زیبائی به دور سر پیچیده می شود گوشه های آن هم به صورت آویزان بر پشت سر قرار می گیرد . پیراهن زنان لر دارای برشی ساده ، بلند و گشاد است با طرح های گلدار و رنگهای الوان . شلوار پوشاک زنان لر از لحاظ ترکیب و جنس پارچه دو قسمتی و دو رنگی است . معمولاً از دمپا تا حدود بالای زانو، پارچه ساده با نقشبندی و نواردوزی شده است و قسمت بالاتر به رنگ دیگر و گلدار می باشد . قسمت های دیگری بر روی پیراهن زنان قرار می گیرد از جمله ” کلنجه ” کت مخملی که در جلوی بدن بسته نمی شود ، بقیه و لبه های دم آستین و دور شکاف آن یراقدوزی و نواردوزی شده است . ” سرداری ” که پوششی است بلند تا به پشت پا ، جلوی آن بدون دگمه است با آستینی تا آرنج که اغلب از مخمل با الوان مشکی ، سبز و قرمز تهیه می شود . دوره های آستین و دامن آن به پهنای دو تا سه انگشت یراقدوزی و نواردوزی شده است . ” کت ” که نیم تنه را می پوشاند ، نواردوزی ندارد و با دکمه در جلو بسته می شود . ” جلیقه ” که همیشه باز است و دکمه ندارد و در قسمت جلوی آن یراقدوزی ، سکه دوزی شده است .
پوشاک مردان لر :
مردان لر دارای پوشش ساده ای می باشند . جنبه های تزئین آن کمتر می باشد . شلوار آنان به طرح و هیبت شلوارهای کردی است . پیراهن آنان با برش ساده و اغلب به رنگ سفید و گاه رنگین می باشد . قسمت دیگر آن ( ستره ) است که در طرح های گلدار و شاد برای مراسم شادی و جشن و طرح های ساده با رنگهای کم مایه در انجام مراسم تشریفاتی و عزا بکار می آید . کلاه نمدی ، شال و گیوه نیز از خصوصیات ویژه لباس مردان لری می باشد .
پوشاک عشایر :
تماشای شیوه زندگی عشایر کوچ نشین یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری اجتماعی استان لرستان را تشکیل می دهد . عشایر استان لرستان دارای مسکن خاص خود ، صنایع دستی و لباس های رنگارنگ و دیدنی خود هستند و به همین لحاظ برای بازدیدکنندگان جذاب هستند . به طور کلی عشایر ایران که معیشت و آداب و رسوم خاص خود را دارند در ایران یکی از جذاب ترین شیوه های زندگی اجتماعی به شمار می آیند . استان لرستان به سبب شرایط آب و هوایی و کوهستانی بودن خود ، محل ییلاق و قشلاق ایل ها و عشایر استان های اطراف است . عشایر و طایفه های لرستان در یک تقسیم بندی به دو بخش لر و لک تقسیم می شوند که از نظر لهجه ، سنن ، آداب و رسوم و برخی مسایل مذهبی با یک دیگر تفاوت دارند .
دال پلون – کلاو رونگی - کرون – زرمشتکی – جوزو – کوشک – چال پشکلی – قووه – کمربن بازی – لینگرو – زورو - اله چو - چو زر - هیلو – گلو ماه - گرزو
زبان مردم لرستان به دو زبان لری و لکی صحبت می کنند که اولی زبان اکثر شعبات قوم لر می باشد و دومی در بین برخی از طوایف لرستان بخصوص مناطق شمالی لرستان (مناطق الشتر ، کوهدشت و نور آباد ) رایج است . بر اساس مطالعات زبان شناسی ، زبانهای لری و لکی جزو زبانهای هندو – اروپایی به شمار می آیند . زبانهای ایرانی شامل زبانهای ایرانی شرقی و زبانهای ایرانی غربی می باشد . لکی و لری جزو زبانهای ایرانی غربی محسوب می شوند . بسیاری از واژه های لری اغلب ریشه های باستانی دارند و به احتمال تعداد زیادی از این واژه ها مربوط به زبانهای کاسی و عیلامی می باشد . گفته می شود زبان پارسی در زمان امپراتوریهای هخامنشی ، اشکانی و ساسانی در لرستان گسترش یافته است . در بین زبانهای جنوب غربی ایران ، زبان (گویش) لری بزرگترین رابطه را با زبان فارسی دارد که هر دوی آنها دنباله پارسی میانه ، زبان پارتیان قرن هشتم بعد از میلاد هستند . همانگونه که می دانیم پارسی میانه ، زبان پارتیان و ساسانیان بود که به تدریج تغییر شکل داده و به صورت زبان فارسی نزدیک است که بعضی معتقدند این زبان در گذشته نه چندان دور از فارسی منشعب شده است .
موسيقي و پوشش استان كردستان :
ترانه‌هاي‌ محلي‌ و اشعار مذهبي
بخش‌ مهمي‌ از فولكلور كردي‌ در ترانه‌هاي‌ بومي‌ و محلي‌ تجلي‌ مي‌يابد كه‌ مانند داستان‌هاي‌ غنايی‌، ريشه‌ در فرهنگ‌ اقوام‌ دارد. سابقة‌ تاريخي‌ ترانه‌هاي‌ حتي‌ به‌ نخستين‌ روزهاي‌ زندگي‌ قبيله‌اي‌ و غارنشيني‌ مي‌رسد. تصاوير اين‌ اشعار از بافت‌ زندگي‌ اجتماعي‌ و توليدي‌ در چهارچوب‌ نظام‌ شباني‌ و دام‌داري‌ الهام‌ مي‌گيرد.
خوراک
دوخوا (آش دوغ)، دوینه (ترخینه)، شله گنیه، شوروا، شل کینه، گرماو، رشته رون، یک آبه، پرشتین (آش کردی)، شلغم باغی یا شلغم ترش، کلانه، بریان یا کباب کردی.
پوشاك
پوشاك‌ مردان‌ و زنان‌ كرد شامل‌ تن‌پوش‌، سرپوش‌ و پاي‌افزار است. ساخت‌ و كاربرد هريك‌ از اين‌ اجزا بسته‌ به‌ فصل‌، نوع‌ كار و معيشت‌ و مراسم‌ و جشن‌ها با يكديگر تفاوت‌ دارد. هرچند پوشاك‌ نواحي‌ مختلف‌ كردستان‌ مانند اورامان‌، سقز، بانه‌، گروس‌، سنندج‌، مريوان‌ و ... متفاوت‌ است اما از نظر پوشش‌ كامل‌ بدن‌، همه‌ با هم‌ يكسان‌ هستند.
پوشاک مردان
چوخه
نيم‌تنه‌اي‌ پنبه‌اي‌ يا پشمي‌ است‌ كه‌ در ناحيه‌ سقز، بانه‌ و مريوان‌ به‌ آن‌ «كوا» مي‌گويند و درسنندج‌ آن‌ را «چوخه‌» مي‌نامند.
پانتول
شلواري‌ گشاد با دمپاي‌ تنگ‌ است‌ كه‌ «رانك‌» نيز ناميده‌ مي‌شود.
ملكي
نيم‌تنه‌اي‌ بدون‌ يقه‌ است‌ كه‌ از پايين‌ نيم‌تنه‌ تا بالا به‌ وسيله‌ دكمه‌ بسته‌ مي‌شود.
شال
كه‌ به‌ آن‌ «پشتون‌» و «پشتينه‌» نيز مي‌گويند، پارچه‌اي‌ است‌ تقريباً به‌ طول‌ 3 تا 10 متر كه‌ بر روي‌ لباس‌ در ناحيه‌ كمر بسته‌ مي‌شود.
دستار
يا «كلاغه‌» كه‌ به‌ آن‌ «دشلمه‌»، «مندلي‌»، «رشتي‌»، و «سروين‌» (سربند) نيز می گويند و مردان‌ به‌ جاي‌ كلاه‌ از آن‌ استفاده‌ مي‌كنند.
فرنجي
يا «فره‌جي‌» كه‌ ويژه‌ مردان‌ ناحيه‌ اورامانات‌ است‌ و از نمد ساخته‌ و آماده‌ مي‌شود.
كله‌ بال
نوعي‌ از نمد پوششي‌ است‌ كه‌ چوپانان‌ در مناطق‌ چراي‌ گله‌ در صحرا استفاده‌ مي‌كنند.
پوشاك‌ زنان
جافي
شلواري‌ همانند شلوار مردان‌ است‌. اين‌ شلوار را زنان‌ كرد، به‌ ويژه‌ زنان‌ روستايي‌، هنگام‌ كار مي‌پوشند. در ساير مواقع‌، زنان‌ شلوار گشاد از جنس‌ حرير به‌ پا مي‌كنند.
كلنجه
نيم‌تنه‌اي‌ است‌ كه‌ روي‌ پيراهن‌ بلند مي‌پوشند و در اورامان‌ آن‌ را «سوخمه‌» مي‌نامند و از پارچه‌ زري‌ يا مخمل‌ دوخته‌ مي‌شود.
شال
از پارچه‌اي‌ زيبا بر روی لباس‌ در ناحيه‌ كمر بسته‌ مي‌شود.
كلاو
يا كلاه‌ كه‌ از جنس‌ مقوا و به‌ شكل‌ استوانه‌اي‌ كوتاه‌ است‌ كه‌ آن‌ را با پولك‌هايي‌ رنگين‌ به‌ صورت‌ بسيار زيبايي‌ تزيين‌ مي‌كنند
كلكه
روسري‌ يا دستاري‌ است‌ كه‌ به‌ جاي‌ كلاه‌ مورد استفاده‌ زنان‌ قرار مي‌گيرد كلكه‌ داراي‌ رشته‌ بلندي‌ از ابريشم‌ سياه‌ و سفيد با مليله‌دوزي‌ است‌.