حفظ هویت ایرانی - اسلامی در فرایند جهانی شدن


چکیده
یکی از مسائل مهمی که در روند جهانی شدن می¬توان پیرامون آن بحث نمود، فرهنگ است و جدای از جهانی شدن، فرهنگ، حقیقتی زنده و زاینده است که مدام در حال تطور می¬باشد و مرگ آن هنگامی رقم خواهد خورد، که به ¬واسطه تقلید مسخ گردد. از این رو در شرایط کنونی، ما نیز به¬عنوان یک کشور اسلامی باید با توجه به فرصت‌ها و تهدیدهای ناشی از روند جهانی شدن خود را برای مواجهه با این پدیده مهیا ساخته و با اتکا به داشته‌های فرهنگ غنی ایرانی-اسلامی، علاوه بر حفظ هویت (به¬ویژه هویت فرهنگی) خویش، با بهره‌گیری از ابزار برآمده از فرهنگ جهانی درصدد جهانی کردن آن باشیم. بی¬گمان ایران جهانی شده نیز درحفظ هویت خویش، بیش از یک ایران منزوی و عقب¬مانده موفق خواهد بود.

جهانی شدن و هویت ایرانی-اسلامی:
در دنیای امروز ادیان نیز به مانند تمامی نهادهای اجتماعی با تحول فرهنگی مواجه¬اند. این موضوع هنگامی مهم¬تر جلوه می کند که دریابیم، انتقال دین به نسل های جوان تر، همان فرآیندی است که دین از آن طریق، خود را به مثابه "دین در جریان زمان " شکل می دهد؛ این همان چیزی است که موجب پویایی دین می شود و دین را برای انتقال خود در جریان زمان توانا می¬سازد. مسیرهای گوناگونی که مستلزم شناخت ابعاد متفاوت و ترکیب¬هایی از هویت یابی دینی در ابعاد اجتماعی، اخلاقی، عاطفی و فرهنگی هستند، در دنیای امروز ممکن است در تقابل با الگوهای سنتی آن قرار گیرند. بنابراین مسئله "انتقال" در کانون توجه جامعه شناسی دینی قرار می گیرد.
اگر هدف نهایی از انتقال، این باشد که فرزندان باید تصاویر کاملی از والدین¬شان باشند، آشکار است که هیچ جامعه¬ای به این هدف نایل نمی¬شود، چون در عصر جهانی شدن، تغییر فرهنگی حتی در جوامعی که تحت حاکمیت سنت قرار دارند، تداوم دارد. پس به این معنا، هیچ گونه انتقالی خالی از بحران انتقال، به¬وجود نخواهد آمد.(دانیل هروی، 1380: 287- 288) در گذشته این انتقال با شکیل و قاعده¬مند نمودن ارزش¬ها، نگرش¬ها و رفتارها صورت می¬گرفت، ولی اکنون ماهیت این انتقال از اساس دگرگون شده و هر جامعه¬ای اگر درصدد است تا انتقال را با بینش کافی و به¬عنوان انتخابی برای نسل جدید ارایه دهد، ناگزیر است که معیارهای جدیدِ هویت¬یابی دینی را شناخته و خود را با آن همراه سازد. چنین شرایطی است که تمامی نهادهای پرورشی (خانه، مدرسه و مراکز آموزشی و دینی) را وادار می سازد تا رسالت شان را بازتعریف کنند.