جهانی شدن و روابط فرهنگی

سؤال اساسی در بحث جهانی شدن و فرهنگ این است که آیا جهانی شدن موجب تسلط فرهنگ برتر و استحاله خرده فرهنگ‌ها می‌شود؟ یا موجب بقا و حفظ هویت‌های فرهنگی کوچک می‌شود؟ برخی بر این باورند که جهانی شدن همگونی فرهنگی و سنت‌زدایی از فرهنگ‌ها را به همراه دارد و فرآیندی است که خصوصیات فرهنگی را به نظم فرهنگی جهان گستر تبدیل می‌کند . در پی آن فرهنگ‌های محلی یا محو می‌شوند یا از نو ابداع می‌شوند . ولی برخی با انتقاد از این نظریه معتقدند با وجود این که در بحث جهانی شدن‌، همگون شدن فرهنگ یکی از سرفصل‌های داغ است‌، به نظر نمی‌رسد که در یک مرحله یک دنیای همگن فرهنگی به وجود آید، سرعت جهانی شدن جریان ها که به شدت مدیون توسعه فناوری و شبکه‌ای شدن جهان است، نمی‌تواند با همان شتاب، فرهنگ‌ها را که از ساختارهای معنی‌دار برخوردارند، دچار تحول کند .

پاسخ به سئوال فوق نیازمند بررسی نقش تاریخی دولت_ملت در تکوین هویت‌های فرهنگی می‌باشد. دولت ملت، به عنوان پدیده‌ای بود که کنش‌گران محلی هویت‌های خود را در آن تعریف می‌کردند. این کنش‌گران محلی هویت‌های فرهنگی خود را در قالب مفاهیمی چون «حاکمیت» تعریف می‌کردند. دولت ملت تلاش نمود، هویت‌های محلی را که خواهان وفاداری به هویت خود بودند، حذف و استحاله نماید. علی رغم این تعارض‌ها و یگانگی‌ها هویت‌های محلی همچنان به عنوان سرچشمه بالقوه دولت ملت‌ها باقی خواهند ماند و کنترل و ادعایش را در مورد یک واحد سیاسی به چالش می‌کشد. با وجود اینها فرآیند نوسازی مداخله دولت –ملت در واحدهای سیاسی خود تحت تاثیر نیروهای جهانگیر می‌باشد. بازارهای جهانی و نهادهای فراحکومتی روابط میان سرزمین و هویت را پیچیده می‌کند و باعث می‌شود که سوژه‌های محلی در بازتولید هویت از طریق ارجاع به نصوص فرهنگی، کاملا محلی با مشکل مواجه شوند. اما با وجود این ضعف یا قدرت مانور هویت‌های محلی به توانایی آنان برای ابراز وجود «ما نیز هستیم» بستگی دارد. هویت‌های ملی هم تحت تاثیر نیروهای جهانگیر، از مفهوم حاکمیت ملی و اقتدار وستفالیایی دور می‌شوند. از اینجا می‌توان پی برد که تعاملات فرهنگی در آینده تحولات بین‌الملل نقش مهمی خواهند داشت. تلاش برای تغییر هویت فرهنگی شهر بیت المقدس در سرزمین‌های اشغالی از سوی رژیم صهیونیستی و شهر کرکوک در عراق از سوی رژیم سابق بعث در این راستا انجام پذیرفت.

تحولات جهانی و نیروهای برهم زننده حاکمیت ملی مانع از آن خواهد بود که حاکمیت ملی قدرت بلامنازع باشد. از اینجاست که جهانی شدن از یک سو، موجب جان گرفتن هویت‌های فروملی و از سوی دیگر موجب اشاعه فرهنگ کشورها و قدرت‌هایی خواهد شد. که بهترین تعریف‌ها و پذیراترین نوع فرهنگ را ارائه نمایند.