بسم الله الرحمن الرحیم فهرست مطالب:- مقدمه- نظریه های فرهنگی امام خمینی- ویژگی های اصلی فرهنگ اسلامی- فرهنگ مطلوب از نگاه امام- منبع مقدمه سعادت و عظمت، همینطور ذلت و انحطاط ملت‌ها تا حدود زیادی به ذهنیات و تصوراتی بستگی دارد كه به‌طور آگاه و ناآگاه در ضمیر افراد هر ملت نقش گرفته است. مللی كه خود را بر سرنوشت خویش حاكم می‌شناسند و قادر می‌دانند كه بر دنیای اطراف خویش تأثیر بگذارند و آن‌ را به میل خویش تغییر دهند، معمولاً بر مشكلات فائق می‌آیند و موجبات رفاه و آسایش و پیشرفت خود را فراهم می‌سازند.به عكس مللی كه خود را بازیچه ضعیف و زبون تقدیر دانسته، عوامل خارج وجود جمعی انسان‌ها را دلیل و علت شرایط خاص زندگی خویش می‌شناسند؛ لاجرم دستخوش تزلزل ، بی‌هدفی و بی تحركی بوده و در شرایط نامساعد به قعر پستی و مذلت فرو می‌افتند و با مسائل بی‌شمار اجتماعی مثل فقر، جهل، بیماری ، فساد و گسستگی روابط اجتماعی روبرو می‌شوند. به همین ترتیب بررسی«ارزشها» یعنی ضوابط انتخاب و قضاوت راجع به پدیده‌های مختلف حیات اجتماعی می‌تواند به شناخت صحیح‌تر روابط علّی در ساخت اجتماعی و فرهنگی كمك كند و علل موفقیت یا شكست ملت‌ها را در تامین آرمان‌ها علّی و شخصی مشخص سازد. توجه و تأكید نسبت به «ارزشها» كه در روان آگاه و ناخوآگاه افراد هر ملت قرار می‌گیرد، مسائل دیگری را نیز مطرح می‌كند. بررسی دوام نسبی ارزشها در طول زمان نشان می‌دهد كه هر ملت تاچه حد و اندازه تابع تجربیات تاریخی ـ فرهنگی خود بوده‌اند و درسهایی كه از این تجربیات آموختند، بعلاوه معلوم می‌شود كه تغییر و تحول اجتماعی، برای آن‌كه دوام یابد و ریشه‌گیر شود، باید به زبان ارزش‌های مورد قبول جامعه ترجمه شود و مورد حمایت كل نظام فرهنگی قرار گیرد.نظریه های فرهنگی امام خمینی (ره) از نگاه امام خمینی (ره) باید اصلاح یك جامعه را از اصلاح فرهنگی آن جامعه آغاز كرد. انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام نیز در پی تجدید حیات معنوی و فرهنگی انسان و جامعه بوده و هست. این شیوه اصلاح فرهنگی امام الگویی از تحول فرهنگی در پرتو تعهد فرهنگی را به جهان امروز عرضه نمود.از دیدگاه امام خمینی (ره) فرهنگ اساس سعادت یا شقاوت یك ملت است و رستگاری هر جامعه از راه اصلاح و احیاء فرهنگی امكان پذیر است. از نگاه امام فرهنگ دارای دو ساحت اصلی است. نخست بُعد فردی فرهنگ كه با انسان و سعادت او ارتباط دارد و دیگری بُعد اجتماعی فرهنگ كه در عرصهٔ حیات اجتماعی انسان ها حضور دارد.به هر روی با این نگاه فرهنگ موضوعی است ویژهٔ انسان و ارتباطی وثیق با هدایت و تربیت او دارد. از نگاه ایشان فرهنگ سازنده و پیشرودر حوزه های فردی واجتماعی سبب هدایت انسان هاو جامعه و تربیت الهی هر دو خواهد شد.ایشان با توجه به هر دو بُعد فردی و اجتماعی فرهنگ، تأثیراتی عمیق بر هر دو ساحت فرهنگ اسلامی ایرانی گذاشته اند، به گونه ای كه الگوی تحول فرهنگی ایران پس از انقلاب اسلامی می تواند به تنهایی موضوع تحقیقی جامع و فراگیر باشد. ایشان در بُعد فردی مسائل فرهنگی سال ها به خودسازی و تربیت خویش و دیگران پرداختند و در قالب سلوك اخلاقی و عرفان عملی اسلام نمونه ای از انسان تربیت یافتهٔ الهی را به جهان امروز معرفی نمودند. جوانان بسیاری نیز در این نظام تربیتی كه امام احیاگر آن بودند رشد یافتند و سیر الی ا… خویش را با مراد خود پیمودند و به عناصر اصلی انقلاب اسلامی تبدیل شدند.ایشان در جای دیگر فرهنگ را مایه سعادت و شقاوت جامعه می دانند و می فرمایند : فرهنگ مبدا همه خوشبختی ها و بدبختی ها ی ملت است . اگر فرهنگ ناصالح باشد این جوان هایی که تربیت می شوند با این تربیت های ناصالح این ها در آتیه فساد ایجاد می کنند . تعریف فرهنگ از دیدگاه امام خمینی : فرهنگ عبارت از دانش ، ادب ؛ تعلیم و تربیت ، اعتقادات ، اخلاق و عمل ، گرایش های فکری ، هنجارها ، باورها ، ارزش ها ، برداشت ها و هنر ، اجتماع و قواعد آن ها در جامعه . از نظر امام خمینی وابستگی فرهنگی منشا سایر وابستگی ها و عامل عقب ماندگی کشور و استقلال فرهنگی عامل تحقق استقلال در سایر ابعاد است.ویژگی اصلی فرهنگ اسلامی در مقایسه با فرهنگ های غربی و استعمار ی عبارتند از :- غنی بودن - مترقی و موافق توسعه و پیشرفت بودن - انسان سازی و هدایت انسانی - استقلال از شرق و غرب و عدم قوم گرایی و ملیت گرایی - توجه خاص به اصول اعتقادی و اخلاقی - توجه ویژه به تعلیم و تربیت و تحصیل علم و دانش حضرت امام خمینی درزمینه تاثیر فرهنگ اسلامی و جایگزین شدن این فرهنگ پس از پیروزی انقلاب اسلامی به جای فرهنگ استعماری و غربی می فرمایند . شما امروز فرهنگ هایی را که ملت ما را یک ملت وابسته معرفی و خدمتگزار قدرت ها بار آورده بود و فحشا ، فساد و اعتیاد را گسترش روز افزون داده بود و از انسانیت و اخلاق می رفت کنارگیری کند ، در زیر پای خود خرد کرده و شرافت انسانی و تقوا و شهامت و شجاعت و صبرو سلحشوری و مروت و تعاون و تقوا و توجه به مصالح ملت و کشور را جایگزین آن نموده اید . شما امروز سر افراز برای پیشرفت فرهنگ الهی به پیش می روید . ایشان می فرمایند : بی شک بالاترین و والاترین عنصری که موجودیت هر جامعه دخالت اساسی دارد ، فرهنگ آن جامعه است اساسا فرهنگ هر جامعه هویت و موجودیت آن جامعه را تشکیل می دهد . و همچنین فرهنگ اساس ملت است ، اساس ملیت یک ملت است .اساس استقلال یک ملت است . حضرت امام ( ره ) عملکر د صحیح فرهنگ و نیز بهره مندی از نتایج پیشرفت علوم و فنون را عامل دستیابی به خوشبختی می دانند و می فرمایند . اگر مشکلات فرهنگی و آموزشی به صورتی که مصالح کشور اقتضاء می کند حل شود ، دیگر مسائل به آسانی حل می گردد . از دیدگاه ایشان راس همه اصلاحات ، اصلاح فرهنگ است. در ابعاد اجتماعی نیز تئوری اصلاح فرهنگی امام در قالب انقلاب اسلامی معرفی و تبیین شده است. از نگاه امام فرهنگ مطلوب یك جامعه باید حاوی ۳ ویژگی زیر باشد:۱ ـ دارای یك نظام تربیتی برای رشد و تعالی انسان باشد.۲ ـ فعال، پیش رو و روزآمد باشد و هیچ گاه دچار تحجر، انفعال و غرب زدگی نشود.۳ ـ با محوریت فرهنگ خودی تأمین كننده استقلال فرهنگی باشد.در ادامه سعی خواهیم نمود به تبیین این سه ویژگی از دیدگاه فرهنگی امام بپردازیم:۱ ـ امام خمینی (ره) معتقد است تربیت الهی انسان اصل و اساس دعوت انبیاء و ادیان بزرگ جهان است. همانگونه كه مسیح برای تربیت، عروج و رشد انسان مبعوث شد، پیامبر گرامی اسلام (ص) نیز وظیفه تربیت و هدایت انسان ها را بر عهده داشت. بنابراین اساس فرهنگ دینی بر هدایت و تربیت انسان به سوی خداوند متعال شكل گرفته است. از نگاه امام اصلی ترین و اولی ترین نقش و وظیفه فرهنگ، تربیت انسان صالح است. ایشان در انتقاد از غرب و حكومت پیشین ایران در نادیده گرفتن این ضرورت فرهنگی می فرمایند:آنها فرهنگ ما را آن طور درست كرده اند كه نگذاشتند انسان در آن تربیت پیدا كند. این ها نگذاشتند كه جوانان ما رشد پیدا كنند. اینها در فرهنگ ما رخنه كردند و فرهنگ ما را به روزی انداختند كه انسان نتواند در آن رشد پیدا كند. ایشان اصل رشد و هدایت انسان به سوی خداوند متعال را نیز به عنوان اولین وظیفهٔ دولت موقت ایران در سال ۱۳۵۸ (۱۹۷۹میلادی) معرفی كردند و فرمودند:باید در این سال جدید عنایت زیادی شود اول به فرهنگ كه این خیلی مهم است، این فرهنگ باید متحول شود، فرهنگ استعماری فرهنگ استقلالی شود باید معلمان ما متناسب با فرهنگ ما انتخاب شوند و جوانان ما را به گونه ای صحیح تربیت كنند یعنی جوانان ما تربیت انگلی پیدا نكنند. چنان چه كه تا به حال این گونه بوده كه آنها را غربی بار آورده اند. این مسأله در فرهنگ ما مطلب بسیار مهمی است. بالأخره فرهنگ ما باید متحول شود. امام در تبیین عدم توجه به این مسأله مهم خصوصاً در دانشگاه ها می فرمایند:ما بیش از پنجاه سال است كه دانشگاه داریم لكن چون خیانت شده است به ما از این جهت رشد انسانی ندارد. تمام انسان ها و نیروی انسانی ما را از بین برده است. ۲ ـ بر اساس دیدگاه امام، فرهنگ باید روزآمد و پیش رو باشد و در عرصه توسعه فرهنگی جامعه نقشی فعال و پویا داشته باشد. در دیدگاه امام آلوده شدن فرهنگ به تحجر و واپس گرایی نیز از آسیب های بزرگ فرهنگ است. لذا امام در اولین روزهای انقلاب در پاسخ به عده ای از متحجرین و در پاسخ به شایعاتی مبنی بر تحریم سینما از سوی مراجع دینی فرمودند:ما كی با تجدد مخالفت كرده ایم؟ سینما یكی از مظاهر تمدن است كه باید در خدمت مردم و تربیت آنها باشد. ما با فساد مخالفیم نه با سینما.پویایی و سرزندگی فرهنگ از نگاه امام یكی از ویژگی های اصلی فرهنگ است. به اعتقاد امام فرهنگ مشرق زمین این توانایی را دارد كه بدون تأثیر از سایر فرهنگ ها نقشی فعال و پویا ارائه نماید. ایشان در وصیت نامه خویش در فرازی به نقشه دامنه دار استعمار غرب برای رخوت و ركود فرهنگی جوانان به وسیله مظاهر فساد اشاره می نمایند و آن را مغایر پویایی فرهنگی مشرق و به خصوص ایران می دانند. از نگاه امام الگوی خودباوری شرق یكی از راه های پویایی و سرزندگی فرهنگ شرقی است و به همین جهت در وصیت نامه خویش خطاب به جوانان ایرانی می فرمایند:و بدانید كه نژاد آریا و عرب از نژاد اروپا و آمریكا و شوروی كم ندارد اگر خودی خود را بیابد. ۳ ـ از نگاه امام خمینی (ره) فرهنگ خودی هر جامعه مناسب ترین فرهنگ برای رشد و بالندگی آن جامعه است و تلاش در جهت هرچه پربارتر كردن این فرهنگ موجب استقلال فرهنگی خواهد شد. در ادبیات امام فرهنگ غرب، ویرانگر فرهنگ شرقی است ولی با این وجود امام بر اخذ وجوه مثبت فرهنگ غربی تكیه دارد. خودباوری فرهنگی در اندیشه امام یك اصل اساسی است.امام معتقد است غرب در پی استیلای فرهنگی خویش بر شرق است و این استیلا نظم فرهنگی جامعه شرقی را بر هم خواهد زد. ایشان در پیام تاریخی خویش به گورباچف به این نكته اشاره كرده و می فرمایند:شما اگر بخواهید در این مقطع تنها گره های كور اقتصادی سوسیالیسم و كمونیسم را با پناه بردن به كانون سرمایه داری غرب حل كنید، نه تنها دردی از جامعه خویش را دوا نكرده اید كه دیگران باید بیایند و اشتباهات شما را جبران كنند. غرب ستیزی منطقی امام، همواره بر جهت خاص حفظ و كسب استقلال فرهنگی استوار بوده است. از نگاه امام غرب ستیزی فرهنگی در كنار تحول فرهنگی در چارچوب فرهنگ شرقی باید به استقلال فرهنگی بیانجامد چنانكه فرمودند:بالأخره باید فرهنگ متحول شود به یك فرهنگ سالم و یك فرهنگ مستقل و یك فرهنگ انسانی. امام خمینی(ره)، فرهنگ خوب را فرهنگی بیان می دارند که مستقل و اسلامی باشد. ایشان بر استقلال فکری و باطنی تاکید داشته و برنامه اسلام را انسان سازی معرفی می نمایند. از منظر ایشان این دو وجه مثبت فرهنگ نیز از یکدیگر قابل تفکیک نمی باشند. چرا که استقلال فرهنگی منوط به اسلامی شدن می باشد و استقلال فرهنگی به عنوان یکی از پیامدهای مهم استقرار اسلام در جامعه، خود مهمترین شاخص اصالت تفکر و منش اسلامی حاکم در جامعه است. بنابراین تصور اینکه اسلام نسبت به وابستگی فرهنگی بی تفاوت است، برداشتی انحرافی از اسلام است؛ و مفهوم سازی حضرت امام(ره) با عنوان " اسلام امریکایی" نیز بیانگر چنین قرائت های تحریفی و غربزده از اسلام است . با نگاهی به سخنان حضرت امام خمینی (قدّس سرّه) می توان دریافت که ایشان همواره در صحبت از بیماری فرهنگی ایرانیان و تحولات آن به معضل "غربزدگی" اشاره می نمایند. شاید بتوان به نوعی به رابطه هم نشینی میان دو اصطلاح "غربزدگی" و "فرهنگ ایران" در جملات امام خمینی (ره) اشاره نمود، که اشاره به واقعیت هاي غير قابل اجتناب جامعه فرهنگی ایرانی دارد. بر اين اساس گزافه نيست اگر "غربزدگی" را به کلید واژه ای در جامعه شناسی فرهنگی ایران تشبیه كنيم. منبع:۱. امام خمینی، صحیفهٔ نور،‌ انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ج ۵، ص ۱۹۵.۲. همان، ص ۲۰۰.۳. همان، ص ۲۸۴.۴. امام خمینی، وصیت‌نامه، انتشارات آستان قدس رضوی.۵. امام خمینی، صحیفهٔ نور، ج ۲۱، ص ۶۶.۶. همان، ص ۲۰۰.منبع:سایت طریق جاویدبا تشکر
نام استاد : جناب آقای قلی زاده
موضوع تحقیق: نظریه های فرهنگی امام خمینی
نام دانشجو: مریم حارسی
دانشگاه جامع علمی کاربردی فرهنگ و هنر واحد 13

سلام
خیلی خوب وجامع بود.با ارزوی موفقیت برای شما