صنعت بي‌رونق گردشگري، جايگزين نفت نشد
اين سوال از سوي افكارعمومي بي پاسخ مانده است كه جشن‌هاي مداوم در سال 92 در حال برگزاري است و اعتبارهاي چندين ميلياردتوماني صرف آن مي شود براي موفقيت در چه زمينه‌اي است؟...

محمد شريف ملك‌زاده رئيس سازمان ميراث‌فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري درحالي مدعي جايگزيني درآمد ناشي از صنعت‌گردشگري به‌جاي درآمد ناشي از فروش نفت است كه اين سازمان هنوز نتوانسته وعده خود مبني‌بر ورود هفت‌ميليون گردشگر در سال جاري را محقق كند.

با اين وجود سازمان ميراث فرهنگي تنها در ماه‌هاي پاياني دولت دهم دو جشن بزرگ در استاديوم آزادي برگزار كرد تا اين سوال پيش بيايد كه علت برگزاري جشن براي سازماني كه نتوانسته‌ است هيچ يك از وعده هاي خود را محقق كند، چيست؟ يكي از برنامه‌هاي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، براي جذب گردشگر خارجي ، برگزاري نمايشگاه در كشورهاي بازار هدف است اما «منوچهر جهانيان» معاون گردشگري سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي وگردشگري كشور در حضور خبرنگاران بي‌شمار رسانه‌هاي مختلف كشور اعلام كرد كه اعتباري براي برگزاري نمايشگاه در كشورهاي مختلف را نداريم.

همچنين ورود گردشگران خارجی به ایران طبق آمار منتشر شده از سوی سازمان میراث فرهنگی در هشت سال اخیر روند بسیار کندی داشته است به‌طوری که تقریبا هر سال تنها 400 هزار نفر به تعداد آن اضافه می‌شوند. بلكه براي رسيدن به عدد هفت ميليوني كه خود اعلام كرده بودند به روش‌هاي غيراصولي دست مي‌زدند. براي مثال زماني كه اجلاس سران در تهران برگزار شد ، اداره كل ميراث فرهنگي تهران اعلام كرد كه هيچ يك از استان‌ها حق ندارند حضور مهمانان اجلاس را در استان هاي خود به پاي گردشگري ورودي به اين استان‌ها بنويسند بلكه از آنجايي كه اين مهمانان از فرودگاه تهران به ايران وارد شده‌اند، جزو گردشگران تهران هستند و هيچ اداره كلي در شهرستان نبايد آنها را به‌حساب خود بگذارد. اين درحالي بود كه تهران بايد يك‌و‌نيم ميليون از گردشگران هفت ميليوني را به كشور وارد مي‌كرد اما متاسفانه اجلاس يك بار بيشتر برگزار نشد.

وقتي تخريب به جان ميراث افتاد

از سوي ديگر به‌طور طبيعي هيچ كدام از مهمانان هزينه حضور خود را در ايران پرداخت نمي‌كردند بلكه به خرج ميزبان مي‌آمدند. بنابراين حضور آنها نمي‌توانست به رونق اقتصادي شهر كمك كند. از سوي ديگر به روال مرسوم و هميشگي كشور، صنايع دستي ايران هم به عنوان هديه به آنها داده شد تا حتي از اين رهگذر هم نتوان نمدي براي صنعت گردشگري كشور ساخت. اما آمار گيري‌هاي عجيب و غريب، تنها به تهران ختم نشد و براي مثال «كاشان» در سال 91 مدعي شد كه 150 درصد افزايش ورودي گردشگر خارجي داشته است! حالا هم رئيس سازمان ميراث فرهنگي مدعي است كه مي‌‌توان با پشتوانه آثار ثبت شده در جهان، اقتصاد را از وابستگي به نفت رهانيد و به سمت گردشگري آورد. منظور او آثاري است كه شامل تخت جمشید، چغازنبیل، پاسارگاد، سلطانیه، منظر فرهنگی بم، تخت‌سلیمان در فهرست باغ‌هاي ايراني، کلیساهاي آذربايجان، سازه های آبی شوشتر، بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی و بازار تبریز مي‌شود.

رئيس سازمان گردشگري، در حالي ازظرفيت‌ بالاي آثار فرهنگي و تاريخي ايران، براي جذب گردشگر خارجي سخن به ميان مي‌آورد كه شناخته شده ترين اثر ايراني در سال هاي اخير صدمه‌هاي بسيار زيادي را ديده است . بي‌توجهي اصلي‌ترين سازمان متولي به اين آثار تاريخي تا جايي پيش رفت كه بخشي از پاسارگاد در تعطيلات نوروز با پرتاب نارنجك تخريب شد. ترك به جان آثار تاريخي اصفهان افتاد و داد همگان را برانگيخت.

گردشگري معكوس

در تمام اين سال‌ها به‌ويژه در چهار سال دولت دهم ميراث فرهنگي تمام هم و غم خود را روي عزل و نصب مديراني كرد كه به عمارت آزادي رفت و آمد مي‌كردند. اما مسئولان هماره در پايان سال مدعي بودند كه بازار گردشگري كشور رونق فراواني داشت. اين درحالي بود كه گردشگران ايراني با سفر به كشورهاي خارج در حال آباد كردن و رونق بخشيدن به كشورهاي اطراف بودند.

گردشگران ايراني آنقدر به ارمنستان سفر كردند كه اين كشور هتل خالي براي جا دادن آنها نداشت. ترغیب گردشگران ایرانی برای سفر به خارج از کشور بیشتر از جذب گردشگران خارجی در دستور کار این سازمان قرار دارد به نحوی که از سه هزار و 500 آژانس موجود در کشور تنها 50 آژانس در بحث تورهای ورودی فعالیت می کنند و جوایز صادراتی در نظر گرفته شده برای ترغیب به ورود گردشگر برای آژانس‌ها کارساز نبوده است.

به‌عنوان نمونه، مسافران ایرانی خارج شده از کشور در سال ۱۳۸۷ از سوی گمرک 6 ميليون و 196 هزار و 371 نفر اعلام شده که نسبت به سال قبل از رشد ۱۴ درصدي برخوردار بوده است.در مقابل سازمان میراث فرهنگی اعلام کرده بود که سال 87 دو میلیون و 35هزار نفر گردشگر خارجی وارد ایران شده‌اند. به‌عبارت دیگر تقریبا تعداد گردشگران خروجی نسبت به گردشگران ورودی دو برابر بوده است.

البته سازمان ميراث فرهنگي هرگز قبول نكرد كه در زمينه رونق صنعت گردشگري موفق عمل نكرده است اما در نهايت آمارها نشان می‌دهد که تقریبا سالی 400 هزار نفر به‌صورت میانگین بر آمار گردشگران سال‌های قبل اضافه شده است. به این معنا که تمام برنامه‌ریزی‌های سازمان میراث فرهنگی در بحث جذب توریست خارجی منجر به رشد تنها چهارصد هزار نفر در هر سال شده است البته با این فرض که همه این افراد گردشگر باشند.

حال اين سوال از سوي افكارعمومي بي‌پاسخ مانده است كه جشن‌هاي مداوم در سال 92 در حال برگزاري است و اعتبارهاي چندين ميلياردتوماني صرف آن مي‌شود براي موفقيت در چه زمينه‌اي است؟

سازمان ميراث فرهنگي مدعي است كه بخش بسيار زيادي از هزينه‌هاي جشن هاي اخير را بخش خصوصي متقبل شده است. اما باز هم اين سوال پيش مي‌آيد كه بخش خصوصي براي كدام موفقيت چنين هزينه‌اي را از جيب پرداخته است؟

حال چگونه است كه ملك‌زاده كه بسياري از طرح‌هايي كه براي رونق صنعت گردشگري از جمله كارت سفر و... غيره ارائه كرده، هرگز نگفت چگونه مي‌خواهد درآمد گردشگري را جايگزين درآمد نفت كند؟