بر اساس برخی اقوال، مسلمانان كشيدن صورت انسان و موجودات زنده را مكروه می شمردند، اما از آثار باقی مانده تمدن اسلامی معلوم می شود، اين كراهت به مرور زمان اهميت خود را از دست داده است. برخی از پژوهشگران و هنرشناسان بر اين باورند كه تا قرن هفدهم ميلادی هيچ اثری از نقاشان بزرگ اسلامی به اروپا نرفته است؛ در حالی كه ما در فصل هنر نمونه های آشكار و فراوانی را از تأثير هنرهای اسلامی در غرب آورده ايم. عده ای ديگر بر اين باورند كه رامبراند اولين هنرمند و نقاش غربی بوده كه علاقه فراوانی به هنر و نقاشيهای شرقی نشان داده ودر بيشتر نقاشيهای خود از تابلوهايی كه از شرق دور به هلند می آورده اند، الهام گرفته است . رامبراند مجموعه ای مشتمل بر 24 نقاشی گوركانی و دكنی در اختيار داشت و قبل از آنكه در 1656 مجبور به فروش آنها شود، از اين نقاشيها گرته برداری كرده بود.
به باور آرنولد، در اوايل دوره اسلامی، نقاشيهای شرقی چندان در نقاشيهای غربی نفوذ نكرده بود، چنا ن كه در نقاشيهای سده های پانزدهم و شانزدهم ايتاليا نمی توان آثار مهمی از ملل مشرق پيدا كرد. اما آثاری كه جالب توجه است وعلائم نفوذ را نشان ميدهد، متعلق به دورانی است كه مسلمانان بر آبهای مديترانه تسلط داشته اند.
در حقيقت، تماس مستقيم مسيحيان اروپا با علوم و صنايع و هنر اسلامی و ورود اشيا و آلات شرقی ساخته دست مسلمانان به اروپا، در نقاشی نيز مانند حجاری، معماری، فلزكاری و برخی هنرهای ديگر چندان محسوس نيست .
در ميان نقاشيهای قديمی شرقی، نقاشی مشهوری به نام درخت مقدس كلدانی وجود دارد و آن درختي است كه در دو طرفش دو حيوان وحشی روبه روی هم ايستاده اند، اما نقاشان مسيحی درخت را طور ديگری ترسيم كرده اند. از ديگر نقاشيهای قديمی، تصاوير دو حيوان است كه يكی ديگری را شكار كرده است و نقاشی ديگری كه حيوانی را نشان می دهد كه دو سر و يك بدن دارد. از اين قبيل در حجاريها بيشتر ديده ميشود.
آثاری از وجود نقاشان اسلامی در اروپای قرون وسطا در دست نيست كه نشان دهد تزئينات و نقاشيهاي كليسای پالاتين، در پالرمو، را كه حدود سالهای 54 - 1101 م برای راجر دوم ساخته شده است، نقاشان مسلمان كشيد ه اند.
در دوره جنگهای صليبي، كه ميان مسلمانان و مسيحيان تماس بيشتری برقرار بوده است، اشيا و صنايع و هنرهای زيبای بيشتری، كه نمودار ذوق و سليقه مسلمانان بود، وارد اروپا شد و شهرهای ونيز، جنوا و پيزا از مراكز بازرگانی و دادوستد اين هنرها بود . بي ترديد، اين اشيای زيبا، با نقش ونگارهای جالب خود، در نقاشی مغرب زمين بی تأثير نبوده اند. همين نقوش بديع و حيرت انگيز شرقی و اسلامی بود كه نظر مكتبهای نقاشی اروپا را به خود جلب كرد تا آنجا كه به تقليد و نمونه سازی از آنها پرداختند . در نيمه دوم سده چهاردهم ميلادی نمونه هايی از نقاشی مردان عمامه دار و صورتهای شرقی در نقاشيهای ايتاليا ظاهر ميشود.


تصويرهايی كه بيشتر تحسين وتقليد نقاشان غرب ر ا برانگيخت، تصاوير فرشها و لباسهای گوناگون رايج در آن دوره بود . همچنين تقليد از تصاوير حيوانات و كشيدن گل و برگ و درختان در دورنماها بود كه نفوذ مدلهای شرقی را در غرب نشان می دهد. آنچه بيش از همه در آثار غربی قابل توجه است، تقليد از حروف عربی است؛ اين قسمت شايد بهترين نمونه نفوذ هنرهای اسلامی در هنرهای غربی باشد . نويسندگان غربی كتب و مقالات بسيار زيادی در اين باره نوشته اند كه از همه مهم تر مقاله ای است كه كريستی در مجله برلينگتن به نام ترقی تزئین به کمک حروف عربی نوشته است.
همتای اين تزئينات در نقاشی های ايتاليا و برخی كشورهای اروپايی ديگر وجود دارد، از جمله در كليسای ارنا در شهر پادوای ايتاليا كه بر روي شانه راست مسيح كلمات عربی ديده می شود. فراآنجليكو ( 1455 1387 م) و فِرافيليپوليپی (حدود 1469- 1406 م)، از نقاشان مشهور ايتاليايی، در كارهای خود اين گونه تزئينات را بر روی آستين و حاشيه لباس روحانيون مسيحی بسيار به كار می بردند. ترديدی نيست كه آنها از اصل و مفهوم اين كلمات اطلاعی نداشتند و تصور می شود كه آنها چنين نوشته هايی را از روی ابريشم كاريها و هنرهای زيبای ديگری كه از مشرق و كشورهای اسلامی به اروپا آورده می شد، تقليد مي كردند.
مسلمانان و اعراب صوری از حيوانات كشيده اند كه آنها را با نوشته ها و نقشهای حروف عربی پر كرده اند و گاهی اين حروف را طوری ترتيب داده اند كه از تركيب حروف صورت انسان يا حيواناتی به وجود آمده و شكلهای حيرت انگيزی را تشكيل داده است. مثلاً، جمله ای كه در حاشيه يك جام اسلامی ساخت سده سيزدهم ميلادی، كه در گنجينه كتابخانه ملی پاريس قرار دارد، از اين قبيل است . از مشهورترين جامهای اسلامی كه صورت انسانی برآن نقاشی شده جامی است كه در گنجينه لوور فرانسه موجود است و معروف به جام سن لویی است.مكتب بغداد، در كتاب آرايی، اولين مكتب نقاشی نگارگری اسلامی بوده است كه هم زمان با ترجمه كتب يونانی به عربی، كه مطالب خود را با تصاوير تفسير كرده بودند، ايجاد شد . از اين سبك نقاشی رفته رفته در گسترش این گونه فعاليتها استفاده شد و از سده دوازدهم ميلادی به بعد همراه تأليفات ديوسكوريدس و جالينوس، حيوانات افسانه ای در كليله و دمنه و مقامات حريری با نقوشی تصوير شده كه قدرت نقاشی و رنگ آميزی آنها به پای نقاشيهای غربی می رسد و گاهی حتی برتر از آنهاست . علل پيدايش يك باره اين مكتب نگارگری، به درستی روشن نيست.
نمونه های آغازين اين مكتب را در عهد عتيق هلنی و بيزانس و همچنين در هنر كتاب سازی پيشرفته ديرهای مانوی تركستان شرقی می توان يافت . در نسخه كهن ديوسكوريدس كه متعلق به سال 1224م است، نقاش مسلمانی تصاوير پزشكان معروف يونانی را نقاشی كرده است . امروزه نمونه هايی از انواع اين نسخه ها در كتابخانه ملی فرانسه و س ن پترزبورگ و مينياتوری از كتاب دست نوشته ديوسكوريدس، در گنجينه واشنگتن نگاهداری می شوند. اين نسخه ها و نقاشيهای مينياتور، از نظر تاريخ فرهنگ و تمدن اسلامی در قرون وسطا، ارزش فراوانی دارند، زيرا به وسيله آنها می توان به وجود تزئينات در مساجد، كتابخانه ها، داروخانه ها، دادگاهها، مغازه ها و سرانجام تزئين جشنها و عروسيها و قايقهايی كه برای مسافرتهای دريايی استفاده می شدند، پی برد.



تأثيرپذيری نقاشيهای مينياتور از آثار استادان چينی مكتب يوآن در دوره مغول تأثيرپذیری متقابل هنر چين و تصورات ايرانی را نشان می دهد كه رفته رفته جنبش مكتب بغداد را در پايان سده چهاردهم به سمت وصف مناظر خيالی و شاعرانه كشاند . بدين ترتيب، در تركيب طرحها و رنگها، در نقاشی پيشرفت بسياری حاصل شد و در سمرقند و بخارا، در همان دوره، نقاشی های قلمی با خطوط برجسته طلايی متداول شد كه بعدها بر مكتب نقاشی ايرانی و هندی اثر گذاشت.
طی قرون بعدی شاهكارهای ادبی چون شاهنامه و خمسه نظامی و برخی افسانه های مردمی مصور شدند . عصر تيموری و به دنبال آن عصر صفويه را می توان اوج دوران طلايی نگارگری ايرانی دانست . تذهيب قرآنهای دست نوشته و پديد آمدن استادان خط نسخ و ثلث و نقاشان و تذهيب كاران برای تزئين نصوص قرآن از ويژگيهای اين دوره است . با همكاری نزديك خطاطان و نقاشان، كتابهای زيبايی به وجود آمد و آثار خطاطان معروف نستعليق، مانند سلطان علی مشهدی و ميرعلی الكاتب و ديگران از سده شانزدهم به بعد مركز توجه شد. رهايی مكتب نقاشی مينياتور هراتی از سبك مغولی و پایه گذاری مكتب نقاشی ملی جديدی بر مبنای واقع گرايی، از كارهای بزرگ بهزاد به شمار ميرود كه پس از صفويه شيوه متداول فرهنگی شد.
در نيمه دوم عصر صفوی، مكتب جديدی از هنر و نقاشی در اصفهان به نام مكتب اصفهان به وجود آمد كه رضا عباسی برجسته ترين شخصيت آن بود و پيروانش اين مكتب را تا سده هجدهم ميلادی همچنان حفظ كردند .
شيوه كارهای رضا عباسی شباهت بسياری به آثار نقاشان هلندی سده هفدهم ميلادی دارد . بدين ترتيب، تماس با هنر اروپايی در دوره صفويه و متقابلاً نفوذ و تأثير هنر ايرانی در اين دوره به تكامل هنر نقاشی كمك كرد و سبك نقاشی سده شانزدهم و هفدهم ميلادی تقريبا در همه فعاليتهای هنری و صنعتی مؤثر افتاد.
از تأثير نقاشی اسلامی بر نقاشی غرب، در قرن بيستم نيز می توان سخن گفت زيرا نقاشی مدرن از هنر اقوام و ملل گوناگون، به ويژه نقاشی شرق الهام بسيار پذيرفت . نمايشگاههای بين المللی متعددی كه در زمينه هنر اسلامی برقرار شد، توجه نقاشان غربی را برانگيخت . هانری ماتيس (1954 - 1869) از نخستين و بزرگ ترين هنرمندانی بودكه طرحهاي نقاشي اسلامی را به نقاشی مدرن غربی وارد كرد . او در نمايشگاه جهانی سال 1900 پاريس شركت كرد و خود در 1906 از الجزاير ديدن كرد . پس از بازديد از نمايشگاه هنر اسلامی به سال 1910 در مونيخ، علاقه اش افزون شد و همان سال به اسپانيا سفر كرد و مادريد، قرطبه، سِويل و غرناطه را از نزديك ديد و كاشيهای سفالينی از آنجا به خانه آورد . او بعضی از درسهايی را كه از مشاهده هنر اسلامي آموخته بود، با نقاشی هايش درآميخت . اثری چون خانواده نقاش كه متعلق به بهار 1911 است، از آثار هنر اسلامی كه اندكی قبل در مونيخ ديده بود، الهام گرفته است . اشيايی چون فرش پهن شده بر زمين و نيز تركيب بندی سه جزئی و ژرفانمايی تخت از عناصر كاملاً شناخته شده نقاشی ايرانی است . اشخاصِ به ظاهر شناور در هوا، استفاده از رنگ محلی خالص و استفاده از نقوش روی ديوارها نيز چنين است.
اندرسن نيز در اثر مهم خود تاريخ هنر مدرن بر تأثيرپذيری ماتيس از نقاشی ايرانی صحه ميگذارد.
علاقه ماتيس به هنر اسلامی در سراسر عمر طولانی او ادامه داشت و آثاری همچون كتابِ مصور جاز او كه در1947 منتشر شد، متن و تصوير را به شيوه الهام گرفته از نسخ مصور اسلامی، اگر نگوييم مستقيما مبتنی بر آن،تركيب می كند.