به اعتقاد ماركس، وظيفة آموزش وپرورشِ اصيل ريشه كن ساختن «آگاهي كاذب» از ذهن طبقة كارگر است. آگاهي كاذب محصول ايدئولوژي طبقة سلطه گر مي باشد كه به طبقة فرودست جامعه تحميل مي كند و مورد قبول طبقة فرودست مي گردد. طبقه حاكم، مدعي است كه اصول سياسي و اقتصادي آن حقايق جهان شمول است. مدارس بايد حقايق و ارزش هاي كلي جهان شمول را به نسل جوان منتقل نمايد. ازنظر ماركس اصول طبقة مسلّط، شامل نوعي شستشوي مغزي53 ايدئولوژيك در آموزش وپرورش كاپيتاليستي است.

عقيده ماركس، مبني بر اعمال ايدئولوژي طبقة مسلّط جامعه بر طبقة فرودست، ما را به اين حقيقت رهنمون مي كند كه آموزش وپرورش به رسالت خود، مبني بر عدالت اجتماعي و آزادي نمي پردازد و به باز آفريني و تقويت نظام حاكم كمك مي كند. طبقة مسلّط به وسيله آموزش وپرورش قواعد و ارزش ها را اشاعه مي دهد و سببِ كسب معرفت حقيقي نمي شود. وي معتقد است آگاهي كاذب و رفع آن با توليد دانش به وسيلة عمل انقلابي، نوعي تحقيق علمي (اقدام پژوهي) مي باشد.

اقدام پژوهي يك عمل، براي توسعة نظام مند دانستن و دانش است كه هدف استفاده از اين دانش، عملي براي افزايش بهزيستي و رفاه اقتصادي، سياسي، اجتماعي، رواني و معنوي بوده كه شامل افراد بشر و جوامع انساني مي شود. هدف اقدام پژوهي توسعة روابط عادلانه و پايدار در سراسر جهان و در ميان فرهنگ هاي متنوّع وآحاد مختلف بشر است. اقدام پژوهي فقط با مشاركت اشخاص و اجتماعات امكان پذير مي باشد.54

اقدام پژوهي بدون انديشه و فهم امور، اقدامي كور تلّقي مي شود و بنابراين لازمة اقدام پژوهي، برخورداري از دانش است كه به آزادي انساني و شكوفايي جامعه كمك مي كند. ريزن و بردبوري يكي از اهداف اقدام پژوهي را شكستن روش سنتي مي دانند كه بر اساس آن كسب و توليد دانش و معرفت و واقعيت امور، ازيك راه معين امكان پذير مي باشد. پژوهندگي معلّمان را به آزادگي واستقلال رأي رهنمون مي سازد. وقتي معلّم دست به اقدام پژوهي بزند، خود را از قيودات القاء شده توسط ديگران رها ساخته، از كارگزار صرف بودن و مطيع اوامر بالادستي ها شدن خارج مي شود و خود به عنوان داور حرفه آموزشي، آزادانه و انديشمندانه تصميم گرفته و عمل مي كند به دليل اينكه علمش بر مبناي پژوهش و بازتاب سنجيدة حاصل از جريانات كلاس و مدرسه خواهد بود.