دانشگاه جامع علمی کاربردی
مرکز فرهنگ و هنر واحد13

نام درس : هنر و رسانه

عنوان تحقیق :

رسانه
اهمیت – کارکرد و نقش های آن در جامعه

استاد : جناب آقای سالاریان


تهیه و تنظیم:
سمیرا رحیم هاشم آبادی

شماره دانشجویی : 91238049290474
بهار92





تعریف رسانه :

رسانه به معنی هر وسیله ای است که انتقال دهنده فرهنگ ها و افکار عده ای باشد. و اکنون آن چه مصداق این تعریف است وسایلی همانند: روزنامه ها، مجلات، رادیو، تلویزیون، ماهواره، اینترنت، CDها، ویدئو و... می باشند .

"رسانه" وسیله ای است برای نقل و انتقال اطلاعات، ایده ها و افکار افراد یا جامعه؛ اگر این تعریف را قبول کنیم باید حساب کنیم که رسانه بتواند از نوع انسانی باشد یا سازمانی یا تکنولوژی، خود زبان نیز یک نوع رسانه است. یا کلاس درس و دانشگاه و بالاخره رسانه های جمعی، از مطبوعات گرفته تا تلفن، رادیو، تلویزیون و اینترنت.

رسانه یک واسطه عینی و عملی در فرآیند برقراری ارتباط است. و رسانه نیز وسیله‌ای است برای گسترش پیام ، از پیام دهنده به مخاطب یا تعدادی از مخاطبان. هر رسانه‌ای ویژگی های خاص و منحصر به فرد خود را دارد. برخی از این ویژگی ها به قابلیت ها و محدودیت های فنی آن رسانه برمی‌گردد؛ برای نمونه رسانه ی منبر از یك سو در ارتباط موثر و فعال با مخاطبان قابلیت های خوبی دارد ولی از لحاظ تعداد مخاطبان محدود است.
هم چنین برخی از ویژگی های یك رسانه به ذات و ماهیت ساخت آن باز می‌گردد كه مطمئناً متأثر از مسائل فرهنگی آن جامعه كه رسانه در آن تولد شده و نیز دلایل ساخت آن رسانه و مسائلی از این دست بر می‌گردد. این ویژگی ها نیز هم چون ویژگی های ناشی از ابزار گونگی رسانه، قابلیت ها و محدودیت هایی دارد؛ برای نمونه رسانه های مكتوب كه بر اثر پیشرفت علم و فن آوری در غرب و وجود انسان های باسواد در غرب رشد كردند در جامعه‌ای بدوی به هیچ وجه موفق نخواهند بود ولی نكته ی مهم این كه نباید درباره ی قابلیت ها و محدودیت های رسانه ها اغراق كرد و به طور غیر واقعی به توصیف آن ها پرداخت.


اهمیت رسانه

الف:دلایل اهمیت رسانه در جامعه
رسانه ها به سه دلیل عمده که در ادامه به اختصار به آن ها اشاره می شود همواره باید مورد توجه برنامه ریزان و سیاستگذاران قرار گیرند .

1.رسانه به عنوان عامل اصلی جمعی کردن روابط انسان ها:وسائل ارتباط جمعی در بسط و گسترش روابط بین انسانی در ابعاد مختلف همواره نقش فعال دارد.

2.عمل رسانه به مثابه منبع قدرت: نقش واسطه گری وسائل ارتباط جمعی بین افکار عمومی و حاکمیت یا سازمان و نیاز مخاطبان انبوه به اطلاعات، قدرت تاثیر گذاری رسانه را در بین اعضای جامعه به شدت گسترش داده است

3.قدرت دروازه بانی رسانه: براساس نظریه دروازه بانی اطلاعات همیشه در مجرا هایی که در منطقه دروازه هاست قرار میگیرد.در این منطقه دروازه بان تصمیم میگیرد که اطلاعات را وارد مجرا کند یا خیر. باتوجه به قدرت دروازه بانی رسانه نوع تعاملی که مدیران در شرایط بحرانی با رسانه ها دارند در گزینش و جهت دهی به اخبار از سوی خبرنگاران بسیار تاثیر گذار است.زیرا در این شرایط خبر نگاران هم به وضعیت ذهنی و روحی روانی جامعه درباره بحران نظر می کنند و هم قالب های ذهنی و نوع برخورد مدیران بحران آنان را در شیوه ی نگاه به موضوع بحران و روش های پرداختن به آن راهنمایی میکنند .
بنابراین یک رسانه باید مخاطب را به فکر وادارد؛ مبدا ایده های جدید در حیطه های گوناگون باشد؛ محلی برای نقد و اظهار نظرهای دلسوزانه و عملی باشد؛ با درج مطالب پژوهشی و آموزشی در بالابردن سطح علمی جامعه موثر باشد؛ میزگردهای غنی رسانه یی درخصوص موضوعات هدف برگزار کند؛ به چالش ها و مشکلات و راهکارهای قابل انجام بپردازد و بحران های پیش رو را پیش بینی کند؛ واقعیات را به دور از هرگونه جانبداری بیان کند؛ با انجام موارد فوق به عنوان یک بازوی توانمند سیستمی در جامعه و در کنار نظام ایفای نقش کند.

کارکرد رسانه ها

كاركردهاي رسانه در هر جامعه آميزه اي از نظام رسانه اي، نقش هاي پذيرفته شده - ونه تعريف شده - براي رسانه ورويكردهاي رسانه اي در ايفاي اين نقش ها است. براین اساس، نظام رسانه اي در بر گيرنده اصول و قواعدي است كه رسانه در محيط سياسي، اجتماعي جوامع براي انجام وظايف خود از آن تبعيت مي كند. در حقيقت نظام رسانه اي تبلور جايگاه نظام ارتباطي در نظام سياسي يك جامعه است که تحت تاثیر نيازها و خواسته هاي متفاوت مردم، تجربه هاي خاص آن جامعه، ساختار سياسي، اجتماعي ونظام كنترل اجتماعي آن جامعه می باشد. بنا براین، رسانه در هر جامعه ای دارای نقش است، نقش رسانه اي امروزه بر اساس توسعه فناوريهاي ارتباطي به نقش های تعریف شده و نقش های پذیرفته شده قابل تقسیم است.

ویژگی اصلی رسانه ها(همه جا) بودن آن هاست. بر خلاف مدرسه و دیگر ارکان حیات انسانی، رسانه ها امری فراگیرند آن ها می توانند یک کلاس بی دیوار با میلیاردها مستمع تشکیل دهند. رسانه ها وظیفه حراست از محیط را به عهده دارند آن ها باید همبستگی کلی را بین اجزاء جامعه در پاسخ به نیازهای محیطی ایجاد کنند و مسئولیت انتقال میراث اجتماعی از نسلی به نسل دیگر را به عهده دارند. « استوارت هال» جامعه را به صورت مدار بسته ای تعریف می کند که رسانه های جمعی به عنوان شاهراه در فرآیند هویت بخشی در جامعه نقش پیدا می کنند. رسانه ها هم حرکت و پویائی و سر زندگی را تقویت و تولید می کنند هم رخوت و تنبلی و سستی. از یک سو احساس های عاطفی، محبت و صداقت را برمی انگیزند و از سوی دیگر احساس زشتی، دشمنی، بی اعتمادی، دروغ و خشونت را زنده می کنند. این کارکرد به طور طبیعی موجب پیدایش تضاد درونی- رفتاری در مقیاس فردی و اجتماعی می شود. وظایف خبری و آموزشی نیز یکی دیگر از کارکرد رسانه هاست. مثلاً با دیدن فیلم های مربوط به زندگی جوانان امروز عقیده شخصی فرد نسبت به اخلاق و شرایط زندگی جوانان دگرگون می شود و حتی ممکن است در خود گرایش به زندگی آشفته جوانان امروز را احساس کند.

رسانه و نقش آن در جامعه

در جهان امروز، وسایل ارتباط جمعی، روزنامه، رادیو، تلویزیون و سینما با انتقال اطلاعات و معلومات جدید و مبادله افکار و عقاید عمومی، در راه پیشرفت فرهنگ و تمدن بشری نقش بزرگی را به عهده گرفته اند. به طوری که بسیاری از دانشمندان، عصر کنونی را « عصر ارتباطات » نامیده اند. ....
فراوانی جمعیت، تمرکز گروه های وسیع انسانی در شهرهای بزرگ، شرایط خاص تمدن صنعتی و پیچیدگی وضع زندگی اجتماعی، وابستگی ها و همبستگی های ملی و بین المللی، ناامنی و بحران ها، تحول نظام های سیاسی و اجتماعی، دگرگونی مبانی فرهنگی، ترک سنت های قدیمی و مخصوصاً بیداری وجدان اجتماعی، همه از جمله عواملی هستند که روز به روز نیاز انسان را به آگاهی از تمام حوادث و و قایع جاری محیط زندگی بیشتر می کند تا جایی که پیشرفت وسایل ارتباط جمعی و توسعه اقتصادی و اجتماعی و تحکیم مبانی دموکراسی و تفاهم بین المللی لازم و ملزوم یکدیگر شده اند. در این جوامع افراد انسانی کوشش می کنند همیشه در جریان همه امور و مسایل اجتماعی قرار داشته باشند تا بتوانند بطور مستقیم یا غیر مستقیم نقش خاص خویش را در زندگی گروهی ایفا نمایند. به همین جهت آگاهی اجتماعی از مهمترین ویژگی های زمان معاصر بشمار می رود و همین آگاهی است که انسان را به زندگی فردی و جمعی علاقمند می سازد و توجه او را به آزادی ها و مسئولیت های وی جلب می کند.(۱)
به این ترتیب در جامعه امروز یک فرد تنها موقعی می تواند بهترین و مطمئن ترین امکانات و وسایل زندگی را برای زندگی گروهی به دست آورد که دارای معلومات و اطلاعات کافی، خط مشی های صحیح و افکار و عقاید سالم باشد و این امر با استفاده از وسایل ارتباط جمعی، روزنامه ها، نشریات، کتب، سایتهای اطلاعاتی و در یک کلام اطلاعات قابل دسترسی است.
هابرماس اندیشمند معاصر در این زمینه «شرط لازم و کافی برای پیدایی گستره همگانی در هر زمانی و به خصوص جوامع فرا مدرن را « اطلاعات » و به روز بودن آن می داند و معتقد است افکار عمومی بر این اساس شکل می گیرد و منوط بر وجود، کیفیت و چگونگی اطلاعات خواهد بود.
دستیابی به اطلاعات و ارسال به گروههای هدف، ایجاد ارتباط، همگرایی و همراه ساختن افکار عمومی و تشریح مفاهیم مدنظر کاری بسی مشکل و در ابتدای شروع به کار هر نشریه ای سخت و ناهموار و نیازمند تلاشی طاقت فرساست.
دستیابی به نیازهای گوناگون بایستی با استفاده از شیوه های گوناگون باشد چرا که با استفاده از ابزارهای اندیشه و احساس، اخبار و تبلیغ، نشر و آگاهی دادن می توان بر محیط پیرامون تاثیر گذاشت و در نتیجه با قانع سازی مخاطب به فصلی مشترک دست پیدا کرد و در نهایت به هدف خود رسید.
در این راستا نهادها و سازمانها و گروههای مختلف همواره در تلاشند با تاثیر گذاری به بخشی از توده های مردم که می توان آنها را تحت عنوان مخاطب یاد کرد به نحوی شیوه عمل و اندیشه را در آنان کنترل کنند و یا آنها را وادار سازند تا در جهت خواست و میل آنان عمل کنند. شناختی که از یک مخاطب، رفتارها، عقاید و افکار او می توان به دست آورد تا در مرحله بعدی به اهداف مدنظر دست یافت را اطلاعات می نامیم.
یکی از ابزارهایی که در جوامع امروزی رشد و گسترش یافته است رسانه های گوناگون با رویکردهای مختلف است . یک رسانه برای آغاز فعالیت راهی دشوار را بایستی بپیماید. شناخت مخاطب و اهدافی که در نظر دارد بایستی کاملاً شفاف و روشن و مشخص گردد. یعنی استراتژی خود را قبلاً مشخص نماید و در حول محور این استراتژی به تعریف کارکردهای خود بپردازد، سپس آغاز به فعالیت نماید. پس از آغاز نیز بایستی سختیها و مشکلات فراوانی را تجربه نماید.



نقش هایی که برای یک رسانه می توان برشمرد عبارتند از:

الف) رسانه و اعتماد سازی:
اعتماد سازی در زمینه سیاستهای کلی یک جامعه و نظام یکی از وظایف و نقشهای مهم رسانه است.رسانه از این طریق می تواند در ترسیم اهداف، اولویت ها و تبیین برنامه ها و همچنین بسیج نیروهای جامعه نقشی به سزا داشته باشد. با این امر اجرای برنامه ها با آگاهی کامل مردم و همراهی عمومی ایشان با کمترین مشکل ودرگیریها قابل انجام خواهد بود.

ب) رسانه و انعکاس واقعیت ها:
انعکاس واقعیت های اقتصادی و اجتماعی بدون تردید یکی از ملزومات فعالیتهای رسانه ای است. در این امر رسانه بایستی به هیچ وجه جانب گروهها و نهادهای خاص و مختلف را نگیرد و برای هر دو سوی جریان یعنی مخالفین و موافقین فرصت کافی برای اظهار نظر و اعلام نظرات خود را در نظر بگیرد.
سوالات پاسخنامه ها بسته های …

ج) رسانه و نقد سازنده:
نگاه واقع بینانه به مسائل جامعه و به خصوص مسائل اجتماعی اقتصادی خود یک نقد سازنده است. مطمئناً اگر رسانه ای بتواند نقش خود را در انعکاس بدون کم و کاست و واقعی یک اتفاق و ماجرای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی رعایت کند خود گام مهمی در ایجاد و شکل دهی افکار عمومی برای نقد مسائل برداشته است.

د) رسانه و پیش بینی بحران:
یک رسانه زمانی موفق تراز بقیه رسانه های همطراز خود خواهد بود که بتواند قبل از هر کس بحرانهای پیش روی حیطه های مد نظر خود را تشخیص، تحلیل،پیش بینی و برای برخورد با آنان و تغییر جریان آن ارائه راهکار و طرحهای جدید ارائه نماید. این مسئله در پیش بینی مسائل اقتصادی که با سرعتی باور نکردنی اتفاق می افتد اهمیت بسیار بیشتری می یابد. بازار نفت و انرژی که این روزها دچار تغییر و تحول و تنش های گوناگون شده است یکی از این موارد بسیار مهم در عرصه های رسانه ای است. آموزش و آماده سازی تیمی قوی از کارشناسان و صاحب نظران عرصه ارتباطات، رسانه، اقتصاد و انرژی می تواند گام مهمی در رسیدن به این مقصود باشد.

ه) رسانه و اعتبار:
هر رسانه ای برای اعتبار بخشیدن به خود ناچار است اصول اولیه خبر که شامل شهرت، فراوانی، مجاورت، درستی و صحت، تازگی و دربرگیری می شود را رعایت کند. هریک از مفاهیم ذکر شده دارای تعاریف فراوانی در عرصه ارتباطات ور سانه بوده و از اهمیت بالایی برخوردارند. توجه به درستی و صحت اخبار و اهمیت آنها همراه با تازگی و سرعتی که در انتشار آن باید درنظر گرفت نقش مهمی را در ایجاد اعتبار برای رسانه ایفا می کند. صحت اخبار در طول زمان باعث اعتبار یک رسانه و قبول آن به عنوان یک منبع مطمئن اطلاعاتی برای خواننده می شود.

و) رسانه و تبلیغات:
یکی از عناصری که برای ماندگاری و پویایی رسانه می تواند نقش موثری داشته باشد استفاده از عنصر تبلیغ و تبلیغات در این عرصه است. « تبلیغ یا پروپاگاندا در بهترین و اصولیترین شکل آن، یک فعالیت آموزشی است که به منظور نشر دانش و آگاهی های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و نشر ارزشها و سجایای اخلاقی صورت می گیرد، در عین حال نباید از نظر دور داشت که در تبلیغات گذشته از انتقال پیام از پیام دهنده به پیام گیرنده که در حقیقت حرکتی آموزشی است مساله تعمیق پیام در جامعه پیام گیرندگان و در نتیجه بسیج افکار عمومی نیز مطرح است.»(۲)
یک رسانه نیز با استفاده از این مفهوم می تواند ضمن پذیرش تبلیغات صنایع و گروهها علاوه بر جنبه های آموزشی و روایی بخشی به یک محصول درآمدزایی نیز نماید.

ی) رسانه و افکار سنجی:
یکی از مهمترین ابزارهایی که یک رسانه می تواند با استفاده از آن عکس العمل طرفهای مخاطب را درخصوص موضوعات گوناگون بسنجد سنجش افکار عمومی از طرق گوناگون مانند تهیه پرسشنامه، مصاحبه، دریافت نظرات و انتقادات و... می باشد.این راه رسانه را در رفع مشکلات و توجه بیشتر به نقاط قوت یاری می کند.
موارد فوق تنها قسمتی از وظایف و نقش های یک رسانه است. مطمئناً نقش های گسترده تری نیز می توان از یک رسانه در یک جامعه برشمرد جرا که رسانه ها آیینه واقعیات زندگی روزمره انسانها درحیطه فرهنگ، هنر، اقتصاد، سیاست، علم، اجتماع و ... می باشد که هریک از آنها دارای زیر مجموعه های گوناگون است.


نتیجه

بنابراین یک رسانه باید:

مخاطب را به فکر وادارد.
مبدع ایده های جدید در حیطه های گوناگون باشد.
محلی برای نقد و اظهار نظرهای دلسوزانه و عملی باشد.
با درج مطالب پژوهشی و آموزشی در بالابردن سطح علمی جامعه موثر باشد.
میز گردهای غنی رسانه ای درخصوص موضوعات هدف برگزار نماید.
به چالشها و مشکلات و راهکارهای قابل انجام بپردازد.
بحرانهای پیش رو را پیش بینی کند.
واقعیات را بدور از هرگونه جانبداری بیان نماید.
با انجام موارد فوق به عنوان یک بازوی توانمند سیستمی در جامعه و در کنار نظام ایفای نقش نماید.


منابع

1 - مجید بوجارزاده
کارشناس ارشد تحقیق در ارتباطات

2- وسایل ارتباط جمعی، دکتر کاظم معتمد نژاد - دکتر محمد حسین زورق

با سلام .در خصوص موضوع مکمل تحقیق یعنی هنر مطبی وجود ندارد.