سازه هاي گلخانه و نحوه ساخت
سازه گلخانه
طی سالهاي اخیر شاهد روند رشد روز افزودن احداث واحدهاي گلخانه اي در سراسر کشور هستیم . در واقع گلخانه به مثابه یک
تکنولوژي جدید به شدت مورد پذیرش کشاورزان قرار گرفته است . در حال حاضر بیش از 1700 هکتار گلخانه براي تولید محصولات
مختلف در کشور احداث شده است و هر سال بر این مقدار افزوده میشود . عمده ترین محصول تولیدي گلخانهاي ایران خیار گلخانه اي
است که بازار خوبی هم براي صادرات دارد و به دنبال آن صیفی جات دیگر نظیر گوجه فرنگی ، طالبی ،توت فرنگی ، فلفل دلمه اي ، لوبیا
سبز و … نیز تولید می شوند و حتی پرورش موز و آناناس هم در برخی نقاط رواج یافته است ( شهرك هزار واحدي گلخانه اي رشت ) .
تولید گلهاي زینتی نیز از دیرباز در گلخانه هاي رایج بوده است و با توجه به پتانسیل خوب کشور ایران می رود که به عنوان یکی از شاخه
هاي مهم صادراتی کشور ظاهر شود . همچنین طی سالهاي اخیر پرورش گیاهان داروئی نیز در برخی نقاط ( اطراف کرج ،یزد و اصفهان )
رواج یافته است . گیاهان داروئی نیز داراي راندمان بالاي تولید در گلخانه و سودآوري بالائی هستند.
انواع گلخانه ها :
گلخانه ها از نظر نوع تولید و نوع تیپ سازه داراي انواع مختلفی به شرح ذیل می باشند.
تقسیم بندي بر اساس نوع تولید:
-1 گلخانه هاي تولیدي سبزي و صیفی شامل محصولاتی نظیر خیار, گوجه فرنگی, توت فرنگی, فلفل, بادمجان, طالبی, سبزیجات
برگی(ریحان- شاهی و........) می باشد.
-2 گلخانه هاي تولید گل و گیاهان زینتی براي تولید انواع گلهاي شاخه بریده(رز- ژربرا – گلایول – داودي) وگلهاي آپارتمانی می باشد.
-3 سالنهاي گلخانه اي تولید قارچ دکمه اي و قارچ صدفی
از نظر نوع سازه گلخانه ها به دو دسته چوبی یا سنتی و مدرن یا فلزي تقسیم می شوند.
-4 گلخانه هاي چوبی
اسکلت اصلی این گلخانه ها از چوب با پوشش پلاستیک می باشد. ارتفاع در این سازه ها 2 تا 3 متر و سیستم گرمایی و تهویه مناسبی
ندارد و بدلیل ارتفاع پایین مناسب کشت محصولاتی نظیر خیار و گوجه فرنگی نمی باشد. مزیت این گلخانه ها قیمت ارزان احداث هر
واحد آن می باشد ولی بدلیل نامناسب بودن محیط داخلی براي رشد گیاه معمولاً میزان تولید در واحد سطح در مقایسه با گلخانه هاي
مدرن بسیار کمتر است. بدلایل ذکر شده این نوع گلخانه ها توسعه نیافته است و گلخانه هاي چوبی که قبلاً احداث شده به تدریج به
گلخانه هاي مدرن تبدیل می شوند.
-5 گلخانه هاي فلزي یا مدرن
پوشش و داراي سیستم گرمایشی و تهویه (uv) اسکلت این گلخانه ها از فلز است که معمولاً با پلاستیک هاي ضد اشعه ماوراء بنفش
4 متر است و بدلیل شرایط مناسب رشد گیاه در اینگونه سازه, عملکرد در واحد سطح / مناسب می باشد. ارتفاع این نوع گلخانه ها بیش از 5
نسبت به گلخانه هاي چوبی افزایش دارد.
اتصال قطعات در گلخانه هاي فلزي بوسیله پیچ ومهره(پرتابل)و یا استفاده از جوش می باشد. هزینه واحد گلخانه هاي پرتابل نسبت به
15 % بیشتر است ولی نصب آن آسانتر و تغییرات در سازه راحت تر است. - سیستم جوشی 20
انواع گلخانه ها از لحاظ پوشش
پلاستیکی
باشد . از مزایاي این پوششها (P.V.F) پلی وینل فلوراید (P.V.C) پوششهاي پلاستیکی می تواند از جنس پلی استر ، پلیوینل کلراید
عدم نیاز به اسکلتهاي سنگین وکاهش هزینه گرم کردن تا حدود 40 % نسبت به گلخانه هاي شیشه اي یک لایه است.
اشعه ماوراي بنفش ) آمیخته شده اند که )UV اغلب پوششهاي پلاستیکی از نوع پلی اتیلن بوده که معمولاً به ماده مقاوم کننده در مقابل
در این صورت طول عمر آنها تا حدود 3 سال قابل افزایش است . امروزه در کشورهاي پیشرفته پلی اتیلن و سایر پوششهاي پلاستیک را
آمیخته می کنند که تلفات دماي گلخانه را در شب 15 تا 25 درصد کاهش می دهند . (IR) به مواد نگهدارنده نور مادون قرمز
نیز یکنوع پوشش پلاستیکی جدید است که تا ده سال دوام داشته و واکنش آن نسبت به نور وقیمت آن تقریباً معادل شیشه PVF
است.پوششهاي دوبل پلاستیکی نیز کاهش هزینه سوخت
تا یک سوم نقش موثري دارند . امروزه عملاً تمام گلخانه هاي مدرن داراي پوشش پلاستیکی از سیستم هواي فشرده بین دولایه استفاده
می کنند. دولایه پلاستیک که یکی از آنها مستقیماً روس سطح خارجی ورقه دیگر قرار می گیرند، توسط بالشتکی از هواي فشرده از
ضخامت داشته باشد در حالیکه لایه mm باید 0,152 (U.V) یکدیگر جدا می شوند. لایه خارجی پلاستیک جهت کاهشنور ماوراءبنفش
در این محل کمتر است. U.V ضخامت دارد زیرا نور mm درونی فقط نیاز به 0,102
شیشه اي
گلخانه هاي شیشه اي از پر هزینه ترین نوع گلخانه هاي صنعتی محسوب می شوند. نیاز به اسکلت محکم و نیز استفاده از پوشش شیشه
و همچنین مصرف سوخت بالا در این گلخانه ها باعث افزایش قیمت این نوع گلخانه ها در مقایسه با پلاستیکی و پلی کربنات گردیده
است. از مزیتهاي این نوع گلخانه ها به قابلیت بالاي عبور نور و حرارت آفتاب می توان اشاره کرد که در مناطق سردسیر و کم نور داراي
کارایی بالایی می باشند. همچنین گلخانه هاي شیشه اي نسبت به انواع دیگر گلخانه ها داراي بیشترین طول عمر می باشد که البته به
همان نسبت هزینه هاي نگهداري آن نیز نسبت به دیگر انواع گلخانه ها بالاتر می باشد.
پلی کربنات
از جمله مزیتهاي پوشش پلی کربنات به جاي شیشه هزینه کمتر ونیز وزن سبک تر آن می باشد. همچنین مقاومت بالاي آن نسبت به
پلاستیک باعث تقاضاي روزافزون آن به عنوان پوشش در صنعت گلخانه گردیده است .پوشش پلی کربنات اغلب جهت پوشش قسمت
هاي جلو ، عقب و نیم دایره هاي مربوطه و یا کناره ها و سقف گلخانه درصورت تقاضاي مشتري درنظرگرفته میشود. ورقهاي پلی کربنات
جایگزین مناسبی براي شیشه بوده و باعث صرفه جویی در انرژي می شوند. بطوریکه در تابستان از ورود گرما به داخل جلوگیري کرده و
در زمستان مانع خروج و هدر رفتن گرماي داخل می شوند.
خصوصیات سازه هاي پیشرفته و مدرن
دنیا، ارتفاع بلند (High Technology & Multi Span) امروزه بارزترین خصوصیت استاندارد گلخانه هاي چند دهانه و پیشرفته
و عرض زیاد آنهاست. چرا که هر چه گلخانه مرتفع تر باشد حجم هواي داخل گلخانه بیشتر خواهد شد و این خود نه تنها باعث کاهش
مصرف انرژي گرمایش و سرمایش گلخانه خواهد گشت بلکه باعث کاهش رطوبت اضافی و نیز تجمع هواي نامطلوب در بالاي گلخانه و
در دسترس قرار گرفتن هواي تازه در کنار گیاه خواهد شد.
حجم زیاد هواي گلخانه امکان ثابت نگه داشتن دماي داخل گلخانه را نیز فراهم می آورد و در نتیجه خطرات ناشی از تنش هاي وارده بر
گیاه در اثر تغییر ناگهانی دماي خارج گلخانه از بین می رود.
بیشتر بودن عرض گلخانه نیز مزایایی همچون استفاده بهینه و راحت تر از فضاي بین دو ستون و در نتیجه کرت بندي بیشتر و امکان
اتوماسیون را فراهم می آورد.
به علاوه عرض بیشتر باعث کاهش تعداد ستونها و ناودانی ها میشود و این خود نه تنها نور بیشتري را فراهم می آورد بلکه باعث کاهش
قیمت تمام شده نیز میگردد.
Wind ) از نظر فنی نیز در ساخت گلخانه هاي پیشرفته به موازات افزایش ارتفاع و عرض گلخانه، استحکام و مقاومت سازه در برابر باد
ضمن سبکتر ساختن سازه می بایست محاسبه گردد، چرا که هر چه (Crop load) و بار آویزان (Snow load) برف (Load
ارتفاع گلخانه افزایش یابد، شدت باد نیز افزایش می یابد. همچنین هر چه عرض گلخانه بیشتر شود فشار بار آویزان و بار برف بر روي
سقف و احتمال فروریختن سقف، افزایش می یابد. در کنار یک سازه خوب، تجهیزات متناسب با کشت مورد نظر و اقلیم خاص منطقه
احداث گلخانه بسیار ضروري و عامل تعیین کننده در موفقیت و یا عدم موفقیت یک پروژه محسوب می گردد.
7 متر مربع ارتفاع، 9 متر و 60 عرض 3 مترو 40 عرضدریچه سقفی حجم بیشتر – مصرف سوخت و انرژي کمتر، تنظیم بهتر و راحت تر
فاکتورهاي رشد(نور، دما، رطوبت) و حذف تنش حرارتی .
داراي خاصیت (Anti -UV) امروزه پوشش هاي پلی اتیلن( نایلون) گلخانه هاي پیشرفته علاوه بر خصوصیت ضد اشعه ماوراي بنفش
نیز می باشند. بدین معنا که نه تنها باید قابلیت عبور نور را به خوبی دارا باشند بلکه نور را متفرق می کنند تا (Diffusion) تفرق نور
درتمام جهات و زوایا به گیاه بتابد.
این خصوصیت راندمان گیاه را بالاتر برده و در زمستان که شدت نور کمتر است بسیار مفید واقع می گردد. (قرمز شدن گوجه فرنگی در
زمستان)
امروزه جهت عایق نمودن جداره گلخانه ها و کاهش تبادل حرارت با محیط بیرون، پوشش پلاستیک دو جداره باد شونده می سازند.( 30
سانتی متر فاصله دو جداره)
این مزیت نه تنها باعث کاهش چشم گیر مصرف سوخت و انرژي می شود بلکه خود باعث حذف چکه هاي آب از
می گردد. (Condensed water) سقف
از دیگر خصوصیات مهم یک گلخانه استاندارد و پیشرفته تهویه سقفی آن است، که هر چه این تهویه بهتر انجام شود راندمان تولید نیز
همواره در دسترس گیاه باشد. بعلاوه رطوبت اضافی Co افزایش می یابد. تهویه مناسب باعث می شود که هواي تازه شامل اکسیژن و 2
نیز به هنگام تخلیه هواي نامناسب تجمع یافته در بالاي گلخانه خارج می شود.
و همچنین قابلیت (Energy Saver) نصب آسان توري ضد حشره، قابلیت نصب پرده هاي سایه افکن و یا نگهدارنده گرما
اتوماسیون از دیگر خصوصیات سازه هاي استاندارد و پیشرفته دنیا است.
اتوماسیون سازه و تجهیزات، نه تنها هزینه پرسنل را به حداقل می رساند بلکه باعث کاهش دخالت انسان و در نتیجه کاهش خطا می
گردد.