تكامل و سير مديريت
(( تكامل و سير مديريت ))
مديريت در تمدنهاي باستان :
از زمانيكه انسان زندگي گروهي را براي بدست آوردن غذا از روي شكار و نيز تامين مسكن و دفاع در مقابل دشمنان آغاز كرد ‘ مسائل سازمان و مديريت بشكل ابتدايي آن مطرح بود .
سومريها با اختراع خط در 5000 سال قبل از ميلاد مسيح توانستند ضوابطي براي نگهداري سوابق بمنظور اعمال كنترل در مديريت بوجود آورند .
در مصر باستان ساختن اهرام عظيم سنگي گوياي اين حقيقت است كه در آن زمان افرادي بوده اند كه دربرنامه ريزي و سازماندهي حد اعلاي كوشش خود را بكار برده و از فنون مديريت اطلاع داشته اند .
در تمدن پيشرفته بابل اين اصل كه مسئوليت قابل تفويض نيست تشخيص داده شد و در زمان حضرت عيسي ( ع ) نياز به تفويض اختيار و رعايت اصل استثنا ء در مديريت تشخيص داده شد .
مردم چين نسبت به بعضي از اصول مديريت در ارتباط با سازماندهي ‘ بر نامه ريزي ‘ رهبري و كنترل آگاه بوده اند .
يونانيان نوع جديدي از حكومت محلّي را بوجود آوردند كه در آن تبادل آزادانه افكار و انديشه تشويق مي شد و امروز به آن مديريت مشاوره اي گويند .
سقراط فيلسوف مشهور يوناني به جهان شمول بودن اصول مديريت تاكيد داشته و بين اداره امور مؤسسات خصوصي و سازمانهاي دولتي فرق قائل نشده است .
افلاطون نيز در كتاب جمهوريت به اصل تخصص و تقسيم كار اشاره دارد .
در ايران باستان نيز مديريت و سازماندهي مورد توجه بوده وكورش تقسيم كار ‘ وحدت فرماندهي و نظم و ترتيب را شرط توفيق در اداره امور ميدانست .
روميها بدليل گسترده بودن دامنه امپراطوريشان و جلب وفا داري حكومتهاي محلي و اعمال نظارت بر آنها به اين نتيجه رسيدند كه حل اين مهم ‘ از طريق تمركز سازماني ميسر نبوده و لازم است كه به حكومتهاي محلي استقلال عمل متناسب با ويژگيهاي منطقه اعمال شود .
با نگاهي به پيوستار تاريخي مديريت دراين دوران ‘ ميتوان نتيجه گرفت كه مديريت در دوران باستان درمرحله تجربه ( آزمايش و خطا ) بوده است و هيچگونه تئوري خاصي وجود نداشته است در هر حال مديريت بعنوان يك مقوله خاص تا زمان سقراط و افلاطون مورد بحث قرار نگرفته است .
نقش های مدیریتی در اداره امور سازمان ها:
1. نقش های مدیریتی هنری مینتز برگ
الف:نقش های مراوده ایی:
1: نماینده تشریفاتی
2: رهبر
3: رابط
ب: نقش های اطلاعاتی
1. مراقب ،
2. توزیع کننده اطلاعات ،
3. سخنگو
ج: نقش های تصمیم گیری
1: کارآفرین ،
2: حل مشکلات
3: تخصیص منابع
4: مذاکره

نقش های مدیریتی یوکی:
1.شبکه سازی
2:حمایت
3:تیم سازی و حل و فصل مشکلات
4:انگیزش
5:تشویق
6:برنامه ریزی وسازماندهی
7:حل مسائل
8:مشورتی وتفویض اختیار
9:مراقبت از عملیات ومحیط
10.اطلاع رسانی
11:شفاف کردن نقش ها و اهداف

چهار نقش عمده مدیریتی :
1: نقش اداره کننده سازمان
2: نقش تامین کننده منابع
3: نقش تغییر دهنده سازمان
4 . نقش پاسداری از ارزش های اعتقادی

مدیریت در تمدن های قرون وسطی:
قرون وسطی" به صورت پلی است بین عهد باستان و عصر روشنگری که به عنوان دوره رنسانس شناخته شده است.دراین دوران علی" رغم رکود وجهل وتاریکی در غرب،روشنایی درشرق دمید یعنی درزمینه مدیریت وسازمان درغرب کار قابل توجهی انجام نشد و نوشته مهمی به وجود نیامد. اما در ایران چهره های درخشانی چون فارابی درسال 900 میلادی و غزالی در سال 1100 میلادی نوشته های بسیار ارزنده ایی در زمینه چگونگی اداره کشور و مدیریت از خود باقی گذاشتند. غزالی در سال 1100 میلادی درکتاب نصیحت الملوک خطاب به پادشاهان چنین می گوید:« پادشاهان همواره باید چهار خصوصیت را دارا باشند عدالت ، هوش ، شکیبایی ، فروتنی همچنین از چهار چیز باید احتراز کنند رشک ، غضب ، تنگ نظری ، بد اندیشی »
مدیریت در عصر انقلاب صنعتی :
در سال های بین 1700 تا 1785 میلادی انقلاب صنعتی در انگلستان به وقوع پیوست و آثار و عواقب قابل توجهی در زندگی بشر به طور اعم و اداره امور سازمان ها ومدیریت به طور اخص داشته است . مهمترین خصوصیات این دوره را می توان به شرح زیر خلاصه کرد :
1 : پیشرفت تکنولوژی و استفاده از ماشین در تولید
2 : تولید انبوه
3 : توزیع انبوه و داد وستد وتوسعه بازارهای فروش در نتیجه افزایش مصرف
4 : مهاجرت به شهرها و گسترش شهر نشینی
5 : استفاده از مواد انرژی زای فسیلی مانند زغال،گاز،نفت
6 : تغییر ساختار خانواده ، از خانواده های بزرگ سنتی به خانواده های کوچک هسته ایی با کارآرایی بیشتر
7 : همگانی شدن آموزش به منظور پرورش نیروی انسانی مورد نیاز جامعه عصرصنعتی
8 : پیدایش شرکتهای سهامی بزرگ به صورت موسسات دائمی
9 : تفکیک مدیریت ازمالکیت در موسسات بزرگ
10: گسترش فعالیت های دولت و پیدایش وزارت خانه ها و سازمان های مختلف دولتی


به دنبال تحولات وتغییرات ناشی از انقلاب صنعتی موضوع تقسیم کار درسال 1776 توسط آدام اسمیت مطرح شد،او اعتقاد داشت در نتیجه تقسیم کار بازدهی بیشتر می شود. پس از اوآثار چالز ببج از اهمیت ویژه ایی برخوردار است ،در کتاب ببج مباحث تقسیم کار ،بررسی حرکات در انجام کار ،بررسی مراحل تولید وقیمت تمام شده،به کار گرفتن تکنیک های بررسی زمان ،استفاده از فرم های استاندارد، تغییر محل مناسب کارخانه از نظر مواد اولیه، توصیه در مورد تحقیق وتوسعه موسسات و استفاده از پیشنهادها درمورد بهبود کارمورد توجه قرار گرفت.

هنری تاون: یکی از پیشگامان مدیریت علمی به شمار می آید،اومشوق فردریک تیلور شد تا قسمت اعظم عمرش را صرف بررسی مدیریت علمی کند.

جوزف وارتن : اقداماتی در زمینه تربیت مدیران درسطح دانشگاه به عمل آورد و دراثر اقدامات او در سال 1881 مدیریت به عنوان یک رشته تحصیلی خاص ومستقل و جزئی از دانش بشری در دانشگاههای بزرگ کشور های صنعتی توسعه و تکامل یافت .
خلاصه این که از اواخر قرن نوزدهم مدیریت علمی به صورت مقدماتی مطرح و مدیریت به صورت یک رشته مستقل دانشگاهی شناخته شد.