استعمال سیگار در نوجوانان و روشهای برخورد با آن در محیطهای دانش آموزی

مصرف سیگار واستعمال مواد مخدر ازمهمترین شاخصهای بهداشت روانی افراد یک اجتماع محسوب می شوند . همچنین اطلاعات پژوهشی موجود درزمینه بهداشت روانی دانش آموزان نشان می دهد که جوان امروزی بامشکلات ومسایل متعددی روبرو است که ناآ گاهی از آنها ، نداشتن مطالعه وبررسی عوامل وعلل زمینه ساز وآشکار کننده وفقدان برنامه ریزیهای بلند مدت حاصل پیامدهای نگران کننده ای خواهد بود .
امروزه نوجوانان ازیک سو رشد سریع وپیشرفتهای ( تکنولوژی) فن آوریهای گوناگون واز سوی دیگر با فشارهای روانی ( استرس ) ویژه ی این دوران مواجه هستند . به همین دلیل است که محققان ومتخصصان علوم رفتاری دوران نوجوانی را دوران آسیب پذیری وخطر میدانند . ازاین رو شناخت جامع فشارهای روانی این دوره وافزایش دانش درباره آنها از اهمیت بسیاری برخوردار است ، زیرا هرنوع مداخله ، طراحی وبرنامه ریزی واقدام پیشگیرانه دروهله ی اول نیازمند شناخت کامل مسئله ای است که قصد مقابله باآن راداریم.
درسالهای اخیرباافزایش میزان مصرف سیگار وکاهش سن شروع مصرف دربین دانش آموزان وتبعات ویران کننده ی فردی ، اجتماعی وتحصیلی ودرعین حال ورود مواد مخدر صنعتی یا آزمایشگاهی جدیدی به بازار مصرف ومحبوبیت آنها درین نوجوانان ومصرف سیگار درنزد دانش آموزان پیشگیری ازوابستگی به آن رابه صورت یکی ازاولویتهای جدی وخاص برنامه ریزان ومسئولان قرار داده است .
ازاینرو به نظر می رسد فرد فرد اعضای جامعه باید ضمن شناخت وآگاهی ا زوجود انواع مواد مخدر ، خطرات مصرف آنها وعوامل خطر وحفاظت کننده هریک راباتوجه به نقش و جایگاه اجتماعی وشغلی خود، درصدد مقابله بااین مسئله وپیشگیری ودرمان آن برآیند . به همین منظور این مقاله حاوی اطلاعات جدیدی درباره ی علل مصرف سیگار ونحوه ی برخورد باآن درمحیط های دانش آموزی می باشد .
مصرف دخانیات وموادمخدرورابطه ی آنها با سن نوجوانی :
سنین نوجوانی برای این گروه اجتماعی سن تجربه کردن و شکل دادن شخصیت فردی می باشد وهمچنین سن شکل گیری هویت وبخشی ازاین فرایند شامل خطر پذیری می باشد که میتواند شامل رانندگی خطرناک واستفاده ازمواد دخانی ومخدر باشد . انگیزه های تجربه کردن مصرف مواد دخانی ومخدر بسیار متفاوت میباشد ، به عبارت دیگر براساس رویکرد رشد یابنده ، عواملی در استعمال دخانیات ومصرف مواد مخدر دخالت دارند . ازجمله عوامل فردی ( وراثت وشخصیتی ) ، عوامل بین فردی( والدین ، گروه همسالان ، جامعه ، مدرسه وقوانین ) وعوامل محیطی ( تبلیغات و نوع برخورد قانونی بانوجوانان دانش آموز ) .
براساس تحقیقات اولین تجربه ی مصرف دخانیات ومصرف مواد غیر قانونی درسنین ۱۴ تا۱۸ سالگی که دوره ی نوجوانی می باشد ، رخ داده است پس لازم است باتوجه به عوامل ارثی که ، مصرف یکبار مواد مخدر درخیلی ازافراد باعث ادامه ی مصرف خواهد شد وعوامل شخصیتی روانی را مورد نظر قرار داد .
تحقیقات نشان داده است دومولفه ای که خیلی زیاد درآمادگی به اعتیاد نقش دارند یکی خود پنداره منفی ومولفه ی دوم منبع مهار بیرونی رفتار میباشد که والدین ومربیان ومعلمان باید دقت کنند که به سادگی بچه هایی را که آنان ازلحاظ عاطفی درگیر هستند ، تحقیر نکنند ، زیرا یکی ازعوامل سوق دهنده ی نوجوانان به سمت اعتیاد احساس ناامنی روانی است ) .
به عبارتی ، باید گفت نوجوانان به همان دلیل که درجریان رشدشان مسایل مختلفی راتجربه میکنند ، مصرف سیگار ومواد مخدر رانیز می خواهند تجربه کنند . زیرا دراین دوره ی سنی، نوع تفکر افسانه ای باعث می شود که فکر کنند اگر کاری کردند ، فقط برای اولین بار است ودیگر این کاررا تکرار نمی کنند وخودرادربرابر آسیب پذیری آن مصون می دانند ودرتایید این نوع طرز فکر درمصاحبه هایی که با این نوجوانان شده است اکثرشان مطرح کرده اند که فکر نمی کردند بایک بارمصرف دچار اعتیاد شوند .
همچنین مصرف سیگار واکنشی است درمقابل گروه همسالان ونیز بیان همبستگی بایک گروه همسن می باشد ، البته باید اشاره کرد که اگر نوجوان درمحیط زندگی ازطرف والدین مورد انتقاد ، سرزنش وتوهین قرار بگیرد ازگردانندگان خانواده ( والدین ) دور خواهد شد وحس تعلق یا( نیاز به تعلق ) را ازطریق ارتباط های جدیدی باهمسالان ارضا می کنند که ممکن است ، درگرایش نوجوانان به سمت مصرف مواد مخدر نقش مهم واساسی داشته باشد .
زیرا دراکثر تحقیق هایی که درمورد علت اعتیاد ومصرف مواد مخدر شده است نوجوانان درپاسخ به این سوال که چه عاملی باعث شد که شما موادمخدر مصرف کنید ؟ گفته اند : دوستان ناباب وگروه همسالان ، البته باید اشاره کنیم این توجیه ازجانب نوجوانان فقط به خاطر این است که نقش قربانی را بازی کنند وازمجازات های قانونی تبرئه شوند .
همچنین بعضی از نوجوانان عامل ناآگاهی رابه عنوان علت گرایش خود به مصرف مواد ذکر کرده اند . البته باید گفت که بسیاری ازنوجوانان خیلی راحت این کار را مرتکب می شوند وبعد می گویند ماازعواقب این کار وپیامدهای قانونی وحقوقی آن اطلاع نداشتیم وبه عبارت دیگر نوجوانان ناآگاهی رابرای خودشان نوعی مصونیت می بینند .
یا( باوردارند ) که ۶۷ درصد بزرگسالان سیگار می کشند و۵۴ درصد ازنوجوانان نیز سیگار می کشند وبراساس این طرز فکر می گویند چون آنان می کشند پس ماهم باید بکشیم ، به نوعی بااین کار به دنبال شکلی وجهه وجایگاه درمیان همسالانشان می باشند .( بنا به گفته برخی ازنوجوانان که می گویند اگردرجمع دوستان باشیم وسیگار نکشیم بیکلاس می شویم .
به طور کلی باید این باور کاذب رادرنوجوانان سیگار ی که اکثر بزرگسالان ونوجوانان سیگار می کشند ، ازبین برد .
یکی دیگر ازعلتهای مصرف سیگار وموادمخدر تمرد درمقابل والدین می باشد ونگرش منفی که نسبت به والدین خود ازبزرگسالان دارند . به عبارتی نوجوان سیگار کشیدن ومصرف موادمخدر رانشانه ی بزرگسالی می داند واوبامصرف سیگار ومواد مخدر درمحیط هایی که ازنظارت والدین خارج است می خواهد این نکته رابه اثبات برساند که قدرت ازدست رفته رادوباره کسب کرده است ( به خاطر همین درابتدای شروع مصرف سیگار همیشه بطور پنهانی ودرمحیط هایی که والدین یا مرجع قدرت وجود ندارند این کار رامی کنند ) .
درنتیجه یکی ازراههایی که می تواند جلوی شروع مصرف سیگار یااستعمال موادمخدر مخدررابگیرد ، وارد شدن به زندگی نوجوانان است . بااین رفتار والدین نه فقط خطر رفتن به سمت مصرف سیگار رادرفرزندانشان کاهش می دهند ، بلکه این احتمال که فرزندانشان به رفتارهای خطرنکی مثل مصرف سیگار واستعمال موادمخدر ونظایر آنها روی بیاورند به حداقل می رسانند .
یکی دیگر ازعلتهایی که باعث گرایش نوجوانان به سمت استعمال موادمخدر خواهد شد اطلاعات غلط ونادرستی است که از طریق دوستان درمورد اینکه مصرف این موادراهی برای لذت وتسکین ناملایمات ویا راهی برای فرار از مشکلات ورهایی ازبی حوصلگی است ، به آنان داده می شود . دراینجا باید اشاره کرد هنگامی که نوجوا ن گرفتار احساس تهی بودن وبی معنایی شود ، بیشتر احتمال دارد که احساس مسئولیت را فراموش بکند وبه راحتی به دام مصرف مواد اعتیاد آور بیفتد .
درواقع می خواهد ازاین طریق مسئولیت خودش راانکار کند وازآنجایی که کنجکاوی وماجراجویی نوجوانا ن دراین دوره خیلی زیاد می باشد واگر نتوانیم این کنجکاوی را به طور صحیح جهت بدهیم ، مطمئنا" زمینه ی اینگونه رفتار راداشته باشد ، درآن صورت مراقبت رفتار آنان خیلی مشکلتر خواهد شد .
این قضیه هم منوط به این است که هدایت کنجکاوی ازسنین ابتدایی شروع شود . وسرانجام مهمترین عامل ، تاثیر ونقش الگودهی والدین درکشیده شدن نوجوان به سمت موادمخدر می باشد .
اگر مبنا رابراین قرار دهیم که والدین سیگار مصرف نمی کنند ، تحقیقات گسترده نشان داده است که خانواده هایی که دایم دچار مشاجره هستند ودلبستگی فرزندان نسبت به مادر ضعیف بوده است وازطرفی پدران سهل گیر نیز اشته اند درشروع مصرف مواد درنوجوان تاثیر داشته است ، ولی اگر خود والدین به عنوان الگو ، مصرف کننده باشند باید قضیه به این صورت بررسی شود که والدین به عنوان الگوهای رفتاری دربرخورد بامصرف سیگار ( خواه سیگار ی باشند خواه نباشند ) چیزی که والدین می گویند وشیوه ای که عمل می کنند وارزش هایی که آنان باکلام ورفتار خود منتقل می کنند ، تاثیر وسیعی برکودکان می گذارد ، زیرا تحقیقات نشان داده اند که فرزندانی که والدینشان سیگار مصرف می کنند بیشتر درمعرض استعمال سیگار که مقدمه ی اعتیاد است قرار دارند .
مصرف نکردن دخانیات درخانه احتمال استفاده سیگار توسط فرزندان راپایین می آورد ، حتی اگر والدین آنان سیگار ی باشند . استعمال نکردن سیگار درخانه بیانگر پیام قطعی مبنی برخوشایند بودن سیگار از سوی والدین است . البته باید اشاره کرد که بعضی مواقع والدین ناخواسته با پیامهایی که درجهت منع نوجوان ازمصرف سیگار به او می دهند درواقع اورا به شکل پنهانی نسبت به مصرف این رفتار برانگیخته می کنند ، به عبارتی دیگر ممکن است که پیامهای والدین حاوی پیامی دوطرفه باشد . مثلا" وقتی والدین خطاب به فرزندانشان می گویند کشیدن سیگار برای سن شما مناسب نیست ، این پیام رابه اومنتقل می کنند که کشیدن سیگار جزو رفتار ودنیای بزرگسالان است . همچنین خود والدین نیز ممکن است باعث استعمال دخانیات درفرزندانشان شوند ، زیرا اگر آنان سیگار مصرف می کنند وقصد ترک آن رانیز دارند یابرای ترک هیچ تلاشی نمی کنند نباید انتظار داشت که فرزندانشان نیز به سرعت تغییر کنند .
باحصول اطمینان ازاین که میزان زیان سیگار رامی دانند والدین می توانند نگرش مسلمی راجع به سیگار وعواقب آن درکودکانشان به وجود آورند وفرزندان باچنین درک ویانگاه منفی کمتردر معرض استعمال سیگار قرار خواهند گرفت .
زیرا یشتر نوجوانان به غلط براین باورند که مصرف سیگار تاثیر مستقیمی تامیانسالی برروی سلامتیشان ندارد . درحالی که مصرف سیگار باعث ایجاد تغییرات آنی مثل مشکلات تنفسی ، آسیب پذیری زیاد دربرابر بیماری وکاهش عملکرد فیزیکی و سلامتی می شود .
به طور کلی برنامه های پیشگیری متمرکز بروالدین وخانواده درپیشگیری ازمصرف مواد نقش مثبتی داشته وآگاه سازی خانواده ازعلایم هشداردهنده ازابعاد برنامه ی پیشگیری می باشد ، البته قبل ازاینکه درمورد رفتارهای هشدار دهنده علایمی رامطرح کنیم ، باید دقت کرد فقط یک نشانه به تنهایی دلیل برمصرف سیگار درفرزندان نیست ، بلکه مجموعه ای ازعلایم ونشانه ها ه همراه هم ، مارادرشناخت نشانه های مشکوک به اعتیاد کمک خواهد کرد .
افرادی که در مراحل اولیه مصرف موادمخدر هستند و رفتارهای مشکوکی دارند جدا از تغییرهای ظاهری که درچهره ی آنان ایجاد خواهد شد ، باتوجه به نوع موادمخدری که مصرف می کنند ، این رفتاردرآنان ازفراوانی بیشتری نیز برخوردار باشد . مثلا" به محض ورود به خانه ، جلوی آئینه حضور پیدا می کنند تابه نوعی به تغییرات چهره ی خود ازاین جهت که آیا دچار تغییر شده اند ، توجه کنند وخیلی صورت خود رااصلاح می کنند تاشاداب به نظر برسند . همچنین ممکن است برای مدت زیادی دراتاق بمانند ودرب اتاق را چه درهنگام حضور وچه به هنگام نبودن درخانه ، قفل کنند .
ازموارد دیگری که والدین باید نسبت به رفتار فرزندانشان دقت کنند درخواست پول زیاد حتی ازبستگان نزدیک وگم شدن پول درخانه وحتی گم شدن یاکم شدن بعضی ازاشیای منزل ( مثلا" کبریت ، که والدین می توانند به صورت ساختگی کبریتها راعلامت گذاری کنند که درصورت گم شدن کبریتها ازاین قضیه اطلاع پیداکنند ) ، یادیدن چوب کبریت یا ته سیگار درفاضلاب وپاکت سیگار دروسایل شخصی .
لازم به توضیح است بعضی ازوالدین درمصاحبه هایی که صورت گرفت گفته اند وقتی ازفرزندمان پرسیدیم که این سیگار مال چه کسی است ؟ گفته است : « مثلا" لباسم راداده بودم به دوستم واوسیگاری می باشد » . همانطوری که نتایج تحقیقات گسترده نشان داده است ، ۶۰ درصد ازنوجوانان علت شروع مصرف سیگار وموادمخدر راتعارفات دوستان درمهمانی ها مطرح کرده اند . دراینجا ضرورت دارد که بگوییم والدین حتما" قبل ازرفتن فرزندانشان به مهمانی ازبودن والدین دوست میزبانشان درخانه اطلاع داشته باشند ، درغیر این صورت باید ازرفتن اوبه مهمانی باقاطعیت جلوگیری کنند وقبل ازرفتن فرزندشان به مهمانی باید بدانند چه کسانی درمهمانی حضوردارند، حتی باید والدین آنان راتیز شناخت همچنین مقدار پول توجیبی ولباسهای فرزندانشان راوارسی کنند، البته نه درحضور نوجوان ازطرف دیگر دربرنامه ی پیشگیری متمرکز درمدرسه ودر میان مربیان ومشاوران نیز باید دانش آموزان ( High risk ) یا درمعرض خطر رابااینگونه رفتارها مشخص هستند مانند ( افت تحصیلی ، شکست تحصیلی ، ترک تحصیل ، وقت گذرانی ، پرسه زنی ، رعایت نکردن امور جاری مدرسه درامر رفت وآمد ، دوستی با اطرافیان معتاد ، بی علاقگی به فعالیتهایی که مختص سن نوجوانی می باشد ازجمله ورزش ، فقدان نگرانی نسبت به آینده تحصیلی ) رادرآنان شناسایی کنند .
وهوشیاری معلمین ومشاورین درمراحل اولیه کمک بسزایی می تواند داشته باشد پس بیایید با هوشیاری از این بلای خانمانسوز جلوگیری کنیم .



منبع : سازمان آموزش و پرورش استان خراسان
صرف سيگار واستعمال مواد مخدر ازمهمترين شاخصهاي بهداشت رواني افراد يک اجتماع محسوب مي شوند . همچنين اطلاعات پژوهشي موجود درزمينه بهداشت رواني دانش آموزان نشان مي دهد که جوان امروزي بامشکلات ومسايل متعددي روبرو است که ناآ گاهي از آنها ، نداشتن مطالعه وبررسي عوامل وعلل زمينه ساز وآشکار کننده وفقدان برنامه ريزيهاي بلند مدت حاصل پيامدهاي نگران کننده اي خواهد بود .امروزه نوجوانان ازيک سو رشد سريع وپيشرفتهاي ( تکنولوژي) فن آوريهاي گوناگون واز سوي ديگر با فشارهاي رواني ( استرس ) ويژه ي اين دوران مواجه هستند . به همين دليل است که محققان ومتخصصان علوم رفتاري دوران نوجواني را دوران آسيب پذيري وخطر ميدانند . ازاين رو شناخت جامع فشارهاي رواني اين دوره وافزايش دانش درباره آنها از اهميت بسياري برخوردار است ، زيرا هرنوع مداخله ، طراحي وبرنامه ريزي واقدام پيشگيرانه دروهله ي اول نيازمند شناخت کامل مسئله اي است که قصد مقابله باآن راداريم.درسالهاي اخيرباافزايش ميزان مصرف سيگار وکاهش سن شروع مصرف دربين دانش آموزان وتبعات ويران کننده ي فردي ، اجتماعي وتحصيلي ودرعين حال ورود مواد مخدر صنعتي يا آزمايشگاهي جديدي به بازار مصرف ومحبوبيت آنها درين نوجوانان ومصرف سيگار درنزد دانش آموزان پيشگيري ازوابستگي به آن رابه صورت يکي ازاولويتهاي جدي وخاص برنامه ريزان ومسئولان قرار داده است .و جايگاه اجتماعي وشغلي خود، درصدد مقابله بااين مسئله وپيشگيري ودرمان آن برآيند . به همين منظور اين مقاله حاوي اطلاعات جديدي درباره ي علل مصرف سيگار ونحوه ي برخورد باآن درمحيط هاي دانش آموزي مي باشد . سنين نوجواني براي اين گروه اجتماعي سن تجربه کردن و شکل دادن شخصيت فردي مي باشد وهمچنين سن شکل گيري هويت وبخشي ازاين فرايند شامل خطر پذيري مي باشد که ميتواند شامل رانندگي خطرناک واستفاده ازمواد دخاني ومخدر باشد . انگيزه هاي تجربه کردن مصرف مواد دخاني ومخدر بسيار متفاوت ميباشد ، به عبارت ديگر براساس رويکرد رشد يابنده ، عواملي در استعمال دخانيات ومصرف مواد مخدر دخالت دارند . ازجمله عوامل فردي ( وراثت وشخصيتي ) ، عوامل بين فردي( والدين ، گروه همسالان ، جامعه ، مدرسه وقوانين ) وعوامل محيطي ( تبليغات و نوع برخورد قانوني بانوجوانان دانش آموز ) .براساس تحقيقات اولين تجربه ي مصرف دخانيات ومصرف مواد غير قانوني درسنين 14 تا18 سالگي که دوره ي نوجواني مي باشد ، رخ داده است پس لازم است باتوجه به عوامل ارثي که ، مصرف يکبار مواد مخدر درخيلي ازافراد باعث ادامه ي مصرف خواهد شد وعوامل شخصيتي رواني را مورد نظر قرار داد . به عبارتي ، بايد گفت نوجوانان به همان دليل که درجريان رشدشان مسايل مختلفي راتجربه ميکنند ، مصرف سيگار ومواد مخدر رانيز مي خواهند تجربه کنند . زيرا دراين دوره ي سني، نوع تفکر افسانه اي باعث مي شود که فکر کنند اگر کاري کردند ، فقط براي اولين بار است وديگر اين کاررا تکرار نمي کنند وخودرادربرابر آسيب پذيري آن مصون مي دانند ودرتاييد اين نوع طرز فکر درمصاحبه هايي که با اين نوجوانان شده است اکثرشان مطرح کرده اند که فکر نمي کردند بايک بارمصرف دچار اعتياد شوند .
همچنين مصرف سيگار واکنشي است درمقابل گروه همسالان ونيز بيان همبستگي بايک گروه همسن مي باشد ، البته بايد اشاره کرد که اگر نوجوان درمحيط زندگي ازطرف والدين مورد انتقاد ، سرزنش وتوهين قرار بگيرد ازگردانندگان خانواده ( والدين ) دور خواهد شد وحس تعلق يا( نياز به تعلق ) را ازطريق ارتباط هاي جديدي باهمسالان ارضا مي کنند که ممکن است ، درگرايش نوجوانان به سمت مصرف مواد مخدر نقش مهم واساسي داشته باشد .
زيرا دراکثر تحقيق هايي که درمورد علت اعتياد ومصرف مواد مخدر شده است نوجوانان درپاسخ به اين سوال که چه عاملي باعث شد که شما موادمخدر مصرف کنيد ؟ گفته اند : دوستان ناباب وگروه همسالان ، البته بايد اشاره کنيم اين توجيه ازجانب نوجوانان فقط بهخاطر اين است که نقش قرباني را بازي کنند وازمجازات هاي قانوني تبرئه شوند .
همچنين بعضي از نوجوانان عامل ناآگاهي رابه عنوان علت گرايش خود به مصرف مواد ذکر کرده اند . البته بايد گفت که بسياري ازنوجوانان خيلي راحت اين کار را مرتکب مي شوند وبعد مي گويند ماازعواقب اين کار وپيامدهاي قانوني وحقوقي آن اطلاع نداشتيم وبه عبارت ديگر نوجوانان ناآگاهي رابراي خودشان نوعي مصونيت مي بينند .
يا( باوردارند ) که 67 درصد بزرگسالان سيگار مي کشند و54 درصد ازنوجوانان نيز سيگار مي کشند وبراساس اين طرز فکر مي گويند چون آنان مي کشند پس ماهم بايد بکشيم ، به نوعي بااين کار به دنبال شکلي وجهه وجايگاه درميان همسالانشان مي باشند .( بنا به گفته برخي ازنوجوانان که مي گويند اگردرجمع دوستان باشيم وسيگار نکشيم بيکلاس مي شويم .
به طور کلي بايد اين باور کاذب رادرنوجوانان سيگار ي که اکثر بزرگسالان ونوجوانان سيگار مي کشند ، ازبين برد .
يکي ديگر ازعلتهاي مصرف سيگار وموادمخدر تمرد درمقابل والدين مي باشد ونگرش منفي که نسبت به والدين خود ازبزرگسالان دارند . به عبارتي نوجوان سيگار کشيدن ومصرف موادمخدر رانشانه ي بزرگسالي مي داند واوبامصرف سيگار ومواد مخدر درمحيط هايي که ازنظارت والدين خارج است مي خواهد اين نکته رابه اثبات برساند که قدرت ازدست رفته رادوباره کسب کرده است ( به خاطر همين درابتداي شروع مصرف سيگار هميشه بطور پنهاني ودرمحيط هايي که والدين يا مرجع قدرت وجود ندارند اينکار رامي کنند ) .
درنتيجه يکي ازراههايي که مي تواند جلوي شروع مصرف سيگار يااستعمال موادمخدر مخدررابگيرد ، وارد شدن به زندگي نوجوانان است . بااين رفتار والدين نه فقط خطر رفتن به سمت مصرف سيگار رادرفرزندانشان کاهش مي دهند ، بلکه اين احتمال که فرزندانشان به رفتارهاي خطرنکي مثل مصرف سيگار واستعمال موادمخدر ونظاير آنها روي بياورند به حداقل مي رسانند .
يکي ديگر ازعلتهايي که باعث گرايش نوجوانان به سمت استعمال موادمخدر خواهد شد اطلاعات غلط ونادرستي است که از طريق دوستان درمورد اينکه مصرف اين موادراهي براي لذت وتسکين ناملايمات ويا راهي براي فرار از مشکلات ورهايي ازبي حوصلگي است ، به آنان داده مي شود . دراينجا بايد اشاره کرد هنگامي که نوجوا ن گرفتار احساس تهي بودن وبي معنايي شود ، بيشتر احتمال دارد که احساس مسئوليت را فراموش بکند وبه راحتي به دام مصرف مواد اعتياد آور بيفتد .
درواقع مي خواهد ازاين طريق مسئوليت خودش راانکار کند وازآنجايي که کنجکاوي وماجراجويي نوجوانا ن دراين دوره خيلي زياد مي باشد واگر نتوانيم اين کنجکاوي را به طور صحيح جهت بدهيم ، مطمئنا" زمينه اينگونه رفتار راداشته باشد ، درآن صورت مراقبت رفتار آنان خيلي مشکلتر خواهد شد .اين قضيه هم منوط به اين است که هدايت کنجکاوي ازسنين ابتدايي شروع شود . وسرانجام مهمترين عامل ، تاثير ونقش الگودهي والدين درکشيده شدن نوجوان به سمت موادمخدر مي باشد .
مصرف نکردن دخانيات درخانه احتمال استفاده سيگار توسط فرزندان راپايين مي آورد ، حتي اگر والدين آنان سيگار ي باشند . استعمال نکردن سيگار درخانه بيانگر پيام قطعي مبني برخوشايند بودن سيگار از سوي والدين است . البته بايد اشاره کرد که بعضي مواقع والدين ناخواسته با پيامهايي که درجهت منع نوجوان ازمصرف سيگار به او مي دهند درواقع اورا به شکل پنهاني نسبت به مصرف اين رفتار برانگيخته مي کنند ، به عبارتي ديگر ممکن است که پيامهاي والدين حاوي پيامي دوطرفه باشد . مثلا" وقتي والدين خطاب به فرزندانشان مي گويند کشيدن سيگار براي سن شما مناسب نيست ، اين پيام رابه اومنتقل مي کنند که کشيدن سيگار جزو رفتار ودنياي بزرگسالان است . همچنين خود والدين نيز ممکن است باعث استعمال دخانيات درفرزندانشان شوند ، زيرا اگر آنان سيگار مصرف مي کنند وقصد ترک آن رانيز دارند يابراي ترک هيچ تلاشي نمي کنند نبايد انتظار داشت که فرزندانشان نيز به سرعت تغيير کنند . به طور کلي برنامه هاي پيشگيري متمرکز بروالدين وخانواده درپيشگيري ازمصرف مواد نقش مثبتي داشته وآگاه سازي خانواده ازعلايم هشداردهنده ازابعاد برنامه ي پيشگيري مي باشد ، البته قبل ازاينکه درمورد رفتارهاي هشدار دهنده علايمي رامطرح کنيم ، بايد دقت کرد فقط يک نشانه به تنهايي دليل برمصرف سيگار درفرزندان نيست ، بلکه مجموعه اي ازعلايم ونشانه ها ه همراه هم ، مارادرشناخت نشانه هاي مشکوک به اعتياد کمک خواهد کرد














انواع اعتیاد
اعتیادات مجاز
اعتیادات مجاز عبارتند از: وابستگی و تداوم در مصرف موادی که به عنوان دارو شناخته شده بطور طبیعی یا صناعی بدست می‌آید. و شامل بسیاری از مواد دارویی بویژه آرام بخشها و خواب آورها می‌شوند که این مواد با تجویز پزشک و یا اغلب خود سرانه مصرف می‌شوند. اعتیادات مجاز خود به دو دسته تقسیم می‌شوند. اعتیاد به مواد مخدر طبیعی و صناعی به عنوان دارو شناخته می‌شوند. و اعتیاد به موادی که تنها از دیدگاه روانی عادت‌زا هستند و تداوم مصرف را ایجاب می‌کنند همانند تنباکو و مشابهین آنها. اعتیادات به این مواد از ساده ترین تا خطرناکترین عوارض را در معتاد و بطور غیر مستقیم در خانواده و جامعه موجب می‌گردد. مثل عوارض قلب و عروق ، سرطان در دستگاه تنفس.
اعتیادات غیر مجاز
اعتیادات غیر مجاز عبارتند از: وابستگی افراد به مصرف همیشگی مواد و بهره گیری از عواملی که بنابر قوانین کشوری یا بین‌المللی غیر مجاز شناخته می‌شوند این امر در نتیجه ناپسند بودن مظاهر اعتیاد از دیدگاه پزشکی ، بهداشتی ، روانی و اجتماعی می‌باشد. علل مختلف اعتیاد عبارتند از: ارضاء هوسها ، زیاده طلبی ، گرفتن انگیزه‌های احساسی ، احساس یکنواختی ، بیکارگی و وقت گذرانی- فقر ، عدم عدالت اجتماعی و ناهنجاریهای مالی و اقتصادی و بسیار رفاه و عوامل درونی مثل نوسانات فیزیولوژیک و پاتوفیزیولوژیک یعنی بیماریهای جسمی و روانی بویژه در اشکال مزمن و رنجور کننده و نارسایی اصول پزشکی در مورد تامین بهداشت جامعه و عدم توان درمان کلیه بیماریهای موجود ، یکی از دلایل اصلی اعتیاد می‌باشد.
نتیجه گیری
در مجموع احساس حقارت، پایین بودن عزت نفس، نارسایی¬ها و کمبودهای شخصیت اضطرابها و تشویشها از علل عمده کشاندن جوانان به اعتیاد است. انحراف جنسی و تأخیر در ازدواج، خلاء محرک عاطفی از سوی والدین، فقر در معاشرت و دوستی، شکستهای عشقی و ناکامی¬ها همه کمک می¬کنند شخصیتهای آسیب پذیر زودتر و راحت به دام اعتیاد می¬افتند.
چند توصیه به والدین جهت برقراری ارتباط سالم با نوجوانان:
• به فرزندان خود اعتماد کنیم (تو عاقلی) اگر چه آنها را زیر نظر داشته باشیم.
• به فرزندان خود مسئولیت بدهیم (تو می¬تونی) اگر چه بر آنها نظارت کنیم.
• به فرزندان خود استقلال ببخشیم ( به نظرم تو بزرگ شدی و می¬تونی تصمیم¬گیری کنی و مسئولیت رفتار با خودت هست)
• به فرزندان خود عزت نفس بدهیم (تو جنبه¬های مثبت زیادی داری، تو فلان کار را خوب انجام دادی)
• به تعریف و تمجید جنبه¬های عقلانی آنها بپردازیم و به آن تکیه کنیم، به آنها عاقل بودن را تأکید کنیم (تو خیلی عاقلی)
• آنها را عاقل و بالغ به حساب آورده و به آنها بالغ بودن را تأکید کنیم (من نباشم تا تو هستی)
• جنبه¬های مثبت شخصیت را به آنها گوشزد کنیم (تو باهوشی، تو عاقلی، تو فعالی، تو خوبی، تو چقدر میان جمع قشنگ صحبت می¬کنی)
• نقاط ضعف آنها را در نظر نگیریم و آنها را هم نادیده بگیریم یعنی نقاط رفتاری مثبت آنها را تقویت کنیم (مثل ارتباط اجتماعی خوبی داری – امروز کار زیبایی انجام دادی)
• نیازهای روحی – روانی آنها شناخته و متناسب با نیازها، رفتار خود را با او در نظر بگیریم.
• نظر و سلیقه خود را به آنها تحمیل نکنیم.
• مواقع مشورت در خانواده از آنها هم نظرخواهی کنیم.
• مسائل رشد جسمی – روانی بلوغ را به نوجوانان بازگو کنیم (البته مادر با دختر و پدر با پسر)
• نوجوانان نصیحت پذیر نیستند بلکه از دیدگاه دوست موضوع را شفاف سازی کرده و طوری رفتار و صحبت کنیم که قضاوت را برعهده نوجوانان بگذاریم.
در صورت عدم موفقیت در پاره¬ای از موارد بالا بهتر است که به روانشناس خانواده مراجعه نماییم.