به نام خدا

با عرض سلام و احترام خدمت استاد گرامی جناب آقای نصرتی

ويژگي هاي برنامه ريزي فرهنگي مطلوب

برنامه ريزي فرهنگي مطلوب، بايد داراي ويژگي هاي خاصي باشد از جمله:
1. برنامه ريزي فرهنگي بايد منعطف باشد؛
2. انضمامي و تجربي باشد؛
3. از يك سو براساس تعريف محدود از فرهنگ استوار باشد و از سوي ديگر، انتخابي بوده و صرفاً به برخي از متغيرهاي راهبردي در سطح فوقاني جامعه توجه كند، نه اينكه بدون در نظر گرفتن عوامل انگيخته در عرصه هاي گوناگون و در سطوح مختلف، ‌براي جزئي ترين امور برنامه ريزي نمايد؛ كه در اين صورت نتيجه چنين برنامه اي از قبل مشخص است؛
4. ويژگي ساختاري داشته باشد؛ نه اجباري. اين موضوع مهم اخيراً در ادبيات برنامه ريزي و توسعه نيز مورد توجه جدي قرار گرفته است. به عبارت ديگر، برنامه ريزي فرهنگي بايد درصدد تأسيس فرصت هاي ساختاري برآيد تا مردم به روشي خاص در آن رفتار نمايند، نه اينكه مستقيماً براي انجام كاري تحت فشار قرار بگيرند. در ادبيات برنامه ريزي اجتماعي، معمولاً به برنامه ريز توصيه مي شود بيشتر متكي به فراقدرت باشد تا قدرت عريان؛
5. ويژگي مشاركتي و مردمي داشته باشد؛
6. براي جلب مشاركت عموم بايد حتي المقدور ويژگي داوطلبانه داشته باشد؛ زيرا اين نوع برنامه ريزي همچنان كه از نام آن استنباط مي شود، با عنصر فكر و انديشه سروكار دارد و اين امر بدون مشاركت داوطلبانه مردم ميسر نخواهد شد(3)؛
7. واقع گرايانه باشد؛ به عبارت ديگر، با توانايي هاي سيستم سازگار بوده و امكانات و ظرفيت هاي موجود در جامعه را مدنظر قرار دهد؛
8. منطبق با وجدان عمومي جامعه باشد؛
9. آينده نگر باشد؛
10. به قلمرو ملي محدود نشود؛ بلكه با اتخاذ چشم اندازي وسيع، مسائل بين المللي، بين منطقه اي و جهاني نيز مدنظر قرار گيرد. همچنين «براي همكاري با ساير دولت ها، مؤسسات تجاري، انجمن هاي داوطلبانه و خصوصي و نهادهاي ديگر، بايد درصدد يافتن راه هاي جديدي برآيد؛ ضمن اينكه تأثير مثبت روند جهاني سازي در خلاقيت محلي - از نظر ايجاد فرصت ها و امكانات بازار - بايد مورد بررسي قرار گيرد. اثرات مثبت و منفي بازارهاي جهاني بر صنايع فرهنگي محلي نيز، از جمله مسائلي است كه بايد مورد مطالعه قرار گيرد تا بتوان براي حمايت از اين صنايع، و رشد فرهنگي و اقتصادي آنها، اقداماتي را پيش بيني كرد»(4).
11. بخشي از سياست هاي اقتصادي و اجتماعي باشد تا ارزش هاي فرهنگي ملي و محلي در مديريت اقتصاد به حساب آيد(5)؛
12. به امر تنوع فرهنگي، كه به خلاقيت در توليد آثار هنري منجر مي شود، توجه ويژه اي داشته باشد؛
13. با توجه به محدوديت منابع و امكانات و همچنين مشكلات، اولويت گذار باشد؛
14. براساس اجماع و نوعي توافق رسمي و اتفاق نظر ميان مسئولان و متوليان امور شكل گرفته باشد و كارشناسان و بخش اجرايي نيز مصمم به اجراي آن باشند. « برنامه فرهنگي ملي براساس يك فرايند سياسي است؛ فرايندي كه سياست مداران آن را آغاز مي كنند و مي كوشند تا بر آن حاكم گردند. براي تحقق اهداف فرهنگي، بايد ميان رهبران سياسي و برنامه ريزان، پيوسته تبادل نظر صورت گيرد. برنامه ريزي نمي تواند از فرايند سياسي جدا افتد و بي توجه به آن ادامه يابد. در صورتي كه كاركنان - چه كارشناساني كه برنامه را تهيه مي كنند و چه كارمنداني كه آن را اجرا مي نمايند - براي اجراي آن مشتاق نباشند و يا ورزيدگي كافي نداشته باشند، برنامه را با شكست مواجه مي كنند. »(6)؛
15. براساس يك الگو و رويكرد فرهنگي كلاني شكل گيرد و در مورد آن الگو و رويكرد، ميان مسئولان و كارشناسان اتفاق نظر وجود داشته باشد؛ به عبارت ديگر، انگاره نظري حاكم بر سطوح عالي برنامه ريزي و سطوح كارشناسي متفاوت نباشد؛ زيرا وجود شكاف نظري در اكثر ابعاد محورهاي انگاره نظري سطوح عالي برنامه ريزي و سطوح كارشناسي موجب ابهام مفهومي، عدم تفاهم ميان سطوح عالي، مياني و اجرايي و در نتيجه ظاهر شدن گسست و درهم ريختگي در حوزه برنامه ريزي فرهنگي مي شود و از سوي سياست گذاران اهداف و راهبردهايي تعيين مي شود كه براي سطوح كارشناسي از ابهام نظري برخوردار است. متقابلاً طرح ها و برنامه هايي از سوي كارشناسان ارائه مي شود كه از نگاه سياست گذاران مبهم و مشكوك است. (7)