2 - به نظر شما چه ارتباطي ميان باور به توحيد و كار و فعاليت انسان وجود دارد ؟
برخي مي پندارند كه اين اعتقاد باعث نابودي فضائل انساني مثل همت و قوت و شجاعت است و زمينه ظهور فقر و ضعف و فساد را فراهم مي آورد. زيرا براساس باور به قضا و قدر الهي انسان چه تلاش و كار بكند و چه نكند ، آنچه از قبل خداوند معين كرده قطعيت يافته و در زمان و مكان معلوم محقق مي شود و لذا تلاش و كار انسان تاثيري در آن ندارد. اما بايد دانست كه قضا و قدر الهي به معناي جبر و اكراه نيست و با اختيار آدمي منافات ندارد. خداوند عالم را براساس نظام علت و معلولي آفريده و بنابر همين اصل عليت عمومي ، پيوند ضروري و قطعي حوادث با يكديگر شكل مي گيرد و هر حادثه اي با تحقق علت وجودي اش ، قطعيت و ضرورت مي يابد. در اين ميان يكي از اجزاي اثرگذار در عالم هستي اراده انسان است.


4 - رابطه ميان كار اقتصادي و ايمان ديني را با توجه به مباني بينشي كار در اسلام تبيين كنيد ؟
كار و تلاش اقتصادي به عنوان عامل اصلي توسعه ف نه تنها متعارض و متضاد با باورها و مباني بينشي و ارزشي در اسلام نيست بلكه داراي ارزش و مطلوبيت ذاتي بوده و در سعادت دنيوي و اخروي و حفظ و بقاي دين افراد تاثيرگذاري بسياري دارد و لذا در اسلام بسيار نسبت به آن توصيه و تاكيد شده و به شدت از بيكاري و تن آسايي نهي شده است . بنابراين عامل اصلي عقب افتادگي مسمانان را نه در باورها و اعتقادات دين مبين اسلام ، بلكه در عمل نكردن آنها به دستورات الهي بايد دانست . اسلام نه تنها با كار و تلاش و رشد و توسعه اقتصادي مخالف نيست ، بلكه با همه ظرفيت خود افراد جامعه را به سوي كار و تلاش و ميان برخي آموزه هاي اعتقادي و اخلاقي اسلام و كار اقتصادي مي پردازيم تا سوء برداشت ها و سوء فهم هايي كه از اين باورها وجود داشته و دارد و موجب سستي و كاهلي در جامعه مسلمين شده است از بين برود.


6 - با توجه به باور و اعتقاد به قضا و قدر الهي و شكل گيري همه حوادث و وقايع بر طبق آن ، فكر مي كنيد آيا تلاش و كار شما در زندگي تان تاثيرگذار خواهد بود ؟
اگر انسان اراده كند كه كار و تلاش بكند و مشغول فعاليت شود قطعا بر حسب نظام علي و معلولي اثر و نتيجه فعاليت خويش يعني رشد و پيشرفت ، استقلال و آرامش و ... را خواهد ديد و همين طور اگر انسان اراده كند كه تنبلي پيشه سازد و به دنبال كار و تلاش جهت كسب روزي نباشد ، قطعا ثمره و نتيجه آن را يعني نيازمندي و از دست دادن عزت و آبرو و ... را خواهد ديد. بنابراين معناي قضا و قدرالهي اين نيست كه يك برنامه جبري بر زندگي انسان ها حاكم است و تلاش و عمل آنها تاثيري در نتايج حاصله نخواهد داشت ، بلكه مقصود اين است كه بين هر عمل و پديده اي با آثار و نتايج آن ارتباط ضروري و قطعي برقرار است و بشر مختار و آزاد آفر يده شده تا براساس عقل و درايت و اراده خويش هر راهي كه مي خواهد برگزيند و با انتخاب هر راه قطعا به ثمره و نتيجه مناسب با همان راه مي رسد.

7 - «با دعا و توسل به درگاه خدا مي توان همه خواسته ها را اجابت نمود. پس نيازي به تلاش و كار نيست » به شبهه و تعارض فوق پاسخ دهيد.
برخي مي پندارند با وجود اعتقاد و باور به تاثير گذاري دعا در رفع حاجات و خواسته هاي انسان ، ديگر نيازي به تلاش و فعاليت خود جهت رفع حوائجش نمي بيند و با سجاده نشيني و دعا ، درصدد تامين خواسته هايش برمي آيد . در نتيجه باور به دعا جلوي كار و تلاش و پيشرفت و توسعه را مي گيرد . در پاسخ به اين سوال و شبه بايد گفت ، براي استجابت دعا شرايطي ذكر شده و در روايات آمده است كه خداوند دعاي چه كساني را مستجاب كرده و دعاي چه كساني را مستجاب نمي كند.
اولا دعاي كسي پذيرفته مي شود كه به عهد الهي وفا كند : خداوند مي فرمايد : (( به عهد من وفا كنيد تا به عهدتان وفاكنم.))
ثانيا از شرايط استجابت دعا ، كسب حلال و پاكي روزي است . پيامبر (ص) فرمود : (( كسي كه دوست دارد دعايش مستجاب شود ، بايد غذا و كسب خود را پاكيزه گرداند . )) ((آن كه لقمه حرامي به دهان گذارد ، دعاي او چهل روز مستجاب نمي شود.))
ثالثا انجام گناه و ستم به مردم مانع اجابت دعا است. اگر حقي برگردن شخص است ، دعاي او برآورده نمي شود.، بنابراين شخصي كه كسب حلال اجام نمي دهد و يا كار نمي كند تا نفقه خانواده خود را تامين كند و از دين و بدهي مردم به درآيد، دعايش مستجاب نمي شود بنابراين عمل و كار شخص و تلاش او شرط استجابت دعاست و كسي كه كار نمي كند و از خدا روزي مي طلبد دعايش مستجاب نمي شود و به تعبير روايت دعاي او همچنان تيراندازي است كه بدون كمان تير مي اندازد. امام صادق (ع) نيز در اين باره مي فرمايند : ((چهار گروه دعايشان مستجاب نمي شود : يكي آز آنها مردي است كه در خانه بنشيند و طلب روزي كند . به او گفته مي شود : آيا تو را به طلب روزي امر نكرديم ؟ ...))

8 - ارتباط ميان كار و فضائل اخلاقي زير را بررسي كنيد :
الف ) كار و زهد : مقصود از زهد دلبستگي نداشتن به دنيا و نعمت هاي آن است ف نه تلاش نكردن براي كسب و بهره وري از آن . لذا زهد هيچ منافاتي با تلاش و كار اقتصادي ندارد. مومن زاهد كسي است كه حداكثر تلاش خود را براي تامين خانواده و خدمت به جامعه و پيشرفت و آباداني آن انجام مي دهد و هرگز از تلاش و فعاليت دست برنمي دارد ولي در عين حال به آنچه به دست مي آورد كم يا زياد دلبسته و سرگرم نمي شود و از همه آنچه در اختيار اوست در راه حق استفاده مي كند. . اما كسي كه دلبسته به دنياست حتي اگر اندك نعمتي در اختيار داشته باشد حاضر نيست آن را در راه حق صرف كند و به آن وابسته و مشغول است.

ب ) كار و قناعت : قناعت به معناي اكتفا و رضايت داشتن به توليد در حد نياز است ، زيرا ضرر بزرگ نابودي طبيعت با امور ديگر قابل مقايسه نيست . به هرحال انسان قانع در بعد تلاش و فعاليت ،‌كم كار يا بيكار نيست ، بلكه تلاش خود را به اندازه توانش انجام مي دهد ولي به آنچه نصيبش مي شود قناعت دارد و به دنبال سهم و نصيب و مال ديگران نيست و در مصرف هم در حد درآمد و توان مالي خود خرج مي كند. بر خلاف انسان حريص و طمع كار كه به بهره و نصيب خود از كارش رضايت نمي دهد و براي كسب مال بيشتر و بهره بيشتر هيچ ضابطه اي را در نظر نگرفته و هر راه خطايي را مي رود.