چه چيزهايي مانع رسيدن انسان به كمال بشري اوست ؟
نيروهاي ويرانگر و مخرب كه مانع رشد و پرورش و توانايي ها و ظرفيت هاي وجودي انسان مي شوند در قالب ها و شكل هاي مختلفي بروز پيدا مي كنند و در گذر زمان شكل ظاهري آنها تغيير مي يابد . اما اساس و بنياد آنها ثابت است . شايد بتوان مجموعه اين موانع و نيروهاي ويرانگر را به دو دسته عوامل فشار خارجي و عوامل فشار داخلي تقسيم كرد. مقصود از فشارها و موانع خارجي عواملي است خارج از وجود و هستي خود انسان كه مانع تحقق توانمندي هاي او شده و به اشكال مختلفي موجب سلب آزادي او مي شوند. البته قالب ها و شكل هاي ظاهري اين موانع خارجي در گذر زمان تغيير يافته است . گاهي به صورت استبداد ، گاهي به صورت استعمار ، گاه به صورت نظام ارباب رعيتي ، گاه به صورت تروريسم فكري و ادعاي قيوميت بر مردم و نابالغ انگاشتن قدرت فكري آنها ، گاه به صورت استعمار نو و گاه به صورت تحميل مواضع بر افراد يا ملت ها رخ نموده است . فشارهاي اقتصادي ، فرهنگي و فكري از مظاهر همين موانع خارجي است. سياست محروم كردن برخي از مردم از فرصت ها ، نگاه داشتن فرهنگي و فكري از مظاهر همين موانع خارجي است. سياست محروم كردن برخي از مردم از فرصت ها ، نگاه داشتن مردم در جهل و بي سوادي ، محروم كردن مردم از بهداشت و فرصت هاي تحرك و توسعه ، همه و همه از شكل هاي مختلف سلب آزادي و درهم كوباندن توانمندي انسان است.