نکاح
تعریفی از نکاح در قانون مدنی ایران به عمل نیامده و نیز در اکثر فقهی تعریفی از آن نشده است.در حین حال در زبان فارسی به ازای نکاح همان عقد ازدواج و یا وضعیت حاصل از آن عقد را نوشته اند.
برخی از فقهای عامه عقد نکاح را به اینگونه تعریف کرده‌اند :
«نکاح، عقدی است که به موجب آن زن و مردی به منظور تشکیل خانواده و شرکت در زندگی با یکدیگر متحد می‌شوند.»
تعریف معروف و کلاسیک در حقوق انگلیس از ازدواج آمده چنین است:
«وحدت ارادی یک زن و یک مرد برای زندگی »
در قوانین برخی کشورهای اسلامی در تعریف نکاح به هر دو جنبه استمتاع جنسی و تشکیل زندگی مشترک اشاره شده است، مثلاً ماده یک قانون احوال شخصیه سوریه مصوب سال 1953 می‌گوید :
«ازدواج عقدی است بین زن و مرد که زن را شرعاً بر مرد حلال می‌کند و هدف آن ایجاد ارتباط برای زندگی مشترک و تولید نسل است.»
اما، سوای از این تعاریف، می‌توان به تعریفی که برخی از اساتید گفته‌اند و مناسب‌ترین تعریف می‌باشد اسنتاد جست که چنین است :
«نکاح، رابطه‌ای حقوقی است که به وسیله عقد بین زن و مرد حاصل می‌گردد و به آنها حق می‌دهد که تمتّع جنسی از یکدیگر ببرند»
انواع نکاح :
انواع نکاح عبارتند از :
الف) نکاح دائم
در این نکاح که بصورت دائمی و ابدی میباشد هر 2 نفر زن و شوهر از یکدیگر ارث میبرند و همه احکام ازدواج در این خصوص همانند نفقه، عدّه، ارث، مهریه جاری میگردد.
ب) نکاح موقت (منقطع یا متعه)
برعکس نکاح دائم،این نکاح بصورت موقت است و شرط نکاح در آن تعیین مدت هست ولی مانند نکاح دائم 1 نوع ازدواج و همسری میباشد و هر 2 نوع مشمول عنوان زوجیت بوده و بسیاری از احکام و آثار مشترکند و تنها در موارد محدودی با هم متفاوتند.
برخی از وجوه اشتراك آن دو عبارتند از:
1) در هر دو ، مادر زن و دختر زن به مرد محرم و حرام می گردد . همچنین پدر شوهر و پسر او به زن .
2) ازدواج زن شوهردار ( خواه متعه ، خواه دائم ) با مرد دیگری حرام است .
3) زنا با زن شوهردار ( چه متعه ، چه دائم ) موجب حرمت ابدی می شود .
4) لازم است پس از جدایی در هر دو ( دائم و موقت ) ، زن عده نگهدارد .
5) در هر دو نوع ، مرد نمی تواند به طور همزمان با دو خواهر ازدواج کند .
6) خواستگاری از زوجه موقت همانند زوجه دائم حرام است.
عمده تفاوتهای عقد موقت با دائم عبارتند از:
1) زن در عقد موقّت نفقه و ارث ندارد، ولى جمعى از فقها گفته اند این در صورتى است که شرط نفقه و ارث نکنند و اگر شرط کنند باید بر طبق آن عمل شود.
2) زن در عقد موقّت آزاد است که کارى در خارج خانه براى خود انتخاب کند و اجازه همسر براى او شرط نیست مادام که مزاحم حقّ شوهر نباشد، ولى در عقد دائم بدون توافق این امر جایز نیست.
3)در عقد موقت بر مرد لازم نیست شب ها نزد همسر موقّت خود باشدبرخلاف عقد دائم.
4) در عقد موقت پایان مدّت به منزله طلاق است و بلافاصله زن باید عدّه نگه دارد، (هرگاه آمیزش صورت گرفته باشد)برخلاف عقد دائم .
5) عدّه عقد دائم سه بارعادت ماهیانه دیدن است که با دیدن مرحله سوّم عدّه تمام مى شود، ولى عدّه عقد موقّت دوبار بیشتر نیست.
6) عدم وجود مهریه در ازدواج موقت موجب بطلان عقد است ولی در ازدواج دائم اجباری به مهرنیست و فقط مهرالمثل تعیین می شود.
7) در ازدواج دائم هیچکدام از زوجین بدون جلب رضایت دیگری حق ندارد از بچه دار شدن جلوگیری کند ولی در ازدواج موقت جلب رضایت دیگری ضرورتی ندارد .فرزند حاصل ازازدواج موقت همانند فرزند حاصل از ازدواج دائم است.
برای بر هم زدن ازدواج دائم طلاق نیاز است اما در ازدواج موقت با پایان مدت زمان عقد پیمان عقد باطل می شود حتی شوهر می تواند همه یا بخشی از مدت زمان را به زن ببخشد واز هم جدا شوند
در ازدواج دائم تعیین محل مسکن با شوهر است اما در ازدواج موقت ملاک قرارداد بین زن وشوهر است و اگر قراردادی نداشته باشند زن اجباری به ماندن در محل معین شده توسط شوهر را ندارد.
9) در ازدواج دائم بر زن واجب است از همسرش تمکین کند ولی در ازدواج موقت الزامی نیست در ضمن در ازدواج موقت هر دو طرف می توانند زمان مراودات خود را از قبل تعیین کنند.
10) در ازدواج دائم مرد حق ندارد بیش از چهار زن دائمی داشته باشد اما در ازدواج موقت می تواند تعداد زن بیشتری اختیار کند.
11) برای بر هم زدن ازدواج دائم طلاق نیاز است اما در ازدواج موقت با پایان مدت زمان عقد پیمان عقد باطل می شود حتی شوهر می تواند همه یا بخشی از مدت زمان را به زن ببخشد واز هم جدا شوند.
12) در ازدواج دائم با ایجاد سه بار فسخ نیاز به محلل پیدا می شود و فرد نمی تواند با همسر قبلی اش ازدواج کند اما در ازدواج موقت تعدد عقد ایرادی ندارد و محلل نمی خواهد.
13) در ازدواج دائم «مسلمان» نمى تواند با «غیر مسلمان» ازدواج كند، ولى ازدواج موقت مرد مسلمان با زن غیر مسلمانى كه از اهل كتاب است (مانند مسیحى و یهودى) مانعى ندارد.
میتوان گفت ازدواج موقت از جهات متعدّد و مۆثری با ازدواج دائم تفاوت دارد و زن و مرد آزادی عمل بیشتری دارند. اساساً خداوند حكیم این حكم را تشریع فرموده تا افرادی كه شرایط زندگی دائمی را ندارند، دچار آلودگی و گناه نشوند و از طریق مشروع نیاز طبیعی و جنسی خود را تأمین كنند.
بدیهی است كه ما با این خصوصیات طرفدار این قانون هستیم ـ چنان كه در دین الهی بیكم و كاست وارد شده است ـ اینكه بعضی مردان و زنان از این قانون سوء استفاده میكنند، ربطی به قانون ندارد.
لغو این قانون، جلو آن سوء استفادهها را نمیگیرد، تنها شكل آنها را عوض میكند. به علاوة با نبود قانون، در حقیقت جواز هرگونه عملی صادر میشود.
مشكل جهل و عدم تربیت صحیح افراد را با تعویض قانون نمیتوان حل كرد.
تفاوت ازدواج موقت كه از یكساعت تا چندین سال را میتواند دربربگیرد با زنا و رابطة نامشروع و آزاد هر مرد با هر زن این است كه در عقد موقت، مسۆولیت همسرداری، اجرای صیغه ازدواج، ایجاد محرمیت بین بعضی از افراد، تعیین مهر و بار آن بر دوش مرد، محدودیت ازدواج با برخی افراد و در بعضی ایام، تكلیف عدّه برای زنان بین نه سال تا دوران یائسگی و آرامش روانی و جسمی به‎دلیل استفاده از راه مشروع وجود دارد كه آن را از زنا ممتاز و جدا میكند. نكاح مدت دار راهی است كه خداوند مقرّر فرموده و جواز شرعی دارد و انسان باید همواره در راه مجاز و سالم حركت كند.