نقش رسانه ها در عملیات روانی در جنگ های آینده
پیشرفت فناوری و توسعه وسائل ارتباطی – اطلاعاتی، که با مردم رابطه مستقیمی دارد و بر افکار عمومی مؤثراست، بیانگر اهمیت آنها در تمامی ابعاد جامعه جهانی است. بهنظر کارشناسان ارتباطات، قرن حاضر، عصر تبادل اطلاعات است. بنابراین، امروزه کشورها برای دستیابی به اهداف و منافع خود در سایر نقاط جهان از این فناوریها بهره های فراوان میبرند و عملیاتروانی از جمله کارکردهای این فناوریها است» (شاه محمدی ۱۳۸۲،ص۴۴). با ظهور و گسترش روزافزون انقلاب اطلاعاتی-ارتباطی، طبیعت سیاستها و الگوهای اعمال قدرت، متحول شده و توسعه شیوه های الکترونیکی و رایانهای ضرورت بیشتری یافته است. تحولات در زمینه فناوریهای ارتباطی- اطلاعاتی، نظیر انفجار اطلاعات* و انقلاب اطلاعاتی** و تأثیرات عمیق رسانه ها در شکلگیری افکار عمومی موجب شده است تا توسعه فناوریهای عظیم ارتباطی، شبکه های رایانهای، ماهواره ها، شبکه های تلویزیونی جهانی، بسیاری از مفروضات و اصول پیشین قدرت را به چالش بطلبد» (هیبلزگری ۱۳۸۱، ص ۴۸) و «چنان جغرافیای جدیدی از مناسبات قدرت را در سطح جهان پدید آورد که تا بیست سال پیش، حتی تصور آن هم، غیرممکن بود. جغرافیای جدید، جغرافیایی مجازی است و مقاومتهای سیاسی و فرهنگی، ناگزیر باید در همین فضای الکترونیکی عرض اندام کند» (سوری ۱۳۸۵، ص۷۵). امروزه «اهمیت فناوریهای ارتباطی- اطلاعاتی بویژه رسانه های نوین به دلیل کارویژه های آنها است و سیاستمداران و دولتمردان میکوشند تا از طریق آنها مخاطبان آن سوی مرزها را تحت تأثیر قراردهند؛ چرا که رسانه ها ابزار قدرت نرم به شمار می روند و از توانایی لازم و مؤثری برای نفوذ در افکار عمومی آن سوی مرزها برخوردارند» (کاروثر ۱۳۸۱، ص۱۹۳). این ویژگی وسایل ارتباطی- اطلاعاتی جدید، زمینهساز بهکارگیری گسترده و روزافزون عملیات روانی و اقناع افکار عمومی کشورهای هدف شدهاست.
دنی شختر با اشاره به میزان بسیار موفقیت عملیات روانی در جریان حمله به عراق معتقد است
«این مسئله تأکیدی بر این نکته بود که ما دیگر در دمکراسی (مردمسالاری) سنتی زندگی نمیکنیم، بلکه در مدیا اکراسی یا رسانهسالاری هستیم. سرزمینی که در آن رسانه ها، ارتش و سیاست درهم تنیده شده است» (کمال پور، ۱۳۸۶، ص۴۹).
باید درنظر داشت که «مؤسسات وابسته به پنتاگون، آغازگر انقلاب فناوری اطلاعات بودند. در واقع اینترنت را ارتش امریکا و با اهداف نظامی ایجاد کرد و پس از آن بخشهای دانشگاهی، این شبکه را گسترش دادند. در حال حاضر نزدیک به ۸۰% تجهیزات مربوط به سرورهای اینترنتی در شرکتهای امریکایی جای گرفتهاست و در مجموع، ایالات متحده نقش مدیریتی و کنترل را در عرصه اینترنت، ایفا میکند. طبیعی است که این مسئله برای کشورهایی که با ایالات متحده به لحاظ سیاسی، اقتصادی و یا فرهنگی مشکلاتی دارند، بسیار حاد است؛ چون در این جامعه مجازی که کشورها ناچارند اطلاعات زیادی را بر روی آن قرار دهند، امنیت اطلاعات در خطر جدی قرار دارد.» (بیابان نورد ۱۳۸۳، ص۱۱۷)
کارکردهای رسانه های جمعی در عملیات روانی
هر یک از رسانه های جمعی ، ویژگیها، توانمندیها، کارکردها و نقاط قوت و ضعف خاصی دارد که این امر موجب می شود تا هریک از آنها دارای ظرفیت و توان خاصی باشد و کاربرد صحیح آنها به داشتن شناخت صحیح از این موارد منوط باشد. در ذیل به طور مختصر به برخی از رسانه های مورد استفاده در عملیات روانی پرداخته میشود:
-۱ تلویزیون
تلویزیون توان تأثیرگذاری زیادی در عملیات روانی دارد؛ زیرا هنگام تماشای تلویزیون، میزان بیشتری از حواس پنجگانه انسان متوجه موضوع ، و رفتار و ویژگیهایی که از بازیگران، مجریان و سایر عناصری که از صفحه تلویزیون نشان داده میشود، بر درک مخاطبان تأثیر میگذارد. این مسئله عامل برتری بخش تلویزیون بر دیگر رسانه ها است و بسیاری از افراد، رویدادهای منعکس شده در تلویزیون را تمام یا بخش عمدهای از واقعیت به شمار میآورند.
تلویزیون این توانایی را دارد که پیام عملیات روانی را غیرمستقیم و به مرور زمان به گونهای به مخاطبان القاء کند که تفکر و اندیشه آنها را کاملاً تحت کنترل درآورد؛ به طور مثال وقتی در برنامه های تلویزیونی تصویر خاصی از افرادی مانند تروریست، افراطگرا و … ترسیم، و اقدامات آنها مذموم نشان داده ، و تقبیح میشود، ذهن مخاطب بهگونهای شکل میگیرد که هرگاه در خبری نام تروریست، افراط گرایی و … به کار برده میشود در ذهن وی ناخودآگاه، تصویری مطابق با خواسته طراحان عملیات روانی ترسیم شود و مخاطب بدون توجه به صدق و کذب موضوع، طرف موردنظر را محکوم ، و موضعگیری منفی نسبت به آن اتخاذ می کند.
«برخی شبکه های تلویزیونی که گرایش غیرسیاسی دارند و بهصورت علنی به مسائل سیاسی کمتر میپردازند در واقع مکمل رسانه های سیاسیتر هستند و غیرمستقیم و بدونپرداختن به مصداق اصلی، تفکر مخاطبان را در مورد موضوع بهگونه ای شکل میدهند که هنگام مطرح شدن مصادیق، اغلب مخاطبان، نتیجهگیری موردنظر رسانه را انجام میدهند. در مقابل، برخی دیگر از شبکه های تلویزیونی مانند سیانان و فاکس نیوز دارای کارکرد سیاسی مشهودی دارند و با تمرکز بر برخی موضوعات، میتوانند افکار عمومی را به یک مسئله معطوف سازند و فضای نامساعدی را علیه هدف موردنظر ایجاد کنند. برخی از این شبکه ها اهداف ویژهای دارند و عملیات روانی علیه یک کشور را تعقیب و اجراء میکنند؛ به طور مثال تلویزیون ماهوارهای الحره که برای مردم عراق برنامه پخش میکرد و شبکه صدای امریکا که برای ایران برنامه پخش میکند» (کریمی نیا ۱۳۸۳، ص۵۱).
الف- نقاط قوت و توانمندی های تلویزیون
توان جذب طیف گستردهای از مخاطبان (از نظر سنی، اجتماعی، فرهنگی و …) نقش افزایشی تاثیرگذاری ویژگیهای فیزیکی (ظاهری) و غیرفیزیکی عناصر انسانی (بازیگر، مجری، گوینده و … ) بر میزان اثربخشی پیام منتشره در تلویزیون امکان ویرایش و پالایش برنامه های تلویزیونی به منظور متناسب سازی آنها با علائق، منافع، ذائقه و خواسته های مخاطبان امکان استفاده از امکاناتی مانند موسیقی متن، افکتهای تصویری و … به منظور تقویت میزان تأثیر احساسی پیام توان تلویزیون در انتشار و گسترش پیامهای عملیات روانی در قالب برنامه های گوناگون ضریب فراوان برخورداری اغلب جوامع از تلویزیون در مقایسه با دیگر رسانه ها آسان و همراه بودن با تفریح ونیز سرگرمی بودن استفاده از تلویزیون. استفاده از اغلب رسانه ها را نمیتوان تفریح و سرگرمی به شمار آورد، لیکن استفاده از تلویزیون به طور معمول در قالب تفریح و سرگرمی صورت میگیرد و این امر موجب افزایش ضریب اثرپذیری مخاطبان از این رسانه میشود.
ضریب فراوان همسوپنداری و الگوپذیری از شخصیتهای تلویزیونی در اغلب سطوح جامعه
ب- موانع استفاده از تلویزیون در عملیات روانی
محدودیت و ممنوعیت استفاده از آن در محیطهای خاص مانند اماکن نظامی و …
تأثیر منفی عوامل جوی و جغرافیایی بر برد و قدرت سیگنالهای تلویزیونی نیاز پیوسته و گسترده برنامه های تلویزیونی به تدارکات و پشتیبانی؛ برای تأمین برنامه های تلویزیونی، حجم عظیمی از تدارکات، نیروی انسانی، تجهیزات، سرمایه و … مورد نیاز است و تهیه هر برنامه نیازمند تجهیزات، هزینه، زمان و کارکنان با تجربه و متخصص متفاوتی با دیگر برنامه ها است.
آسیب پذیری ایستگاه های تلویزیونی در برابر حملات دشمن.
اختصاصی: psyop.ir
-2 رسانه های مکتوب
نشریات به عنوان مهمترین رسانه نوشتاری به علت برخورداری از ویژگیهای خاصی مانند امکان حفظ و نگهداری، قادر به جذب مخاطبان باسوادتر بیشتری نسبت به رسانه های شنیداری و دیداری است و کاربرد وسیعی در روند عملیات روانی دارد.
هرچند ظهور رسانه هایی مانند رادیو، تلویزیون و اینترنت، موجب تحت تأثیر قرار گرفتن نقش رسانه های نوشتاری در اغلب زمینه ها از جمله عملیات روانی می شود، تأثیرگذاری نشریات چاپی همچنان تداوم دارد و اعتبار نشریات چاپی و میزان اعتماد مخاطبان به آنها غیرقابل چشمپوشی است. از قرائن این امر میتوان به گرایش طراحان عملیات روانی به بهرهگیری گسترده و مستمر از این رسانه در مقاطع حساسی مانند انتخابات اشاره کرد. با توجه به محدودیت توزیع نشریات در حوزه های جغرافیایی وسیع (بین کشورها)، مهمترین کاربرد مطبوعات در مرحله اول متوجه محیط داخلی و توجیه افکار عمومی داخل کشور است و در مرحله دوم مطبوعاتی که دارای برد منطقهای و یا جهانی دارد، میتواند بر افکار عمومی، نخبگان و رهبران فکری جوامع موردنظر تأثیر بگذارد.
الف- نقاط قوت و توانمندیهای نشریات
میزان زیاد اعتبار نشریات و اعتماد مخاطبان به آنها به دلیل دارا بودن حالت نوشتاری و چاپی، قدمت انتشار و مشخص بودن هویت مسئولان و کارگزاران نشریات توان توزیع در محدوده های جغرافیایی خاص و هدف گیری مخاطبان موردنظر(نشریات در جذب مخاطبان خاص از میزان دقت بیشتری نسبت به اغلب رسانه ها برخوردار است.)امکان حفظ و نگهداری متون چاپی به صورت فیزیکیتوان عملیات روانی طولانی مدت در قالب متون نوشتاری و شکل دهی به افکار مخاطبان به صورت غیرمستقیم و غیرمشهود تاثیر ماندگارتر متون نوشتاری در اقناع سازی مخاطبان در مقایسه با متون صوتی و تصویری امکان بهرهگیری از شخصیتها و چهره های متعدد به طور همزمان؛هر نشریه میتواند حاوی ده ها مقاله و نوشتار از افراد مختلف باشد ولی حضور همزمان چند کارشناس و حتی چهره مشهور در رسانه های صوتی و تصویری بیش از اینکه مؤثر و مفید واقع شود، ایجاد آشفتگی میکند. توان پازل بندی پیامهای عملیات روانی و استفاده از قالبها و تعدد مطالب در نشریه واحد. هر نشریه میتواند در یک شماره خود حاوی ده ها مقاله، خبر، تصویر، کاریکاتور و حتی آگهی باشد که در راستای پیام خاصی تنظیم می شود و هرکدام بخشی از پیام را به مخاطبان منتقل میکند ولی این امکان در سایر رسانه ها محدود است.
ب- موانع و محدودیتهای استفاده از نشریات لزوم برخورداری مخاطب موردنظر از دانش و علاقه لازم برای مطالعه امکان اعمال سانسور و کنترل مطالب منتشر در نشریات و جلوگیری دشمن از دسترسی مخاطبان به نشریه موردنظرنیاز به زمان، هزینه و امکانات و تجهیزات قابل ملاحظه برای تولید و انتشار نشریات محدودیت تیراژ و دامنه جغرافیایی توزیع نشریات
-۳ اعلامیه
اعلامیه از قدیمیترین ابزارهای مورد استفاده در عملیات روانی است. هرچند اعلامیه کاربرد وسیعی در فرایند عملیات روانی دارد، این امر بااوضاع محیطی رابطه مستقیمی دارد که عملیات باید در آنجا اجرا شود. هرچه امکان ظهور و فعالیت رسانه هایی مانند رادیو، تلویزیون، نشریات و اینترنت در منطقهای محدودتر، و با موانع بیشتری روبه رو شود، استفاده از اعلامیه بیشتر مدنظر خواهد بود. در مقابل در مناطقی که سایر رسانه ها حضور فعالی دارند، اعلامیه فاقد توان تأثیرگذاری زیادی خواهد بود.
الف- نقاط قوت و توانمندی های اعلامیه امکان استفاده از اعلامیه در حجم بسیار انبوه؛ به طور مثال امریکا در جریان حمله به عراق در سال ۲۰۰۳ ، ده ها میلیون اعلامیه را برفراز عراق پخش کرد. دشواری رویارویی طرف مقابل با پخش اعلامیه و یا جمع آوری آنها تأثیرگذاری زیاد اعلامیه بر طبقات عادی و عوام جامعه امکان توزیع در مناطق جغرافیایی مختلف.
ب- موانع و محدودیت های استفاده از اعلامیه دشوار بودن ارزیابی میزان اثربخشی توزیع اعلامیه دشواری لحاظ کردن حساسیتها، علائق و ویژگیهای مردم مناطق مختلف و هم چنین اقشار مختلف هر منطقه در طراحی و انتشار اعلامیه ها لزوم بهرهگیری از متخصصان با تجربه در زمینه های مختلف علوم اجتماعی، فرهنگی و ارتباطات در طراحی و تولید و توزیع اعلامیه امکان عدم دسترسی مناسب مخاطبان به اعلامیه به دلایل اوضاع خاص جوی، ترس از دولت و نظام حاکم و …
-۴ رادیو
رادیو رسانهای است که به رغم ظهور رسانه های نوین، توان اثرگذاری خود را حفظ کرده است. این میزان در مقاطعی که مخاطبان در دسترسی به دیگر رسانه ها با محدودیت و موانع مواجه میشوند، افزایش قابل ملاحظهای مییابد.
الف- نقاط قوت و توانمندیهای
الف- نقاط قوت و توانمندیهای رادیو دارا بودن توانایی خاص مانند قابل حمل بودن، عدم نیاز به تجهیزات جانبی مانند برق دائم، ارزان بودن، استفاده از فرکانسهای مختلف برای ایجاد شبکه های رادیویی متعدد امکان فریب مخاطبان با عملیات فریب وفاداری و اعتماد زیاد شنوندگان سنتی رادیوهای خاص دامنه بسیار وسیع پوشش رادیوها و توزیع گسترده رادیو در (تقریباً) تمام مناطق جهان
ب- موانع و محدودیتهای استفاده از رادیو امکان تأثیرگذاری اقدامات بازدارنده دشمن ( بویژه پخش پارازیت) و اوضاع جوی بر دسترسی مخاطبان به رادیو. امکان عملیات فریب (ایجاد شبکه های رادیویی جعلی و غیرواقع) گرایش بخش عمدهای از مخاطبان عملیات روانی به سایر رسانه ها (به دلیل جذابیت آنها) بویژه در اوضاع عادی که دسترسی به دیگر رسانه ها مقدور است.
-۵ سینما
سینما صنعتی است که در طول قرن بیستم توانست در عرصه تعاملات جوامع بشری در اغلب زمینه ها (اعم از مباحث و مسائل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و حتی نظامی و ورزشی) بسرعت از رسانه و ابزارتبلیغاتی صرف به عامل تأثیرگذار و جریانساز تبدیل شود. نگاهی اجمالی به تولیدات صنعت سینما بویژه سینمای هدفمند و سازمان یافته ای مانند هالیوود که با بهره گیری از اصول و مبانی علمی و منطقی فعالیت می کند و تولیدات خود را با برنامه ریزی منسجمی به بازار عرضه می دارد، نشان می دهد که این محصولات آکنده از پیامهای آشکار و نهان است که در راستای عملیات روانی و تأثیرگذاری بر مخاطبان کاربرد دارد. حال این اقدام می تواند در راستای اهداف تجاری و بازرگانی باشد و یا تخطئه یک اندیشه و تفکر. بسیاری از پیامهای عملیات روانی در قالب اجزایی مختلف فیلم، اعم از داستان، اجزای صحنه، بازیگران، نمادها و جلوه های بصری و سمعی و … به طور مستقیم یا غیرمستقیم به تماشاگران فیلمها عرضه می شود و حتی اعمال محدودیت و سانسور نیز نمی تواند از این روند جلوگیری کند. بهره برداری رژیم کمونیست شوروی سابق از فیلم رزمناو پوتمکین، استفاده تبلیغاتی رژیم نازی آلمان از فیلمهای خانم لفی ریفنشیال، هجمه تبلیغاتی صهیونیست ها به افکار عمومی جهان با ساخت فیلمهایی مانند فهرست شیندلر، پیانیست و .. که در باره ماجرای کشتار یهودیان در جریان جنگ جهانی دوم ساخته شده است، سری فیلمهای راکی و آرنولد که سربازان امریکایی را شکست ناپذیر نشان می دهد، سری فیلمهای جیمز باند که سرویس اطلاعاتی انگلستان را برترین قدرت اطلاعاتی جهان نشان می دهد، سریال کبرا ۱۱ که برتری صنعت خودروسازی آلمان را(به طور ناخودآگاه) به تماشاگر القاء می کند و هزاران نمونه دیگر، تنها بخشی از استفاده از فیلم و سینما در راستای اهداف عملیات روانی است. هرچند بخش عمده ای از سینما مدیون وجود شبکه های تلویزیونی است، لیکن رابطه و تعامل این دو را می توان نوعی همزیستی شمار آورد؛ زیرا از یک سو تلویزیون با پخش فیلمهای تولیدی صنعت سینما به گسترش و تداوم حیات آن کمک می کند و از سوی دیگر صنعت سینما با تولید فیلمهای گیرا و پرمخاطب میزان زیادی از مردم را به تماشای تلویزیون ترغیب می کند.
الف- نقاط قوت و توانمندیهای سینما
تأثیرگذاری طولانی مدت و مستمر، ممکن است یک فیلم سینمایی ده ها سال بعد از تولید نیز نمایش داده شود و برای مخاطبان جذابیت داشته باشد.
استفاده مؤثر از ابزارها و ارکان تبلیغاتی؛ عالیترین سطوح استفاده از عناصر و اجرای مختلف فیلم مانند سناریو، تجهیزات و جلوه های بصری و سمعی، بازیگران و .. را میتوان در سینما جستجو کرد. هالیوود به عنوان مهمترین کانون تولید فیلم در سطح جهان، توانمندترین و خلاقترین عناصر مرتبط با صنعت فیلمسازی را جذب میکند و به کار می گیرد و کانون اصلی تولید جریانات اصلی سینمایی در جهان به شمار میآید. توان تثبیت موقعیت و پایدار کردن میزان جذابیت تولیدات سینما از طریق برگزاری جشنواره ها و اهدای جوایز متعدد؛ اگر فیلمی برنده جایزهای از یکی از جشنواره های مشهور مانند اسکار، گلدن کلاپ، ونیز، کن و .. شود، این جایزه ابزار بسیار مؤثری برای تبلیغ فیلم و جذب تماشاگر به شمار خواهد آمد. تأثیرگذاری زیاد بر مخاطبان؛ الگوبرداری مخاطبان از ستاره های سینما با هیچ رسانه دیگری قابل مقایسه نیست به گونه ای که بسیاری از افراد جامعه در رفتارهایی مانند لباس پوشیدن، سیگار کشیدن، حرف زدن و … از هنرپیشه های سینما تقلید می کنند. سودآور بودن؛ صنعت سینما به رغم هزینه سنگین اولیه برای تولید فیلم به دلیل دریافت هزینه از تماشاگران (به طور مستقیم از طریق فروش بلیت و به طور غیرمستقیم از طریق دریافت حق پخش از شبکه های تلویزیونی و ….) سودآور است در حالی که هیچ رسانه دیگری چنین شرایطی ندارد. شبکه توزیع جهانی؛ شاید هیچ نقطه ای از جهان را نتوان یافت که صنعت سینما در آنجا حضور نداشته باشد و کمتر فردی را می توان یافت که به تماشای فیلم علاقه ای نداشته باشد. ناتوانی دولتها در جلوگیری از ورود و پخش تولیدات سینما؛ شاید نتوان هیچ ابزاری را یافت که با استفاده از آن بتوان مسیر ورود و پخش فیلمهای سینمایی را سد کرد. مهمتر از فرایند ورود فیلم به کشورها، اجبار شبکه های تلویزیونی دولتی (تقریباً) تمام کشورها در خرید و پخش محصولات سینمایی دیگر کشورها (بویژه تولیدات هالیوود و بالیوود) است.
ب- موانع و محدودیتهای استفاده از سینما
امکان جلوگیری مقطعی دولتها از ورود و پخش برخی فیلمها و کاهش دامنه جذب مخاطبان در جامعه مورد نظر طولانی و زمانبر بودن فرایند تولید فیلم سینمایی هزینه اولیه بسیار زیاد برای تولید فیلم و احتمال شکست تجاری فیلم در گیشه و جذب مخاطب احتمال بروز واکنش منفی نسبت به پیام فیلم نزد جامعه و مخاطبان موردنظر.
-۶ اینترنت
ظهور و گسترش سریع شبکه جهانی اینترنت و سایر شبکه های رایانهای در ده ههای اخیر، موجب شده تا این شبکه ها به دلیل دارا بودن توانمندیها و ویژگیهای خاصی از جمله تجمیع بسیاری از موارد نقاط قوت سایر رسانه ها، کاربرد وسیعی در تمام عرصه های حیات بشری از جمله عملیات روانی کسب کنند. اینترنت توان ایفای نقش دوگانه در فرایند عملیاتی را دارا است؛ بدین معنا که از یک سو خود میتواند بهعنوان رسانه مستقل عمل، و پیامهای موردنظر را به مخاطبان منتقل کند و از سوی دیگر میتواند به عنوان بستر و زمینهای برای حضور و فعالیت سایر رسانه های مورداستفاده در عملیات روانی (بجز اعلامیه و بلندگو) عمل کند.
«پدیده موسوم به جنگ صفحه کلیدها در فضای مجازی بیانگر دگرگونی اساسی در تفکر استراتژیک است و رویکرد ما را نسبت به جنگ تغییر میدهد. اینترنت به عنوان محیط واسط اطلاعاتی و رسانه فراگیر از ابزارهای نیرومند جوامعی است که در آنها، نگاه کلی به جهان خارج، بیشتر از طریق صفحات وب، پست الکترونیکی (ایمیل) و اتاقهای گفتوگو حاصل میشود. این ابداع الکترونیکی چه هنگامی که به عنوان رسانهای برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی انتخاب میشود و چه هنگامی که برای القای مخالفت با دشمن استفاده شود در هر دو صورت برای عامل عملیات روانی، موفقیتآمیز است» (لانگلو،۱۳۸۲،ص۸۴).
گری وایتلی که تحقیقی را تحت عنوان «عملیات روانی در قرن بیستو یکم» در دانشکده جنگ نیروی زمینی امریکا اجرا کرده، معتقد است: «در آینده نزدیک، انقلابی را در عرصه عملیاتروانی شاهد خواهیم بود و اینترنت وسیله مناسبی برای محقق شدن این انقلاب و هم چنین توسعه توان عملیات روانی به منظور دستیابی به اهداف مشخص شده در استراتژی امنیت ملی است.
اینترنت میتواند رسیدن به اثربخشی دقیق و امکان تلفیق عملیات روانی هدایت شده را در فضای سایبر محقق سازد. بهینهسازی امور فرماندهی، کنترل و پشتیبانی نیروهای عملیات روانی نقش دیگری بود، که پیشرفت رایانه ها در هموار کردن مسیر انقلاب عملیات روانی ایفا کردند» (تولک ۱۳۸۵ :۸۲).
الف- نقاط قوت و توانمندیهای اینترنت (و سایر شبکه های رایانهای)
ظرفیت بسیار زیاد فضای مجازی در انتقال اطلاعات و داده ها ( مقایسه این ظرفیت با ظرفیت سایر رسانه ها تقریباً غیرممکن است.) نبودن موانع فیزیکی و جغرافیایی در دسترسی مخاطبان به اینترنت ازبین رفتن یا به حداقل رسیدن نقش ممانعتی زمان و مکان در انتقال اطلاعات در فضای سایبر گسترش شبکه های رایانهای به اغلب نقاط جهان (نقاط بسیار معدودی در جهان را میتوان یافت که شبکه های رایانهای به گونهای در آنها حضور نداشته باشد.) دسترسی سریع، ارزان و دائم به شبکه جهانی اینترنت.
ب- موانع و محدودیتهای استفاده از اینترنت
فیلترکردن توسط برخی از نظامهای حکومتی (این مانع در اغلب موارد قابل حذف است و به عنوان مانع اساسی به شمار نمی رود.) منوط بودن استفاده از شبکه های رایانهای به وجود رایانه و شبکه های مخابراتی و ارتباطی محدودیت شبکه های ارتباطی در انتقال داده ها (بویژه در کشورهای جهان سوم) استقرار مراکز کنترل شبکه های رایانهای (اینترنت) در کشورهای غربی و توان امریکا و برخی از کشورهای غربی (بویژه ژاپن و … ) برای اعمال مدیریت بر این شبکه ها محدودیت ظرفیت زیرساختهای مورد نیاز برای گسترش شبکه اینترنت بویژه در جهان سوم.
۷ – پیامک
هرچند پیامهای ارسالی در فضای شبکه مخابراتی تلفن همراه را بسختی می توان رسانه دانست (حداقل در مقطع زمانی کنونی که هنوز کارکرد آن تثبیت نیافته است.)، بهرهبرداری از پیامهایی که با استفاده از تلفن همراه و تلفن ثابت (که اخیراً زمینه های آن فراهم شده و در حال گسترش است.) در طول مدت اندکی که از گسترش استفاده از تلفن همراه در جهان می گذرد بهگونهای توسعه یافته است که میتوان پیامک را حداقل ابزاری مؤثر در راستای عملیات روانی دانست. هرچند بیشترین استفاده از این ابزار در راستای فرستادن و دریافت پیامهای مناسبتی و تبلیغات کالاهای تجاری صورت گرفته است با توجه به افزایش جهش گونه ضریب نفوذ تلفن همراه و هم چنین آسان بودن دسترسی به شبکه، استفاده از پیامک در راستای فرستادن پیامهای عملیات روانی روند روبهفزونی داشته و حجم پیامکهای ارسالی در خصوص انتخابات ریاست جمهوری نشانگر ایجاد فضای تبلیغاتی تأثیرگذاری در شبکه مخابراتی است.