 مفهوم و ماهیت
سازمان فرهنگی ومدیران فرهنگی
 عناصر تشکیل دهنده فرهنگ
• عناصر معنوی
– عقاید و باورها
– ارزش های اجتماعی
– هنجارها و مقررات اجتماعی
 عناصر تشکیل دهنده فرهنگ
• عناصر معنوی
– عقاید و باورها
– ارزش های اجتماعی
– هنجارها و مقررات اجتماعی
• عناصر مادی
– نمادها
– علوم و فنون
– تنش ها
– ایدئولوژی
– باورها
– ساختارها
 عوامل تأثیرگذار بر فرهنگ
• عوامل ذاتی
– هماهنگی عناصر تشکیل دهنده
– درجه توان عناصر فرهنگی
– جذابیت و دلنشینی
• عوامل درونی
– جامعه پذیری
– نظارت و کنترل اجتماعی
• عوامل بیرونی
– تبادل فرهنگی
– تهاجم فرهنگی
 ضرورت و اهمیت مدیریت فرهنگی
دلایل فراوانی را می توان برای ضرورت مدیریت فرهنگی اقامه کرد که عمده ی راه و رسم و شیوه زندگی است و نقش آن برای یک جامعه به مثابه روح برای جسم آدمی است همچنان که سلامت روحی و روانی انسان نیازمند عنایت جدی و برنامه ریزی و به کارگیری فعالیت و اقدام های مناسب است و هرگونه بی توجهی و غفلت از آن می تواند به زندگی فردی انسان آسیب زند و آن را در معرض تهدید جدی قرار دهد. بی توجهی و عدم اهتمام لازم به مقوله فعالیت های فرهنگی نیز صدمات و لطمات جبران ناپذیری بر حیات یک ملت وارد آورده و آن را در معرض فرسودگی و نابودی قرار می دهد.
(حاجی ده آبادی محمدی 1382 ـ ص 66)
 اصول مدیریت فرهنگی
• هدفمندی و حفظ جهت
• دین محوری
• انسان مداری
• جامعه نگری
• قانون گرایی
• توجه به سطوح کار
• اشراف اطلاعاتی
• توجه به فن آوری نوین ارتباطات
• توجه به عمق بخشی فعالیت فرهنگی
• استمرار و مداومت
• انعطاف و پویایی در عین پافشاری بر اصول
• همکاری و مشارکت مخاطبین
• نوآوری و جذابیت بخشی
• زمان شناسی و بهره گیری از زمان
• توجه به نتایج و اثربخشی
 منابعی برای تبیین ویژگی های مدیران فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران
– منابعی که می تواند به تبیین ویژگی های مدیران فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران کمک نماید عبارت است از :
• ارزش ها و آرمان های اساسی نظام جمهوری اسلامی.
• اصول و سیاست های کلان فرهنگی نظام جمهوری اسلامی.
• اهداف و سیاست های فرهنگی کشور در برنامه های پنج ساله.
• رسالت ، اهداف و وظایف سازمانهای فرهنگی.
• کارکردها ، نقش ها و مهارتهای عمومی مدیریت عمومی.
• ابعاد ، ماهیت و ویژگی های مدیریت وسیاست گذاری در حوزه فرهنگ.
• قلمرو ، سطح ، محدوده و نوع فعالیت مدیران فرهنگی موردانتظار.
• نتایج پژوهش ها و تحقیقات به عمل آمده در مورد شرایط احراز و ویژگی های موردنیاز برای انجام هر یک از وظایف فرهنگی (نظریات و عقاید صاحب نظران).
 ویژگی های معرفتی و شناختی مدیران فرهنگی
مهمترین ویژگی های معرفتی و شناختی مدیران فرهنگی عبارت است از :
• برخورداری از ذهن قوی و خلاق و قدرت تجزیه و تحلیل امور فرهنگی.
• برخورداری از عمق و نگاه و نگرش بلند و دوراندیشانه و راهبردی در امور فرهنگی.
• شناخت عمیق فرهنگ اسلامی ، ملی و انقلابی.
• اشراف اطلاعاتی نسبت به راهبردها ، اهداف و شگردهای عملیات روانی دشمن.
• برخورداری از دانش و مهارت های لازم در
طرح ریزی فرهنگی.
• شناخت عمیق مخاطبین پیام ها و فعالیتهای دیگر فرهنگی.
• برخورداری از دانش عمومی مدیریت.
• برخورداری از بصیرت و بینش سیاسی لازم.
• اعتقاد کامل به مبانی انقلاب اسلامی.
• جامع نگری و برخورداری از نگرش سیستمی محیط (تهدیدات ـ فرصت ها ـ قوت ها ـ آسیب ها).
• قدرت برآورد و تجزیه و تحلیل شرایط.
• برخورداری از روحیه ی آزاداندیشی و استقلال فکری.
• برخورداری از چارچوب نظام فکری.
• شناخت نظریات و تئوری های برجسته فرهنگی.
• آشنایی با اصول سیاست های فرهنگی نظام جمهوری اسلامی.
• آشنایی با مفهوم ، ماهیت و عناصر فرهنگی.
• آشنایی با زیربنای فکری و فلسفی فرهنگ ها.
• شناخت فن آوری نوین اطلاعات.
 ویژگی های عینی رفتاری مدیران فرهنگی
مهمترین ویژگی های عینی ـ رفتاری مدیران فرهنگی عبارت است از :
• برخورداری از روحیه اعتماد به نفس.
• برخورداری از جایگاه وجاهت اجتماعی.
• رعایت اخلاق اسلامی.
• التزام و پایبندی به فرایض دینی.
• آرامش و عدم شتابزدگی.
• شجاعت و شهامت و اظهار حق و دفاع از ارزش های انقلابی و اسلامی.
• تعهد و روحیه ی مسئولیت پذیری.
• روحیه ی تأثیرگذاری مثبت فرهنگی بر دیگران.
• عدم تمایل در پیش داوری و قضاوت های عجولانه.
• انعطاف پذیری و تحمل دیگران.
• روحیه ی استفاده از تجارب خود و دیگران.
• روحیه ی تصمیم گیری بر اساس کار کارشناسی.
• برخورداری از رفتارهای همراه با صداقت و صمیمیت.
• اقدام و عمل بر اساس برنامه اصول و سیاست های فرهنگی.
• خطرپذیری و قاطعیت در اجرای برنامه ها.
 ویژگی های اصلی مدیران فرهنگی در سطح راهبردی
این گروه از مدیران در سطح سازمان های مرکزی اشتغال به کار دارند و نقش آنها عمدتاً سیاستگذاری و برنامه ریزی کلان است. مدیران این سطح به
مهارت های اداری یا مفهومی پیش از دیگر مهارت ها نیازمندند. مدیران این سطح باید علاوه بر ویژگی های عمومی ، ویژگی های زیر را نیز داشته باشند :
• قدرت تبیین کلان و راهبردی مباحث فرهنگی.
• توانایی برآورد و تجزیه و تحلیل شرایط و محیط پیرامونی مؤثر بر رسالت و اهداف کلان فرهنگی.
• قدرت برقراری روابط و تعامل با سایر سازمانهای فرهنگی کشور.
• برخورداری از تفکر سیستمی و اعمال آن در بررسی ها و گرفتن تصمیم ها.
• بررسی و شناخت ارتباط فرهنگ با دیگر امور جامعه (امور اقتصادی و سیاسی).
• شناخت تأثیر فرهنگ ها بر هم و ساز و کار آن.
• شناخت و آگاهی از حیطه تأثیرگذاری فرهنگ ، در سطح ملی و بین المللی.
 ویژگی های خاص مدیران فرهنگی در سازمانهای میانی
این گروه از مدیران در سطح سازمان های میانی اعمال مدیریت
می کنند و نقش آنها عمدتاً برنامه ریزی کوتاه مدت در راستای برنامه های کلان وسیاست های اتخاذ شده از رده های عالی است.
این گروه از مدیران به هر سه دسته مهارتهای اداری ، انسانی و فنی به یک میزان نیازمند هستند مهمترین ویژگی های مدیریتی مدیران شاغل در این گروه از سازمانها عبارتند از :
• قدرت هم جهت کردن اهداف برنامه های کلان در ارتباط با اهداف سازمان.
• توانایی جلب مشارکت کارکنان در برنامه ریزیها و همچنین کشف ایده های جدید از آن.
• توانایی نظارت و کنترل و همچنین برنامه ریزی سیستمهای نظارتی و کنترلی متناسب با سیستم اداری سازمان و کار.
• قابلیت درک شرایط محیط و ارتباطات گوناگون و تأثیرگذار بر برنامه ها و در نظرگیری آن در برنامه ریزی.
• قابلیت کنترل و نظارت و تعیین روابط بین برنامه ها یا امور دیگر به گونه ای که از تداخل های منجر به انحراف از اهداف جلوگیری می کند.
• آشنایی با اصول و روش شناسی برنامه ریزی و پی ریزی بهترین برنامه در قالب بهترین سیستم.
• قدرت کنترل و نظارت بر انجام برنامه ها و ارزیابی عملکرد.
• اهمیت دادن به نیروی انسانی و کنترل و آموزش مستمر آن.
• توانایی دریافت و پردازش اطلاعات به دست آمده از فعالیتهای اجرائی و انتقال آنها به رده های بالاتر.
• قدرت توجیه مسئولان و جذب اعتبارهای منطقه ای و استانی و بهره مندی از آن در راستای توسعه ی فرهنگی.
 ویژگی های خاص مدیران فرهنگی در سطح اجرائی
وظیفه این مدیران معمولاً اجرای برنامه و کنترل نحوه ی اجرای آنها و همچنین برنامه ریزی های خرد و کوتاه مدت عملیاتی با توجه به درجه سازمانی است این سازمانها ارتباط نزدیک و وسیعی با مردم ، هنرمندان و اهل فرهنگ دارند این سطح از مدیران به مهارت های فنی پیش بینی شده تری نیازمندند. مهمترین این ویژگی های عبارتند از :
• قدرت تبیین اهداف و برنامه ها و هماهنگ سازی اهداف فردی و سازمانی.
• توانایی جلب مشارکت و همکاری افراد درتصمیم گیری و اجرای برنامه ها.
• برخورداری از صمیمیت ، صداقت و صراحت در رفتار و ارتباط افراد.
• قدرت شناخت و توجه به نیازها و ویژگی های افراد در حیطه ی کاری (روانشناسی محیط کار و جامعه).
• در نظر گرفتن توانایی افراد و اهمیت دادن به آنها در دستیابی به اهداف سازمان.
• توجه به تمام جوانب سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی ناشی از اجرای برنامه و عوامل تأثیرگذار بر آنها.
• توجه به قابلیت ها و خصایص مجریان تولید یا عرضه ی محصولات و خدمات فرهنگی.
• برخورداری از تخصص کافی در اداره امور جاری سازمان.
• اشراف فنی و توانایی بالا در به کارگیری تخصص های لازم سازمان.
• قدرت شناخت خرده فرهنگ های منطقه ای و محلی و بهره گیری از آنها در راستای تحقق برنامه ها.
• قابلیت بررسی نتایج فعالیتها و ارائه تحلیل ها و گزارش های لازم.
• آشنا با اصول و روشهای تحقیق در مقولات اجتماعی و فرهنگی.
• قدرت تنظیم بودجه و اعمال کنترل های مالی در سازمان.
• توانایی جلب نظر مسئولان محلی و منطقه ای و دریافت امکانات و امتیازات برای توسعه فعالیتهای فرهنگی.
 دسته بندی سازمانهای فرهنگی
– سازمانهای فرهنگی را از نقطه نظرهای متفاوتی می توان تقسیم بندی کرد. از نظر کارکرد سازمانهای فرهنگی را می توان به سازمانهای تبلیغی ، ترویجی ، پژوهشی ، آموزشی و خبری تقسیم کرد. همچنین می توان سازمانهای فرهنگی را به سازمانهای سیاستگذار و سازمانهای مجری سیاستها تقسیم نمود.
 سازمان های فرهنگی را از نقطه نظر هدف و شرح وظایف می توان به دو دسته تقسیم کرد :
• سازمانهایی که مأموریت و هدف آنها در ارتباط مستقیم با امور فرهنگی قرار دارند.
• سازمانهایی که اهداف اصلی آنها به طور غیرمستقیم با امور فرهنگی ارتباط دارند.