شايعه
زماني كه جريان خبر از بين افرادي شروع مي‌شود كه از حقيق موضوع دورند شايعه آغاز مي گردد و تكرار آن بدون ارائه دليل و برهان ادامه مي‌يابد تا تقريباً بسياري از مردم آن را باور مي :نند و در نهايت شيوه معيني براي ترويج آن پيش گرفته مي‌شود. يك شرط اساسي براي كامل شدن شايعته وجود دارد. كه عبارت است از اهميت پيشامد يا شخصي كه در شايع مطرح شده و همچنين ضرورت وجود ابهامي كه اشايعه را فرا گرفته باشد . به علاوه انگيزه‌هاي رواني كه سبب پيدايششايعه و رواج آن گردد.
شايعه براي به انجام رساندن دو وظيفه توام انتشار مي‌يابد:
1- اولين وظيفه بيان ئ تفسير تنش احساسي است كه افراد حس مي‌كنند
2- تسكين اين تنش است
تاكتيك شايعه
بيشتر در عرصه جنگ و مناظره اتفاق مي‌افتد چه جنگ بين دو كشور، چه كشمكش‌هاي سياسي قبل از اتفاق سياسي در داخل كشور، در كل همه از شايعه باخر مي‌شوند، ولي كسي از منبع آن با خبر نمي‌شود. در واقعه شايعه نياز به اثبات ندارد زيرا عقايد عمومي مبتني بر تصورات ذهني است در شايعه عمدتاً هيچ كس از طرف خود سخن نمي گويد و همه مي‌"گويند: فلان چيز را شنيديم .
شايعه ضريب خود را مديون دو نكته مي باشد:
- ابهام - هميت موضوع
عوامل ديگري نيز در پخش، پذيرش و نفوذ شايعه مؤثرند اما از درجه دوم اهميت برخوردار مي باشند يك از اين عوامل عناصر پخش شايعه هستند .
مهمترين مزيت شايعه اين است كه خرجي (هزينه) ندارد .
زمينه‌هاي شايعه به هفت موضوع بر مي‌گردد:
1- وجود دست‌هاي نامرئي
2- توافق محرمانه بين گروه‌ها
3- پول و سرمايه
4- اذعان به بيماري
5- مسائل جنسي
6- حرف‌هاي متضاد
7- مسأله مهاجرت

عواملي كه ضريب نفوذ آن نيز تحت تأثير قرار مي‌گيرد و افزايش بالايي پيدا مي‌كند
- تسطحي
- همانندسازي
- برجسته سازي، بزرگ‌نمايي

همچنين شايعات در زمان جنگ‌هاي نظامي سه دسته هستند و داري سه كاربرد مي‌باشند:
- شايعات تفرقه‌افكني
- شايعات هراس‌آور
- شايعات اميد بخش



نيل پستمن شايعات را به سه دسته تقسيم مي‌كند:
- شايعات آتشين- يكباره شكل مي‌گيرند همه جامعه را تحت‌الشعاع قرار مي دهد و اثري كوتاه مدت دارد.
- شايعات خزنده – شايعاتي هستند كه همراه با تاكتيك‌هاي قطره‌چكاني، مرحله به مرحله مي‌تواند مسير يك شايعه را در ذهن افراد يك جامعه طراحي كند.
- شايعات دلفيني : اين نوع شايعات به تناسب زمان آشكار مي‌گردندو بلافاصله پس از تأثيرگذاري براي مدتي پناها مي‌شوند و دوباره با ايجاد زمينه و انگيزه خود را آشكار مي‌كنند. به گفته پستمن اين شايعات، شايعات غواصي مي‌باشند.

پيش نيازهاي موفقيت جنگ رواني
- اطلاعات – مهمترين منبع براي طراحي، راه‌اندازي و تدوام جنگ رواني اطلاعات است و ارزش بسيار زيادي دارد. بدون داشتن اطلاعات كافي نمي توان جنگ رواني را آغاز كرد و يا به پايان رساند.
- رسانه‌هاي ارتباطي – انتخاب راسنه ارتباطي براي عمليات جنگ رواني، به عواملي همچون مخاطبي كه مورد نظر است و زماني كه پايم بايد آماده و ارسال شود، بستگي دراد. در جبهه، اعلاميه‌هاي چاپي و انتشار صوتي، رايج‌ترين رسانه‌ها مورد استفاد هسهتندو در عميات دور از جبهه، براي مخاطباني كه از صحنه رزم دور هستند، از فرستنده‌هاي متحرك موج كوتاه و موج بلند به طور همزمان استفاده مي‌شود.
- رسانه‌هايي كه در عمليات استراتژيك يا ملي استفاده مي شوند، به طور عمومي دو نوع هستند: رسانه‌هاي كند و تند (رسانه‌هاي كند شامل مجله، كتاب، جزوه و سخنراني است و بخاطر اينكه تأخير زماني قابل توجهي ميان ارسال پيام دريافت آن وجود دارد. رسانه‌هاي تند، رسانه‌هايي كه به طور عمده، بر ارتباطات الكترونيكي متكي هستند.
- پژوهش – نياز جنگ رواني به تحليل عميق، تأثير بسزايي بر تحقيقات علوم اجتماعي امريكا در سالهاي جنگ كره داشت. پژوهش‌ها درك روشن‌تري نسبت به نيازمندي‌هاي جنگ رواني در زمان بحران و صلح به وجود مي‌آورد . هر گاه رسانه‌هاي ارتباطي به كار گرتفه شوند. جنگ رواني مي تواند در كسب مقاصد ملي، نقش بازي كند؛ منتهي به شرط آنكه پيام ارسالي معتبر باشد و به وضع فهميده شود و فقط در چارچوب ظرفيت خماطب، در پي بر انگيختن پاسخ بر آيد. براي هر مخاطب، چيزي معتبر است كه او فكر مي كند حقيقت دارد. اعتبار، هدفي پيچيده است و به سادگي به دست نمي‌آيد. بنابر اين، در هر عمليات و جنگ رواني تقويت اعتبار بايد به طور مداوم و با تأكيد دنبال شود و بدن اين عنصر مهم، بخش اعظم تلاش تبليغاتچي به هدر خواهد رفت .3