بسم ا... الرحمن الرحيم



درس اقدام پژوهي

موضوع:
چگونه توانسم درس املاءرا برای دانش آموزی جذاب نمایم



استاد: سركار خانم گلستاني
خديجه خرمي
سال 1393
 

مقدمه
همه‌ی ما دوران تحصیل و مدرسه‌ی خود را خوب به یاد داریم. کلاس‌های پرجمعیّتی که هر نیمکت با زحمت سه دانش‌آموز را در خود جای می‌داد. زمانی که زنگ املا فرا می‌رسید، معلم می‌گفت: «بچّه‌ها! نفرات وسط هر نیمکت بیرون بیایند و روی زمین بنشینند. بچًه‌هایی هم که در نیمکت‌ نشسته‌اند، کیف‌هایشان را روی نیمکت بگذارند. سرمیزی‌ها سر میز. ته میزی‌ها هم ته‌میز» کوهی از کیف بر روی میزها قرار می‌گرفت تا مبادا دانش‌آموزی سرخود را حرکت دهد و چشمش به املای دیگری بیفتد. سپس معلم با حالت دستوری و کلمه به کلمه، متن املا را می‌خواند.
هنوز هم با گذشت سال‌ها، حتّی با تغییر کتاب‌های درسی، باز هم شاهد برگزاری چنین املاهایی در کلاس درس هستیم. این موضوع باعث تعجّب است که با وجود این همه تغییرات، باز هم به شکل سنّتی به دانش‌آموزان املا می‌گوییم؟ آیا واقعاً روش دیگری برای گفتن املا وجود ندارد؟ چرا سعی نمی‌کنیم در درس املا به شیوه‌هایی نو و جذّاب‌ هم توجّهی داشته باشیم؟ اصلاً چرا روش‌های سنّتی را کنار نمی‌گذاریم؟ مگر نه این است که ما بایستی این نونهالان باغ مدرسه را برای روزگاری جز روزگار خود تعلیم ‌دهیم و تربیت ‌کنیم.آیا تاکنون از خود آنان پرسیده‌ایم تا چه اندازه به این روش‌ها علاقه‌مند هستند؟
چرا زنگ املا در برخی مدارس به زنگی خشک و بی‌روح تبدیل می‌شود و هزاران چرا و دریغ دیگر! آیا فکر نمی‌کنید که دیگر زمان آن رسیده است که باور و نگاهمان را نسبت به درس املا تغییر دهیم؟ دانش‌آموزانمان را باور کنیم؟ به فکر شکوفایی خلّاقیّت آنان باشیم و از املا گفتن سنّتی بپرهیزیم و آن‌ها را از این گرداب توالی و تکرار برهانیم؟
در رابطه با موضوع املا، تاکنون پژوهش‌های فراوانی صورت گرفته‌است که در مجلّات و کتب گوناگون به چاپ رسیده‌است. در همه‌ی آنها به این نکته اشاره‌ شده‌است که درس املا نیاز به بازنگری و توجّهی جدّی از سوی معلّمان و دست‌اندرکاران تعلیم و تربیت دارد. چرا که تمام نگارندگان مقاله‌ها از افت تحصیلی دانش‌آموزانشان در این درس شکایت داشتند و راه‌حل‌های که برای برطرف شدن مشکل خود ارائه کرده‌بودند در جهت شکستن هنجار سنتّی درس املا.
در این اقدام‌پژوهی شده است ابتدا به بررسی موانع و مشکلاتی که در تدریس این درس وجود دارد، بپرداخته شود و سپس با استفاده از روش‌هایی که در مقالات و کتب گوناگون مطرح شده‌است نمره‌ی دانش‌آموزان را در درس املا افزایش دهيم.


بیان مسأله
آنچه اقدام‌پژوه را بر آن داشت تا به فکر این مسأله بیافتد، به شرح زیر است:
دانش‌آموزي تعريف مي¬كرد كه در کلاس انشا فعّالیّت‌ها به صورت گروهی یا نوشتن در کلاس صورت می‌گرفت و دانش‌آموزان به جای نوشتن انشا به نوشتن جریمه‌ی املا مشغول هستند و یا در چند مورد هم دانش‌آموزان مشغول نوشتن متن چند خطّی از املا بودند که نمرات آن را نیز خودشان گذاشته بودند و در برخی از آنها به عمد غلط نوشته‌بودند تا نمره‌ی املاها یکسان نباشد.
وقتی علّت را جویا شدم، گفت که معلّم از آنها خواسته تا هر شب والدینشان یک املا به آنها بگوید تا املای آنها تقویت شود. وقتی به نظر دانش‌آموز گوش دادم گفت همه از این روش، گله‌مند بودند که به درس‌های دیگرشان نمی‌رسند و اینروش‌دریادگیریدرساملابرایشانتأثیری ندارد. این موضوع را با يكي از معلمان در میان گذاشتم و ایشان هم از نمرات کم دانش‌آموزان گله کرد و گفت: باوجوداینکهدانش‌آموزانغلط‌هایاملاییخودراتمرینمی‌کنندوهرشبیکاملامی‌نویسندولیپیشرفتیدرکارحاصلنشدهاست. ازهمانموقعذهنمنبااملاومسائل آن درگیر شد. اما به طور جدّی پیگیر این موضوع نبودم امّا علاقه داشتم تا برای این مسأله فکری بکنم.
عامل اساسی برای موفّقیّت در هر فعّالیّتی، داشتن اطّلاعات لازم در آن زمینه می‌باشد.پس لازم بود، به اطّلاعاتی در میزان علاقمندی دانش آموزان به درس املا دست یابم؛ در این زمینه با تحقیق از يكي از دوستانم كه معلّم املای بود و هم چنین با طرح پرسش‌هایی ازآنان، که به شرح ذیل می‌باشد، دریافتم دانش آموزان علاقه زیادی به املا ندارند.
1. نظرتان در رابطه با درس املا چیست؟
2. چه روش‌هایی را در مطالعه‌ی درس املا به کار می‌برید؟
3. کدام کتاب و درس خود را بیشتر دوست دارید؟
به این ترتیب با پاسخ هایی که چند دانش آموز به سوالات دادند و چمع بندی آنان به این نتیجه رسیدم که علاقه زیادی به املا ندارند و معلّم سال گذشته ی آنان نیز ازنمرات املای دانش‌آموزان اظهارناراحتیمی‌کرد.
انگیزه‌ی اقدام‌پژوه این بود که علاوه بر افزایش تعداد دانش‌آموزان علاقمند به زنگ املا، عادت‌هایی را در رابطه با این مهم ایجاد کند و همچنین روش‌ها و طرح های مناسبی را جهت علاقمندی آنان به درس املا فراهم نماید. حال مسأله‌ای که در این جا مطرح می‌شود این است؛ با توجّه به محور بودن دانش‌آموزان در فعّالیّت‌های کلاس، در راستای هدف این اقدام پژوهی چه راهکارهای عملی را می‌توان ارائه نمود تا میزان علاقمندی دانش آموزان به املا بیشتر شود؟ تا ضمن ایجاد زمینه¬ی مناسب جهت آموزش املا، زمینه‌ی مناسبی برای آموزش کلمات دشوار و درکمعناومفهومآنها،‌افزایشنمراتدانش‌آموزاندرایندرسنیزایجادشود.




اهداف
پرداختن به یک موضوع، تنها گوشه‌های بسیار کوچکی از چگونگی آن را برای ما روشن می‌کند. برای آن‌که دامنه‌ی شناخت وسعت یابد، لازم است اهداف کلّی و اختصاصی آن بیان گردد.
در این اقدام‌پژوهی به ترتیب هدف‌کلّی و اهداف اختصاصی زیر مدّ نظر بوده است.
الف: هدف کلّی:
افزایش نمرات املای دانش‌آموزان و رفع اشکالات املایی آنان به ویژه در مورد ضعف حافظه‌ی دیداری.
ب: اهداف اختصاصی:
طبیعتاً اهداف اختصاصی دیگری نیز در این پژوهش قابل بررسی است؛ برخی از این اهداف به شرح ذیل می‌باشد:
1. ارتقاءوضعیّتدانش‌آموزانضعیفبهوضعمطلوب،بهگونه‌ایکهبتوانندهم‌سطحدانش‌آموزاندیگردرفعّالیّت‌هاییادگیریبه نتیجه‌ی مطلوب برسند.
2. تغییرنگرشدانش‌آموزاننسبتبهایندرس.
3. جذّابوشادکردنکلاساملا.
4. ایجادعادتدرزمینهخواندنمتناملابهصورتصحیح.
5. ایجادانگیزه‌یتوجّهکردنبهدرساملا.


 
توصیف وضع موجود (شواهد1)
به منظور گردآوری داده‌ها جهت توصیف وضع موجود، از شاخص‌های کیفی و کمّی استفاده‌ شده‌است که داده‌های به دست آمده از آن، به اقدام‌پژوه در پی بردن به دلایل بروز مسأله‌ی موجود یاری رساند.
الف) شاخص‌های کیفی وضع موجود
با توجّه به اهداف کلّی از آموزش درس املا در دوره‌ی راهنمایی، که به شرح زیر عنوان شده‌است:
1. تقویت توانایی تیدیل نمادهای صوتی به نوشتاری
2. تقویت توانایی درست، خوانا و زیبانویسی
3. توانایی نوشتن به گونه‌های زبان معیار.(کتاب معّلم، 1388: 15)
می‌باشد؛ اقدام‌پژوه بابررسیپاسخدانشآموزانبهسئوالاتمطرحشده، پرسش از معلّم سال گذشته آنان و هم چنین مشاهده دقیق رفتار دانش‌آموزان در ساعت درس املا، به یافته‌هایزیردستیافتکهعبارتنداز:
1. عدم علاقه‌مندی دانش‌آموزان به درس املا
2. خشک و بی‌روح بودن درس املا برای شاگردان.
3. یکسان بودن روش تدریس معلّمان پایه‌های اوّل و دوّم راهنمایی در درس املا
2. بروز اشکالات املایی به ویژه در حافظه‌ی دیداری
3.بی‌میلی و نداشتن رغبت برای شرکت در فعّالیّت‌های گروهی
4.ابراز نارضایتی از نتایج امتحانات املا.
5.کسب نتیجه‌ی ضعیف در امتحان ترم املا.
6. بی‌علاقه‌بودن به مقوله‌ی کتاب و کتاب‌خوانی.
8.نداشتن نگرش مثبت درباره‌ی درس املا

ب) شاخص‌هایکمّیوضعموجود
برای تبیین وضع موجود می‌توان از اعداد و ارقام نیز استفاده کرد که در این بخش در قالب شاخص‌های کمّی به شرح زیر ارائه می‌گردد.

استفادهازروشمشاهدهمستقیم
اقدام‌پژوه با استفاده از روش مشاهده‌ی مستقیم به بررسی برگه‌های آزمون‌های برگزارشده‌ و علل غلط‌نویسی دانش‌آموزان مي¬پردازد.

بررسی علل غلط نویسی دانش‌آموزان
پیشازآن‌کهاقدام‌پژوهراهکارهاییبرایتقویتاملاپیداکند،لازمبودبهبررسیعللضعفوناتوانیدانش‌آموزاندرایندرسبپردازدتاراه‌کارهاییرامتناسبباآن‌هادرپیشبگیرد. چراکهغلط‌هایاملایدانش‌آموزان،ازیکنوعنیستندتابتوانبااتخاذیکروشهمه‌ی آن اشتباهات را از بین برد و به پیشرفت آنان اطمینان داشت. پس برای شروع اشتباهات املای دانش‌آموز را از روی املاهای متعدّد آنان یادداشت کردم تا علّت یا علل اشتباهات را بیابم.

اقدام‌پژوه بر اساس مشاهده پی مي¬برد که بیشترین ضعف املایی دانش‌آموزان در ضعف حافظه‌ی دیداری است. اقدام‌پژوه در گام بعدی، به شناسایی دانش‌آموزانی که در موارد دیگر اشکالات املایی ضعف بیشتری داشتند، پرداخت. براي اين كار به غير از اين دانش آموز به 4 نفر ديگر نيز احتياج داشتم تا این دانش‌آموزان 5 نفر شوند كه از دوستان آن دانش آموز كمك گرفتم.

 
جمع‌آوری داده‌ها
اقدام‌پژوه برای گردآوری داده‌های بیشتر در زمینه‌ی شاخص‌های کیفی وضع موجود، از روش‌های زیر استفاده کرد که به تفصیل هر یک از آنها بیان خواهم شد.
(‌أ) پرسش‌نامه
(‌ب) نظرسنجیازدانش‌آموزان
(‌ج) مشاهده

الف)پرسشنامه
پرسش‌نامه یکی از آسان‌ترین و مطمئن‌ترین راه‌های جمع‌‌آوری داده‌ها است. پرسش‌نامه‌ی طرّاحی شده‌ی مربوط به این اقدام‌پژوهی شامل پرسش‌های زیر است که پاسخ‌دهندگان می‌بایست به صورت کتبی پاسخ‌هایخودراثبتنمایند.
1. به نظر شما، یادگیری درس املا در پیشرفتتحصیلیشما،ضروریاست؟
2. آیا در کلاس املا احساس نگرانی و دلشوره می‌کنی؟
3. املاهایی که در پایان هر درس گرفته‌می‌شود، درپیشرفت شما تأثیر داشته است؟
4. .به نظر شما دلیل پایین بودن نمرات شما در درس املا کدام یک از موارد زیر بوده‌است؟
الف) متندرسادبیاتپیچیده‌ودشواراست.
ب)تمرینوتکرارکافیبهآناختصاصنمی‌دهم.
ج)روشتدریسمعلمدردرساملامناسبنیست.
د) ایندرسبهدرستیآموزشدادهنمی‌شود.
ه) دلایلدیگریکهبهنظرشمامی‌رسند،کدامند؟
5. آیاشمابهایندرس علاقه دارید؟
ج) مشاهده
اقدام‌پژوهبرایگردآوریداده‌هاازروشمشاهدهمستقیمشامل: بررسیآزمون‌هایسهماهاولسال،ترماوّلوبررسیعللغلطنویسیدانش‌آموزانبهرهگرفت. نتایج زیر حاصل این مشاهدات بوده‌است:
1. معدل کلاس سوّم یاس در ترم اوّل 56/17 بود.
2- اقدام‌پژوه بر اساس تحقيق پي ‌برد که بیشترین ضعف املایی دانش‌آموزان در ضعف حافظه‌ی دیداری است. پس می‌بایست روش‌هایی را به کار می‌بست که به دانش‌آموزان در جهت نیرومند ساختن ادراک دیداری و حافظه‌ کمک کند به گونه‌ای که بتوانند تصویر دیداری کلمه را در حافظه‌ی خود نگه‌داری کنند.

 
تجزیه و تحلیل داده‌ها
اقدام‌پژوه با استفاده از روش‌هایی مانند پرسش‌نامه، مشاهده از دانش‌آموزان، به جمع‌آوری داده‌ها در رابطه با وضع موجود پرداخت، و به وسیله این یافته به علل به وجود آمدن مسأله‌ی موجود پی برد. نتایج زیر حاصل تجزیه و تحلیل داده‌ها‌است:
1. معلّم سال گذشته‌ی آنها روش نامناسبی در تدریس درس املا داشته‌است.
2.روش معلّم سال گذشته‌ی آنها در ارائه‌ی تکالیف (مانند نوشتن املای هر شب در خانه) در بهبود نمرات دانش‌آموزان در درس املا بی‌اثر بوده‌است.

 
پیشینه
پیشینه‌‌ی پژوهش عبارت است از بررسی تحلیلی آثار صاحب‌نظران و پژوهشگران در یک موضوع خاص. از این رو، فعّالیّتی فکری(تحلیلی و انتقادی) است که طی آن پژوهشگر، متون و آثار موجود در زمینه‌ی پژوهش را شناسایی می‌کند و بر اساس یک الگوی مشخّص و با در نظر داشتن هدف خاص پژوهش خود،‌آنها را بررسی، تحلیل و نقد می‌کند تا در راستای پژوهش خود از آنها استفاده کند. (پریرخ و فتّاحی، 1384)
الف) مبانی نظری:
عمل نوشتن، از دیدگاه والاس و ا. مک لافلین( ترجمه‌: م.تقی منشی طوسی،1373) با چند مهارت سرو کار دارد از جمله: توانایی نگهداری موضوع در ذهن، تنظیم موضوع به صورت کلمه‌ها، ترسیم گرافیکی شکل هر حرف و کلمه و... به عقیده‌ی آن‌ها، جای شگفتی نیست که بسیاری کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری از فعّالیّت‌های زبان نوشتاری بیزار و تا حدّ امکان گریزان باشند.
در رابطه با اجرای روش‌های فعّال یاددهی و یادگیری در کلاس، بریان.ج، کرتی(مترجم: فروغ تن‌ساز،1373) بر این نکته تأکید دارد که از جمله نتایج مفید برنامه‌هایی که دانش‌آموزان در آن فعّال هستند؛ احساس رضایتی است که برای دانش‌آموز از شرکت مفید و فعّالیّت بدنی، حاصل می‌شود که این امر به نوبه‌ی خود در نگرش آنان نسبت به فعّالیّت، اعتماد به نفس داشتن و مهارت‌های همکاری‌های اجتماعی و خلاقیّت تأثیر می‌گذارد.
موسوی زنجانرودی (1378) نیز محبت و تشویق را در تعلیم و تربیت بسیار مؤثّر می‌داند و عقیده دارد که : پایه‌ی حیات بشری بسته به محبت است ، محبت به هرکسی کاری است به یاد ماندنی و فراموش ناشدنی. این محبت است که یک عمر ، انسان را در حفاظت خود محکم و سالم نگه می‌دارد و سلامت حیات او را بیمه می‌کند و در سرنوشت او نقش مهمّی را ایفا می‌کند و ریشه عمیق روانی و روحی دارد. محبت یک مسئله فطری است و بشر طالب آن است. او توقع دارد. توقع از پدر، توقع از مادر، مربیان، معلّمین و دیگران که در حاشیه قرار دارند.
سیف نراقی، نادری(1379) نیز به اثربخش بودن روش «آموزش و افزایش مهارت درست‌نویسی «فرنالد»» تأکید می‌کنند و عواملی چون تدریس ناکافی و نادرست مربّیانی که خود از آموزش کافی بهره‌مند نیستند، کلاس‌های پرجمعیّت، روابط نامطلوب کودک و معلّم و مواد و برنامه‌ی درسی نامناسب را در بروز مشکلات نوشتن و املای کودکان تأثیرگذار می‌دانند.
در کتاب معلم (راهنمای تدریس) فارسی سال دوم راهنمایی(1384) اهمیّت روان‌خوانی بدین صورت بیان شده که خواندن قصّه و داستان، عادت به مطالعه و خوگیری با آن را در فراگیرندگان پرورده می‌سازد و باعث رشد کلامی، پویایی ذهن و خلّاقیّت بیش‌تر فکر و اندیشه می‌شود و گنجینه‌ی واژگانی و افق دریافت مفاهیم را در دانش‌آموزان گسترش می‌دهد. خواندن به گونه‌ای آموزش غیر مستقیم املا نیز است؛ زیرا دانش‌آموزان در کتاب شکل درست کلمات را می‌بینند، آن تصویر در ذهنشان جای‌گیر و به هنگام نوشتن در منظر دیدگان آن‌ها پدیدار می‌شود.
یکی از مباحث عمده در پژوهش پیرامون درس املا، موضوع «علل غلط‌نویسی دانش‌آموزان در املا» است که تاکنون تحقیقات بسیار در مورد آن صورت‌ گرفته‌است. جعفریان یسار(1386) در این رابطه بهدلایلزیراشاره‌دارد:
1. آسیب‌های زیستی یا ژنتیکی: مانند دیس‌گرافی یا دیسلکسی (آینه نویسی و وارونه نویسی)
2. نبود هماهنگی کامل بین مغز و چشم و دست.
3. وجود تفاوت بین زبان مادری و زبان نوشتاری.
4. آموزش ناکافی، ناصحیح و غیر روشمند.
5. نداشتن دقّت و تمرکز دانش‌آموز در نوشتن و یادگیری مفهوم کلمات و...
ایشان برخی از «راهبردهای افزایش مهارت نوشتن (یا درست‌نویسی)» را چنین بیان می‌کنند: رونویسی دانش‌آموز از مطالبی که به آن‌ها علاقه دارد؛ خواندن برنامه‌ای و هدف‌دار؛ بازنویسی با ایجاد تغییرات جزئی؛
هم‌چنین برخی «راهبردهایی برای تقویت درست‌نویسی (هدف املا)» که شامل: انجام تمرینات تقویت شنیداری و دیداری و بهره‌گیری از روش چند حسی است. نویسنده‌ی مقاله «روش آموزش و افزایش مهارت درست‌نویسی «فرنالد»» را در تقویت املای دانش‌آموزان مؤثّر می‌داند.
پژوهش‌های بسیاری (برای مثال: بهروزیان، 1386؛ ‌حسینی،1387) در مورد رابطه میان بازی و تأثیر آن در یادگیری انجام شده‌است. که حدّاقل در یک زمینه، یافته‌ مشابهی را تأیید می‌کنند: تجارب یادگیری فعّال در زبان آموزی، خواندن، نوشتن و تشخیص حروف، در کودکان بسیار مؤثّر است؛ به گونه‌ای که یادگیری همراه با بازی و فعّالیّت، به مراتب سریع‌تر و بهتر از زمانی بوده‌است که به صورت غیرفعّال به کودکان آموزش داده‌می‌شود؛ به خصوص اگر این فعّالیّت‌ها همراه با بازی‌های کنترل خویش همراه شوند.
در مقایسه با جعفریان یسار(1386)، علوی مقدم و علیزاده(1389)به یافته‌های جدیدتری در زمینه‌ی علل غلط‌نویسی دانش‌آموزان و راه‌حل آن دست‌یافته‌اند. همین‌طور در این پژوهش به ویژگی یک املای مناسب اشاره شده که برخی از آن‌ها عبارتند از:
الف) وحدت موضوع بسیار مؤثّر است و از املای گسسته باید پرهیز کرد. به بیان دیگر ارتباط معنایی بین جمله‌ها و عبارات املا باید رعایت شود.
ب) ساختار داستانی و روانی می‌تواند بهترین املاها را بسازد. ساخت روایی متن. انگیزه‌ی پیگیری را در دانش‌آموز تقویت می‌کند. مثل گفتن یک قصًه یا داستان در یک املای تقریری.
و یک آموزش و تدریس مؤثّر در درس املا، به صورت زیر انجام می‌گیرد:
1. آموزش املای صحیح کلمه‌ها به منظور خواندن و نوشتن درست
2. ارزشیابی از آموخته‌های دانش‌آموزان و فعّالیّت‌های معلّم از طریق تهیّه و انتخاب متن و آرایه‌ی آن در کلاس
3. تصحیح املا و بررسی دقیق اشکالات املایی دانش‌آموزان و ثبت در جدول اشکالات املایی
4. برنامه‌ریزی و اقدام برای آموزش مجدّد نکات لازم و ارایه‌ی تمرین‌های مناسب به منظور تثبیت یادگیری
5. ارزش‌یابی مجدّد از طریق بررسی فعّالیّت دانش‌آموزان و تهیّه‌ و ارایه متن جدید

ب) پیشینه‌ی عملی:
هاشمی کاشی ثانی(1387) در اقدام‌پژوهی خود تحت عنوان «چگونه‌ توانستم با روش‌ املای آموزشی و مشارکت دانش‌آموزان سطح نمرات درس املا را ناباورانه ارتقا دهم؟» و در کلاسی با جامعه‌ی آماری 32 نفر، به برخی از راهکارهای مشارکتی در تقویت املا پرداخته‌است. این راه‌کارها عبارتند از: مطالعه‌ی کتاب‌هایی در زمینه‌ی اختلالات یادگیری، تهیّه‌ی کتاب‌های نظم و نثر مورد علاقه‌ی اکثریّت دانش‌آموزان، استفاده از نظر شاگردان و اولیای آنها، بهره‌مندی از نظر اساتید محترم، تقسیم ساعات املا به دو قسمت 15 دقیقه آموزش و 30 دقیقه ارزشیابی.
ایشان با عمل به این راه‌کارها به این نتایج دست‌یافته‌بود: میزان علاقه‌مندی دانش‌آموزان به درس ادبیّات را که در مهرماه 37٪بودهبه 85٪افزایشپیداکرده‌ومیانگیننمراتاملااز 12/16 به 65/19 ارتقاءیافته‌بود.
در مقایسه با هاشمی کاشی(1387)، پروین(1384) به یافته‌های مفیدتری در درس املا دست‌یافته‌است. اقدام‌پژوهی ایشان تحت عنوان «درس املا و بررسی راه‌های مشارکت فعّالانه دانش‌آموزان در درس املا» به بررسی علل بروز مشکلات در آموزش املا پرداخته‌است. او در این زمینه یافته‌های زیر را به دست آورده‌است:
بسیاری از معلّمان می‌پندارند که تنها روش آموختن املای کلمات، مشق‌نویسی از روی کتاب و نوشتن دیکته از هر درس است. ولی هیچ یک از این دو راه نمی‌تواند روش مفیدی باشد. چون اوّلی فقط بر تمرین و تکرار طوطی‌وار تکیه می‌کند و دوّمی بر حافظه. املا نیز مانند سایر دروس نیاز به آموزش دارد و واگذاری آن به دانش‌آموزان و راهنمایی نکردن،‌ سبب می‌گردد که دانش‌آموزان نتوانند آن چنان که شایسته و بایسته است در درس املا پیشرفت کنند. روش املا نوشتن یکنواخت نباشد و معلّم از روش‌های دیگری به ابتکار خود استفاده نماید.آموزش املا مربوط به ساعت این درس در برنامه‌ی کلاسی نیست. بلکه اگر در همه دروس هماهنگی وجود داشته‌باشد، کمک شایانی در این راه‌ خواهد شد. معلّم به منظور گسترش دادن زمینه‌ی اطّلاعات لغوی، تسهیل در فهم لغات مشکل و رسیدن دانش‌آموزان به مراحل و سطوح بالای بادگیری، باید از لغات هم‌خانواده،‌مشتقّات و کلمات متضاد استفاده نماید. لازم است دانش‌آموزان قواعد درست‌نویسی، رسم‌الخط مطابق با بخش‌نامه‌های ارسالی، چگونگی تصحیح املا و بارم غلط‌های املایی را قبلاً یاد بگیرند. بهتر است در حضور دانش‌آموزان مطابق با دستورالعمل تصحیح املای فارسی مصوّب دفتر برنامه‌ریزی و تکالیف کتاب‌های درس تصحیح املا صورت گیرد.
دردوره‌یابتدایینیزاقدام‌پژوهی‌هایبسیاری( برایمثال: وزیری،1388؛الموتی‌نیا، 1388) درزمینه‌یاملاانجامشده‌استکهحداقلدریکزمینه،یافته‌یمشابهیراتأییدمی‌کنند: رابطه‌یمعنادارروش‌هایمبتنیبربازیوسرگرمیوافزایشنمراتاملای دانش‌آموزان وجود دارد. ‌
وزیری(1388) در اقدام‌‌پژوهی خود تحت عنوان «چگونه توانستم مشکل املای فارسی را در دانش‌آموز(ف) بهبود بخشم»، پژوهشی را بر روی یک دانش‌آموز کم‌توان ذهنی انجام داده‌است. ایشان برای حلّ مشکل خود از راهکارهایی مانند: ایجاد فضای دوستانه همراه با بازی‌هایی برای پرورش حافظه‌ی بصری و شنیداری و ارزشیابی توصیفی، استفاده کرده‌اند.
الموتی‌نیا(1388) نیز در اقدام‌پژوهی خود با جامعه‌ی آماری 18نفر، علاوه بر راه‌کارهای مبتنی بر سرگرمی، استفاده از آزمون‌های تصویری و غیر تصویری و برگزاری جلسات با والدین را در رفع مشکل دانش‌آموزان خود مؤثّر می‌دانست و به نتایجی مانند: افزایش شور و شوق دانش‌آموزان در زنگ املا، مهم بودن درست‌نویسی از دید شاگردان، رضایتمندی والدین از اجرای طرح و لذ‌ّت بردن بچّه‌ها از نوشتن اشاره کرده‌بود.

 
ارایه‌ی راه‌حل‌های پیشنهادی
به طور کلّی با جمع‌آوری پرسش‌نامه‌ها و تجزیه و تحلیل آنها، تبادل تجربه با همکاران و همچنین نتایج مطالعه و تحقیقات انجام شده و جمع‌بندی آنها، موارد زیر پیشنهاد گردید که عبارتند از :
الف ـ روش‌های تقویت حافظه‌ی دیداری
ضعف در حافظه‌ی دیداری، اشتباه در نوشتن حروفی است که دارای صدای یکسان امّا شکل نوشتاری متفاوت هستند. عمده‌ترین مشکل املایی دانش‌آموزان ناتوانی در جایگزینی درست این حروف می‌باشد.
ـ پرکردنی
معلّم با همکاری دانش‌آموزان، یک کلمه‌ی مشکل درس را انتخاب می‌کند. سپس به تعداد حروف آن کلمه، یک جدول روی تخته می‌کشد. بعد از بچّه‌ها می‌خواهد که حروف را به صورت تصادفی بگویند تا جدول کامل شود. (عبداللهی حسینی، 1386: 22)
ـاملایذهنی
معلّم از دانش‌آموزان می‌خواهد یک بار متن مورد املا را با دقّت بخوانند و کتاب‌ها را ببندند. سپس هر چه در ذهن دارند، در دفترشان بنویسند. (همان)
ـکامل‌کردنی
در این روش در متن،‌ کلماتی را که ارزش املایی دارند، نمی‌نویسیم و جایشان را خالی می‌گذاریم. سپس از بچّه‌ها می‌خواهیم هنگام قرائت متن توسّط معلّم، فقط جاهای خالی را پر کنند.(همان)
ـاملایگروهی
در این شیوه، هر گروه یک متن املایی را بر اساس درس‌ مشخص‌شده طرح می‌کند و بعضی از کلمه‌ها را غلط می‌نویسد. سپس این متن‌های طرح شده در گروه‌ها جابه‌جا می‌شوند. هر گروه واژه‌های نادرست را پیدا کرده و شکل درست املایی آن را می‌نویسد.(تجربیّات همکاران)
ـاملایجمله‌سازی
در این شیوه که به صورت گروهی انجام می‌گیرد معلّم به هر یک از گروه‌ها کلمات یا ترکیباتی می‌دهد تا با آن جمله بسازند. بعد از پایان یافتن جمله‌سازی گروه‌ها، هر گروه جمله‌هایی را که ساخته می‌خواند و بقیه‌ی گروه‌ها این بند را می‌نویسند. در آخر متن املایی پدید می‌آید که دانش‌آموزان خود طرّاح آن هستند. (تجربیّات همکاران)
ـاملایکارتی
معلّم واژه‌های دشوار درس را بر روی کارت‌هایی یادداشت می‌کند. در برخی از آنها واژه را به صورت نادرست می‌نویسد. سپس کارت‌ها را در اختیار گروه قرار می‌دهد و از آنها می‌خواهد تا شکل درست املایی واژه‌های غلط را بر روی تابلوی کلاس بنویسند. (تجربیّات همکاران)
ـخواندنکتابباصدایبلند
هنگامی که با صدای بلند برای بچّه‌ها کتاب می‌خوانید، فرصت خوبی پیدا می‌کنید که نوشته‌ها را با هم تجربه کنید. با این کار آنها به زبان توجّه می‌کنند و مهارت‌های ضروری درک مطلب آنها که در مدرسه و در سال‌های بعد به آن نیاز دارند، پرورش می‌یابد.
ـآموزشهم‌خانواده
در این روش معلّم هنگام تدریس درس مورد نظر املا، به هر واژه‌ی دشواری که می‌رسد از دانش‌آموزان می‌خواهد که یک یا دو هم‌خانواده مثال بزنند یا اینکه تکالیفی را برای تمرین هم‌خانواده طرّاحی کند و در اختیار دانش‌آموزان قرار دهد.
ـبازیاملایی«نصفدیگرمکجاست»
این فعّالیّت می‌تواند به صورت فردی یا گروهی انجام گیرد. معلّم یک جمله را انتخاب کرده و آن جمله را به صورت کلمه به کلمه روی هر کارت می‌نویسد و بین گروه‌ها تقسیم ‌می‌کند و پس هرجمله را بین بچّه‌های گروه تقسیم می‌کند. سپس جمله‌ یا جمله‌های مورد نظر را روی تابلو می‌نویسد و از هر گروه می‌خواهد کارت مربوط به جمله‌ را روی تابلو نصب کند. هر گروهی که بتواند جمله‌ی خود را سریع‌تر کامل کند برنده‌است و تشویق می‌شود.(بهنام‌زاده، علیزاده، 1389)

ب ـ روش‌های ابتکاریدرجهتتقویتحافظه‌یدیداری
اساس کار اقدام‌پژوه در روش‌های ابتکاری، یافتن روش‌هایی نو و بدیع در آموزش املا و در عین حال مؤثّر بودن و عملی بودن آنهابوده‌است.
ـجدولکوش‌یاب
در این روش جدولی طرّاحی می‌شود که در آن حروف کلمات دشوار از نظر املایی به صورت نامرتّب
چیده شده‌اند. دانش‌آموزان بایستی حروف این واژه‌ها را در جدول پیدا کند.
ـمکعبجورچینحروف
معلّم دو گروه از بین دانش‌آموزان انتخاب می‌کند و سپس واژه‌ای از متن مشخص شده برای املا انتخاب می‌کند و از دانش‌آموزان می‌خواهد که با مکعب‌ها حروف این کلمه را کنار هم بچینند.
ـمسابقه‌یحروف‌چین
معلّم حروف الفبا را در اختیار هر گروه قرار می‌دهد و سپس واژه‌ای را انتخاب می‌کند. هر گروه بایست با استفاده از حروفی که در اختیار دارد، حروف واژه‌ی مورد نظر را بر روی تابلو بچسباند.
ـهجّیکردنکلمات
این شیوه‌ به صورت فردی انجام می‌گیرد. معلّم از دانش‌آموز می‌خواهد تا حروف تشکیل دهنده‌ی واژه‌ای را که او می‌گوید، بیان کند.

ـ برچسب حروف
معلّم دو گروه از بین دانش‌آموزان انتخاب می‌کند و سپس واژه‌ای از متن مشخص شده برای املا انتخاب می‌کند و از دانش‌آموزان می‌خواهد که با استفاده از حروف‌هایی که در اختیار دارند،‌ حروف مربوط به واژه‌ی مورد نظر را بر روی برگه‌ای که در اختیار دارند،‌ بچسبانند.

ج ـ روش‌های تقویت اعتماد به‌نفس دانش‌آموزان ضعیف در املا
روش‌ها‌ی ارائه‌شده در این قسمت، به عنوان وسیله‌ای برای کمک به دانش‌آموزان ضعیف در از میان بردن مشکلاتی از قبیل: نداشتن خودباوری و اعتماد به نفس هستند.
ـاملایگروهی
در این روش دانش‌آموزان به گروه‌های چند نفری تقسیم می‌شوند. سپس هر خطّ املا را یکی از اعضای گروه می‌نویسد. و بقیه‌ی اعضای گروه، به ویژه سرگروه به نویسنده‌ی املا کمک می‌کنند و اشتباهاتش را به او گوشزد می‌کنند. .
ـتشویق
پایه حیات بشری بسته به محبت است ، محبت به هرکسی کاری است به یاد ماندنی و فراموش ناشدنی . این محبت است که یک عمر ، انسان را در حفاظت خود محکم و سالم نگه می‌دارد و سلامت حیات او را بیمه می‌کند و در سرنوشت او نقش مهمی را ایفا می‌کند و ریشه عمیق روانی و روحی دارد. محبت یک مسئله فطری است و بشر طالب آن است. او توقع دارد. توقع از پدر، توقع از مادر، مربیان، معلّمین و دیگران که در حاشیه قرار دارند.(موسوی زنجانرودی، 1378: 35)
ـبازیدرخدمتاملا
تجارب یادگیری فعّال در زبان آموزی، خواندن، نوشتن و تشخیص حروف، در کودکان بسیار مؤثّر است؛ به گونه‌ای که یادگیری همراه با بازی و فعّالیّت، به مراتب سریع‌تر و بهتر از زمانی بوده‌است که به صورت غیرفعّال به کودکان آموزش داده‌می‌شود؛ به خصوص اگر این فعّالیّت‌ها همراه با بازی‌های کنترل خویش همراه شوند.(محمد حسن بهروزیان، 1386: 26)

 

انتخاب راه‌حل‌ها
اقدام‌پژوه بر اساس یافته‌های به دست آمده در بخش‌ جمع‌آوری داده‌ها، به این نتیجه رسید که ابتدا روش‌هایی را برای تقویت حافظه‌ی دیداری همه‌ی دانش‌آموزان و سپس راه‌کارهایی برای تقویت اعتماد به نفس شاگردان ضعیف اجرا کند. هم‌چنین اقدام‌پژوه برای جذّاب و شاد کردن آموزش درس املا، از روش‌های ابتکاری خود بهره‌گرفت.
با توجه به موارد فوق از بین راه حل های پیشنهادی و با توجه به جدول شماره‌‌ی پرسشنامه تنظیم شده و اولویت بندی پاسخ‌ها راه حل های زیر به ترتیب اهمیَت و زمان بندی اجرا انتخاب گردید :
الف) روش‌های تقویت حافظه‌ی دیداری: شبکه‌ی بازیابی کلمات،املای ذهنی، خواندن کتاب با صدای بلند، آموزش هم‌خانواده
ب)روش‌های تقویت اعتماد به‌نفس دانش‌آموزان ضعیف در املا: املای گروهی، تغییر روش تصحیح املا، تشویق
ج) روش‌های ابتکاریدرجهتتقویتحافظه‌یدیداری: جدولکوش‌یاب،مکعبجورچینحروف
مسابقه‌ی حروف‌چین، برچسب حروف

 
اعتبار بخشی به راه‌حل‌های انتخابی
اقدام‌پژوه برای کسب اطمینان از اجرای راه‌حل‌های انتخابی و کسب اعتبار بیشتر در این زمینه، با دوست خود كه معلم بود مشورت کردم. و ايشان قول دادند كه با مدير مدرسه صحبت كند،‌ ایشان قول دادند تا در هر زمینه‌ای، همکاری‌های لازم را انجام دهند. در کل معیارهای اعتباریابی طرح به شرح ذیل می‌باشد:
1. بر اساس پیش‌بینی به عمل آمده سهل الوصول و قابل دسترسی بودن.
2. قابل اجرا بودن راه حل‌های انتخابی.
3. پیش بینی تاثیرگذاری راه حل‌ها در علاقمند کردن دانش‌آموزان به درس املا.
4. ابتکاری و نو بودن بعضی از راه حل‌های انتخاب شده.
5. تأیید راه حل‌ها توسط همکاران در این زمینه.
6. استفاده از نظرات همکاران.

 
اجرای راه‌حل‌ها
دراینقسمت،اقدام‌پژوهبهشرحهریکازروش‌هاوشرحوچگونگیاجرایآن‌هاپرداختهاست.
1ـشبکه‌یبازیابیکلمات
اقدام‌پژوه قبل از ورود به کلاس کارت‌های کوچکی در ابعاد دلخواه، به تعداد دانش‌آموزان کلاس آماده می‌کند. کلماتی که از نظر املایی مهم بودند، از درس مورد نظر ‌انتخاب می‌نمود و روی کارت‌ها می‌نوشت. هم‌چنین کلمات هم‌معنی، هم‌خانواده، مخالف همانکلماترابهصورتجداگانهدرهریکازبرگه‌های کوچک می‌نوشت. آن‌ها را تا می‌زد و مخلوط نموده و در ظرفی می‌ریخت. (قابل توجّه همکاران گرامی: می‌توان برخی حروف مورد نظر را رنگی نوشت). نمونه‌ای از این برگه‌ها به پیوست آمده‌است.( پیوست شماره3)
سپس نمونه جدول املانویسی را در اختیار همه‌ی دانش‌آموزان قرار می‌داد. (پیوست شماره‌ی 4) در ادامه ظرف مزبور را در مقابل دانش‌آموزان قرار داده و تعارف می‌کرد تا هر فرد یک برگه بردارد. اقدام‌پژوه با توجّه به طرح درس و سلسله مراتب اهداف جزیی و سازماندهی فعّالیّت‌ها،‌ یکی از واژه‌ها را نام می‌برد و از افراد می‌خواست تا بررسی کنند که برگه‌ی مربوط نزد چه کسی است.
در این لحظه ذهن کلیّه‌ی افراد روی کارت واژه‌های خود متمرکز می‌شود. (این بار دوم بود که آن را می‌خواندند؛ زیرا یک بار هنگام برداشتن آن را خوانده‌بودند). دانش‌آموزی که بر‌گه‌ی مورد نظر را در اختیار داشت، پای تخته می‌آمد‌ و آن را می‌نوشت.(حروف مورد نظر رنگی) و بقیه‌ی دانش‌آموزان نیز آن را در ستون اول شبکه بازیابی می‌نوشتند. (بار سوم تکرار)
سپس اقدام‌پژوه از افراد می‌خواست کارت‌های خود را بررسی نموده و کسانی که کلمات هم‌خانواده‌ی کلمه‌ی قبلی را در اختیار داشتند، ‌پای تابلو می‌آمدند و آن‌ها را در کنار قبلی می‌نوشتند و بقیه‌ی دانش‌آموزان نیز واژه را در ستون مربوط می‌نوشتند.
پس از آن، افرادی که کارت هم‌معنی و مخالف واژه مورد نظر را نزد خود داشتند، به ترتیب پای تابلو می‌آمدند و آن را در کنار واژه‌ی قبلی می‌نوشتند. دانش‌آموزان نیز کلمه را در ستون مربوط به آن می‌نوشتند.
مابقی فعّالیّت‌های مربوط، به ترتیب عنوان ستون‌های جدول و با توجّه به موقعیّت و پیش‌بینی‌های معلّم صورت می‌گرفت و فعّالیّت‌ها ادامه پیدا می‌کرد. در نهایت شاگردان با کلمه‌های مورد نظر جمله‌ی خنده‌دار می‌ساختند.
برای ارزشیابیوبررسیفرم‌ها،هریکازافراد فرمخودرادراختیاراقدام‌پژوهمی‌گذاشتند. واونیزباکمکخودشاننسبتبهجمع‌بندیونتیجه‌گیریهرقسمتاقداممی‌نمود. ارزشیابیاینفعّالیّتمبتنیبرشیوه‌یمشاهدهبراساسفرممقیاسدرجه‌بندی (پیوستشماره 5) صورت می‌گرفت. معلّم با استفاده از آنچه از دانش‌آموز مشاهده می‌نمود، این فرم را پر می‌کرد و در اختیار دانش‌آموز قرار می‌داد.


توصیف وضع مطلوب (شواهد 2)
در بخش شواهد یک به مشکلاتی از قبیل پایین بودن نمرات دانش‌آموزان و ناکارآمد بودن روش‌های تدریس درس املا و... اشاره شد. هم‌چنین وضعیّت پنج نفر از دانش‌آموزان ضعیف از نظر اشکالات املایی مورد بررسی قرار گرفت در این بخش به تغییرات حاصل شده در وضع موجود می‌پردازم.
الف) شاخص‌های کیفی وضع مطلوب
با توجه به فعّالیّت‌های انجام شده پیش‌رفت چشمگیری در درس املا شد و بیش از پیش به درس املا علاقه‌مند می‌شدند. بعد از اجرای راه‌کارهای انتخاب‌شده:
1.اشکالات املایی آنها در حافظه‌ی دیداری به نحو چشم‌گیری برطرف شد.
2.از روش‌های اجرا شده در کلاس استقبال کردند و به اجرای آن‌ها علاقه نشان دادند.
3.در فعّالیّت‌های گروهی مربوط به روش‌های اجرا شده شرکت مؤثّری داشتند.
4.از نتایج امتحان پایان ترم ابراز رضایت کردند.
5.دانش‌آموزان ضعیف در پایان نتیجه‌ی مطلوبی در امتحان ترم املا کسب کردند.
6.ارتباط صمیمانه‌ای بین اینجانب و دانش‌آموزان به ویژه دانش‌آموزان ضعیف ایجاد شد.
7.به کتاب و کتاب‌خوانی علاقه‌ نشان دادند.
8.نظرشان درباره‌ی درس املا تغییر پیداکرد.

ب)شاخص‌های کمّی وضع مطلوب
برای تبیین وضع مطلوب، می‌توان از اعداد و ارقام نیز استفاده کرد که در این بخش در قالب شاخص‌های کمّی به شرح زیر ارائه می‌گردد.
استفادهازروش مشاهده مستقیم
در این قسمت به بررسی نمرات دانش‌آموزان در آزمون‌های برگزار شده پرداختم.
الفـبررسیآزمون‌هایبرگزارشده
ب ـ پرسش‌نامه:
بر اساس پاسخ دانش‌آموزان به سوالات پرسش‌نامه به مطالب زیر دست یافتم:
٪97 درصددانش‌آموزان،ازپیشرفتخوددردرساملابرازرضایتکرده‌اند.
٪80 درصداستفاده‌یمعلّمازروش‌هایجدیدوخلّاقانه‌ی تدریس را در پیشرفت خود مؤثّر دانسته‌اند.
٪3/84 بهدرساملاابرازعلاقه‌کرده‌اند.





در پایان با توجّه به شاخص‌های کمّی و کیفی موفّقیّت طرح می‌توان گفت که نقش و جایگاه درس املا در فرآیند آموزش و پرورش انکارناپذیر بوده و بسیار حائز اهمیّت است. به گونه‌ای که توجّه به این درس و آموزش آن به عنوان یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر می‌باشد.



نتیجه‌گیری
در طول زمانی که از عمر تعلیم و تربیت مدرن می‌گذرد، رفته رفته بر دست اندرکاران علوم طبیعی محرز گشته است که تحقیقات دانشگاهی به تنهایی پاسخ‌گوی مسائل و مشکلات علمی آموزش و پرورش نیستند. لذا این نقطه عطفی شد برای شروع نوعی دیگر از پژوهش که بتواند مسائل واقعی محیط کلاس درس و آموزش را حلّ و فصل کند، این تحقیق همان اقدام‌پژوهی است.
اقدام‌پژوه نیزتلاشکردکهبااستفادهازاینبسترآمادهبرایحلمسأله‌ای که در کلاس خود با آن روبرو بود، گام بردارد و برای رسیدن به وضع مطلوب تلاش کند.
هدف اساسی برنامه‌ی درسی زبان‌آموزی، توجّه به تقویت و پرورش مهارت‌های چهارگانه است. به طوری که دانش‌آموزان در گفت و شنودها شرکت و ارتباط برقرار کنند و افکار، احساسات و نظرات خود را به دو صورت گفتار و نوشتار بیان کنند . در این راستا نوشتن، مرحله‌ی نهایی و متکاملی است که بر شنیدن،‌ گفتن و خواندن استوار می‌گردد. چاره‌اندیشی برای حلّ مشکلات دانش‌آموزان در این حوزه امری بدیهی و ضروری است. معلّم بایستی با کمک ابزار دقیق علمی و روان‌شناسی پای به این مرحله‌ بگذارد. روش‌های قدیمی از جمله: تکرار و تمرین خسته‌کننده و رونویسی‌های بی‌هدف،‌ ناکارآمدی خود را در این زمینه به اثبات رسانده‌اند. این‌گونه راه‌حل‌ها نه تنها مشکلی را از دانش‌آموزان برطرف نمی‌سازد؛ بلکه نوعی ملال و دل‌زدگی را نیز پدید می‌آورد.
کار یک معلّم در زمینه‌ی استفاده از روش‌های مختلف تدریس را می‌توان به کار یک نقّاش تشبیه کرد. همان‌طور که یک نقّاش برای ترسیم و خلق یک تابلوی نقّاشی از رنگ‌های مختلف استفاده می‌کند. هرگاه لازم باشد، آنها را درهم می‌آمیزد تا اثر هنر خود را به بهترین شکل ممکن به وجود آورد. یک معلّم هم پس از آشنایی با اصول و مراحل اجرای الگوهای گوناگون تدریس در عمل و هنگام ارائه‌ی درس می‌تواند با تشخیص موقعیّت و توجّه به توانایی‌های دانش‌آموزان و بر حسب نوع مفهوم، ترکیبی از الگوهای مختلف تدریس را به کار برد.
اقدام‌پژوه در این طرح تلاش می‌کرد با استفاده از روش‌ها و راه‌حل‌های مختلف برای بهبود وضعیّت دانش‌آموزان در اشکلات املایی رایج، به ویژه تقویت حافظه‌ی دیداری گام بردارد. در این راستا سعی می‌کرد به علائق دانش‌آموزان توجّه نماید. به ویژه به روش‌هایی که با بازی و مسابقه همراه‌ بود؛ تا با ایجاد علاقه در دانش‌آموزان آنان را به فعّالیّت واداشته و آموزش درس املا را برایشان، جذّاب و شیرین کند.
در پایان بایست پذیرفت که درس املا نیز مانند سایر دروس نیاز به توجّه و بازنگری دارد و در این زمینه روی‌آوردن به روش‌های فعّال تدریس، توجّه به علاقه‌ی دانش‌آموزان،‌ اجتناب‌ناپذیر است. بدین منظور می‌بایست ابتدا در نگرش و نحوه‌ی برداشت همکاران از این درس و سپس نحوه‌ی تدریس آن بازنگری‌های جدّی صورت پذیرد تا یادگیری سریع‌تر و ماندگارتر ایجاد شود.



پیشنهاد و راهکارها
الف)به مسئولان محترم پیشنهاد می‌گردد:
با توجّه به اهمیّت روش صحیح و مناسب آموزش املا که اقدام‌پژوه در این پژوهش به آن اشاره کرد برگزاری دوره‌های آموزشی ضمن خدمت املا برای معلّمان ضرورت دارد و چه بهتر که از اساتید و بزرگوارانی که به این درس توجّه دارند؛‌ دعوت به عمل آید تا بیش از این شاهد افت عملکرد دانش‌آموزان در این درس نباشیم و با توجّه به تغییر کتب درسی ادبیّات دوره‌ی راهنمایی، آیین‌نامه‌های ارزیابی و تصحیح املا نیاز به تغییر و بازنویسی دارد.
مسئولان و دست‌اندرکاران آموزش و پرورش توجّه به این درس و مشکلات آن را در دستورکار خویش قرار دهند.مدیران مدارس به درس املا اهمیّت بدهند و تدریس آن را طبق خواسته‌ی مؤلفان کتب درسی تنها به معلّمان متخصّص این رشته بسپارند.برگزاری جشنواره‌های الگوی برتر تدریس برای درس املا،‌ گامی مؤثّر در جهت تحقّق اهداف آموزش این درس است.
امید است با پیگیری مسئولین و دست‌اندرکاران تعلیم و تربیت این نقیصه‌ها و کمبودها برطرف گردد.
ب)به اولیای ارجمند پیشنهاد می‌گردد:
باید توجّه داشت دانش‌آموزانی را که در انجام تکالیف یا نوشتن املا دچار مشکل هستند و به راحتی دچار حواس‌پرتی می‌شوند و در موقع نوشتن دچار اضطراب می‌گردند، نباید به دست فراموشی سپرد. واکنش‌های نامناسب از طرف والدین محترم باعث تنفّر از مدرسه و رفتار ضداجتماعی می‌شود. والدین عزیز با صبر و حوصله و همکاری با دانش‌آموزان، می‌توانند از بروز بسیاری مشکلات جلوگیری کرده و شاهد پیشرفت نونهالان خود باشند.