درطول زمانی كه از عمر تعلیم و تربیت مدرن می گذرد، رفته رفته بر دست اندركاران علوم تربیتی محرز گشته است كه تحقیقات دانشگاهی به تنهایی پاسخگوی مسائل و مشكلات عملی آموزش و پرورش نیستند. لذا این نقطه عطفی شد برای شروع نوعی دیگر از پژوهش كه بتواند مسائل واقعی محیط كلاس درس و آموزش را حل و فصل كند این نوع تحقیق همان اقدام پژوهی است. در فرایند اقدام پژوهی، خود معلم همزمان محقق و مجری یافته های پژوهشی است. [راهنمای اجرای اقدام پژوهی و تدوین گزارش]

مراحل اجرایی اقدام پژوهی

در اجرای اقدام پژوهی، الگوهای گوناگونی وجود دارند، از جمله الگوی 8 مرحله ای كه ذیلاً معرفی می شود.



مرحله اول:

پرسش خود را تعریف كنید:

مسأله مورد نظر چیست؟

چه پرسشی برای شما مطرح است؟

چه افرادی مطالعه برروی آنها انجام خواهد شد؟

كی و چه وقت این اتفاق رخ می دهد؟



مرحله دوم:

وضعیت آموزش مورد تحقیق خود را توصیف كنید:

از ما می خواهند در این محیط آموزشی چه كاری انجام دهیم؟

تلاش خواهیم كرد در اینجا چه كاری انجام دهیم؟

زیر بنای فكری عمل فعلی ما چیست؟



مرحله سوم:

داده های لازم را برای ارزیابی وضعیت موجود، گردآوری كنیدشواهد1)

از نظر مشاركت كنندگان در این پژوهش در حال حاضر در این محیط آموزشی چه می گذرد؟

چه اطلاعاتی و با چه روش هایی می توانیم در باره این مسأله جمع آوری كنیم؟



مرحله چهارم:

داده ها را بررسی كنید تا مطالب متناقص را پیدا كنید:

بین آنچه برای ما مطلوب است و آنچه در حال وقوع است، چه تفاوت ها و تناقص هایی وجود دارند؟



مرحله پنجم:

با ارائه و معرفی تغییرات عملی لازم ، تناقض ها را برطرف كنید:

با تفكر نقادانه و خلاقانه در باره تناقص ها، چه تغییری می توانیم به وجود آوریم؟



مرحله ششم:

كنترل و زیر نظر گرفتن تغییر اعمال شده:

وقتی تغییر مورد نظر به اجرا در می آید،چه نتایجی به دست می آید؟



مرحله هفتم:

داده های مربوط به ارزیابی از تغییر انجام گرفته را تجزیه و تحلیل كنید:

از نظر مشاركت كنندگان در اثر اجرای تغییرات پیشنهاد شده، در حال حاضر، وضعیت آموزشی چه تحولی پیدا كرده است؟

چه اطلاعاتی و با چه روش هایی می توانیم در این باره به دست آوریم؟



مرحله هشتم:

در تغییر اعمال شده تجدید نظر كنید و برای اقدام بعدی تصمیم بگیرید: ( در صورت نیاز)

آیا تغییری كه انجام گرفت، ارزش داشت؟

آیا در آینده این كاررا ادامه خواهیم داد؟

پس از این تغییر، چه باید انجام دهیم؟

آیا تغییر انجام گرفته كافی است یا باید دور دیگری از تحقیق با پرسش روشن تری انجام گیرد؟

نتایج این تحقیق را باید با چه ملاك و معیاری سنجید و با چه كسی در میان گذاشت؟



ساختار گزارش اقدام پژوهی


1- صفحه عنوان:

شامل:

سازمان مربوطه (سازمان و ادارات آموزش و پرورش نواحی و مناطق)

عنوان اقدام پژوهی

نام اساتید راهنما (در صورت وجود)

نام اقدام پژوه (و همكاران در صورت وجود)

تاریخ (ماه، سال)



2- چكیده:

چكیده باید به گونه ای تهیه شود كه خواننده به یك شمای كلی از تحقیق دست یابد.این نكات را رعایت كنید:

از ذكر آنچه در متن نیامده، خود داری شود.

از زبان خود بنویسید و نقل قول مستقیم نكنید.

اصطلاحات مهم و كلیدی را درچكیده بیان كنید.

برای شماره ها، از ارقام به جای حروف استفاده كنید.

فقط گزارش ارایه گردد و از اظهار نظر پرهیز كنید.

افعال مورد استفاده، به صورت گذشته و مجهول باشد.

به موضوعاتی چون مسأله پژوهش، آزمودنی ها، ابزار گردآوری دادها، در صورت استفاده از آمار، روش آن، یافته های تحقیق و كاربرد آن اشاره شود.



3-تشكر و قدردانی:

4- فهرست مطالب



شروع متن اصلی گزارش



5- مقدمه

در مقدمه به این مطالب بپردازید:

دلیل منطقی اجرای پژوهش

ارتباط منطقی بین مسأله و طرح پژوهش

دلایل نظری موجود در پژوهش

ارتباط این پژوهش با پژوهش های قبلی



6-بیان مسأله:

در تبین مسأله به موارد زیر بپردازید:

شما كیستید؟

كارتان چیست؟

محیط شما چه وضعیتی دارد؟

چرا به فكر این مسأله افتاده اید؟

این مسأله برای شما چه مشكلی ایجاد كرده؟ چرا؟

مدرسه پسرانه است یا دخترانه؟

چند نفر در كلاس دارید؟

وضعیت درس دانش آموزان چگونه است؟



7-جمع آوری اطلاعات (شواهد 1):

با اطلاعاتی دقیق وجود مسأله را نشان دهید.

از روش های علمی برای جمع آوری اطلاعات استفاده كنید.

از كلی گویی بپرهیزید و روش كار خود را دقیقاً با شواهدتوصیف كنید.

از شواهدكمی و كیفی توأماً استفاده شود.



8- ادبیات موضوع:

خلاصه ای از آنچه پیرامون موضوع از منابع گوناگون مطالعه كرده اید، بیان كنید.



9- ارایه راه حل ها:

با توجه به مطالعات و تجارب خود راه حل هایی را برای حل مشكل و تغییر وضعیت پیشنهاددهید.



10-انتخاب راه حل و اجرای آن :

دلایل علمی و مستند برای انتخاب خود بیاورید.

مراحل اجرای راه حل ها را به تفصیل توضیح دهید.

مشكلات حین اجرا را بیان كنید.

آیا تغییر و تعدیلی در راه حل به كار گرفته شده، اعمال كردید، آن را بنویسید.

چگونگی نظارت بر اجرای راه حل ها را گزارش كنید.



11- اطلاعات مربوط به تغییرات ایجاد شده (شواهد 2):



شما در شواهدیك نشان دادید كه وضعیت موجود شما چگونه است، اینك باید به شواهدی استناد كنید كه نشان دهد، آن وضعیت تغییر كرده است.



12- نتیجه گیری:

از این اقدام پژوهی چه نتایجی گرفتید، آن را مختصر و گویا بیان كنید.



13- فهرست منابع:

14- ییوست ها:

http://www.shaparack.ir/