چگونه می توانیم به علل ضعف دانش آموزن در درس املا پی ببریم وارائه راه حل نو و ابتکاری در املا چیست ؟
مقدمه :
املا لغتی است عربی وبه این معناآمده است :پر کردن، مطلبی را تقریر کردن تا دیگری بنویسد، نوشتن مطلبی که به شخص تقریر کنند، دیکته- طریقه نوشتن کلمات ودرست نویسی و رسم الخط. این لغت معنای دیگری هم دارد مانند: مهلت دادن، فرو گذاشتن وآغاز کردن واز یاد چیزی را نوشتن و بر گردانیدن . در زبان فارسی هنگامی که سخن از املا می رودمنظور درست نوشتن کلمات بر حسب قواعد ا ملا و دستور زبان فارسی واین همان است که هنوز هم به اصطلاح: خط وربط یا سواد فارسی یا عربی نامیده می شود و ملاک قضاوت افراد در باره سوادومعلومات ادبی اشخاص می گردد.
اهمیت املاء:
اهمیت خط و املا در این است که بایدبار معانی را که به امانت به وی سپرده اند به مقصد برساند
ونه چیزی به آن بیفزاید ونه چیزی از آن بکاهد. الفاظ و کلمات باید بخوبی مقصود نویسنده را بیان کند و باز گو کننده مقاصد ونیت او باشد.
از این جهت است که از دیر باز« املا» را در مدارس تدریس می کرده اند و برای درست نوشتن قواعدی به دست می داده و کتاب هایی در این باره تدوین می کرده اند.
با توجه به بازدیدهای بعمل آمده در طول سال تحصیلی گذشته و نمرات سال گذشته در امتحانات نوبت اول و دوم متوجه شدم که دانش آموزان مخصوصا پایه های اول ودوم ابتدایی در نوشتن املا مشکل دارند،طبق بررسی های بعمل آمده در جلسات شورای مدرسه وشورای معلمان به این نتیجه رسیدیم که نمرات درس املا نسبت به دروس دیگر کمتر است واکثر دانش آموزان در این درس نمره کمترگرفته اندو بعضی هم تجدید شده اند. و دانش آموزان زیادی وجود دارد که در درس املاء دچار مشکل هستند و به نسبت تعداد غلط هایی که مرتکب می شوندنمرات کمتری دریافت می کنند .واقعیت این است که انواع اشتباه هایی که کودک مرتکب می شود از یک نوع ویک سنخ نیستند تا بتوان با اتخاذ یک روش همه ی آنها را از بین برد وبه پیشرفت وی اطمینان یافت . برای دستیابی به یک راه حل ساده و امید وارکننده بهتر است بعداز حصول اطمینان از عادی بودن هوش دانش آموز‍،اشتباههای متعدد املائ وی را از روی دفترش یادداشت کنیم ،سپس علت یا علل آنهارا بیابیم .
اهداف درس املا:
تلفظ صحیح کلمات – صحیح نوشتن کلمات – کشف نقاط ضعف خودمان – کشف نقاط ضعف دانش آموزان

علل مشکللات و ضعف دانش آموزان در درس املاء

1:به علت اینکه مفهوم کلمه را نمی فهمند یا قبلا نفهمیده اند انرادرست نمی نویسند.
2:کلمات از جانب معلم درست تلفظ نمی شوند.(آموزشی)
3:دانش آموزان هنگام نوشتن دیکته کلمات را تکرار وهجی می کنند .(دقت)
4:وجود نقص شنوایی در بر خی از دانش آموزان درهنگام نوشتن املا وبی خبری معلم از وجود این نقص باعث میشود بعضی از کلمات را جا می اندازند واز کلاس عقب می افتند .(حافظه شنوایی-حساسیت شنوایی)
5:به علت کمبود فضای آموزشی وکمبود میز ونیمکت دانش آموزان ودرست نشنیدن ،کلمات را غلط می نویسند.(آموزشی)
6:متناسب نبودن متن دیکته ازنظر( کمیت ومقدار) یا سن پایه تحصیلی آنان باعث می شود دانش آموزان بعد از نوشتن مقداری از آن خسته شوند وغلط نویسی آغاز می گردد.(آموزشی)
7:در بعضی اوقات دانش آموزان به علت مشکلات روانی هنگام نوشتن املا در افکار خود غوطه ور می شوند واز نوشتن باز می مانند.
8:وجود حرف هم صدا در ادبیات فارسی مانند(س-ص-ث)
9:تند گفته شدن دیکته توسط معلم باعث کم دقتی در دانش آموزان می شود.
10: نقص خود زبان فارسی بهنوان مثال در برابر صدای واحد شکلهای مختلف ودر برابر حروف واحد صدای مختلف
11:ضعف در مهارت های حرکتی،بیقراری وتند خویی خطا در ادراک بصری حروف،فقرآ موزش وعدم تسلط معلم
به شیوه های آموزشی مطلوب در هنگام تعلیم ونوشت نشناختن حروف و قواعد نوشتن توسط دانش آموزان ونداشتن تمرین لازم وکافی برای نوشتن املا خود می تواندموجب ضعف ونارسایی فراگیر درکسب مهارت نوشتن شود.
انواع اشکالات موجود در املا دانش اموزان را پس از تجزیه وتحلیل میتوان به دو گروه طبقه بندی کرد یک گروه از اشکالات به مشکلات اموزشی مربوط هستند واز روش تدریس می توان حل کرد وگروه دیگر از طریق تمرین های خاصی که می توان به جای رو نویسی های معمول در مدارس در نظر گرفت تا ضمن جلو گیری از هدر رفتن وقت واستعداد دانش آموزان در بر طرف کردن اشکالات دیکته بسیار موثراست.

راه حل های نو وابتکاری
روش های تدریس آموزش املاء
1(روش آزمون- مطالعه آزمون)
دراین روش در ابتدا یک متن را به عنوان دیکتهبرای دانش اموزان میخوانیم وبعد از تصحیح ان را به دانش اموزان باز می گردانیم سپس دانش اموزان تا جلسه بعدی املا تا صحیح کلمات موجود در املا خود را تمرین میکننددرجلسه بعدی از ان متن دو با ره دیکته گفته میشود که معمولا بدون غلط ویا غلط های محدود دیگری همراه است البته باید توجه داشت که متن دوم را به کمک کلماتی از متن اول که از ارزش املایی برخوردارند
می توان تهیه نمود تا میزان پیشرفت دانش آموزان در زمینه حافظه دیداری هم سنجیده شود.
2:(روش مطالعه وآزمون)
ابتدا درس یا درس های جهت گفتن از دیکته انتخاب می شود ودانش آموزان روی لغات مشکل ان به صورت دیکته پای تخته وتکالیفی نظیر نوشتن کلمات با حروف رنگی و..........تمرین می کند سپس از ان درس یا درس ها دیکته گفته می شود که البته بهتر است متن مانند کتاب نباشد.
3(روش نمایش)
منظورتقویت بیشتر حافظه دیداری در را بطه با اموزش حروف هم صدامانند (ث س ص )ابتدا لغات مورد
نظر را روی طلق های شفاف مینویسیم سپس ان ها را با استفاده از اورهد روی پرده نمایش میدهیم مانند صابون سپس روی حرف (ص) را میپوشانیم واز دانش اموز میخواهیم یکی از سه حرف (ث س ص) را انتخاب کرده وکلمه را کامل کنند . سپس کلمه را کامل نشان میدهیم تا اگر غلط حدس زده بودآن را اصلاح کنند و درستش را کنارش بنویسید. از این روش به هنگام دیکته پای تخته ای هم می توان استفاده کرد دانش آموزان ابتدا در دفتر خود بنویسید وبعد به تخته نگاه کنند ودر صورت اشتباه درست آن را بالای کلمه بنویسید.
4:روش تصحیح انفرادی
به دانش آموزان املا گفته می شود به عنوان تکلیف منزل از او خواسته می شوددیکته خود را با استفاده از کتاب تصحیح کند واز این طریق متوجه غلط هایش می شود و آنهارا تمرین کند.
5:روش چند حسی :
دراین روش چند حس بینایی – شنوایی – لامسه به کمک یادگیری املاء کلمه مورد نظر می آیند. این روش بیشتر قبل از املاء به منظور تمرین کلمات مشکل درس به کار گرفته می شود .
الف:از دانش آموزخواسته می شود با دقت به کلمه ی مورد نظر (این کلمه از متن املاء که بعداگفته خواهد شد انتخاب می شود) که پای تابلو نوشته شده نگاه کند.
ب:آن کلمه را بخوانند ودر هوا بصورت ذهنی وبا استفاده از انگشت خود بنویسد.
ج: سپس آن را در جمله ای مناسب به کار برد. از این طریق معنای کلمه را بهتر درک می کند .
و:کلمه را از پای تابلوپاک کرده وبه آنها فرصت می دهیم تا کلمه را بدون خطا از روی حافظه بنویسند.
د:کلمه را روی تابلو نوشته تا دانش آموزان آنها را با هم مطابقت دهد وبه درستی یا نادرستی نوشته خود پی ببرد . حرفی از کلمه را که از ارزش املای برخوردار است قرمز نوشته وپای تابلو می نویسیم مانند ص در تصمیم . از این روش به عنوان یک تمرین وتکلیف هم جهت تقویت حافظه دیداری دانش اموزان میتوان استفاده نمود.
6(کاربرد جمله سازی در زنگ املاء:آموزگار 20 جمله از 5 درس راکه دارای اهمیت هستند انتخاب کرده ودرهر جمله جای یک کلمه با ارزش املایی خالی گذاشته می شود تا دانش آموزان به تکمیل آن بپردازند .
" بارم هر کلمه یک نمره دارد ")
1 (خورشید به قله ی ................. نزدیک می شد .
7 - (اشنا کردن دانش اموزان با متن املاء:
به منظور یادآوری شکل کلمه های خوانده شده لا زم است قبل از نوشتن املاء آموزگار یک بار ان متن را از اول تا آخر بخواند وشاگردان به این امر عا دت داده شوند که شکل کلی کلمه های خوانده شده را در ذهن خود مجسم کنند وآنها را به یادآورند وگاهی هنگام خواندن متن املاآموزگار به شاگردان اجازه دهد که بگویند نوشتن چه کلمه ای را نمی توانند و معلم راجع به ان کلمه توضیح آموزشی بدهد تا دانش آموزان شکل نوشتاری کلمه ی مورد نظر را یا دآموزند از این طریق شکل کلمه در ذهن شاگرد بیشتر تثبیت می گردد ویا دگیری عمیق تر می شود .
تعیین و اجرای مطالب آموزشی
نحوه قرائت املادر کلا س
هنگام قرائت املا باید به نکات زیر توجه شود .
1 (از تمام درسهای کتاب فارسی اعم ازشعر وغیر شعر باید املا گفته شود ولی مقدار وزملن ان نباید از حد معینی تجاوز کند .
2 (آموزگار باید با توجه به هدفها ی که برای گفتن هر متن املا دارد متن ومقدار ان را قبل مشخص کند .
3 (هر کلمه یا عبارت فقط دو بار گفته شود و دانش اموزان باید عادت کنند با گوش دادن به صدای آموزگار مشکل نوشتن کلمه را در ذهن خود پیدا و ان را زیر لب زمزمه کنند و بنویسند.
4(سرعت گفتن املاء کلمه با توان نوشتن دانش آموزان متناسب باشد .
5(حرکت کردن آموزگاردر هنگام گفتن املاء نباید باعث حواس پرتی دانش آموزان شود.

فعالیتهای تکمیلی و پیشنهادی دانش آموزان
1- خود دانش آموزان املائ خودشان را تصحیح کنند.
2- خود دانش آموزان کلمات مترادف و هم خانواده ،مخالف را از بریده های روزنامه و مجلات جمع آوری کنند.
3- کلماتی را که اغلب دانش آموزان در املاءآنها مشکل استخراج ودر قالب یک مقاله یا شعر راجع به آنها بحث شود.
4- داستانهای کوتاه و ساده توسط دانش آموزان در سر کلاس روخوانی شود.
5- جملات متناسب با موضوعات درس فارسی از روزنامه ها انتخاب شود.
6- جملات و عبارات جدید با حروف و کلمات خوانده شده ساخته شود.
نتیجه گیری :
با آموزش صحیح درس املاء می توانیم پیشرفت دانش آموزان را از لحاظ نوشتن درست کلمات و رو خوانی صحیح کلمات یاد دهیم و به طرز نگارش آنها توجه بیشتری کنیم واعتماد بنفس آنهارا بالا