فصل اول:
انديشه هاي آرماني هرنظام درصورتي مي تواند واقعيت يابد که خود معلمان در شناخت مشکلات فرآيند ياددهي – يادگيري فعال شوند و آگاهانه در رفع آنها اقدام کنند . دراين راستا اقدام پژوهي نقشي اساسي برعهده دارد در ميان کارگزاران و دست اندرکاران نظام آموزشي – معلمان بيشترين سهم و مسئوليت را در تحقق هدف هاي نظام برعهده دارند. معلمان با ثبت و گزارش اقدم پژوهي خوديش در قالب يک اثر پژوهشي دربرنامه معلم پژوهنده مشارکت مي کنند و ازاين طريق ضمن به اشتراک گذاشتن تجارب خود با سايرمعلمان نيز به رقابت پژوهشي مي پردازند.
ويژگي هاي اقدام پژوهي:
دراقدام پژوهي معلم خودش پژوهشگر است و نقش اصلي پژوهش به عهده اوست. اقدام پژوهي پاسخي است به انتقادهايي که از کاربردي نبودن اغلب پژوهش هاي مرسوم به عمل مي آيد. دراين روش پژوهشي از روش هاي تجزيه و تحليل ساده استفاده مي شود و تاکيد بر معناداربودن عملي است تا معنادار بودن آماري. معلمان دراين تحقيق بيشتر درگير شده و در عمل مهار تمام مراحل پژوهش را دردست مي گيرند و به بازسازي مهارتهاي حرفه اي خود مي پردازند. اما مهمترين ويژگي اقدام پژوهي که از آن بعنوان ويژگي طلايي مي توان نام برد پيوند نظريه و عمل پيوند و تاثير برعمل آموزشي است . – اقدام پژوه براي تشخيص اقدام مناسب ، به جا و موثر در موقعيتي خاص و ايجاد تغيير تارسيدن به بهبود به نظريه رجوع مي کند . درنتيجه اقدام پژوه به عنوان يک کارگزار فکور مي کوشد تمام قابليت هاي فکري و وجودي خود از جمله اندوخته علمي اش را بکار گيرد و با ارزيابي ميزان تاثير اقدامش نتايج منحصربه فردي به دست آورد.
راه هاي گوناگون براي حل مسئله را بيان کنيد؟
-مراجعه به منابع و ماخذ علمي - مشورت با همکاران در مدرسه يا منطقه آموزشي –مراجعه به اداره آموزش و پرورش و درخواست دريافت آموزش مورد نياز – تحصيل در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالي خصوصي براي دريافت آموزش هاي لازم - حل مسئله به روش شهودي يا به روش آزمايش و خطا
مهمترين موانع براي دريافت آموزش هاي لازم در محيط دانشگاه چيست؟
مشغله هاي کار و زندگي – مواجه شدن با مطالب تکراري و تاکيد بر مباحث نظري که به طورمستقيم نمي تواند گره از کار معلم بازکند.
روش موثر براي کمک به نيروهاي انساني ازجمله معلمان اين است که به آنان روش ماهيگيري يا چگونگي دسترسي به دانش و توانايي هايي لازم داده شود.
رابطه اقدام پژوهي و آزمايش و خطا را بيان کنيد؟
آنها براي کاربردي ساختن آموخته هاي خود بايد دست به آزمايش در موقعيت هاي عملي بزنند. اقدام پژوهي راه کار آزمايش شده و معتبري دراين زمينه است. اقدام پژوهي به محقق فرصت استفاده از نبوغ و شهود در درک مسئله ، طرح راه حل ها و حل مسئله را مي دهد.
 
ابعاد اقدام پژوهي و تفاوت آن با پرس و جو هاي شخصي را بيان کنيد.
ابعاد اقدام پژوهي پرس و جوهاي شخصي
ساخت پذيري ساخت انعطاف پذير فاقد ساخت مشخص
هدف مندي اهداف آگاهانه و سنجيده هدف هاي حس شده به اقتضا
روش مندي مبتني بر روش بدون روش
منابع مصرف منابع بيشتر مصرف منابع کمتر
اثربخشي نتايج موثرتر نتايج کم اثرتر

مقايسه اقدام پژوهي و پژوهش هاي رسمي
عنوان پژوهش رسمي اقدام پژوهي
آموزش موردنياز آموزش مفصل به تنهايي يا به کمک مشاور
شيوه بيان مسئله مرور پژوهش هاي پيشين مسائل يا اهدافي که اخيرا پيش آمده
رويکرد نمونه گيري نمونه گيري تصادفي دانش آموزان يا مراجعان اقدام پژوه
شيوه هاي اندازه گيري ابزارهاي پيش آزمون و ارزشيابي ابزارهاي متداول يا آزمون هاي ميزان شده


نقاط اشتراک و افتراق اقدام پژوهي با ساير پژوهش ها
نقاط اشتراک اقدام پژوهي با ساير پژوهش ها نقاط افتراق اقدام پژوهي با ساير پژوهش ها
-به دانش مي انجامد.

-شواهدي را براي پشتيباني ازاين دانش تدارک مي بيند.
-فرآيند پرس وجويي که از طريق آن دانش موردنظر حاصل مي شود مشخص مي سازد.
-دانش جديد را به دانش موجود پيوند مي زند. به عنوان بخشي اصلي خود فرآيند، مستلزم اقدام است.
به جاي ملاحظات روش شناسي پژوهش، برمحور ارزش هاي حرفه اي پژوهنده استوار است.
مجريان اقدام پژوهي درمورد اقدامات حرفه اي خود پژوهش مي کنند و کارشان پژوهش درون مجموعه اي به شمار مي آيد.

اقدام پژوهي چگونه بايد تنظيم شود؟
-عنوان پژوهش -مقدمه پژوهش (توصيف موقعيت مسئله دار – بيان مسئله )
-بررسي پيشينه -جمع آوري اطلاعات (شواهد 1)
-تحليل و تفسير داده ها -راه حل ها و اقدامات
-جمع آوري اطلاعات (شواهد 2) -اعتبار و مشروعيت
-گزارش اقدام پژوهي
 
فصل دوم:
چرخه اقدام پژوهي از چهارمرحله تشکيل شده است.
1-برنامه ريزي : اولين مرحله در اقدام پژوهي شناسايي مسئله و برنامه ريزي براي براي اقدام جهت حل مسئله است
2-اقدام: اقدام بهينه که توسط اقدام پژوه انتخاب شده به اجرا در مي آيد . ابعاد اقدام بهينه براي اعضا شرکت کننده مطرح شود براي اين منظور برگزاري جلسات توجيهي جهت مطرح کردن اقدام و رئوس و چگونگي انجام آن نوشته و ميان اعضا توزيع گردد .
3-مشاهده : دراين مرحله بايد به گردآوري شواهد درباره تاثير اقدام بهينه پرداخت ازد اده هاي کمي که با اندازه گيري متغيرها بدست مي آيد و داده هاي کيفي که با تبادل نظر با همکاران جمع آوري مي شود . دراين مرحله لازم است نسبت به انتخاب روش گردآوري –ابزار اندازه گيري و چگونگي تنظيم داده ها تصميم گيري شود.
4-بازانديشي و تعديل اقدام: درمرحله بازانديشي، شواهد تاثير اقدام بهينه مورد تحليل قرار مي گيرد. سپس نتايج اين تحليل گزارش مقدماتي اقدام پژوهي تدوين ميشود.
نکته اساسي نخست در طراحي اقدام پژوهي : زمينه هاي اقدام پژوهي
نکته اساسي نخست در طراحي اقدام پژوهي عبارت است از تصميم به شروع تحقيق درزمينه ها و موضوعات مختلف . درمورد گروه معلمان مي توان نقش دانش و تجربه اقدام پژوه را بيش از هرچيزي در انتخاب صحيح زمينه و موضوعي که در بافت آموزشي قابل پژوهش است دخيل دانست . اما توجه دقيق اقدام پژوه به محيط آموزشي و اتفاقاتي که دران رخ مي دهد براي شناخت صحيح اين موقعيت نيز موثر است.
چهار زمينه اصلي انجام فعاليت اقدام پژوهي در محيط هاي آموزشي :
1-دانش آموزان 2-معلم 3-برنامه درسي 4-محيط آموزشي
نقطه شروع اقدام پژوهي در هر پژوهشي مهمترين دغدغه پژوهشگر قبل ازانجام تحقيق است. اين مهم در اقدام پژوهي متفاوت با ساير پژوهش هاست. شايد اين سئوالات اساسي ذهن هر فردي را مشغول کند که من در مورد چه چيزي پژوهش کنم . چه زمينه اي را براي اقدام پژوهي انتخاب نمايم. - ... در هرصورت نقطه شروع اقدام پژوهي يعني يافتن موضوع مناسب براي پژوهش –دغدغه جدي است که هر معلم پژوهنده اي در ابتدا با ان درگير است.
زمينه هاي اجراي اقدام پژوهي در يک محيط آموزشي چيست؟
موضوعات دانش آموز مدار : ايجاد عزت نفس – اصلاح عادات مطالعه – گسترش روابط درون فردي دانش آموزان – کمک به دانش آموزان براي کار با يکديگر – کمک به دانش آموزان براي ايجاد تغيير- اصلاح و بهبود انگيزه دانش آموزان
موضوعات معلم مدار: اصلاح مراقبت از دانش آموزان – مشاوره با دانش آموزان – اعمال مسائل انضباطي – آموزش دانش آموزان مسئله دار -
موضوعات مدرسه مدار: توجه به محدوديت مالي – بهبود رهبري – ايجاد فضاي کارگروهي بهتر – کلاس هاي اموزشي بيشتر – مشارکت بيشتر والدين در امور مدرسه – اصلاح و بهبود ساختار سازماني
موضوعات متمرکز بر پيشرفت آموزشي: بهبود نمرات آزمون ها – بهبود تکنيک هاي آموزشي – پيشرفت آموزشي اصلاح برنامه آموزشي – بهبود موفقيت دانش آموزان –گسترش آموزش گروهي
چرا زمينه هاي اقدام پژوهي درمورد دانش آموزن ضروري است؟ بسياري از مسائل درمورد دانش آموزان مي تواند زمينه تحقيقاتي را براي انجام اقدام پژوهي موثر براي معلمان فراهم نمايد. مسائل بسياري درمورد دانش آموزان در موقعيت آموزشي وجود دارد که ممکن است موقعيت منحصربه فرد پژوهشي را فراهم بياورد. برخي از مسائل دانش آموزان را بهتر است با ساير روش هاي تحقيق مورد مطالعه قرار داد و پاسخي براي آن يافت. اقدام پژوهي روش بسيار خوبي براي کمک به ما در حل بسياري از مسائل شغلي و کاري است. همين نکته مي تواند بازگوکننده اهميت به سزاي اقدام پژوهي و عدم تکيه صرف به يافته هاي پژوهش هاي اکادميک درحيطه يک مسئله خاص باشد چرا که هرمسئله اي دريک موقعيت خاص آموزشي مي تواند معناي به خصوصي داشته باشد که شايد تنها با راه حل هاي کساني که خارج از آن موقعيت هستند قابل حل يا تعديل نباشد. (مثال کودک پرخاشگر)
چرا زمينه هاي اقدام پژوهي در معلم ضروري است؟ معلم پژوهنده مي تواند کار خود را زيرذربين قرار دهد دراين صورت مي تواند درباره وضعيت هايي که خود او در مرکز آن قرار دارد به اقدام پژوهي دست بزند . به عبارت ديگر معلم عملکرد خود را مورد پژوهش قرار مي دهد . اين پژوهش بيشتر موراد به زمينه هاي مرتبط با تدريس وصل مي شود معلم مي تواند نحوه تدريس خود را در دروس متفاوت و همچنين ظرفيت هاي تدريس کارآمد خود در دروس خاص مورد پژوهش قرار دهد و دراين مسير از ساير همکاران به خصوص همکاران باتجربه تر کمک گيرد.
فوايد پژوهش در زمينه معلم چيست؟ پژوهش در زمينه معلم مي تواند راه گشاي پژوهش نظري درمورد عملکرد معلمان و گسترش دانش دراين حوزه شود. بدين ترتيب اقدام پژوهي به گسترش دانش کمک مي کند و در مباحث روش شناسي نيز موثر است.
زمينه هاي اقدام پژوهي در مورد برنامه درسي چيست؟ بي ترديد هر برنامه درسي هرچقدر هم که کارشناسانه و علمي طراحي شود بازهم ممکن است نقايص و ابهاماتي داشته باشد که همين مشکلات مي تواند زمينه اقدام پژوهي معلمان واقع گردد. عواملي همچون تجربه فراوان معلم در انجام پژوهش و تدريس وهمچنين تسلط او به دانش نظري مرتبط با موضوعات مطرح شده در کتاب هاي درسي بايد يک جا در معلم پژوهنده جمع باشد تا او بتواند درجهت بهبود برنامه درسي ، به اقدام پژوهي بپردازد.
زمينه هاي اقدام پژوهي در مورد محيط آموزشي چيست؟محيط آموزشي و تمامي عوامل مرتبط با آن ، بعنوان يک بافت آموزشي- تربيتي ميدان عمل پژوهشگران است. موارد بسياري در محيط آموزشي وجود دارد که مي تواند مورد مطالعه و بررسي قرار گيرد از جمله جو آموزشي يک مدرسه که ازسوي کادر اجرايي تدارک و اجرا مي شود.
مفهوم اعتبار:
يکي از مهمترين مباحث درهر نوع پژوهش، مبحث اعتبار و اعتباربخشي به داده ها و يافته هاي حاصل از پژوهش است. در اقدام پژوهي نيز از مهمترين مباحث موجود در پژوهش تعيين اعتبار يا ارزيابي اعتبار داعيه هاي حاصل از نتايج آن است.
چرا در اولين گام مي بايست ديدگاه خود در مورد معناي اعتبار را مشخص نماييم. اگر شخصي اعتبار داده هاي خود را نداند نمي تواند نسبت به يافته ها ونتيجه گيري هايش زياد مطمئن باشد و بنابراين هر اقدام پژوه ناگزير از اتخاذ ديدگاهي علمي در مورد اعتبار پژوهش خويش است.
اعتبار در چه سطوحي انجام مي گيرد؟
-درجه اول، اعتبار اقدام پژوهي به پذيرفتن آن نوع تبيييني بستگي دارد که افراد درباره کار خود به عمل آورده اند به عبارت ديگر به نوعي خود اعتبارگذاري – (خودمان اعتبار داشته باشيم.)
-سطح دوم ، زماني است که همکاراني که با زمينه مورد پژوهش آشنايي دارند مي توانند از طريق شواهدي که براي درک ادعاهاي خود تدارک ديده ايم به طور نيابتي به تعيين اعتبار آنها بپردازند. (تاييد همکار)
-سطح سوم: اين است که بتوانيم حقيقتي را که ادعاي کشف آن را داريم عموميت ببخشيم . درا ختيار همگان قرار دهيم و کساني را که ممکن است درآن ترديد داشته باشند متقاعد سازيم. (کشف خاص داشته باشيم که قابل استفاده ديگران هم باشد) . مفهوم اعتبار دراين روش پژوهش را با مقبوليت و قابل اعتماد بودن مطابق مي دانند.پنج معيار براي اعتبار ارائه کرده اند و مي توان آنها را براي ارزيابي ميزان مقبوليت و قابل اعتماد بودن پژوهش هاي اقدام پژوهي به کار برد.
انواع اعتبار:
1-اعتبار بازده: اعتبار بازده ناظر براين است که راه حل و اقدام انجام شده تا چه اندازه مسئله اي را که موجب انجام اقدام پژوهي شده ، حل نموده، به بيان ديگر اين طرح اقدام پژوهي به چه ميزان درنيل به اهدافش موفق بوده است.(راه حل چه مقدر از مشکل را حل کرده است)
2-اعتبار فرآيند:شامل بررسي کفايت فرآيندهايي است که در مراحل مختلف طرح اقدام پژوهي مورد استفاده قرار مي گيرند. (تاچه حد صادق بوده ام و تاچه حد راه حل ها را بکار برده ام.)
3-اعتبار دموکراتيک: اين اعتباربه اين مطلب اشاره دارد که طرح اقدام پژوهي به چه ميزان با مشارکت گروه هايي که در مسئله مورد تحقيق سهيم هستند انجام مي گيرد و چقدر ديدگاههاي مختلف به عنوان يک مسئله اخلاقي و مربوط به عدالت اجتماعي مورد توجه قرار مي گيرد. (تمام کساني که گروه نقاد بودند در جريان امور قرار گرفته باشد) به چه ميزان مشارکت کنندگان توانسته اند بهبود پيدا کنند. دانش آموزان و والدينشان
4-اعتبار تسهيل کننده: طرح اقدام پژوهي به چه ميزان بر مشارکت کنندگان تاکيد مي کند، جهت گيري آنها را تغيير مي دهد و آنها در درجهت تغيير نگرش هاي خود در مورد عملکرد شان آماده و تقويت مي نمايد.
5-گفتگويي: اعتبار گفتگويي نشان دهنده ارزش گفتگو با ساير همکاران درجهت شکل دهي و بررسي يافته ها و تفسيرهاي اقدام پژوه است. انجام دادن اقدام پژوهي با کمک و همياري همکاران – استفاده از يک دوست نقاد در نقش يک فرد مخالف تيزبين که از تبيين هاي رقيب داده هاي پژوهش طرفداري مي کند.
سه استاندارد که بايد در تنظيم و نگارش متن توجه شود:
-من در معرفي اقدام پژوهي خويش از زباني استفاده نمودم که خوانندگان گزارش را تشويق مي کند تا آنها نيز مسئوليت تصميم خود را بپذيرند. مسئوليت کار با استفاده از واژه من صورت مي پذيرد.
-گزارش خود را به نحوي نوشته ام که نشان دهم قدرت تحمل شنيدن انتقاد را دارم. انتقاد پذيري – با استفاده از گروه نقاد -
-درگزارش خود از زباني استفاده کرده ام تا نشان بدهم کار من داراي اهميت آموزشي است. ارزش گذاري و اهميت دادن به کار خود
انواع تعيين اعتبار:
1-خود 2-همکاران 3- فرادستان مديران 4- مراجعان 5-جامعه علمي 6- عموم
تشکيل گروه نقاد: گروه نقاد از دوستان، همکاران ، مشاوران ، متخصصان و کارشناسان در يک امر به خصوص تشکيل مي شود. معلم پژوهنده مي بايست پس از تعيين اوليه موضوع پژوهش به تشکيل ان مبادرت ورزود. مشاوره با اعضاي اين گروه از اساسي ترين اموري است که معلم بايد از ابتداي کار ان را در نظر بگيرد حتي قبل از تشخيص هرگونه مسئله اي . وظيفه اصلي گروه نقاد به نقد کشيدن فعاليت و عملکرد اقدام پژوه و تذکر مداوم دوستانه به او در طول تحقيق است. معلم پژوهنده قبل از هر اقدامي درمورد انتخاب و اجراي آن اقدام بايد به مشاوره با گروه نقاد بپردازد. بدون همکاري و نظارت گروه نقاد در واقع فرآيند اقدام پژوهي غيرقابل اعتمادو حتي باورناپذير مي نمايد. داشتن گروه نقاد مهرتاييد به کار و اقدام پژوه است. گروه نقاد بين 3 تا 10 نفر باشد بهتر است قابل اعتماد باشند و نظرات خيرخواهانه و درست بدهند.
تشکيل گروه نقاد محور اساسي و حلقه گمشده کسب اعتبار ما است.
ترکيب گروه نقاد
1-يک متخصص امور پژوهشي 2-يک معلم يا همکار باتجربه
3-يک دوست و يا همکار صميمي 4-متخصص در زمينه مسئله پژوهشي
5-يک نفر از معلمان پژوهنده که سابقه کار دارد.
ساختار گزارش اقدام پژوهي :
جمله ها مرتبط باشد – جسته وگريخته نباشد – پيوستگي مطالب باهم حفظ شود. اشراف به کارهاي انجام شده . انسجام بيان طوري باشد که خواننده به منظور اصلي نويسنده برسد.
اقدام پژوه مي بايست در گزارش نويسي از صيغه اول يا سوم شخص مفرد استفاده نمايد.