فرایند حل خلاق مسئله


حل مسئله بخش جدایی ناپذیر زندگی سازمانی است. هر بار که مدیر یا رهبر افراد را در تولید یک محصول یا ارائه یک خدمت راهبری می‌کند حل مسئله روی می‌دهد و تصمیم‌گیری صورت می‌گیرد و هر بار که عضوی از سازمان به روش جدیدی می‌اندیشد حل مسئله روی می‌دهد.

اما اینکه این حل مسئله امر واقعا خلاقی است جای بررسی دارد. برای افراد توسعه مهارت حل مسئله یک ضرورت است نه یک امر تشریفاتی و برای سازمان‌ها نیز توسعه این مهارت در افرادشان یک ضرورت است و نواورترین افراد و سازمانها کسانی هستند که ماندگاری و کامیابی خود را با درجه اطمینان بالایی حفظ کرده اند.

در این بخش به شما نشان خواهیم داد که چگونه حل مسئله به صورت خلاق ار آغاز کنید. یا از فرصت‌ها به صورت خلاقانه استفاده کنید چه در کار و چه در زندگی شخصیتان.

حل خلاق مسئله

تا چند سال اخیر حل خلاق مسئله را یک امر استدلالی و عقلایی تعریف می کردند و دانشمندان برای تجزیه و تحلیل به عوامل کیفی توجه داشتند . اما اکنون پی بردند که یک یک روش کاملا استدلالی و عقلایی تمام ابعاد حل مسئله را در بر نمی گیرد و خلاقیت در این فرایند ضروری است.بنابرای از این فرایند به عنوان فرایند حل خلاق مسئله نام (CPS )نام بردند.

در فرایند حل خلاق مسئله هشت مرحله وجود دارد که عبارتند از

تحلیل محیط،
تشخیص مسئله،
شناخت مسئله،
فرضیه سازی،
ارائه راهکارها،
انتخاب راهکار،
اجرای راهکار
کنترل.
۱) تحلیل محیط

اگر پیوسته در جست و جوی مسائل نباشید پس چگونه خواهید دانست که آیا این مسائل وجود دارد یا نه؟
شرکت نفت Royal Dutch/shell میلیون ها دلار سالانه صرف پیگیری مسائل مربوط به رقابت و اقتصاد و کسب اطلاعات درباره مشتریان خود می کند و این هزینه صرفاً برای یک نوع سیستم اطلاعاتی، یعنی سیستم اطلاعات راهبردی صورت می گیرد.

۲) تشخیص مسئله

پیش از آنکه بتوانید مسئله ای را حل کنید یا از فرصتی استفاده کنید باید از وجود آن مسئله یا فرصت با خبر شوید.
برای مثال هنگامی که میکیوکیتا نو در اوایل دهه ۱۹۹۰ اقدام به تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به هزینه تولید در شرکت نمود در نهایت، احساس کرد یک جای کار خراب است. مشکل این بود که پس انداز لازمی را که می بایست از بابت اتوماسیون و روباتی کردن کارخانه که به تازگی آن را تکمیل کرده است به دست آورد، به دست نمی آورد

۳) شناخت مسئله

تفکر استدلالی و شهودی هر دو در این مرحله صورت می گیرد.اما شناسایی یک فرآیند عقلایی و استدلالی است.

سئوالات اصلی مطرح شده در شناخت مسئله:

چه اتفاقی افتاد، یا خواهد افتاد؟
روی چه کسی تأثیر گذاشت یا خواهد گذاشت؟
چه زمانی اتفاق افتاد یا خواهد افتاد؟
چگونه اتفاق افتاد با خواهد افتاد؟
چرا اتفاق افتاد یا خواهد افتاد؟
چه باید بکنیم تا موفق باشیم
۴) فرضیه سازی

فرضیه سازی درباره وضعیت عوامل آینده در شرایط حل مسئله، امری ضروری است. برای مثال: وضعیت اقتصاد به هنگامی که محصولات جدید راه اندازی شود چگونه خواهد بود؟ یا واکنش مدیرتان نسبت به پیشنهادتان چه خواهد بود؟

در شرکت FRITO-LAY حل خلاق مسئله،رمز موفقیت است. شرکت FRIYO-LAY تولید کننده مواد غذایی سبک مستقر در دالاس که سالیانه ۵/۳ میلیارد دلار فروش دارد. نخستین بار برنامه حل خلاق مسئله (CPS ) را در سال ۱۹۸۷ آغاز کرد.

برنامه CPS در FRITO-LAY در هشت مرحله انجام می شود:

یافتن مسئله
جمع آوری اطلاعات
تعریف مسئله
نظریه پردازی برای یافتن راه حل
ارزیابی و انتخاب بهترین نظریه‌ها
تدوین یک برنامه عملی
قبولاندن نظریه به مدیریت ارشد
عملی کردن راه حل


۵) خلق راه کارهای گوناگون

- خلق راه کارهای مختلف مستلزم فهرست بندی راه کارهای شناخته شده و ایجاد راه کارهای اضافی می باشد.

- خلق راه کارهای مختلف تا حدودی یک امر عقلایی و استدلالی و تا حدودی شهودی و غیر استدلالی است.

هنگامی که مهندسان شرکت اپل کامپیوتر«نیوتن» را که یک کامپیوتر دستیار دیجیتالی شخصی بود طراحی کردند صدها قابلیت جایگزین را برای این ماشین ایجاد کردند. در پایانه چندین قابلیت اصلی از بین بقیه انتخاب شد.

۶) انتخاب از بین راه کارهای مختلف

هنگامی که مهندسان هوندا برای اولین بار موتوری را طراحی کردند که ۵۵ مایل در هر گالن مصرف داشت، راه کارهای مختلفی برای انتخاب در اختیار داشتند. تأثیر فن آوری جدید بر هزینه تولید، سازگاری با سیستم های انتقال نیرو و غیره برای تصمیم گیری آنان در انتخاب فن آوری، اهمیت بسیاری داشت. هر یک از فن آوری‌های ممکن می‌بایست به لحاظ تأثیر آنها بر این عوامل، مورد ارزیابی قرار می‌گرفت.

۷) اجرا

پس از آنکه دیدگاه روشنی نسبت به کاری که می خواهید انجام بدهید پیدا کرده و برنامه ای برای انجام آن داشتید آنگاه می توانید عملاً دست به کار شوید. اجرا مستلزم توچه دایم است. این امر یعنی دقیق شدن در جزئیات و پیش بینی موانع و غلبه بر آنها .

۸) کنترل

ارزیابی نتایج آخرین مرحله فرآیند حل خلاق مسئله است که اغلب نادیده گرفته می شود. این مرحله مستقیماً به مرحله تجزیه و تحلیل محیط راه پیدا می کند و چرخه جدیدی از حل خلاق مسئله آغاز می شود.تشخیص نقایص در این مرحله حایز اهمیت است.

شرکت سهامی ایتون، سازنده دنده و سوپاپ موتور، اکسل کامیون، مدار شکن و دیگر قطعات متداول، عمدتاً برای خودروسازیها، دارای ۳۸۰۰۰ نفر کارگر در ۱۱۰ کارخانه در سراسر چهان است.کاهش چشمگیر هزینه ها چهت افزایش بهره وری از عوامل موفقیت این شرکت است. ایتون دفاتر حساب های خود را باز گذاشت تا در تصمیم گیری آگاهانه به آنها کمک کنند از طریق برنامه های تسهیم سود، یادداشت ها تقدیری کارکنان خود را به تلاش جدی در امر نوآوری فرآیند، ترغیب نموده است.