چگونه خداوند را عبادت کنیم

تهیه کننده : محمد ابراهیم حسنی
استاد : سرکارخانم کولیوند
درس تفسیر موضوعی قران
مرداد 93








راز نماز
نماز ، عبادتی بزرگ
شناخت معبود وآفریدگار ، محبت اورا دردل ایجاد می کند واین محبت ، انسان رابه پرستش وعبادت واظهارکوچکی وتواضح دربرابرعظمت او وامی دارد .
نماز، جلوه ای از بندگی انسان در پیشگاه خداومظهر عبودیت وعبادت است .
آنکه بنده آفریدگاراست واین بندگی را احساس می کند ومی داند وباوردارد ، دربرابراو،مطیع است ودر پیشگاهش سر بر خاک می نهد وبه سجده می افتد وباوی راز می گوید ونیاز می طلبد وآن خالق یگانه راکه سر رشته دار اوست ، به عظمت وپاکی می ستاید .
چرا عبادت می کنیم ؟
فلسفه آفرینش انسان ، بندگی وعبادت وعبودیت است .این صریح کلام الهی درقرآن کریم است که می فرماید : وما خلقت الجن والانس الا لییعبدون جن وانس را، جزبرای پرستش وبندگی خود نیافریدم . این حکمت وهدف والا ، سرلوحه همه رسولان الهی نیز بوده است . درقرآن می خوانیم :ولقد بعثنافی کب امه رسولا ان اعبدواله واجتنبوالاغوت
در هر امتی پیامبری برانگیختم که (به مردم بگوید )بنده خدا باشید واز طاغوت بپرهیزد.
ناگفته نماند که این بندگی کردن ، سودی به خدا نمی رساند بلکه مایه عزت وسعادت خود انسان است وگرنه خداوند بی نیاز مطلق است .
من نکردم خلق تاسودی کنم
بلکه تابربندگان جودی کنم
اگر معلم به شاگردانش می گوید : درس بخوانید ، نفع این درس خواندن به خود آنان برمی گردد وبرای معلم سودی ندارد .
ریشه های عبادت
1 – عظمت خدا
برخورد بایک شخصیت برجسته ، انسان را به تواضح وامی دارد ، دیداربایک دانشمند بزرگ ، آدمی رابه تکریم واحترام وامی دارد ، چون که انسان دربرابر عظمت ودانش آن شخصیت واین دانشمند، خودرا کوچک وکم سواد می بیند. خواند ، میداهمه عظمت ها وجلال هاست . شناخت خدا به عظمت وبزرگی ، اسنان ناتوان وحقیر را به کرنش وتعظیم در برابراو وامی دارد .
2- احساس نیاز و وابستگی
انسان ، عاجز ، نیازمند وناتوان است وخداوند ،دراوج بی نیازی وغنای مطق ،وسررشته دارامور انسانهاست . این هم عاملی است ، تاانسان دربرابر خداوند بندگی کند .
3 – سپاس نعمت
توجه به نعمت های بی حساب وفراوانی مه از هر سو ودر هر زمینه ما زمینه مارا احاطه کرده ، قوی ترین انگیزه رابرای پرستش پروردگار ایجادمی کند .نعمت هایی که حتی پیش از تولد شروع می شود ودر طول زندگی همراه ماست ودر آخرت هم (اگر شایستگی داشته باشیم ) از آن بهره مند خواهیم شد .قرآن به این نکته اشاره کرده وبه مردم زمان پیامبر (ص ) می فرماید :
فلیعبدوارب هذا البیت الذی طعمه من جوع وامنهم من خوف "
باید خدای کعبه را عبادت کنند ، خدایی که آنان رااز گرسنگی نجات دادواز ترس ،ایمن ساخت .
4 – فطرت
درسرشت انسان ، پرستش ونیایش وجود دارد ، اگربه معبود حقیقی دست یافت ، که کمال مطلوب همین است ،واگر به انحراف وبیراهه دچارشد ، به پرستش معبودهای بدلی وباطل می پرداز .بت پرستی ، ماه وخورشید پرستی ، گوساله وگاوپرستی ، نمونه هایی انحرافی است که وجود دارد ، کسانی هم پول ومقام وهمسروماشین ومدال و...رامی پرستند .
انبیا آمده اند تافطرت را در مسیر حق ،هدایت کنند وانسان را از عبادت های عوضی نجات بخشند .حضرت علی (ع) درمورد بعثت رسول خدا (ص ) می فرماید : فبعث الله محمد ابالحق لیخرج عباده من عباده الاوثان الی عبادته ...خداوند حضرت محمد (ص ) را برانگیخت ، تابندگانش را از بت پرستی به خدادپرستی دعوت کند .
روح عبادت درفطرت انسان نهفته است واگر درست رهبری نشود به عبادت بت وطاغوت می گراید . مثل میل به غذا که درهرکودکی هست ، ولی اگر راهنمایی نشود کودک خاک می خورد ولذت هم می برد . بدون هدایت صحیح این گرایش فطری نیز ، انسان به عشق های زودگذز پوچ یا پرستش های بی محتوای انحرافی دچار می شود .
چگونه عبادت کنیم ؟
مگر نه اینکه نشانی هرخانه را باید از صاحب خانه گرفت ؟ ومگرنه اینکه درهرضیافت ومهمانی ، باید نظر میزبان را مراعات کرد ؟
عبادت ، حضور دربرابر آفریدگاراست ونشستن برسرمائدههای معنوی که برای بندگان خودفراهم کرده است .
پس چگونگی عبادت راهم ازاوباید فراگرفت وبه دستور اوعمل کرده ودیدکه اوچه چیزراعبادت دانسته و عبادت را به چه صورت ازما طلبیده است ؟
غیرازشکل ظاهری عبادات ، به خضوی نماز که بیشتر درچگونگی آن سخن خواهیم گفت ، محتوای عبادت راباید از دیاولیای دین وتن مکتب شناخت و به کاربست .
بهترین عبادت ها آن است که :
1- آگاهانه باشد .
دورکعت نماز انسان آگاه ودانا ، از هفتاد رکعت نماز شخص نادان برتر است . وعبادت کننده نا آگاه ، همچون الاغ آسیاب است که می چرخد ولی پیش نمی رود .
امام صادق (ع) می فرماید : کسی که دورکعت نماز بخواند وبداند باکه سخن می گوید ، گناهانش بخشیده می شود . دراین صورت است که نماز ، معراج روح می شود وعامل بازدارنده از فساد وموجب قرب به خدا می گردد.
2 – عاشقانه باشد .
آنچه موجب نشاط روح درعبادت می شود وعابداز پرستش خود لذت می برد ، عشق به اله وشوق به گفت وگوی بااوست .
عبادت هایی بی روح واز روی کسالت وسستی و خمودی ، نشانه نداشتن شور وشوق نیایش ونجواباپروردگاراست .دردعا می خوانیم :
" واجعل نشاطی فی عبادتک "
خداوندا نشاط مرا درعبادت خودت قراربده .
آنان که از عبادت لذت نمی برند ، همچون بیمارانی هستند که از غذای لذیذ ، لذت نمی برند .
اگر این شوق وعش باشد ، دیگر چندان نیازی به تبلیغ ، تشویق وتحریک از بیرون نیست ، بلکه انگیزه درونی انشان را به عبادت وامی دارد وآنگونه که برای دیدار شخصیت معروف ومحبوبی ، لحظه شماری می کنیم واز آن دیدار ، مسورز می شویم ، از عبادت هم به وجد ونشاط می آییم .
برای عاشقان ، شنیدن صدای اذان اعلام فرارسیدن لحظه دیداراست . پیامبر اسلام به بلال می فرمود : ارحنا یابلا ای بلال مارااز غم و تلخی نجات بخش . این شوق زاید الوصف آن حضرت را به نماز می رساند .
3 – خالسانه باشد .
هیچ چیز همچون ریا وخودنمایی ومردم فریبی ، آفت عبادت نیست . از طرف دیگر ، هیچ چیز چون خلوص ، ارزش آفرین عبادت ونماز نیست . البته داشتن اخلاص در عبادت بسیار دشوار است ، ودل وجان رااز تهاجم وسوسه های ابلیسی رهاندن ، رنجی بزرگ دارد و همتی بلند واراده ای نیرومند می طلبد. عبادت تاخالص نباشد ، در درگاه الهی پذیرفته نیست وتنها پیشانی بر زمین سودن وقرائت صحیح داشتن ودرصف اول جماعت ایستادن و....ملاک نیست .باید نمازوبندگی از رنگ ریا پاک وبه رنگ الهی صبغه الله آراسته باشد تابه خدابرسد .تعبیر قرآن چنین است :
"وما امرواالالیعبدوالله مخلصین له الدین "
هیچ دستور عبادی برای مردم نیامده مگر آنکه امربه اخلاص درآن شده است .
4 – خاشعانه باشد .
خشوع ، حالت قلبی انسان درعبادت ونتیجه توجه کامل به مقام بندگی درآستانه الهی است . آنکه نیاز وعجزخودرا می داند وعظمت وکمال الهی را می شناسد ودر عبادت خودرا دربرابر آن خدای بی همتا وآگاه می یابد . حالتی متناسب بااین حضور پیدامی کند ، درایناین حالت قلب ، خاشع می شود ، نگاه افتاده می گرددو قرآن در توصیف مومنان وعبادتشان می فرماید:
" الذین هم فی صلاتهم خاشعون "
درنمازشان خاشع اند .
این حالت ، محصول آن توجه است . درحدیث می خوانیم :
اعبدواله کانک تراه
خدارا چنان عبادت کن که گویا اورامی بینی .
فصلها لوقتهاصلاه مودع
چنان نماز را دروقت خودش بخوان که گویا آخرین نماز است .
یعنی همواره این حالت را داشتن که گویا فقط برای همین یک نماز ، فرصت باقی است .
5 – مخفیانه باشد .
رسول خدا(ص) فرمود:
اعظم العباده اجرااخفاها
پاداش عبادتی بیشتر وبزگتر است که مخفی ترباشد .این برای آن است که عبادت ( به خصوص عبادت های مستحب ) درخصوص جمع ، زمینه بیشتری برای تظاهروریا دارد .
البته این درمواردی است که اسلام ، خودامربه عبادت اشکار نکرده باشد ، همچون نماز جماعت در مسجد که از نمار فرادای درخانه برتراست .
شیطان ،دشمن رستگاری انسان است وسوگند خورده است که همواره درراه انسان ، چاه گمراهی بکند وپرتگاه گناه پدید آورد وانسان رامانند خودش جهنمی کند . از این رو برای تباه ساختن عمل انسان ، دام می گسترد وعبادت اورافاسد می کند .یا از راه ریا وخراب کردن نیت .یا پدیدآوردن عجب وخودپسندی به خاطر عبادت . یا از طریق سلب توفیق ازانساندن به گناه ،که موجب تباه شدن وهدر رفتن زحمت انسان در طریق بندگی می شود . همچون کشاورزی که محصول زحمت های طاقت فرسایش ، باجرقه ای می سوزد ودود می شود ویا جامی از آب زلال که باافتادن حشره یا ریختن خاک درآن آلوده می شود .

منابع :
برگرفته از کتاب رازنماز
تالیف : محسن قرائتی