توریسم واژه ای است متشکل از دو بخش تور (Tour) یعنی سفر ، سیاحت ، مسافرت یا گردش کردن و ایسم (Ism) که پسوندی است مصطلح به معنای مکتب با طرز تفکری خاص .

در واقع توریسم یعنی مکتبی که پایه ی فکری ان سیاحت و جهانگردی است و توریست کسی است که به مسافرت و جهانگردی می پردازد .

گردشگری یا توریسم ، واژه ای فرانسوی است که از ریشه ی تور گرفته شده است . تور در زبان فرانسه به معنای حرکت دورانی ، عمل پیمودن ، طی کردن ، سیر کردن و گردش نمودن می باشد .

واژه ی توریسم نخستین بار در مجله ای تحت عنوان اسپورتینگ مگزین بکار برده شد .

در فرهنگ اکسفورد توریسم به معانی مختلف از جمله : سفر کوتاه و گذر کردن از جایی ، و یا : تجارت تهیه ي خدمات وپذیرایی براي مردمانی که از یک مکان دیدن م ی کنند و فرهنگ و بستر نیز بیان می دارد: مسافرتی که به منظور تجارت، لذت و یادگیري صورت گیرد و به نقطه شروع بازگردد .

توريسم مجموعه تعامل هايي است که در فرايند جذب و ميهمانداري ، بين توريست ها ، سازمان هاي مسافرتي ، دولت هاي مبدا ، دولت هاي ميزبان و مردم محلي برقرار مي شود .

معادل فارسی توریسم را جهانگردی و معادل عربی توریسم سیاحت می باشد .

جهانگردی از نظر لغوی به معنی سیاحت ، مسافرت و گردش در شهرهای دنیا می باشد .

گردشگری به مجموعه فعالیتی اتلاق میشود که در جریان مسافرت یک گردشگر اتفاق می افتد ، این فرایند شامل هر فعالیتی از قبیل برنامه ریزی سفر ، مسافرت به مقصد ، اقامت ، بازگشت و حتی یاداوری خاطرات ان نیز می شود . همچنین فعالیتی را که گردشگر بعنوان بخشی از سفر انجام می دهد ، نظیر خرید کالاهای مختلف و تعامل میان میزبان و مهمان را نیز در بر می گیرد .



گردشگري در اسلام

همه مخلوقات الهي در سير و سفر از مکاني به مکان ديگر و از زمکاني به زمان ديگر ، در جهت کمال حرکت مي کنند . قرآن که براي هدايت بشر نازل شده است در ايه هاي بسياري بر سير وسفر تاکيد داشته و در خطابه هاي مختلف از انسان دعوت مي کند که به مسافرت و گردش در زمين بپردازد . اهميت و توجه قرآن کريم به موضوع گردشگري به طور صريح بيان شده است بطور مثال :

قد خلت من قبلکم سنن فسيروا فى الارض فانظروا کيف کان عاقبة المکذبين. ( آل عمران ، آيه 137)

" همانا پيش از شما مللي بودند و رفتند ، در اطراف زمين گردش کنيد تا ببينيد آنانکه وعده هاي خود را تکذيب کردند چگونه هلاک شدند . "

در احاديث و روايات معتبر نبوي و ساير معصومين به اهميت و فوايد گردشگري اشاره شده است .

پيامبر اسلام ( ص ) : مسافروا ، تصحوا و ترزقوا – سفر کنيد تا سلامت شويد و روزي يابيد . ( ميزان الحکمه 4/468 )

توريست

توريست به کسي اطلاق مي شود که صرف نظر از کنجکاوي به قصد تفنن و تفريح سفر مي کند . در جايي ديگر به کسي که براي خشنودي خود و لذت بردن مسافرت مي کند ، توريست گفته شده است . توريست ، فردي است که بيش از يک روز و کمتر از يک سال در محلي غير از زيستگاه دائمي خود بماند . توريست کسي است که با نيت کار ، تفريح و يا لذت بردن از محيط پيرامون از محل زندگي دائم خود دور شده و براي مدتي که مي تواند بين يک روز تا يک سال باشد در محل ديگري بماند .

بر اساس تعريف بين المللي « توريست کسي است که به منظور تفريح ، بازديد از نقاط ديدني، معالجه ، تجازت ، ورزش و زيارت به کشور ديگري سفر کند ، مشروط بر اينکه مدت اقامت او از 24 ساعت کمتر و از 6 ماه بيشتر نباشد و در فاصله اي کمتر از 70 کيلومتر انجام نگيرد .

گردشگر

سازمان جهاني جهانگردي گردشگررا اينگونه تعريف نموده است :

گردشگر: کسي که حداقل يک شب در يک اقامتگاه عمومي يا خصوصي در محل مورد بازديد ، به سر برد .

گردشگر يک روزه : گردشگري که شب را در يک اقامتگاه عمومي يا خصوصي در محل مورد بازديد به سر نمي برد .





انواع توریسم

توریسم ، دارای اشکال مختلف و انواع گوناگونی است ، که بسته به شرایط محیطی ، متفاوت می باشد ، همین مسئله باعث شده تا تقسیم بندی های گوناگونی برای انها بیان شود .

تقسیم بندی سازمان جهانی جهانگردی (W.T.O) فعالیتهای گردشگری به دسته های زیر تقسیم می گردند :

• توریسم فرهنگی

• توریسم طبیعی

• توریسم تجاری

• توریسم مذهبی

• توریسم ورزشی







1-توریسم تفریحی Leisure tourism

این گروه ازجهانگردان شامل افرادی است که برای استفاده از تعطیلات و سایر موارد تفریحی و وقت گذرانی به مسافرت و گردش می روند . در این ، گردش گران با استفاده از تعطیلات برای تفریح ، استراحت ، استفاده از آب و هوای گرم تر یا خنک تر از محل اقامت خود خارج شده و به مسافرت و سیر و سیاحت می پردازند جهانگرد تفریحی مایل است تا از زمانی که در سفر سپری می کند برای تجدید قوای روحی ، روانی جسم خود بهره ببرد . موارد مورد استفاده این جهانگردان متنوع بوده اما سهم قابل توجهی از آنها در رابطه با مسائل طبیعی از جمله سواحل دریاها ، پارکهای طبیعی و ... می باشد .

2- توریسم اجتماعی Social tourism

در این نوع جهانگردی عمدتا با هدفهای اجتماعی ، مردم شناسی ، جامعه شناسی و انتقال آن مورد نظر است دیدار از دوستان ، آشنایان و خویشاوندان نیز از نوع جهانگردی اجتماعی بشمار می ایند .

3- توریسم درمانی ( سلامت ) Health Tourism این نوع شامل افراد و گروههایی هستند که برای استفاده از تغییر آب و هوا ( با هدف پزشکی و درمانی ) استفاده از آبهای معدنی ، گذران دوران نقاهت ، معالجه و نظایر آن اقدام به مسافرت می کنند .

4- توریسم آموزشی و فرهنگی Educational Tourism / Cultural Tourism

این نوع جهانگردی برای آشنایی مواریث فرهنگی و هنری ، آداب و رسوم ، بناها و آثار تاریخی با هدفهای آموزشی ، تحقیقاتی و پژوهشی ، صورت می گیرد .

5- توریسم مذهبی و زیارتی Religious Tourism

این نوع از جهانگردی یکی از رایج ترین اشکال جهانگردی در سراسر جهان است . جاذبه های مذهبی ، زیارتگاهها و اماکن مقدسه هر ساله تعداد زیادی از جهانگردان را به سوی خود جلب می کنند .

6- توریسم بازرگانی و تجاری Business Tourism

سفرهایی که افراد برای شرکت در بازار و نمایشگاه های کالا و صنایع و یا سرکشی و بازدید تاسیسات و کارخانه ها و نظایر آن انجام می دهند در زمره این نوع از گردشگری است .

7- توریسم سیاسی Political tourism

مسافرت به منظور شرکت در اجلاس و مجامع بین المللی ، کنگره ها و سمینارهای سیاسی ، جشنهای ملی و مذهبی ، مراسم ویژه سیاسی مانند تدفین رهبران و شخصیتهای سیاسی ، پیروزی رهبران احزاب و به حکومت رسیدن آنها و نظایر آن جهانگردی سیاسی خوانده می شود .

8-توریسم ورزشی Sport Tourism

هر نوع مسافرتی که به منظور فعالیتهای ورزشی باشد و این مسافرتها ممکن است به صورت انفرادی یا دسته جمعی صورت گیرد توریسم ورزشی گویند .

9- توریسم طبیعت ( اکوتوریسم ) Tourism ( ecotourism) Natural

توریسم طبیعت که به عنوان اکوتوریسم نامیده می شود پدیده نسبتا تازه ای است که فقط بخشی از کل صنعت توریسم را نشان می دهد . اکوتوریسم به آن دسته از توریسم اطلاق می شود که مبنی بر هدف مسافرت هدفمند به مناطق نسبتا طبیعی برای مطالعه ، لذت جویی و استفاده معنوی از مناظر گیاهان و جانوران و هر نوع جنبه فرهنگی معاصر یا گذشته موجود در این مناطق باشد .

10- ژئوتوریسم

از انواع توریسم که به تازگی مطرح شده و شباهت بسیاری با اکوتوریسم دارد ، ژئوتوریسم است که از ترکیب وازه های ژئو ( زمین ) و توریسم ( جهانگردی ) پدید آمده است که نیازمند بهره گیری توریسم از علوم زمین ، به ویژه جغرافیای طبیعی ، زمین شناسی ، ژئوفیزیک و سایر علوم طبیعی است در این میان به لحاظ کارکردی ، مورژئوفولوژی به دلیل بررسی اشکال زمین به لحاظ جنسی ، زمان و شکل – که لندفرم ها نیز نتیجه ی عملکرد پدیده های شکل زایی و زمین ساخت بیرونی است – از اهمیت ویژه ای برخوردار است . بنابراین ژئوتوریسم ، علم بررسی و بهره گیری از شکل های ناشی از فرایندهای بیرونی در جهت توسعه گردشگری است . این فرایند باعث به وجود آوردن شکل های مختلف خشکی ها با چشم اندازهای گوناگون می شود که شرایط زیستی و آب و هوایی سبب دگرگونی محیط های مختلف شده و در هر منطقه با ویژگی اقلیمی متفاوت شرایط گوناگونی را پدید می آورد.

11- توریسم مناطق خشک Desert Tourism

12- توریسم الکترونیکی (اینترنتی ) Electronic tourism

13- گردشگری جنوبگان Antarctic Tourism

سفرها و بازدیدهایی از مقاصد در داخل مدار قطب جنوب که اغلب از طریق دریا انجام می شوند .

14- گردشگری مناسب Appropriate Tourism

گونه و مقیاسی از گردشگری که از نظر شرایط اقتصادی ، اجتماعی ، زیست محیطی و سایر جنبه ها برای یک منطقه مناسب دیده می شود .

15- گردشگری آبی Aquatic Tourism

16- گردشگری شمالگان Arctic Tourism

سفرها و بازدیدهایی از مقاصد واقع در داخل مدار قطب شمال ، در حال حاضر عمدتا در کانادا و اسکاندیناوی که دسترسی جادهای امکان پذیر است صورت می پذیرد .

17- گردشگری شهری City Tourism / Urban Tourism

18-گردشگری بومی Domestic Tourism

19- گردشگری قومی Ethnic Tourism

20- توریسم صنعتی ( كارخانه اي ) Industrial Tourism /Factory Tourism

سفرها و بازدیدهای انجام شده از محل های کار مانند کارخانه های مواد غذایی و نساجی و ... و حتی معادن و ایستگاههای تولید نیرو ، برای مشاهده فرایندهای تولید .

21- توریسم روستایی ( مزرعه اي ) Rural Tourism / Farm Tourism

گردشگری در مقاصد حومه ی شهرها . گردشگری روستایی اغلب با گردشگری مزرعه شناخته می شود اما گردشگری روستایی مفهوم گسترده تری را شامل می شود که در برگیرنده مسیرهای ویژه طبیعت گردی ، مکانهای گردش دسته جمعی ، مراکز تفسیر و موزه های کشاورزی و مردم شناسی است .

22- توریسم ورودی / داخلی Inbound Tourism / Internal Tourism

سفر و گردشگری به یک کشور توسط ساکنان سایر کشورها .

23- گردشگری بین المللی International Tourism

24- توریسم تشویقی Incentive Tourism

سفر توسط کارمندان ، فروشندگان و یا نمایندگان و خانواده های انها که هزینه آن توسط شرکت یا موسسه تجاری به عنوان پاداش رسیدن به فروش مورد نظر و یا شایر اهداف و یا کارهای برجسته کارمندان و یا به عنوان محرکی در جهت رسیدن به اهداف اینده ، تقبل شده است .

25- گردشگری انبوه Mass Tourism

26-گردشگری ملی / خروجی National Tourism / Outbound tourism

گردشگری توسط ساکنین یک کشور به مقصد سایر کشورها .

27- گردشگری فضایی Space Tourism

28-گردشگری جوانان youth Tourism

29- گردشگري پايدار sustainable tourism

برگرفته از مفهوم توسعه پايدار ، و به عنوان مدلي از توسعه اقتصادي است تا كيفيت زندگي مردم جامعه ميزبان را بهبود بخشد ، تجربه ي نابي براي بازديد كننده به همراه داشته و كيفيت محيط زيست را حفظ نمايد و اجراي آن هم بستگي به جوامع ميزبان و هم بازديدكنندگان دارد .

30- گردشگري با هدف مشترك common interest tourism

گردشگري با هدف مشترك اغلب با اقامت طولاني مدت و استفاده محدود از تسهيلات و خدمات تجاري در محل مورد بازديد همراه است . مثل ديدار از دوستان و اقوام ، تحصيل و مذهب .