تنخواه وتنخواه گردان وجوهی است که بدون رعایت مراحل تفصیلی اجرای بودجه ازمحل اعتبارات مصوب دربودجه برای هزینه های جاری وعمرانی درنظرگرفته میشود.
تنخواه گران به کسی گویند که وجه تنخواه برعهده او پرداخت میگردد. براساس قانون محاسبات عمومی به 4صورت است : 1- تنخواه گردان خزانه : وجی که بموجب قانون وبه میزان معین درهرسال مالی ازمحل حساب درآمدهای عمومی نزدبانک مرکزی برای رفع احتیاجات نقدی خزانه دراول همان سال به وزارت اموراقتصادی ودارایی داده میشود
تنخواه گردان استان : وجهی که خزانه ازمحل اعتبارات مصوب به منظورایجادتسهیلات لازم درپرداخت هزینه های جاری وعمرانی دستگاههای اجرایی محلی تابع نظام بودجه استانی دراختیارنمایندگی های خزانه درمرکزاستان قرارمی دهد.
تنخواه گردان حسابداری: وجهی که خزانه یا نمایندگی خزانه دراستان ازمحل اعتبارات مصوب برای انجام بعضی ازهزینه های سالجاری وتعهدات قابل پرداخت سالهای قبل دراختیارذیحساب قرارمیدهدتادرقبال حواله های صادره واریزوباصدوردرخواست وجه مجددا دریافت گردد.
تنخواه گردان پرداخت : وجهی است که ازمحل تنخواه گردان حساب داری ازطرف دیحساب با تائید بالاترین مقام اجرایی وبا مقامات مجازازطرف آنها برای انجام برخی هزینه ها دراختیارواحدها یا ماموریتی که بموجب این قانون وآیین نامه های اجرایی آن مجازبه دریافت تنخواه گردان هستندقرارمیگیرد تابتدریج که هزینه های مربوط انجام میشوداسنادهزینه تحویل ومجددا وجه دریافت دارند.
و پیش پرداخت : پرداختی که ازمحل اعتبارات مربوط به احکام - قراردادا طبق مقررات - پیش ازانجام تعهد صورت میگیرد .
وعلی الحساب : پرداختی که به منظورادای قسمتی ازتعهد بارعایت مقررات صورت میگیرد .
مرحله چهارم : نظارت بربودجه :
نقش اساسی دررسیدن به اهداف پیش بینی شده دربودجه وبرنامه های دولت داردهرچه برنامه ای ترتهیه شود نظارت برآن هم بنحو مطلوبتری انجام میشود.
ودرایران 4 طریق است : نظارت مالی - عملیاتی - قوه مقننه - قوه قضائیه
نظارت مالی : نظارت وزارت دارایی مالی است وبیشترجنبه اداری دارد بعدازابلاغ بودجه مصوب وقبل ازپرداخت هرگونه وجهی به دستگاههای اجرایی وذینفع بایستی مراحلی ازتخصیص اعتبار - مبادله موافقتنامه - تشخیص - تامین اعتبار- تعهد وغیره طی شودتادستگاه اجرایی بتواندازاعتبارمصوب مربوط به خوداستفاده نماید.
ذیحساب : ماموریست که به موجب حکم وزارت اقتصادودارایی ازبین مستخدمین رسمی واجدصلاحیت به منظورنظارت وتامین هماهنگی لازم دراجرای مقررات مالی ومحاسباتی دروزارتخانه ها- موسسات - شرکتهای دولتی ودستگاههای اجرایی محلی وموسسات ونهادهای عمومی غیردولتی به این سمت مصوب میشودووظیفه ذیحسابان جنبه مالی دارد.

خزانه داریکل کشور: محل نگهداری وجوه درآمدهای عمومی دولت ومواردی که قانون پیش بینی شده است می باشد وزیرنظروزارت اموراقتصادی ودارایی قراردارد ووجوه مربوط به خزانه درحسابهایی که به همین منظورنزدبانک مرکزی مشخص شده است واریزمیگردد ودریافت هرگونه وجهی براساس قانون درحدوداختیارات مصوب بعمل می آید.

کمیته تخصیص اعتبار: اعتبارمصوب فعالیتهای جاری وعمرانی به یکباردروجه دستگاه اجرایی کارسازی نمیگردد بلکه عمل تخصیص درچند مرحله صورت میگیرد
نظارت عملیاتی یانظارت سازمان مدیریت وبرنامه ریزی کشور:جنبه عملیاتی داردودرحین اجرای طرح یا فعالیت صورت میگیرد .
نظارت قوه مقننه : درکشورهایی که ازنظارم پارلمانی پیروی میکنند معمولاچنین نظارتی ازوظایف قوه مقننه است وبدینمنظورانجام میگیرد که بررسی گردد .
وشامل : 1- نظارت قضایی - پارلمانی - قضائی

وظایف دیوان محاسبات به دودسته : 1- وظایف نظارتی ودوم تهیه لایحه تفریح بودجه
تفریح یعنی فارغ آمدن - یعنی تجزیه وتحلیل عملکردمالی دولت ومکلف است بابررسی حسابها واسنادتطبیق با صورت حساب عملکرد سالانه بودجه کل کشورنسبت به تهیه تفریغ بودجه سالانه اقدام وهرسال گزارش بودجه سال قبل را به انضمام نظرات خودبه مجلس شورای اسلامی تسلم وهرنوع تخلف ازمقررات را رسیدگی وبه هیات های مستشاری ارجاع نماید

نظارت پارلمانی : ازطریق مجلس شورای اسلامی وآخرین مرحله نظارت بربودجه محسوب میشود وشامل رسیدگی به لایحه تفریغ بودجه ورسیدگی درقالب سوالات نمایندگان مردم درمجلس و برخی نظارت قوه قضائیه ازطر یق سازمان بازرسی کل کشورکه برحسن جریان امورواجرای صحیح قوانین دردستگاههای اداری صورت میگیرد.

روشهای پیش بیتی درآمدها وبرآوردهزینه ها
یکی روش های پیش بینی درآمدها : شامل روش سال ماقبل آخر- روش حدمتوسط ها - روش پیش بینی مستقیم - روش سنجیده منظم /
روش های بر آورد هزینه ها: ازلحاظ برآوردهزینه ها ورسیدگی به آنها به هفت نوع بودجه را تقسیم کرده اند:
بودجه متداول یا سنتی - بودجه ریزی افزایشی - بودجه برنامه ای - بودجه عملیاتی - بودجه ریزی به روش برنامه ریزی - طرح ریزی وبودجه ریزی - بودجه ریزی برمبنای صفر - بودجه منعطف یا متغییر/
بودجه متداول : هزینه دستگاههای اجرایی به تفکیک فصول وموادهزینه برآوردمیشودولی عملیاتی که اجرای آنها موردنظراست دربودجه منعکس نمیشود.
بودجه ریزی افزایشی : دراین سبک بودجه ریزی حجم عملیات دستگاه را ثابت فرض میکنند وافزایش با کاهش هزینه ها را دربرابرحجم عملیات ثابت مقایسه وبرآورد مینمایدکه به نگهداشت سطح عملیات موسوم است .
نگهداشت سطح : حجم عملیات را ثابت فرض میکنیم وتغییرات قیمت کالاها وخدمات را به صورت افزایش یاکاهش موردتعدیل قرارمیدهیم دراین حال ارقام بدست آمده را نگهداشت سطح میگویند.
توسعه عملیات : تغییراتی که درجهت افزایش حجم عملیات دستگاه یا تعدیل پرسنل دستگاه بوجودمی آید .
بودجه برنامه ای : درآن اعتبارات برحسب وظایف برنامه ها وفعالیتهایی که سازمان دولتی درسال مالی اجرای بودجه برای نیل به اهداف خودبایدانجام دهد پیش بینی شده باشد.
بودجه عملیاتی : مرحله پیشرفته تری ازبودجه برنامه ای است دربودجه عملیاتی علاوه برتفکیک اعتبارات به وظایف - برنامه ها - فعالیتها وطرح ها حجم عملیات وهزینه های اجرای عملیات دولت ودستگاههای دولتی طبق روش های علمی مانندحسابداری قیمت تمام شده محاسبه واندازه گیری میشود.

بودجه عملیاتی 4 اصل است
سیستم حسابداری قیمت تمام شده - روش اندازه گیری کار- نرم - استاند ارد