اصول برنامه ريزي آموزشي

لذا از میان اصول متعدد برنامه ریزی به توصیف چند اصل مهم و اساسی بسنده میکنیم:


1- اصل جامعیت

بنا به نظریه تئوری ، خرده سیستمهای درون یک سیستم کلی ، همواره با هم در ارتباطند و هر نوع تغییری در یکی از خرده سیستمهای درون سازمان ، تاثير قابل ملاحظه ای روی خرده سیستمهای دیگر به جای خواهد گذاشت.


2-اصل مشارکت

هنگامی که سخن از مشارکت در برنامه ریزی به میان می آید ، معنای آن این است که برنامه ریزی منحصرا تصمیم گیری توسط معدودی از مدیرانی که در راس هرم سازمان جای دارند ، نیست . بلکه فرآیندی است که مشارکت همگان را طلب می کند و همه کسانی که به نوعی در معرض نتایج برنامه ها قرار دارند، بایدتا حدودی در میان نقش داشته باشند.


3- اصل تعهد

تجربه نشان داده است برنامنه ای که از روی تعهد و احساس مسئولیت تهیه شود و به دست اشخاص متعهد به اجرا درآید ، احتمال موفقیت آن بیش از برنامهای است که در تهیه کننده گان و مجریان آن روحیه تعهد و احساس مسئولیت کمتری وجود داشته باشد.لزوم سپردن کارهای مهم ، به دست کارگزاران متعهد ، مسئله ای است که سده ها پیش از این مورد توجه پیشوایان دینی ما بوده است و این بزرگواران در گفتارها و نوشتارهای خود ، این مسئله را به روشنی بیان کرده اند.

در عهد نامه حضرت علی بن ابیطالب علیه السلام به مالک اشتر موضوع انتخاب کارگزاران متعهد مطرح شده و لزوم رعایت آن به وضوح یادآوری شده است.

امام علی ( ع ) در این عهدنامه چنین فرموده اند :

(سپس در کار عاملان خود بیندیش و پس از آزمودن به کارشان بگمار و به میل خود و بی مشورت دیگران به کاری مخصوصشان مدار ، که به هوای خود رفتن و بروی دیگران ننگریستن ، ستمگری بود و خیانت ، و عاملانی این چنین را در میان کسانی جو ، که تجربت دارند و حیا ، از خاندانهای پارسا که در مسلمانی قدمی پیشتر دارند و دلبستگی بیشتر است و آبرویشان محفوظتر و طمعشان کمتر و عاقبت نگری شان فزونتر. )

4- اصل واقع بینی

از جمله اصول و موازینی که باید در برنامه ریزیهای آموزشی مد نظر باشد ، اصل توجه به واقعیتها است . براساس این اصل ، برنامه ریزان باید اطلاعات دقیقی درباره واقعیت اجتماعی ، فرهنگی ، سیاسی ، اقتصادی و ..... جامعه در اختیار داشته باشند و بر مبنای اطلاعات کسب شده فعالیت خود را آغاز نمایند.


5- اصل استمرار

در فصل سوم این کتاب و در بحث مراحل برنامه ریزی ، این مراحل را بر حسب تقدم و تاخر مطرح نمودیم و مشاهده کردیم که ارزشیابی از لحاظ سلسله مراتب ، در آخرین مرحله از مراحل ، مذکور قرار میگیرد . اما تقدم و تاخر مراحل مذبور و قرار دادن ارزشیابی در مرحله آخر ، نباید این اندیشه را به ذهن متبادر سازد که با انجام ارزشیابی ، کار برنامه ریزی پایان پذیرفته است و زنجیره فعالیتهای برنامه ریزی به ارزشیابی منتهی شود. بلکه باید پذیرفت که برنامه ریزی فرآیندی مستمر و پایان ناپذیر است که با انجام پژوهش و کار بست یافته های پژوهشی می توان فرآیند برنامه ریزی را تداوم بخشید . همچنین با انجام ارزشیابی ، از همان مراحل اولیه برنامه ریزی یا به سخن دیگر با ارزشیابی از فرآیند نه منحصرا ارزشیابی از محصول و انجام اصلاحات لازم در طول برنامه ریزی و اتخاذ تصمیم بر اطلاعات و داده های جدید ، میتوان به جای مقطعی پنداشتن برنامه ریزی ، اصل مستمر تلقی کردن آن را به دست اندرکاران قبولاند.


6- اصل توجه به نوآوریها

تحولات اجتماعی ، فرهنگی ، علمی و .... در مردم که مخاطبان برنامه ها هستند ، انتظارات و خواستهای جدید را به وجود می آورد که این امر به نوبه خود ضرورت ایجاد تغییر و تحول در برنامه ها را تقویت می نماید. بر این اساس ، برنامه های خود را با تحولات جدید مخاطبان و با بهره گیری از نوآوریها ، برنامه های خود را با تحولات جدید همگام و هماهنگ سازند. یعنی آنان باید با پژوهش و مطالعه ، چه در اندیشه و چه در عمل ، به نوآوری روی آوری روی و به فعالیتهای خود پویایی ببخشند.

استفاده از نوآوریها به عنوان یک اصل باید به بهبود کیفیت ، جایگزینی روشهای کهنه با روشهای نوین ، سهولت دسترسی به اطلاعات تازه و تسریع در کارها و در نهایت به برآورده شدن انتظارات جدید مخاطبان برنامه ها بینجامد.