هوشنگ نام او به معنی کسی که حانه های خوب فراهم می سازد و یا کسی که حانه های خوب می بخشد و لقب او در اوستا پردانه است به معنی کسی که برای حکومت تعیین شده که در فارسی به صورت پیشداد در می آید به معنی نخستین کسی که قانون می آورد و آغاز سلسله پیشدادیان از اینجاست در برخی از متنهای پهلوی هوشنگ و وئیکرو دو برادری هستند که یکی فرمانروایی رانبیان می نهد و دیگری کشاورزی را. هوشنگ و تهمورث جزء نخستین فرامانروایان افسانه ای فرض شده اند و هوشنگ را فرمانروای هفت کشور دانسته اند. در شاهنامه هوشنگ فرزند زاده کیومرث است هوشنگ بر دیو سیاه پیروز می شود و کشف آتش را به او نسبت می دهند بنا به روایت شاهنامه هوشنگ روزی با تنی چند از ملازمان به سوی کوه میرود از دور ماری تیره تن را میبیند که دود از دهانش برمیخیزد هوشنگ با نیروی تمام سنگی را به سوی او پرتاب میکند که به سنگ دیگری میخورد و به این ترتیب فروغ آتس پدیدار می شود و راز آتش کشف میشود جشن سوه را یادبودی از این واقعه می دانند تهمورث نام او با نیرومندی ارتباط دارد او با دیو ها میجنگد و بر آنها پیروز میشود تهمورث مدت سی سال اهریمن را به سنگ میکشد و بر او سوار میشود تا اینکه اهریمن همسر تهمورث را با انگبین و ابریشم فریب میدهد و در گذرگاه البرز او را بر زمین میزند و او را می بلعد که سرانجام جمشید او را از شکم اهریمن بیرون می کشد. در متنهای پهلوی رفتن نژادهای گوناگون از خونیرس به کشورهای دیگردر زمان فرمانروایی تهمورث صورت میگیرد. مردم بر پشت گاو اساطیری سرستوک مینشیند و به سرزمین جدید میروند در طی این سفر و بر پشت این گاو است که شبی در میان دریا باد بر آتشوانهای پر آتشی که بر جای پشت گاو قرار دارد و می کوبد و به دریا می اندارد این سه آتش دوباره به گاوها بر میگرداند و همه جا را روشن میکنند که نمادی از سه آتش اساطیری (آتش موبدان) آتش ارتشتاران و آتش کشاورزان تلقی شده اند و آنرا به دوره هوشنگ نسبت داده اند. در شاهنامه تهمورث پسر هوشنگ و لقب دیوبند دارد که بر اهریمن به افسون پیروز می شود در شاهنامه نیز پادشاهی تهمورث سی سال ذکر شده است.