به نام خدا

موضوع تحقیق: شهروند خبرنگار

ارتباط جمعی در عصر کنونی و در میان علوم اجتماعی نقش بسزایی دارد . در کشور های مختلف تدریس می شود . جهان کودک امروز ما خارج از مرزهای ملی تعریف می شود او با باران اطلاعات مواجه است . در واقع انسانها در جهان رسانه ای هر روز در معرض تأثیر رسانه ها هستند انسانها از قدیم و در نستهای خودشون با هم با خویشاوندان با همکاران رابطه برقرار می کردند . امروز هم همین ارتباط است ولی شاید بیشتر به شکل مجازی . یعنی در فضای اینترنت . در وبلاگ ها می آییم با دیگران درد و دل می کنیم تبادل نظر و عقیده می کنیم و تبادل آمال و انتظارت می کنیم بر اساس گزارش موسسه پژوهشی پیو حملات 11 ستامبر 2001 بیشترین ترافیک و رفت و آمد به سایت های خبری را شامل شد و افرادی برای کسب اطلاعات و نظر دادن به سوی ایمیل وبلاگ و تالارهای گفتگو سرازیر شدند . این پدیده همان روزنامه نگاری شهروندی یا شهروند خبرنگار و یا خودت روزنامه نگاری کن معروف است . قبل از جنگ عراق BBC می دانست افزایش تعداد عکسهای خود با موضوع تظاهرات ضد جنگ کار سختی است برای همین از مخاطبان خواست تا تصاویر گرفته شده با دوربین های شخصی و موبایل هایشان را ارسال کنند تا BBC آنها را در وب سایت نمایش دهد . ما رد پای شهروند خبرنگار را در حوادث طبیعی اعتراضها و اعتصابها و بسیاری از فعالیتهای جمعی بشر امروز می بینیم . هر شهروند با همراه داشتن یک تلفن موبایل و یا یک تبلت به خبرنگار تبدیل می شود .
بعضی ها شهروند خبر نگار را مزاحم رسانه های اصلی و بعضی هم می گویند به رسانه های جریان اصلی در پوشش اخبار کمک می کنند .
در واقع روزنامه نگاری شهروندی یا شهروند خبرنگار کار همان روزنامه نگاران حرفه ای را انجام می دهند . مثلاً یک فرد ساده در منطقه ماسوله گیلان خبر از رانش در این منطقه بر روی اینترنت و وبلاگ شخصی خود می کند دو حالت دارد :
حالت اول : او تبدیل به یک منبع خبری برای سایر رسانه های خبری شده است . ممکن است رسانه های دیگر با او تماس بگیرند و حتی پیشنهاد خبر نگار شدن برای آن رسانه در آن منطقه را به وی بدهند . حتی می توانند توسط گرفتن عکس و ارسال به وسیله اینترنت خبر را تکمیل کند و اطلاعات می تواند به صورت متن ، صدا ، تصویر و فیلم منتشر شود و در سراسر جهان منتشر شود . حتی او می تواند یک بخش نظر خواهی در وبلاگ خود بگذارد و بحث مردمی شکل بگیرد و در مورد موضوع رانش زمین و تأثیرات مخرب آن بر اقتصاد و منطقه و گردشگری بحث شود . حتی پای کارشناسان و مسئولین را هم به میان بکشد .
رسانه های سنتی نیازدارند به مشارکتی شدن برنامه هایشان برای جذب مخاطب ودرآمدزایی برای همین موضوع شهروند خبرنگار و صفحات وبلاگ و نظر خواهی ها خیلی مهم است .
حالت دوم : موضوع انحصار اطلاعات : رسانه های سنتی سالهاست که به این مسئله افتخار می کنند که صاحب جدیدترین و کامل ترین خبرها هستند . گرسنگی اطلاعاتی مردم را با تبلیغاتی مانند آخرین اخبار ، تازه ترین اطلاعات در برنامه های مختلف خبری صبح و عصر پر می کنند . اما امروزه رغیب جدیدی پیدا کرده اند او همان مزرعه دار پیری است که در منطقه ای دورافتاده کار می کند و ناگهان متوجه شیء می شود که در مزرعه اش فرود آمده است او از آن شیء عکس و فیلم می گیرد و در اینترنت می گذارد . حالا دیگر رسانه ها انحصار و کنترل اخبار را از دست داده اند و این همان آمدن شهروند خبرنگاران به عرصه رسانه ای می باشد .
در علوم ارتباطات رسانه ها به دو گروه تقسیم می شوند . جریان اصلی و جایگزین . شهروند خبرنگار زیر مجموعه رسانه های جایگزین است در رسانه های جریان اصلی چند نفر محدود برای جمع زیادی مخاطب تولید خبر و جهت دهی فکری می کنند . رسانه های جریان اصلی قانون مند هستند و دارای سازمان رسانه ای هستند و سلسله مراتب دارند . اما رسانه های جایگزین جمع وسیعی برای جمع وسیع دیگری تولید محتوا می کنند .
تعاریف مفاهیم موجود در شهروند خبرنگاری :
روزنامه نگاری شهروندی : جمع آوری ، نوشتن ، ویرایش ، تولید و توزیه اخبار و اطلاعات توسط افرادی است که به صورت حرفه ای آموزش ندیده اند .
روزنامه نگار شهروند : غیر حرفه ای هایی هستند که خبرها را در وبلاگ ها ، ویکی ها و شبکه های اجتماعی جمع آوری ، منتشر ، و تحلیل می کنند و برای اینکار از تبلت ، لب تاب ، تلفن همراه و دوربین دیجیتال بهره می برند .
روزنامه نگاری فرامحلی : به معنی پوشش اخبار در سطح کوچک که رسانه های جریان اصلی از پوشش آن خودداری می کنند . مثلاً پوشش اخبار یک محله . قسمتی از یک شهر یا کشور . جاذبه های گردشگری و امکانات بالقوه شهرستانهای دورافتاده به این روش می توانند معرفی شوند . رسانه های جریان اصلی می توانند از آن بهره مند شوند . وقتی یک وبلاگر از وقایع محل شهرستان دورافتاده اش می نویسد و و فیلم تهیه می کند می تواند مورد توجه رسانه های مرکزی قرار بگیرد و آنها او را استخدام کنند به عنوان خبر نگار خود برای پوشش اخبار آن منطقه .
روزنامه نگاری شبکه ای : به پردازش و توزیع اخبار به صورت سازماندهی شده و جمعی در شبکه اینترنت گفته می شود . در واقع گروهی از افراد از طریق اینترنت در موضوع واحدی به فعالیت روزنامه نگاری می پردازند . به نظریات یک گزارشگر و یا یک شهروند خبرنگار متکی نیست و بر خرد جمعی متکی است .
روزنامه نگاری خیابانی : یعنی تهیه گزارش و خبر به صورت عکس ، فیلم و متن از خیابانها ، کوچه ها و محیط های باز عادی و خبرنگاران آماتور سریع تر و راحت تر می توانند چنین اتفاقاتی را پوشش دهند . مانند : تصادفات نزاع های خیابانی .و شهروندخبر نگاران به دلیل سرعت دسترسی از خبرنگاران حرفه ای در این موضوع جلو ترند .
گام های رسیدن به روزنامه نگاری شهروندی :
برای اینکه ما بتوانیم یک کاربر عادی اینترنت را به شهروند خبرنگار تبدیل کنیم باید چند کار بکنیم . مانند : بالارفتن سواد رسانه ای افراد و آگاهی نسبت به ابزار ها و فناوریهای نوین . طرز کار با نرم افزار های گوناگون و شبکه های اجتماعی . همچنین حداقلی از دانش روزنامه نگاری نظیر خبر نویسی تفاوت خبر و گزارش و تیتر نویسی را آشنا شوند .
چند روش دیگر :
1 – در سایت های خبرب و یا وب سایت ها امکان نظر خواهی از یک مقاله یا گزارش از مردم وجود دارد . این تجربه خوبی برای روزنامه نگاری شهروندی است .
2 – خوانندگان رسانه ها و نشریات در کامل کردن یک گزارش به رسانه کمک کنند به وسیله اطلاعات جانبی خوانندگان که در مورد یک گزارش واحد به رسانه ارسال می کنند .
3 – روزنامه نگاری منبع باز : هنگامی که یک مطلب کامل می شود که خوانندگان نظر خود را بفرستند بر روی سایت آنلاین . پس بازخود به همراه اصل مطلب در نسخه چاپی روزنامه منتشر می شود .
اگر فرض کنیم یک خبر با منبع اشتباه و نادرست از سوی یک رسانه جریان اصلی منتشر شود و شهروندان آنرا بپذیرند مدت این پذیرش کوتاه است . زیرا رسانه های جایگزین مثلاً وبلاگ ها رسانه های اجتماعی خیلی زود دروغ آنها را افشا می کنند .
مثلاً : در قیام مردم بحرین رسانه های جریان اصلی و حکومتی اقدام به انتشار تظاهرات و برخوردهای شدیدنیروهای امنیتی آل خلیفه را با مردم نکردند ولی این شهروند خبرنگاران بودند که صدا ، عکس ، فیلم را با موبایل های شخصی خود تهیه و بر روی شبکه های اجتماعی می گذاشتند .
برخی معتقدند روزنامه نگار شهروندی و رسانه های سنتی نمی توانند به طور صلح آمیز در کنار هم زیست کنند . منابع خبری بزرگ ترین فاصله را میان روزنامه نگاری حرفه ای و آماتور ایجاد می کند . چون رسانه های اصلی از منابع زیادی بهره مند می شوند ولی رسانه های جایگزین بیشتر به یک منبع یعنی خود متکی هستند ولی در کل روزنامه نگاری شهروندی چشم انداز و آینده ای روشن دارد . رسانه های سنتی مجبورند برای پوشش دست اول از رویدادهای آنی و حوادث نابه هنگام تنها به کمک آماتورها و محلی ها کمک بگیرند .
از جمله معایب این پتانسیل عظیم رسانه ای :
- شهروند خبرنگاران فاقد هر گونه صلاحیت علمی و آکادمیک هستند و از اهلیت سیاسی و اجتماعی برخوردار نیستند .
- عدم دسترسی آنان به منابع معتبر موجب افزایش شایعه پردازی می شود .
- خود را به هیچ مرجعی پاسخگو نمی دانند .