درياي خزر با وسعتي حدود 244 / 463 کيلومتر مربع بزرگ ترين و يکي از نادرترين درياچه هاي کره زمين است که در طول تاريخ يک منبع غذايي مهم به حساب آمده و راهي براي تجارت دريايي مردماني بوده است که در پيرامون آن مي زيسته اند.
فروپاشی شوروی اوایل در دهه 90 و ظهور جمهوری های تازه استقلال یافته آذربایجان ، قزاقستان و ترکمنستان در حاشیه دریای خزر ، موضوع این دریاچه و مناقشات فیمابین کشورهای ساحلی را در خصوص منابع ارزشمند آن به یکی از بحث انگیزترین مباحث منطقه ای سیاست خارجی ایران ، فرصت ها و تهدیدهای اآن تبدیل کرده است به گونه ای که مهمترین محور مذاکرات دیدار های مسئولان سیاست خارجی کشور با مقامهای کشورهای ساحلی مقوله دریای خزر و رژیم حقوقی متعلق به آن می باشد. اهمیت استراتژیک منطقه خزر باریکشورهای منطقه به لحاظ اقتصادی و سیاسی ارزش مضاعفی به آن بخشیده است اما از آنجایی که برخی از این کشورها درصدد نادیده گرفتن حق تاریخی و مسلم ایران می باشند نگارش حاضر از سه منظر اهمیت دریای خزر ، پیشینه تاریخی و بایسته های رژیم حقوقی آن را مورد بررسی قرار می دهد.