ماهیت و انواع سیاست های جمعیتی

• توجه به جمعیت و رابطه ان با سایر عوامل از گذشته های دور وجود داشته است.در کنار شرح این رابطه،پیشنهادهایی جهت اثر گذاری بر عوامل جمعیتی به منظور تنظیم و تعدیل رابطه جمعیت باسایر عوامل ارائه شذه است.
• مثلا امپراطوری روم به این شعار که مردان زیاد به معنی فتوحات بیشتر است معتقد بود و در این مورد به افراد دارای فرزند بیشتر امتیازاتی واگذاری می کرد.
• ماهیت ونوع خط مشی ها برای تاثیر گذاری بر عوامل جمعیتی در دوره های مختلف تاریخ با هم متفاوت بوده است.
• در گذشته که میزان مرگ و میر بالا بوده است عمده پیشنهاد های ارائه شده در مورد جمعیت موافق با افزایش موالید بود اما در دوره بعد از انقلاب صنعتی به علت افزایش رشد جمعیت و ظهور مشکلات ناشی از عدم تعادل بین رشد جمعیت رشد ورشد منابع توسعه،راهکارهای پیشنهاد شده در مورد کاهش زاد وولد و باروری بود.
• پیشنهاد های برنامه ای در دوره گذشته بیشتر در حوزه نظریه پردازی قرار داشت و به ندرت جنبه عملی پیدا می کرد ولی راهکارهای جدید عمدتا در قالب بر نامه های ملی ومحلی جای میگیرند و با توجه به برنامه های اجرایی هر کشور به مرحله عمل در می آیند.
• این راهکارهای پیشنهادی را در جهت تاثیر بر عوامل جمعیتی سیاست جمعیتی می گویند.
• سیاست های جمعیتی به انواع مختلفی تقسیم می شوند.
• از نظر اجرا،سیاست های جمعیتی به سیاست های مستقیم وسیاست های غیر مستقیم تقسیم میشوند.
• در سیاستهای مستقیم تاثیر سیاست بر عوامل جمعیتی مستقیم است.مثلا افزایش مهاجرت به داخل باعث افزایش جمعیت میشود.
• در سیاستهای غیر مستقیم اجرای سیاست به طور غیرمستقیم عوامل جمعیتی را تحت تاثیر قرار می دهد.مثلا اگر تشویق خانواده ها برای کنترل موالید از طریق مستقیم میسر نباشد،دولت ممکن است ان را ازطریق افزایش میزان تحصیلات و مشارکت زنان در نیروی کاراجرا کند.
• به لحاظ ماهیت،سیاستهای جمعیتی به سیاستهای کمی و سیاستهای کیفی تقسیم میشود.
• سیاستهای کمی نظیر کاهش موالید و کاهش مهاجرت به داخل موجب تغییر در تعداد عددی جمعیت میشوند.
• سیاستهای کیفی مثل نظارت بهداشتی بر امر ازدواج،گسترش بهداشت وافزایش مهارتها،معیارهای کیفی جمعیت را افزایش میدهند.
• سیاست های صریح و سیاستهای ضمنی دو نوع دیگر سیاست های جمعیتی هستند.
• در سیاستهای صریح هدف از سیاستگذاری به صراحت بیان می شود.مثلا بیان اهداف سیاستهای مرتبط با گسترش بهداشت که کاهش مرگ ومیر را به همراه دارد به اسانی صورت می گیرد.
• اما اگرهدف سیاستی دریک جامعه گسترش تنظیم خانواده باشد ومناقشاتی در پذیرش تنظیم خانواده در ان جامعه وجود داشته باشد،دولت ممکن است به طور ضمنی هدف از ان را گسترش خدمات مربوط به بهداشت مادروکودک اعلام کند.
• سیاستهای بین المللی جمعیتی زمانی وجود خواهند داشت که یک عزم جهانی برای تاثیرگذاری بر عوامل جمعیتی موجود باشد.
• به علت رشد بالای جمعیت در کشورهای در حال توسعه وپایین بودن میزان رشد اقتصادی این کشورها،بسیاری از کشورهای توسعه یافته کمکهایی را شخصا ویا از طریق سازمان ملل به انها ارائه می دهند.بسیاری از این کمکها با سیاستهای مرتبط با کاهش باروری ارتباط دارد.
• سیاستهای بین المللی جمعیتی زمانی وجود خواهند داشت که یک عزم جهانی برای تاثیرگذاری بر عوامل جمعیتی موجود باشد.
• به علت رشد بالای جمعیت در کشورهای در حال توسعه وپایین بودن میزان رشد اقتصادی این کشورها،بسیاری از کشورهای توسعه یافته کمکهایی را شخصا ویا از طریق سازمان ملل به انها ارائه می دهند.بسیاری از این کمکها با سیاستهای مرتبط با کاهش باروری ارتباط دارد.
• سیاستها وقوانین مرتبط با کاهش جنگها وقتل عامها در زمره سیاستهای مرتبط با مرگ ومیر قرار میگیرد.
• بنابراین ممنوعیت قتل عام توسط سازمان ملل در سال1948را می توان نوعی سیاست جمعیتی مرتبط با مرگ ومیر قلمداد کرد.

• درس جمعيت و تنظيم خانواده
• paramed.bpums.ac.ir/Fa/EduCourse-152.htm
• خانم دکتر نیلوفر معتمد

مرسی