نگاهي به تاريخچه، وظايف و اهداف سازمان دارالقرآن‌الكريم

توجه به پيوند تنگاتنگ و مستحکم مباني فکري نظام جمهوري اسلامي ايران با فرهنگ تابناک قرآن کريم نيز بيانگر اين حقيقت است که انقلاب اسلامي همچنانکه در شکل گيري خود محتاج مواهب معنوي و معرفتي مبتني بر فرهنگ متعالي قرآن‌کريم بوده؛ در دوام و بقاء خود نيز به سرمايه‌هاي اصيل فرهنگي و معنوي برگرفته از هدايتهاي وحي نيازمند است.
به‌گزارش روابط عمومي سازمان تبليغات اسلامي، بعد از پيروزي انقلاب اسلامي نهاد شوراي عالي تبليغات اسلامي در اول تيرماه 1360 به صورت نهادي منسجم، مستقل و وابسته به ولايت فقيه با اراده امام خميني و به منظور پرداختن به امر تبليغات به وجود آمد. اين نهاد در مسير تکاملي خود با دستخط مبارک امام خميني(ره) به سازمان تبليغات اسلامي تغيير نام يافت.
بر همين باور و با توجه به اين واقعيت که تعاليم نوراني قرآن‌کريم، همواره مبناي شکل‌گيري و شکوفايي فرهنگ و تمدن اسلامي بوده و دوري از قرآن و آموزه‌هاي وحي از عمده‌ترين علل انحطاط جوامع اسلامي درطول تاريخ بوده است؛ «سازمان تبليغات اسلامي» در راستاي وظايف اساسي خود، ابتدا بخش «دارالقرآن الکريم» را در سال «1361» با حضور جمعي از خبره ترين و مبرزترين چهره هاي قرآني کشور، در ساختمان مرکزي تأسيس، و به تبع آن کانونهاي قرآن را در دفاتر استاني خود راه اندازي كرد، که پس از چندي به علت رشد و گسترده تر شدن سريع فعاليتهاي قرآني بخش مذکور، رده تشکيلاتي آن به «اداره‌کلّ» ارتقاء يافت.
با توجه به ضرورت ارتقاء سطح کمّي و کيفي فعاليتهاي قرآني کشور در حوزه‌هاي مختلف «آموزشي»، «پژوهشي»، «تبليغي»، «مديريتي»، «نظارتي» و ...، و با عنايت به سابقه و پيشينيه دو دهه فعاليتهاي قرآني «اداره‌کلّ دارالقرآن الکريم سازمان تبليغات اسلامي»، در سال «1381» بنا به پيشنهاد رياست محترم سازمان تبليغات اسلامي حجت‌الاسلام والمسلمين دکتر سيد مهدي خاموشي و سپس دعوت از جمعي از اساتيد و پيش‌کسوتان قرآني کشور به عنوان «هيئت امناء»، اين اداره‌کل با تغيير ساختار تشکيلاتي به يکي از مؤسسات وابسته به سازمان تبليغات اسلامي با نام «سازمان دارالقرآن الکريم» تبديل شد.
در ادامه اين گزارش به بررسي اهداف، وظايف و مأموريتهاي اساسي، وظايف فرا سازماني و ملي، معرفي هيأت امناء و اهم وظايف آن‌ها در سازمان دار‌القرآن الكريم مي‌پردازيم.


***اهداف سازمان دار‌القرآن ‌الكريم
به‌طور كلي مي‌توان از ارتقاء سطح کمّي و کيفي فعاليتهاي قرآني و تلاش در جهت غني‌سازي و انسجام و وحدت رويه اصولي اين فعاليتها، فراهم ساختن زمينه‌هاي تبادل نظر و انتقال تجارب في‌مابين اين سازمان با ساير «دستگاههاي دولتي» و «نهادهاي عمومي و مؤسسات غيردولتي» در راستاي توسعه و ترويج نهضت آشنايي و انس با قرآن و نهادينه ساختن فرهنگ قرآني در جامعه، گسترش زمينه‌هاي مشارکت و مباشرت مردمي در توسعه و ترويج فعاليتهاي قرآني، گسترش زمينه‌هاي مشارکت و مباشرت مردمي در توسعه و ترويج فعاليتهاي قرآني شناسايي و همچنين جذب و هدايت استعدادهاي قرآني و حمايت از نخبگان قرآني کشور به عنوان مهمترين اهداف اين سازمان اشاره كرد.
***وظايف و ماموريت‌هاي اساسي سازمان
1. طراحي، کارشناسي، ابلاغ، حمايت، هدايت و نظارت بر اجراي تمامي فعاليتها و طرح و برنامه‌هاي سازمان دارالقرآن‌الکريم، ادارات‌کل تبليغات اسلامي استان‌ها (اعم از طرح و برنامه‌هاي فراگير و سالانه استان‌ها و فعاليت‌ها و طرح و برنامه‌هاي خاص استاني)
2. تلاش در جهت توسعه کمي و کيفي «آموزشهاي قرآن‌کريم» با نگرش کلان و اصولي ـ همچنين با بهره‌گيري از ظرفيت‌ها و امکانات آموزشي کشور ـ از طريق:
الف) تأمين و تربيت منابع نيروي انساني متعهد و کارآمد و سازماندهي معلمان، مدرسان، داوران و مبلغان قرآن‌مجيد به موازات تحکيم مباني اعتقادي و اخلاقي و تقويت بنيه علمي و تخصصي آنها، ب) توسعه آموزشهاي عمومي در راستاي تحقق «نهضت قرآن‌‌آموزي» شامل آموزش روخواني، روانخواني، تجويد، ترجمه و درک مفاهيم قرآن‌مجيد در سطوح و مراحل مختلف، ج) توسعه آموزشهاي تخصصي ـ متناسب با نياز مخاطبان در سطوح مختلف سني و تحصيلي و در رشته‌هاي قرائت، حفظ و مفاهيم (اعم از ترجمه، تفسير، تحقيق و پژوهشهاي قرآني).
3. توسعه کمي و کيفي «تبليغات و انتشارات قرآني» و تلاش در جهت «جذابيت» و «غناي» هرچه بيشتر اين فعاليتها و فراهم ساختن فضاي مناسب «فرهنگي – تبليغي» در جامعه و ترغيب و تشويق آحاد مردم نسبت به آشنايي و انس هرچه بيشتر با فرهنگ انسان‌ساز قرآن‌کريم، از طريق برگزاري نمايشگاهها، مراسم، محافل، مسابقات، جشنواره‌ها و همايشهاي قرآني.
4. توسعه و تعميق «پژوهشهاي قرآني» براساس «نيازسنجي» مخاطبين و به منظور ارتقاء سطح کيفي طرحها و برنامه‌هاي قرآني ـ اعم از آموزشي، تبليغاتي، انتشاراتي و... ـ در جهت «اثربخشي» هرچه بيشتر اين فعاليتها و توجه اصولي به مطالعات و پژوهشهاي راهبردي و کاربردي در حوزه فرهنگ و معارف قرآني.
5. همچنين از ديگر وظايف و ماموريت‌هاي سازمان دار‌القرآن نيز مي‌توان به «همکاري و تشريک مساعي» با مراکز و دستگاههاي مختلف فرهنگي کشور در زمينه طراحي و اجراي فعاليتهاي مختلف قرآني و ارائه خدمات کارشناسي و مشاوره به اين مراکز، نظارت متمرکز و همه جانبه بر «چاپ و نشر قرآن‌کريم» و صدور مجوز مربوطه، «حمايت و پشتيباني» از حرکتهاي خودجوش مردمي در زمينه نشر و ترويج فرهنگ قرآن‌کريم و تلاش در جهت «هماهنگي و ساماندهي» اين حرکتها و «نظارت» هرچه بهتر نسبت به فعاليتهاي قرآني نهادها و تشکلهاي مردمي، بهره‌گيري از فن‌‌آوري نوين و «اطلاع‌رساني» مفيد و مؤثر در حوزه فرهنگ قرآني و فعاليتهايي که در اين زمينه صورت مي‌گيرد اشاره كرد.
***وظايف فرا سازماني و ملي دار‌القرآن
علاوه بر وظايف و مأموريتهاي اساسي سازمان دارالقرآن الکريم به استناد اساسنامه مصوبه آن و وظايف محوله از سوي سازمان تبليغات اسلامي در خصوص «طراحي، برنامه‌ريزي، ساماندهي و در مجموع مديريت» فعاليتهاي قرآني ادارات کل تبليغات اسلامي استانهاـ با توجه به توان و تخصص بالا و سابقه قابل اعتماد اين سازمان در طراحي، برنامه‌ريزي و اجراي طرح و برنامه هاي کلان قرآني ، وظايف و مسئوليتهاي ديگري نيز از جانب دستگاه ها و مراجع ذيصلاح کشور، همچون «ستاد نهضت قرآن آموزي کشور»، «شوراي انقلاب فرهنگي»، «سازمان مديريت و برنامه ريزي کشور»، «هيأت محترم دولت» و «مجلس شوراي اسلامي»، از طريق سازمان تبليغات اسلامي به اين سازمان محول شد که عبارتند از:
1. تعيين اين سازمان به عنوان «دبيرخانه ستاد نهضت قرآن آموزي کشور» و به تبع آن محول شدن کليه امور ستادي و اجرايي ستاد(اعم از برنامه‌ريزي، کارشناسي، طراحي، تدوين و اجرايي نمودن برنامه ها و آيين نامه ها، نظارت و ارزشيابي، ارائه خدمات آموزشي و ...)به اين سازمان.(به استناد بند «و» ماده «106» قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران و بر اساس تصويب نامه شماره «21076/ت23843هـ» مورخ«21/4/82» هيأت محترم دولت).
2. محول شدن«طراحي کليات و آيين نامه اجرايي طرح آموزش قرآن کارکنان دولت و چگونگي اعطاي مدرک به آنان» به اين سازمان و به تبع آن واگذاري مراحل اجرايي آن، به دارالقرآن الکريم ادارات کل تبليغات اسلامي استانها.(به استناد بند«6» بخشنامه شماره«96358/1803» مورخ«21/5/82» سازمان مديريت و برنامه ريزي کشور).
3. واگذاري مسئوليت«تهيه واجراي طرح جامع قرآني کشور» به اين سازمان.(در جهت تحقق بند«ز» از ماده «155» قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران و بر اساس تصويب نامه شماره «29098/ت248هـ» مورخ«11/5/84» هيأت محترم دولت).
4. تعيين اين سازمان به عنوان «دبيرخانه ارزشيابي و اعطاي مدرک تخصصي به حافظان قرآن کريم» معادل مدارک عالي هنري.(به استناد مصوبه جلسه شماره «573» مورخ«8/9/84» شوراي انقلاب فرهنگي)، نظارت بر چاپ و نشر قرآن‌کريم، صدور موافقتنامه تأسيس مؤسسات و مراکز قرآني مردمي کشور.
***معرفي هيأت امناء و اهم وظايف آن‌ها در سازمان دار‌القرآن الكريم
هيأت امناء عاليترين رکن سازمان دارالقرآن الکريم و متشکل از 9 عضو، عهده دار سياستگزاري و تصميم گيري‌هاي کلان سازمان مي باشد كه اسامي آن‌ها عبارت است از: حجت الاسلام و المسلمين دکتر سيد مهدي خاموشي، مرحوم علي اربابي، احمد حاجي شريف، سيد محسن خدام حسيني، محمد خواجوي، عباس سليمي، سيد محسن موسوي بلده، محمد رضا صلح جو، مهدي قره شيخ لو، احمد ابوالقاسمي، حجت الاسلام محمد حاجي ابوالقاسم. گفتني است، اهم وظايف و اختيارات هيئت امناء سازمان دارالقرآن‌الکريم: تعيين «سياست‌ها» و «خط‌مشي کلي» فعاليتهاي سازمان دارالقرآن و تصويب «طرحها و برنامه‌ها»، «بودجه ساليانه»، «آئين‌نامه‌ها و مقررات عمومي» و «تشکيلات و ساختار سازماني» و اصلاح و تغيير اين ساختار است.
توجه به رزومه و عملكرد مؤسسات در اجراي طرح سطح‌بندي

تعيين شاخص‌ها براي سطح‌بندي مؤسسات قرآني بايد به نوعي پيش‌بيني شود كه مؤسسات راغب به ارتقاي خود باشند و در رأس آنها بايد به پژوهش‌هاي قرآني به عنوان شاخص اصلي ارتقاي صلاحيت حرفه‌اي مؤسسات توجه خاصي مبذول كرد. سطح‌بندي مؤسسات قرآني غير از بخش‌هاي اجرايي و مديريتي، تأثير خاصي بر بخش‌هاي ديگر نخواهد داشت و مهمترين نكته در سطح‌بندي مؤسسات قرآني اين است كه مديران نگرشي دقيق و منطقي در تشخيص سطوح داشته باشند. همچنين بحث سطح‌بندي مؤسسات قرآني نيازمند تدوين راهكاري براي افزايش توان مديران است، زيرا اگر مديران قرآني متخصص باشند، فعاليت مؤسسات به صورت صحيح پيش مي‌رود، در غير اين صورت، فعاليت‌ها انسجام نخواهد داشت. در همين زمينه گفتگوي كوتاهي با حسين بهبودي انجام داديم كه در پي مي‌آيد.
حسين بهبودي، مدير امور مؤسسات و استان‌هاي سازمان دارالقرآن الكريم با اشاره به دلايل سطح‌بندي مؤسسات قرآني، گفت: ارتقاء كيفي فعاليت آموزشي مؤسسات قرآني ـ مردمي، مهمترين دليل سطح‌بندي مؤسسات قرآني است، البته در صورتي كه مؤسسات متناسب با توان خود تلاش كنند كه به شاخصه‌ها و سطح مورد نظر دسترسي پيدا كنند.



توجه به پژوهش‌هاي قرآني به عنوان شاخص ارتقاي صلاحيت حرفه‌اي مؤسسات
وي اظهار كرد: تعيين شاخص‌ها براي سطح‌بندي مؤسسات قرآني به نوعي پيش‌بيني شود كه مؤسسات راغب به ارتقاء خود و دستيابي به اين سطوح باشند كه در رأس آنها بايد به پژوهش‌هاي قرآني به‌عنوان شاخص اصلي ارتقاء صلاحيت حرفه‌اي مؤسسات توجه خاصي مبذول كرد؛ طبيعتاً شاخصه‌هايي مثل سوابق مديران و اعضاي مؤسسات در حوزه فعاليت‌هاي قرآني، تحصيلات قرآني آنها نيز در سطوح مختلف و برگزاري آزمون‌هاي ورودي كه نشان‌دهنده توان مديريتي اعضاي مؤسسه است از جمله شاخصه‌هايي است كه در سطح‌بندي مؤسسات قرآني بايد در نظر گرفته شود.
بهبودي با اشاره به نقش مديران و فعاليت‌هاي پژوهشي در سطح‌بندي مؤسسات قرآني، بيان كرد: حوزه پژوهش در همه عرصه‌ها از موضوعاتي است كه مغفول مانده است و معمولاً نهادهاي دولتي و بخش‌هاي حاكميتي خيلي سخت حاضر مي‌شود كه هزينه‌هاي مربوط به ‌تحقيقات و پژوهش‌ها در عرصه‌هاي مختلف بپردازند و در حوزه قرآن نيز همين‌طور است.

توانايي انجام فعاليت‌هاي پژوهشي در تعداد محدودي از مؤسسات قرآني
وي با بيان اين كه سطح‌بندي مؤسسات قرآني از عوامل تأثيرگذار در به‌كارگيري بهينه روش‌هاي آموزشي است، تصريح كرد: معمولاً انجام فعاليت‌هاي پژوهشي درآمدزا نيست و به همين دليل تعداد محدود و معدودي از فعاليت‌هاي پژوهش مي‌توانند هزينه‌‌هاي خود را از بخش غير دولتي و مردمي تأمين كنند.
مدير امور مؤسسات و استان‌هاي سازمان دارالقرآن الكريم در ادامه افزود: حوزه پژوهش از آن دسته حوزه‌هايي است كه حتماً نيازمند حمايت است و از اين جهت با توجه به بضاعت مؤسسات، اين مراكز عمدتاً به سراغ فعاليت‌هاي پژوهشي مؤثر و مورد نياز جامعه نمي‌روند.
وي گفت: معمولاً مؤسسات قرآني، قدرت و توانايي انجام فعاليت‌هاي پژوهشي سطح بالا را ندارند؛ در حال حاضر مجموعه‌ها و مؤسساتي كه توانسته‌اند ارتباط خود را با نهادهاي دولتي برقرار كنند و هزينه‌ها را به طريق مقتضي تأمين كنند، فعاليت پژوهشي دارند و اين مراكز در حوزه سطح‌بندي كاملاً شناخته شده هستند و مي‌دانيم كه چند مؤسسه در كشور قدرت كارهاي پژوهشي را در سطوح مختلف دارند.
بهبودي با اشاره به ضرورت‌ و چالش‌هاي سطح‌بندي مؤسسات قرآني، عنوان كرد: در اجراي سطح‌بندي مؤسسات قرآني، چالش‌ وجود ندارد و مؤسساتي كه تحت نظارت سازمان تبليغات اسلامي هستند، سطح‌بندي شده‌اند و مشكلي در اين رابطه ندارند؛ با توجه به ضرورت و اهميتي كه سطح‌بندي مؤسسات قرآني دارد، بايد اين امر در مورد تمام مؤسسات قرآني مورد پي‌گيري قرار گيرد.
مأموريت‌‌ها و فعاليت‌هاي اساسي سازمان دارالقرآن
مديرعامل خبرگزاري ايكنا و رئيس سازمان فعاليت‌هاي قرآني دانشگاهيان كشور به همراه معاونان و مديران اين سازمان سه‌شنبه 16 مهرماه از سازمان دارالقرآن‌ الكريم بازديد كردند.
در ادامه گزارشي از بازديد و نشست مديران و سخنانشان مي‌آيد.
حجت‌الاسلام والمسلمين سيدمهدي تقوي، مديرعامل خبرگزاري بين‌المللي قرآن(ايكنا) و رئيس سازمان فعاليت‌هاي قرآني دانشگاهيان كشور به همراه جمعي از معاونان خبرگزاري و سازمان فعاليت‌هاي قرآني دانشگاهيان كشور از سازمان دارالقرآن‌الكريم ضمن بازديد از سازمان دارالقرآن با مهدي قره‌شيخ‌لو، رئيس سازمان دارالقرآن‌ الكريم، يوسف افراش، معاون امور ارتباطات و فناوري اطلاعات سازمان دارالقرآن و احمد حاجي‌شريف، معاون نظارت بر چاپ و نشر قرآن اين سازمان ديدار داشتند.
در اين ديدار، مدير سازمان دارالقرآن‌الكريم و معاونان اين سازمان به ارائه گزارشي درباره فعاليت‌هاي آموزشي، پژوهشي، امور ارتباطات و نظارت بر چاپ و نشر قرآن ارائه كردند و خواستار تعامل بيشتر ميان خبرگزاري ايكنا با سازمان دارالقرآن‌الكريم شدند.
در ادامه، مهدي قره‌شيخلو، رئيس سازمان دارالقرآن‌ به ارائه گزارشي درباره فعاليت‌هاي اين سازمان پرداخت و اظهار كرد: سازمان‌دارالقرآن الكريم سه مأموريت اساسي دارد كه البته در بازبيني اساسنامه اين سازمان كه سال 88 انجام شد و به تأييد مقام معظم رهبري نيز رسيد، باز چند مأموريت و حوزه قرآني به اين اساسنامه اضافه شد.
رئيس سازمان دارالقرآن با بيان اينكه يكي از مأموريت‌هاي ما در اين سازمان نظارت بر چاپ و نشر قرآن كريم است، افزود: هم‌اكنون حدود 26 سال است كه بحث نظارت بر چاپ و نشر قرآن از سوي سازمان دارالقرآن‌الكريم انجام مي‌شود و اين اقدام خدمت بي‌نظيري بوده كه در حوزه چاپ قرآن شكل گرفته است و قبل از انجام اين كار از سوي سازمان دارالقرآن عموم قرآن‌هايي كه به چاپ مي‌رسيدند، چيزي در حدود پنج هزار غلط داشتند.

مشابه گنجينه قرآن‌ سازمان دارالقرآن الكريم در هيچ جاي دنيا وجود ندارد
وي با يادآوري اينكه هم‌اكنون به جايي رسيده‌ايم كه هيچ قرآن غلطي در كشور به چاپ نمي‌رسد، عنوان كرد: در گنجينه سازمان دارالقران‌الكريم از تمام قرآن‌هايي كه تاكنون در كشور به چاپ رسيده‌اند يك نمونه وجود دارد و مشابه اين مجموعه بي‌نظير در هيچ جاي دنيا با اين تنوع نيست.
قره‌شيخ‌لو با بيان اينكه مأموريت ديگر سازمان دارالقرآن‌الكريم توسعه آموزش‌هاي قرآني است، اظهار كرد: از بدو تاسيس اين سازمان به طور جدي به بحث آموزش‌هاي قرآني توجه شده و به عبارتي پس از وزارت آموزش و پرورش، بزرگ‌ترين شبكه آموزشي در كشور سازمان دارالقرآن‌ بوده است.
وي در ادامه با اشاره به تربيت مربيان قرآن از سوي سازمان دارالقرآن ادامه داد: تاكنون بيش از 70 هزار گواهينامه تربيت معلم براي مربياني كه در دوره‌هاي آموزشي سازمان شركت كرده‌اند، صادر شده است و اين مربيان قرآن در دوره‌هاي آموزشي كه از سوي سازمان دارالقرآن‌الكريم برگزار مي‌شود، مورد استفاده قرار گرفته و به آموزش‌هاي قرآني در حوزه‌هاي مختلف مي‌پردازند.
شبكه آموزشي سازمان دارالقرآن الكريم از مركز كشور شروع و تا دل روستاها نيز كشيده مي‌شود
رئيس سازمان دارالقرآن با بيان اينكه تاكنون در حدود 40 عنوان دوره آموزشي در سطوح مختلف داشته‌ايم كه مجموعه مدوني براي اين دوره‌هاي آموزشي در نظر گرفته شده است، افزود: شبكه آموزشي سازمان دارالقرآن‌الكريم از مركز كشور شروع و تا دل روستاها نيز كشيده مي‌شود و معاونت آموزش و پژوهش اين سازمان مأموريت ساماندهي اين دوره‌هاي آموزشي را بر عهده دارد، البته تلاش داريم در كنار آموزش، حوزه پژوهش را نيز تقويت كنيم، زيرا هم‌اكنون در حوزه پژوهش‌هاي قرآني خلأ‌هاي زيادي وجود دارد.
وي با عنوان اين مطلب كه سال گذشته 30 عنوان كتاب در بخش‌هاي مختلف توليد شد، اظهار كرد: روز گذشته، 15 مهرماه طي مراسمي در سازمان دارالقرآن‌الكريم، از شش كتاب آموزشي براي خردسالان كه بخشي از يك مجموعه 18 جلدي است، رونمايي شد و 12 جلد ديگر اين مجموعه 18 جلدي نيز طي ماه‌هاي آينده به چاپ خواهد رسيد.
قره‌شيخ‌لو با يادآوري اينكه مأموريت سوم سازمان دارالقرآن‌الكريم، توسعه مشاركت‌هاي مردمي در حوزه فعاليت‌هاي قرآني و ساماندهي فعاليت‌هاي اين حوزه است، گفت: راه‌اندازي موسسات قرآني مردمي را از سال 83 آغاز كرده‌ايم كه هم‌اكنون هزار و 400 موسسه به ثبت رسيده و مراحل راه‌اندازي را پشت سر گذاشته و به شكل قانوني فعاليت دارند، البته پيش از اين تعداد اين موسسات هزار و 800 موسسه قرآني مردمي بود، اما به اين دليل كه حدود 400 موسسه از اين موسسات كارآيي لازم را نداشتند، لغو مجوز شدند.
20 درصد موسسات، درجه يك، 40 درصد درجه دو و 40 درصد ديگر موسسات درجه سه هستند
وي يادآور شد: همچنين سال گذشته يك سطح‌بندي در ميان موسسات قرآن انجام شد كه در نهايت 20 درصد موسسات به عنوان موسسات درجه يك، 40 درصد به عنوان موسسات درجه دو و 40 درصد ديگر نيز به عنوان موسسات درجه سه شناخته شدند و فعاليت اين موسسات بر اساس نوع درجه‌بندي، منطقه جغرافيايي و ... با هم تفاوت دارد.
رئيس سازمان دارالقرآن ادامه داد: مجموعه قوانين و ضوابطي كه موسسات قرآني بايد بدانند و در فعاليت خود مورد توجه قرار دهند را در قالب يك كتاب به چاپ رسانده‌ايم و همچنين راه‌اندازي خانه‌هاي قرآن روستايي از ديگر اقدامات انجام شده توسط سازمان دارالقرآن‌الكريم بوده كه استقبال خوبي از اين خانه‌هاي قرآني روستايي صورت گرفته و كاري كه از سوي ما انجام مي‌شود، در بحث كمك‌هاي نرم‌افزاري است و اين خانه‌هاي قرآن كمك مي‌كنند تا برنامه‌هاي ما از مركز كشور به روستاها كشيده شود.
وي ادامه داد: از ديگر اقداماتي كه در سازمان دارالقرآن‌الكريم انجام شده، راه‌اندازي انجمن خيرين قرآن بود كه اين كار از سال گذشته در سازمان اجرايي شده و افراد زيادي تمايل داشته‌اند كه در اين انجمن با ما همكاري داشته باشند.
امسال هشتمين دوره طرح اعطاي مدرك تخصصي به حافظان قرآن در حال اجرا است
قره‌شيخ‌لو، اعطاي مدرك تخصصي به حافظان قرآن را از ديگر فعاليت‌هاي قرآني سازمان دارالقرآن‌الكريم دانست و عنوان كرد: امسال هشتمين دوره طرح اعطاي مدرك تخصصي به حافظان قرآن در حال اجرا است كه طي هشت دوره گذشته حدود 28 هزار نفر در اين دوره شركت كرده‌اند، البته 75 درصد شركت‌كنندگان از بانوان و 25 درصد شركت‌كنندگان نيز آقايان بوده‌اند و به عبارتي سازمان دارالقرآن‌الكريم تنها مركزي است كه مدرك تخصصي به حافظان قرآن را صادر مي‌كند و اين مدرك تنها مدرك معتبر در زمينه حفظ قرآن است.
وي در ادامه با يادآوري اينكه هر ساله تنها 10 درصد از شركت‌كنندگان در آزمون اعطاي مدرك تخصصي حفظ قرآن موفق به دريافت اين مدرك مي‌شوند، گفت: آزمون‌هاي اين طرح مشكل است، زيرا حافظان قرآن كه در اين طرح شركت مي‌كنند، علاوه بر حفظ قرآن بايد به سوالات مفهومي و ترجمه نيز پاسخ دهند و به همين دليل نيز تنها 10 درصد شركت‌كنندگان موفق به اخذ مدرك مي‌شوند.
توجه به رزومه و عملكرد مؤسسات در اجراي طرح سطح‌بندي
وي گفت: با عنايت به اينكه تمام مؤسسات قرآني تحت نظارت سازمان تبليغات اسلامي نيستند، اين امر در واقع به‌عنوان يك چالش جدي در سطح‌بندي مؤسسات قرآني محسوب مي‌شود، لذا از جمله اهداف سطح‌بندي مؤسسات قرآني اين بود كه وقتي مرجعي به عنوان مرجع ذي‌صلاح مي‌خواهد انجام فعاليت‌هاي تخصصي را به يكي از مؤسسات قرآني بسپارد، مي‌تواند به رزومه و عملكرد مؤسسه كه در قالب سطح‌بندي متجلي مي‌شود، مراجعه كند و سپس با استفاده و بهره‌گيري از سطح و توان مؤسسه، پروژه آموزشي و تحقيقاتي خود را به مؤسسه‌اي كه توانايي انجام اين كار دارد، بسپارد
بهبودي همچنين با اشاره به تأثير سطح‌بندي مؤسسات قرآني بر فضاسازي قرآن در جامعه، افزود: در واقع وقتي مجموعه يا مركزي مي‌خواهد انجام فعاليت‌هاي تحقيقاتي را به مؤسسه‌اي واگذار كند، نمي‌تواند از مؤسسه درجه سه توقع داشته باشد كه اين كار را انجام دهد، لذا در رابطه با مؤسساتي كه تحت نظارت سازمان تبليغات اسلامي هستند، اين سطح‌بندي و طبقه‌بندي انجام شده است.
وي ضمن تأكيد بر تأثير سطح‌بندي مؤسسات قرآني بر روند شناسايي مراكز قرآني، بيان كرد: با سطح‌بندي مؤسسات قرآني، بسياري از ارباب‌رجوع و سازمان‌هاي دولتي و مردمي وقتي مي‌خواهند به مؤسسه‌اي مراجعه كنند، مي‌توانند شناختي كلي در رابطه با نحوه عملكرد مؤسسه داشته باشند و اگر مؤسسه را صالح ديدند، كار را به آن مركز ارجاع دهند.
مدير امور مؤسسات و استان‌هاي سازمان دارالقرآن الكريم در پايان خاطرنشان كرد: اگر سطح‌بندي‌ها در رابطه با مؤسساتي كه تحت نظارت سازمان تبليغات اسلامي نيستند نيز صورت پذيرد، مراكز قرآني با يكديگر به تفاهم برسند و معيارهاي خود را تطبيق دهند، مؤسسات قرآني، امكان طبقه‌بندي پيدا مي‌كنند و براي ارباب رجوع هم مشخص مي‌شود كه چند مؤسسه با چه ويژگي‌هايي در كشور وجود دارند.
پنج دليل براي سرعت‌بخشي به طرح ادغام اتحاديه‌هاي قرآني
صحبت‌هايي كه در مورد طرح ادغام اتحاديه تشكل‌هاي قرآني صورت گرفته تاكنون در حد حرف بوده و تا زماني كه يك گام عملي برداشته نشود، نمي‌توان در مورد سرانجام آن صحبت كرد؛ اما دلايلي وجود دارد كه يادآوري آن به مسئولان امر مي‌تواند تسريع در روند اجرايي اين طرح را به دنبال داشته باشد.
طرح ادغام اتحاديه تشكل‌هاي قرآني و مؤسسات قرآني مردم‌نهاد كه اين روزها بحث‌ها در مورد آن بالا گرفته است، برخلاف همه نظرات و صحبت‌هايي كه در مورد آن مي‌شود، هنوز در حد حرف باقي مانده است و مشخص نيست چه زماني در مورد اين ادغام، بحث‌ها و نشست‌ها به سمت جدي شدن حركت خواهد كرد.
تا زماني كه يك گام عملي براي تحقق اين ادغام برداشته نشود، نمي‌توان در مورد سرانجام آن صحبت كرد و چه بسا ممكن است هر كدام از اين دو اتحاديه به راحتي تن به ادغام ندهند. گرچه مطمئناً هر كدام از اين دو مجموعه داراي خواسته‌هايي هستند كه ادغام را تحت شعاع خود قرار خواهد داد.
اما گذشته از تمامي اين بحث‌ها و نقطه‌نظرات درباره اين ادغام، پنج دليل اصلي كه اكثر قريب به اتفاق كارشناسان بر آن تأكيد دارند و طرح ادغام اتحاديه تشكل‌هاي قرآني را لازم‌الاجرا مي‌كند، را مرور كنيم.
تأكيد قرآن بر وحدت؛ ادغام نشانه‌هايي از وحدت دارد
اولين چيزي كه از واژه ادغام به ذهن تداعي مي‌شود، بحث اتحاد و وحدت است؛ مسئله‌اي كه در بسياري از گفت‌وگوهاي ايكنا با صاحب‌نظران و فعالان قرآني، به عنوان اصلي‌ترين بحث مطرح شده بود؛ دعوت مسلمانان به اتحاد و اخوت در آيات متعددى از قرآن كريم مورد تأكيد قرار گرفته است كه مهم‌ترين آنها سه آيه اعتصام، صلح و اخوت و برادري است. بي‌شك مهم‌ترين و شناخته‌شده‌ترين اين آيات در نزد همه، همان آيه اعتصام است؛ جايي كه خداوند متعال مي‌فرمايند «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِيعاً وَلا تَفَرَّقُوا...».
بنابراين همان‌طور كه قرآن دعوت به اتحاد، همدلي و يگانگي دارد و از تفرقه پرهيز مي‌كند، انتظار مي‌رود كه اين دو مجموعه قرآني با لحاظ كردن تمام شرايط اساسي، در راستاي ادغام و اتحاد گام بردارند. البته لازمه اين امر داشتن اندكي گذشت از سوي مسئولان دو مجموعه است تا در سايه آن بتوان به يك مجموعه متحد و هماهنگ دست يافت.
دور شدن از موازي‌كاري‌ها
دومين موردي كه مورد تأكيد همگان قرار گرفته است و لزوم ادغام اتحاديه‌ها را بيش از پيش يادآور مي‌شود، دور شدن از موازي‌كاري است؛ مطمئناً وجود دو مجموعه كه هدف‌هاي تقريباً مشتركي دارند، هر چند به طور ناخواسته هم كه باشد، برخي موازي‌كاري‌ها را به وجود خواهد آورد، اولين نتيجه‌اي كه اين ادغام در پي دارد، از بين رفتن اين موازي‌كاري‌ها است.
به طور يقين فعاليت جداگانه دو مؤسسه هم‌‌سو و هم‌جهت باعث به وجود آمدن برخي نيروهاي منفي و حركت‌شان در جهت كاهش توانايي‌هايي هم‌ديگر بدون اينكه عمدي در كار باشد، خواهد بود. به طور طبيعي دو نيروي هم‌جهت كه در موازات هم قرار بگيرند، يك اصطكاك به وجود خواهد آمد و جنبه‌هاي مثبت قضيه دچار افت مي‌شود.
علاوه بر همه اين‌ها ادامه موازي‌كاري‌ها باعث بروز برخي اختلافات خواهد شد و اين اختلافات كه به دليل موازي‌‌كاري‌ها ايجاد شده است، برخي از نيروي هر دو مجموعه را به خود معطوف كرده و چيزي كه در اين وسط آسيب مي‌بيند، فعاليت‌هاي قرآني و مؤسسات خواهند بود. به يقين اگر اين طرح بر اساس كارشناسي‌هاي صورت گرفته به سرانجام برسد، نتيجه‌اي جز از بين رفتن موازي‌كاري‌ها را در پي نخواهد داشت.
هزينه‌زا بودن فعاليت دو مجموعه هم عرض
سومين دليلي كه باعث مي‌شود طرح ادغام اتحاديه تشكل‌هاي قرآني هر چه زودتر اجرايي شود، بحث هزينه‌زا بودن وجود دو مجموعه هم عرض است، وجود اين دو تشكل و فعاليت آنها به صورت مجزا و البته موازي باعث هدر رفتن برخي نيروها و هزينه‌ها خواهد شد كه اين امر شايسته سال جهاد اقتصادي كه رهبر معظم انقلاب آن را نام‌گذاري كرده‌اند، نيست.
مطمئناً اين دو مجموعه داراي فعاليت‌هايي هستند كه تشابه بسيار زيادي به هم دارند و اين فعاليت‌ها نتيجه‌اي جز هزينه‌زا بودن در پي ندارد، اگر اين دو مجموعه در هم ادغام شوند، يك طرح و فعاليت را يك گروه و يك مجموعه واحد پيگيري مي‌كند و ديگر از پيگيري يك موضوع توسط دو نهاد و افزوده شدن بار مالي بر شانه‌هاي نحيف فعاليت‌هاي قرآني كشور خبري نيست.
سرعت‌بخشي به اجراي طرح‌ها و برنامه‌ها
بزعم بسياري از كارشناسان افزايش سرعت در پيشبرد امور قرآني يكي ديگر از دستاوردهاي ادغام اتحاديه‌هاي قرآني خواهد بود، زماني كه اتحاديه‌ها به اتحاد و وحدت مورد نظر برسند، ديگر تمام توان اتحاديه واحد، صرف اجراي برنامه‌ها و تسريع در روند اجراي آن خواهد شد و ديگر شاهد اين نخواهيم بود كه بخشي از توان مجموعه‌ها صرف موازي‌كاري‌ها و هم پوشاني‌هاي اختلاف‌زا شود.
همچنين با اجرايي شدن روند ادغام، شاهد شكل‌گيري يك انضباط كاري كه نشئت گرفته از يك‌ دست شدن فعاليت‌هاي اين دو مجموعه است، خواهيم بود كه همين انضباط كاري در تسريع روند فعاليت‌ها اثرگذار خواهد بود، بنابر اين چهارمين دليلي كه مي‌تواند با استناد به آن حكم به ادغام اتحاديه تشكل‌هاي قرآني داد، سرعت‌بخشي به فعاليت‌هاي قرآني است.
يك دست شدن سياست‌ها؛ از بين رفتن فضاي دوگانه
و اما پنجمين و آخرين دليل براي ادغام اتحاديه تشكل‌هاي قرآني از بين بردن فضاي دوگانه حاكم بر مؤسسات قرآني و يك دست شدن سياست‌ها است، در حال حاضر برخي مؤسسات نمي‌دانند زير نظر كدام اتحاديه بايد فعاليت‌هاي خود را انجام دهند؛ زيرا از هر دو اتحاديه مجوز دريافت كرده‌اند، اگر به سياست‌هاي نهادهاي قرآني در كشور هم نگاه كنيم، متوجه خواهيم شد كه اين سياست‌ها نه‌تنها يكي نيست، بلكه در پاره‌اي مواقع حتي همديگر را تخريب هم مي‌كنند.
بنابراين با ادغام اتحاديه تشكل‌هاي قرآني و مؤسسات قرآني خود به‌خود به سمتي حركت خواهيم كرد كه همه مؤسسات يك دست شوند و ديگر شاهد مؤسساتي نخواهيم بود كه با سردرگمي فعاليت‌هاي خود را پيگيري كند؛ زيرا از يك مجموعه برنامه دريافت مي‌كنند.
در پايان بايد اين نكات را مدنظر داشت كه همه دستگاه‌ها و نهادهاي قرآني بايد در ترويج و نشر فرهنگ قرآني رقابت داشته باشند و در اين رقابت خير از يكديگر سبقت بگيرند، همان چيزي كه قرآن نيز فرموده است «...فَاسْتَبِقُوا الخَيْرَاتِ...». بي‌شك طرح ادغام اتحاديه تشكل‌هاي قرآني در صورت هدايت آن به مسير درست علاوه بر حفظ روند فعلي سرعت خوبي نيز به روند پيشرفت فعاليت‌هاي قرآني در كشور خواهد داد و اگر مسئولان امر به يقين در اثرگذاري اين طرح برسند، يك روز هم نبايد تعلل كنند.

ادغام بايد عاري از هرگونه هواي نفس باشد
مطمئناً ركن اصلي اتحاد مقدس، رعايت تقوي الهي و گام برداشتن در مسير جلب رضايت حق تعالي است، بنابر اين در ارتباط با ادغام اتحاديه‌‌هاي قرآني، اصولاً بايد عاري از هر گونه هواي نفس باشد و از هر گونه افكار شيطاني به دور باشد تا پايداري و ماندگاري داشته باشد.
سخن پاياني اينكه اگر واقعاً هدف از اجراي طرح ادغام اتحاديه تشكل‌هاي قرآني پياده كردن احكام نوراني اسلام و آشنا كردن آحاد مردم با مفاهيم و انس با قرآن باشد، نبايد هيچ اختلافي در اين زمينه ايجاد شود، زيرا راه قرآن و شاخص‌هايي كه قرآن ارائه مي‌دهد، شاخص‌هاي ثابتي هستند و براي همه مشخص و واضح است.
توانمندي مديران؛ شاخصه‌اي مهم در نيازسنجي مخاطبان تشكل‌هاي قرآني
سازمان دارالقرآن الكريم با توجه به بندهاي 16 و 17 ماده (6) اساسنامه سازمان تبليغات اسلامي و در راستاي تحقق مأموريتها و وظايف ذاتي خود از سال1383 اقدام به اجراي طرح ساماندهي تشكلهاي قرآني مردمي نموده است.
اين سازمان با همكاري ادارات كل تبليغات اسلامي استانهاي سراسر كشور تاكنون 1700 مؤسسه قرآني مردمي و 2200 خانه قرآن روستايي را ساماندهي نموده و براي آنها مجوز فعاليت صادر كرده است. اما تنها بحث افزايش كمي موسسات مطرح نيست و مسئله‌اي كه از اهميت بسيار بالايي برخوردار است كيفيت اجرايي آن‌هاست. بررسي مقابله با مخاطب‌گريزي و راهكارهاي ارتقاي جذب مخاطب در مؤسسات قرآني نيز بهانه‌اي شد تا با حسين بهبودي، مدير امور مؤسسات قرآني و استان‌هاي سازمان دارالقرآن الكريم در دو بخش به گفتگو بنشينيم.
حسين بهبودي، مدير امور مؤسسات قرآني و استان‌هاي سازمان دارالقرآن الكريم در رابطه با معيارها و ملاك‌هاي لازم براي دريافت مجوز راه‌اندازي يك مركز قرآني ـ مردمي و فعاليت در عرصه آموزشي گفت: توانمندي مؤسسات و مديران يكي از شاخصه‌هاي مهم در تأسيس تشكل‌هاي قرآني ـ مردمي است.
وي افزود: امروزه پس از گذشت 34 سال از انقلاب اسلامي انتظار مردم و جامعه قرآني دريافت خدمات شايسته و به روز از تشكل‌هاي قرآني و مردمي است و طبيعتا مؤسسات نمي‌توانند، مانند سال‌هاي پيشين و اوائل انقلاب انتظار داشته باشند كه خدماتشان مورد اقبال مردم قرار گيرد، زيرا امروز جامعه در همه عرصه‌ها رشد قابل توجهي را داشته‌ و انتظارات مردم هم همگام با اين رشد افزايش يافته است.



توانمندي مديران يكي از شاخصه‌هاي مهم در تأسيس تشكل‌هاي قرآني ـ مردمي است
بهبودي در ادامه افزود: طبيعتا در حوزه آموزش به ويژه آموزش قرآن نيز بهره‌گيري از وسائل و تكنولوژي آموزشي به‌روز يكي از مطالبات مردم است و بر اساس همين مطالبات صدور مجوز مؤسسات قرآني هم بايد بر اساس همين رويكرد تغيير و ارتقا پيدا كرده و جهت و سو بگيرد.
بهبودي تصريح كرد: از سال 91 كه آيين نامه جديد صدور مجوز تدوين و به استان‌ها ارسال شد اين نگاه مد نظر بوده و توانايي و شرايط صدور مجوز در دارالقرآن‌الكريم با يك ارتقاي نسبي به شرايط گذشته تنظيم و به استان‌ها ابلاغ شده است.
مدير امور مؤسسات قرآني و استان‌هاي سازمان دارالقرآن در رابطه با اينكه آيا بحث مديريت مؤسسات قرآني نيازمند بازبيني و تدوين راهكارهايي براي افزايش توان مديريتي است، گفت: در اين راستا دو گزينه پيش رو است، يكي توانمند كردن مديران و كاركنان تشكل‌هاي قرآني ـ مردمي و دوم توانمند كردن اشخاص حقوقي خود مؤسسات است.
لزوم بهره‌گيري از امكانات روز و متناسب با منطقه فعاليت توسط مديران مؤسسات قرآني
وي در ادامه بيان كرد: يك مدير توانمند و موفق مديري است كه با بهره‌گيري از امكانات روز متناسب با منطقه‌اي كه در آن فعاليت مي‌كند و ... به آموزش بپردازد و نياز است تا مديران مؤسسات قرآني به اين شناخت برسند كه صرف تكيه بر معنويت قرآن كريم و اينكه چون آموزش، آموزش قرآن است نياز به بهره‌گيري از امكانات، شرايط و فضاي مطلوب وجود ندارد، تصور باطلي است و مردم نيز اقبال عمومي از اين موضوع نخواهند داشت.
بهبودي در رابطه با راهكارهاي توانمند كردن مديران مؤسسات قرآني افزود: يكي از راهكارها آموزش مديران است تا مديران به ضرورت ارتقاي توانمندي‌هاي خود هم در حوزه علوم قرآني و هم اطلاعات عمومي آگاهي پيدا كنند و دوم ايجاد زمينه‌هاي لازم براي تبادل نظر ميان مديران مراكز قرآني با يكديگر است.
وي با تأكيد بر اينكه رشد مديران مؤسسات لزوما در گروي ايجاد زمينه لازم از سوي متوليان و دستگاه‌هاي دولتي و حاكميتي نيست، اظهار كرد: خود مدير بايد به اين باور برسد كه خود بايد توان و كيفيت فعاليت خود را ارتقا دهد تا بتواند مخاطب خود را جذب كند و بسنده كردن به اينكه از سوي دستگاه‌هاي متولي زمينه‌اي براي اين كار فراهم شود، صحيح نيست.


هماهنگي مديران مؤسسات با آهنگ رشد تحولات اجتماعي و نيازهاي مخاطبان ضروري است
مدير امور مؤسسات قرآني و استان‌هاي سازمان دارالقرآن الكريم در رابطه با اينكه راهكار گذر از وضعيت اجرايي و عملياتي غلط در مؤسسات سنتي و به‌روز كردن بحث‌هاي آموزشي اين مراكز چيست، افزود: طبيعتا در دوره‌هاي آموزشي كه از سوي صاحب‌نظران و متوليان برگزاركننده براي مديران پيش‌بيني شده است، اين متوليان مديران را آگاه خواهند كرد كه ثمرات و خروجي‌هاي آموزش سنتي چيست و استفاده از تكنيك‌ها و روش‌هاي آموزشي روز چه فوايدي خواهد داشت، البته اين نكته نيز وجود دارد كه صرفا آن بخشي از روش‌ها و متدهاي سنتي نامطلوب است كه كارآيي ندارند و اين به اين معني نيست كه تمام روش‌هايي كه در گذشته بود لزوما همه دور ريختي هستند و زمانشان منقضي شده است، منتهي با توجه به تغييرات روز جامعه و در عصر انفجار اطلاعات بدون‌ ترديد نمي‌شود به تمام روش‌هاي آموزشي گذشته بسنده كرد و هماهنگ شدن مديران با آهنگ رشد تحولات اجتماعي و نيازهاي مردم ضرورتي است كه مديران بايد به آن توجه داشته‌ باشند.
وي در ادامه تصريح كرد: اگر در ابتداي صدور مجوز براي يك مؤسسه قرآني مديران براساس استاندارد‌ها، شاخص‌ها و ويژگي‌ها براي مديريت يك مؤسسه قرآني ـ مردمي تعريف شده در مرحله اجرا انتخاب شوند و اين مدير با توجه به ضرورت و اهميت انتخاب مدرس و منابع خوب و استاندارد كه در آيين‌نامه آمده است اقدام به فعاليت كند مشكلي به وجود نخواهد آمد، اما اگر به شكل گفته شده عمل نشود در غير انصورت نه تنها اين مؤسسه براي جامعه فايده نخواهد داشت بلكه مي‌تواند به آموزش ضرر هم وارد كند.
لزوم نيازسنجي مخاطبان در تدوين كتب آموزش قرآن مؤسسات
بهبودي در رابطه با نيازسنجي مخاطبان در تدوين كتب آموزشي، گفت: اين موضوع يكي از گزينه‌هاي ضروري و مهم در حوزه آموزش است كه به نظر مي‌رسد كه به ندرت به آن توجه مي‌شود و در تدوين كتب مد نظر قرار مي‌گيرد و بيشتر منابع برخلاف نياز‌سنجي مخاطبان تدوين مي‌شود و برخي از نويسندگان براساس برداشت‌هاي خود و يا سليقه مخاطبان محدود خود اقدام به نگارش كتب آموزشي مي‌كنند.
وي در ادامه به اينكه تاريخ مصرف عنوان برخي از كلاس‌هاي آموزشي به اتمام رسيده و نياز به ساختارشكني در اين حوزه احساس مي‌شود، افزود: تاريخ مصرف برخي از عنوان‌ها نيز گذشته و مراكز مي‌توانند از عنوان ديگري براي كلاس خود استفاده كنند، مانند استفاده از كلمه‌هاي ديگر به جاي عنوان دوره روخواني و روانخواني قرآن كه نياز است در اين مورد كه يكي از نيازهاي ضروري آموزش است ساختار شكني شده و كلاس‌ها با عنوان جديد برگزار شود.
بهبودي بيان كرد: تشويق در آموزش بسيار مؤثر است و حتي خود خداوند در قرآن نيز در برخي از آيات به تشويق مي‌پردازد و نياز نيست تشويق حتما مادي باشد، زيرا اين شيوه در برخي از مواقع منجر به شرطي شدن فرد مي‌شود، به عنوان مثال در اثر اين تشويق‌هاي مادي زماني كه به فرد مي‌گويي اين آيه را بخوان مي‌گويد جايزه بده تا بخوانم كه اين خود نيز به نوعي ضربه به آموزش است.

با سلا
موضوع شما با آقای رحمتعلی تکراری است
افشارنادری